Tạo lập bảng tra thuật ngữ trong các tác phẩm phi hư cấu: Thực trạng và các yếu tố tác động
Thuật ngữ index được sử dụng phổ biến
trong lĩnh vực xử lý thông tin. Ở đó, index được
coi là hoạt động đánh chỉ mục cho nội dung
thông tin nhằm giúp tìm kiếm được dễ dàng
hơn [Fetters, 2013]. Chẳng hạn, Google đánh
chỉ mục cho các nội dung website trên internet
để người dùng dễ dàng tìm kiếm thông tin họ
cần ở các website này; cơ sở dữ liệu cần đánh
chỉ mục toàn bộ biểu ghi để tăng tốc độ và độ
chính xác trong tìm kiếm thông tin; hệ thống
mục lục trong thư viện cũng là một dạng index
được các chuyên gia xây dựng nên để giúp
người đọc tìm kiếm và định vị tài liệu trong thư
viện được dễ dàng hơn. Điều này cũng tương
tự với việc khi đọc một cuốn sách, người đọc
muốn tìm kiếm nhanh đến một nội dung hay
chủ đề cụ thể nào đó thì cần có một bảng
thuật ngữ chỉ dẫn để định vị nội dung đó nằm
cụ thể ở trang nào, phần nào - đó chính là
index. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tạm
dịch index là bảng tra thuật ngữ và sử dụng
trực tiếp từ index để thảo luận.
Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 4
Trang 5
Trang 6
Trang 7
Trang 8
Trang 9
Tóm tắt nội dung tài liệu: Tạo lập bảng tra thuật ngữ trong các tác phẩm phi hư cấu: Thực trạng và các yếu tố tác động
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 1/2020 3 TẠO LẬP BẢNG TRA THUẬT NGỮ TRONG CÁC TÁC PHẨM PHI HƯ CẤU: THỰC TRẠNG VÀ CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG TS Đỗ Văn Hùng, Đỗ Thị Hà Duyên Trường Đại học KHXH&NV Hà Nội ● Tóm tắt: Bảng tra thuật ngữ (index) được coi là một phần không thể thiếu trong mỗi cuốn sách phi hư cấu được xuất bản bởi các nhà xuất bản uy tín trên thế giới, tuy nhiên đối với sách xuất bản tại Việt Nam thì index chưa được phổ biến. Bài viết này làm rõ thực trạng xây dựng và sử dụng index trong cách sách phi hư cấu xuất bản tại Việt Nam. Trên cơ sở nhận diện và đánh giá các yếu tố tác động đến hoạt động tạo lập và sử dụng index, nghiên cứu đưa ra một số kiến nghị nhằm thúc đẩy hoạt động biên soạn, xuất bản và sử dụng index tại Việt Nam. ● Từ khóa: Bản tra thuật ngữ; index; sách phi hư cấu; đánh chỉ mục. CREATING INDEX OF NON-FICTION WORKS: CURRENT STATUS AND IMPACT FACTORS ● Abstract: The index is considered to be an integral part of every non-fiction book published by prestigious publishers around the world, but for books published in Vietnam, the index has not been popular yet. This article clarifies the real situation of building and using the index in non-fiction books published in Vietnam. Based on identification and evaluation of factors affecting the index creation and use, the study makes a number of recommendations to promote the compilation, publication and use of indexes in Vietnam. ● Keywords: Glossary; index; non-fiction books; indexing. 1. KHÁI NIỆM VÀ VAI TRÒ CỦA INDEX 1.1. Khái niệm index Thuật ngữ index được sử dụng phổ biến trong lĩnh vực xử lý thông tin. Ở đó, index được coi là hoạt động đánh chỉ mục cho nội dung thông tin nhằm giúp tìm kiếm được dễ dàng hơn [Fetters, 2013]. Chẳng hạn, Google đánh chỉ mục cho các nội dung website trên internet để người dùng dễ dàng tìm kiếm thông tin họ cần ở các website này; cơ sở dữ liệu cần đánh chỉ mục toàn bộ biểu ghi để tăng tốc độ và độ chính xác trong tìm kiếm thông tin; hệ thống mục lục trong thư viện cũng là một dạng index được các chuyên gia xây dựng nên để giúp người đọc tìm kiếm và định vị tài liệu trong thư viện được dễ dàng hơn. Điều này cũng tương tự với việc khi đọc một cuốn sách, người đọc muốn tìm kiếm nhanh đến một nội dung hay chủ đề cụ thể nào đó thì cần có một bảng thuật ngữ chỉ dẫn để định vị nội dung đó nằm cụ thể ở trang nào, phần nào - đó chính là index. Trong nghiên cứu này, chúng tôi tạm dịch index là bảng