Ứng dụng phần mềm mã nguồn mở Vufind xây dựng mô hình tìm kiếm tài nguyên tập trung cho các Đại học vùng

468 Nguyễn Duy Hoan, Lê Văn Nam
ỨNG DỤNG PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ VUFIND 
XÂY DỰNG MÔ HÌNH TÌM KIẾM TÀI NGUYÊN 
TẬP TRUNG CHO CÁC ĐẠI HỌC VÙNG
Nguyễn Duy Hoan 1, Lê Văn Nam2
1. MÔ HÌNH TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA CÁC THƯ VIỆN ĐẠI 
HỌC VÙNG
Hiện nay, ngoài hai đại học quốc gia là Đại học Quốc gia Hà 
Nội, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh nước ta còn có 
03 Đại học vùng: Đại học Thái Nguyên, Đại học Huế, Đại học Đà 
Nẵng. Các đại học được thành lập nhằm phát huy thế mạnh của 
các trường đại học thành viên trở thành trung tâm đào tạo, cung 
cấp nguồn nhân lực chất lượng cao cho một vùng kinh tế của đất 
nước. Các Đại học vùng hiện nay đã dần khẳng định được vai trò, 
vị thế trong công tác đào tạo, chuyển giao khoa học công nghệ cho 
xã hội. Để đạt được những thành tựu như vậy, công tác thông tin 
thư viện đã được các Đại học vùng chú trọng đầu tư nhằm đáp ứng 
nhu cầu học tập, giảng dạy, nghiên cứu của sinh viên, cán bộ, giảng 
1 PGS. TS., Giám đốc Trung tâm Học liệu - Đại học Thái Nguyên.
2 ThS., Trưởng phòng ứng dụng và phát triển thông tin điện tử. Trung tâm Học liệu - Đại 
học Thái Nguyên.
469ỨNG DỤNG PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ VUFIND...
viên của nhà trường. Mô hình tổ chức các trung tâm thông tin thư 
viện của đại học vùng như sau:
Sơ đồ 1: Mô hình tổ chức thư viện của các Đại học vùng
Mỗi Đại học vùng có một thư viện trung tâm (trung tâm học 
liệu) và thư viện các trường thành viên. Các trung tâm Học liệu có 
nhiệm vụ phục vụ cho cán bộ, giảng viên, sinh viên của toàn đại học 
và quản lý chuyên môn, nghiệp vụ các thư viện các Trường thành 
viên. Tuy nhiên, hiện nay hoạt động của các trung tâm học liệu và 
thư viện các trường đại học thành viên của các đại học vùng tương 
đối độc lập về mặt tổ chức vật lý cũng như dữ liệu. Bạn đọc của 
các trường thành viên muốn biết nguồn tài nguyên của các trường 
thành viên khác trong đại học sẽ phải vào trang web tra cứu tài 
nguyên thông tin của trường đó gây khó khăn cho bạn đọc trong 
việc khai thác và sử dụng nguồn tài nguyên thông tin của toàn đại 
học cũng như mục tiêu liên thông, liên kết về mọi mặt giữa các 
trường thành viên trong các đại học vùng. Do vậy cần thiết phải 
có phần mềm tìm kiếm tập trung các nguồn thông tin cho các thư 
viện đại học vùng nhằm tạo thuận lợi cho việc khai thác tài nguyên 
thông tin của toàn đại học.
470 Nguyễn Duy Hoan, Lê Văn Nam
2. GIẢI PHÁP XÂY DỰNG PHẦN MỀM TÌM KIẾM TẬP TRUNG, NÂNG CAO 
CHẤT LƯỢNG PHỤC VỤ CỦA CÁC THƯ VIỆN CỦA CÁC ĐẠI HỌC VÙNG
Một trong những giải pháp các Đại học vùng có thể sử dụng đó là 
giải pháp Primo được cung cấp bởi tập đoànEx Libris của Isarel thông 
qua nhà phân phối tại Việt Nam: Công ty Cổ phần dịch vụ thương mại 
và thông tin kỹ thuật (TED Engineering Documents JSC, gọi tắt là 
TED), giải pháp này bao gồm các phân hệ Primo Central Index: Phân 
hệ dịch vụ chỉ mục tập trung tích hợp các nguồn tài nguyên thông tin 
điện tử, in ấn được cung cấp bởi các thư viện.
Phân hệ Primo SFX: Phân hệ chuyển giao dịch vụ nối kết giúp 
bạn đọc kết nối đến các tài nguyên nội sinh của thư viện cũng như các 
nguồn tài nguyên thư viện mua hoặc miễn phí trên internet. 
Tuy nhiên giá thành giải pháp này khá cao so với khả năng tài 
chính của các trường đại học đầu tư cho thư viện hiện nay. Trong bài 
viết này chúng tôi xin giới thiệu giải pháp phần mềm tìm kiếm tập trung 
sử dụng phần mềm mã nguồn mở Vnutind hoàn toàn miễn phí có các 
chức năng tương tự như giải pháp Primo của tập đoàn Ex Libris. Vnutind 
là thanh công cụ tìm kiếm mã nguồn mở được phát triển bởi trường đại 
học Villanova năm 2010, cho phép người dùng tìm kiếm các nguồn tài 
liệu trên một giao diện duy nhất và vượt trội hơn giao diện cổ điển Opac.
Mô hình triển khai 
Sơ đồ 02: Mô hình triển khai hệ thống Vufind tại các Đại học vùng
Tài liệu toàn văn của 
Trung tâm Học liệu 
Cổng tra cứu tập trung vnutind 
Thông tin thư mục 
Trung tâm Học liệu 
Tài nguyên thông tin 
thư mục các trường 
thành viên 
Tài nguyên thông tin 
toàn văn các trường 
thành viên 
471ỨNG DỤNG PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ VUFIND...
Yêu cầu hệ thống
Phần mềm quản trị thư viện tích hợp và phần mềm quản lý tài 
nguyên số cần phải có chức năng Z.3950 và OAI-PMH Server. Thư viện 
các trường thành viên có thể sử dụng phần mềm mã nguồn mở Koha, 
Dspace, Eprins,GreenStone để quản lý tài nguyên thông tin in ấn, điện 
tử cho thư viện mình. Các phần mềm này có các chức năng tương tự như 
các phần mềm Ilib của Cmc, Libol của công ty tinh vân nhưng hoàn 
toàn miễn phí. Các phần mềm này đã tích hợp chức năng chia sẻ dữ liệu 
thư mục toàn văn thông qua giao thức Z.3950, OAI-PMH, Sorl..
Phương thức hoạt động
Cổng tra cứu tập trung Vnutind sẽ lập chỉ mục bao gồm các nguồn 
tài nguyên thông tin thư mục cũng như toàn văn của tất cả các thư viện 
của đại học. Việc lập chỉ mục này được thực hiện thủ công hoặc tự đông 
thông qua các giao thức Z.3950 hoặc OAI-PMH.
Người sử dụng chỉ cần truy cập vào cổng tra cứu tập trung tìm kiếm 
thông tin, hệ thống sẽ trả về kết quả tìm kiếm bao gồm tất cả các tài 
nguyên thông tin của các thư viện thoả mãn tiêu chí tìm kiếm đưa ra.
Hình 01: Minh hoạ kết quả tìm kiếm của hệ thống Vufind
 Nguồn: Vufind.vn
472 Nguyễn Duy Hoan, Lê Văn Nam
Ngoài ra hệ thống Vnutnd còn giúp người dùng tạo dễ dàng tạo ra 
các trích dẫn APA hoặc MPA từ các tài liệu tìm thấy cũng như đưa xuất 
dữ liệu biểu ghi đưa vào hệ thống tham khảo EndNote.
KẾT LUẬN
Phần mềm mã nguồn mở Vufind là giải pháp tối ưu cho hệ thống 
tra cứu tập trung cho các đại học vùng trong điều kiện ngân sách eo 
hẹp hiện nay. Ứng dụng phần mềm tìm kiếm tập trung Vufind giúp cho 
bạn đọc của các trường đại học thành viên của Đại học vùng có thể dễ 
dàng tìm kiếm và khai thác thông tin của toàn Đại học. Phần mềm này 
có thể áp dụng cho các các trường Đại học có nhiều cơ sở, phân viện.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. 
2. 
&id=434&Itemid=518
3. 
&id=396&Itemid=508
4.