tra thuật ngữ và sử dụng trực tiếp từ index để thảo luận. Theo cách hiểu đơn giản, index là một mục lục mô tả nội dung của cuốn sách (Knight, 1988). Tuy nhiên, index còn có ý nghĩa nhiều hơn thế. Campbell - Scott và Verne (2017) cho rằng, index chính là chiếc bản đồ cho độc giả của cuốn sách. Nó cho biết những gì mong đợi từ cuốn sách của bạn, nơi tìm chủ đề mà họ quan tâm và quan trọng hơn là nó nói rõ cho bạn những gì không có trong cuốn sách. Điều này có nghĩa là index làm giảm đi những đánh giá kém và tăng đánh giá tích cực từ độc giả, người phê bình sách. Index giúp sử dụng sách hiệu quả hơn và là một công cụ hữu ích cho độc giả. Đứng từ phía người viết sách, khi tạo ra sản phẩm là những ý tưởng, tư tưởng, những công trình nghiên cứu khoa học có tính mới, các nhà nghiên cứu thường sử dụng nhiều thuật ngữ chuyên môn, thuật ngữ khoa học và cách tiếp cận mới được tác giả mong muốn thể hiện, chia sẻ với giới chuyên môn, với người đọc. Vậy làm thế nào để người đọc có thể nhận diện ra những nội dung chính, những vấn đề quan trọng mà tác giả muốn truyền tải đó? Câu trả lời chỉ có thể là chuẩn hóa thuật ngữ và tạo lập index cho sách [Nguyễn Hữu Nghĩa và Phan Hồng NGHIÊN CỨU-TRAO ĐỔI THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 1/20204 Giang, 2011]. Việc tạo lập index nhằm mục tiêu giúp bạn đọc nắm được giá trị cốt lõi của cuốn sách, hệ thống hóa các vấn đề, so sánh, phân tích logic về một vấn đề [Trần Thị Liên Hoa, 2017]. Theo tiêu chuẩn ISO 999:1996 về hướng dẫn tạo lập nội dung, tổ chức và trình bày index thì index được định nghĩa là các điểm truy cập - entries (đó có thể là một chủ đề, tên người, địa danh,) được sắp xếp theo thứ tự của bảng chữ cái hoặc theo một quy tắc sắp xếp cụ thể nào đó, index được thiết kế để hỗ trợ người dùng định vị thông tin trong một tài liệu hoặc định vị một tài liệu cụ thể trong một bộ sưu tập [ISO, 1996]. Index có chức năng như một “tiểu google” của một cuốn sách” giúp người đọc định vị thông tin nhanh chóng [Trần Trọng Dương, 2016]. Nói như vậy không có nghĩa là mọi thông tin trong cuốn sách đều được làm index, mà chỉ những nội dung hoặc thông tin chính và quan trọng của một cuốn sách mới được làm index. Những nội dung này được thể hiện qua các từ khóa có chọn lọc, đó có thể là một chủ đề lớn trong cuốn sách, cũng có thể là các chủ đề con, hay tên người, địa danh, Index có thể coi là nỗ lực và tâm huyết của tác giả trong việc cung cấp cho độc giả công ... hư cấu chưa từng biết đến index và chỉ 10% bạn đọc đã từng sử dụng index, bên cạnh đó là sự hiểu sai về vai trò của index. Để làm rõ hơn, các tác giả đã khảo sát riêng về nhu cầu tìm hiểu của độc giả về index bằng việc gửi thông tin và tóm tắt kết quả nghiên cứu cho họ và đề nghị có những trao đổi thêm về việc này. Nhưng phần lớn là không nhận được phản hồi từ họ hoặc nhận được những phản hồi như: “Tôi không quan tâm lắm về index, “Tôi chưa biết đến index”, hay “Tôi chưa/không dùng index”. Có thể tạm thời rút ra nhận định rằng, họ không những không quan tâm đến index mà còn không có nhu cầu biết hay tìm hiểu thêm về index. Có thể thấy một nghịch lý là index được làm ra với mục đích phục vụ người đọc sách, nhưng chính họ lại không quan tâm và ít khi sử dụng. Lý giải cho việc này có thể là index chưa phổ biến, bạn đọc chưa có thói quen đọc theo vấn đề, việc đọc và xâu chuỗi nội dung dựa trên index chưa được hướng dẫn/ phổ biến rộng rãi. Do vậy, nâng cao nhận thức của bạn đọc về vai trò của index, giúp họ hiểu rõ và khai thác sử dụng hiệu quả index là công việc mà NXB mà các tác giả cần phải làm nếu muốn index được thừa nhận. 3.4. Quy định ràng buộc trong tạo lập index Trong truyền thống xuất bản sách tiếng Việt lâu nay mới chỉ chú trọng đến việc làm và trình bày phần tài liệu tham khảo và mục lục, chưa chú trọng đến việc làm và trình bày phần index. Hơn thế nữa, hiện nay vẫn chưa có quy định nào ràng buộc tác giả hay NXB phải làm index cho một cuốn sách, nhất là sách khoa học, trong đó có các giáo trình đại học và các chuyên khảo khoa học. Trong bối cảnh học thuật Việt Nam hiện nay, việc chưa có các quy định ràng buộc về index mà mới chỉ dừng lại ở mức tự nguyện dẫn đến tiến trình phát triển index vẫn còn một THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 1/2020 9 NGHIÊN CỨU-TRAO ĐỔI chặng đường dài để có thể bắt kịp với xuất bản quốc tế. Quy định ràng buộc về index sẽ không cần phải ở cấp quốc gia, có thể chỉ là một quy định của một trường đại học, một nhà xuất bản hay một hội đồng xét duyệt. Nếu triển khai theo từng bước với quy mô nhỏ và cụ thể thì index trở thành quen thuộc trong ý thức của những người đọc và viết sách, điều đó dẫn đến việc phổ biến index sẽ thuận lợi hơn. 3.5. Vấn đề ngôn ngữ tiếng Việt Thực tế thì tiếng Việt là ngôn ngữ khá phức tạp dẫn đến việc tạo lập index khó khăn hơn. Do hiện nay vẫn đang thiếu một quy trình thống nhất trong việc lập index và chưa có cơ quan đảm nhiệm chuyên trách công việc chuẩn hóa thuật ngữ khoa học, nên số lượng index được lập ra không chỉ ít mà còn tồn tại những thiếu sót về tính đồng bộ. Ngay bộ Từ điển bách khoa Việt Nam hiện nay cũng vẫn chưa xử lý được index một cách hệ thống và nhất quán. Lấy ví dụ, với các loài chim, phần lớn có tên gọi được xếp ở vần C (Chim), ví dụ: Chim cánh cụt, Chim chìa vôi, Chim chích, Chim cút, Chim sẻ... còn một số loài chim khác mặc dù cũng có hai âm tiết như “Cánh cụt” nhưng lại được sắp xếp vào vần theo tên của chúng như: Bồ câu, Chích Chòe, Cúc cu, Như vậy, có thể dễ dàng nhận thấy sự thiếu nhất quán trong việc sắp xếp ngôn từ tiếng Việt. Trong trường hợp này, để tìm hiểu về các loài chim, bạn đọc ngoài việc tra theo vần C trong từ “Chim” thì sẽ phải tra theo cả vần dựa vào tên riêng của một số loài khác. Bên cạnh đó, còn có trường hợp gây ra sự bối rối cho người đọc trong việc tìm kiếm thuật ngữ như: Chuột - Con chuột. Theo như cuốn từ điển Bách khoa toàn thư, tại trang 533, bạn đọc sẽ tìm được chữ “Chuột”. Còn tại trang 565, bạn đọc sẽ tìm được từ Con chuột. Về cơ bản, bạn đọc sẽ hiểu rằng Chuột - Con chuột cùng chỉ một đối tượng (là một loại động vật thường có màu xám,). Tuy nhiên, trong cuốn từ điển, 2 thuật ngữ này lại chỉ 2 đối tượng khác nhau. Chuột (là một loại động vật thường có màu xám), Con chuột (là thiết bị sử dụng với máy tính-con chuột máy tính). Có những trường hợp khó có thể sắp xếp mà mỗi sách áp dụng một kiểu bởi những thuật ngữ không chỉ có một cách thể hiện duy nhất. Ví dụ: Chủ nghĩa đa nguyên (Đa nguyên luận), Chủ nghĩa hiện thực phê phán (Chủ nghĩa hiện thực), Chủ nghĩa kinh viện (Chỉ nghĩa hàn lâm), Chủ nghĩa nhân văn (Chủ nghĩa nhân đạo), Chủ nghĩa xã hội khoa học (Chủ nghĩa xã hội), Chua phèn (Đất phèn), Chữ người mù (Chữ nổi), Vấn đề khó khăn gặp phải là khi làm index cần lựa chọn thuật ngữ nào hay sẽ trình bày cả hai thuật ngữ cùng thể hiện một nội dung. Tiếng Việt là một trong những ngôn ngữ khá phức tạp, vì vậy, việc thiết lập một sự nhất quán hoàn toàn không dễ dàng. Là một ngôn ngữ đơn lập và không biến đổi hình thái (tức là loại ngôn ngữ không có hình thái, từ ngữ không bị biến hình, không bị thay đổi dù ở bất kỳ trạng thái nào, không bị chia động từ như tiếng Anh), từ đó mà tiếng Việt có sử dụng các từ chỉ xuất (từ chỉ xuất là những từ như: cái, con, chiếc, sự, việc) là phần phụ trước có tác dụng làm nổi bật sự vật. Hơn nữa, tiếng Việt là ngôn ngữ sử dụng phương thức ngữ pháp hư từ (những từ như: của, cho, về, với, vì); chính sự kết hợp giữa thành phần chính và thành phần phụ này đã thiết lập thành các danh từ chung có chứa các thành phần phụ như sự, việc, con, (ví dụ như sự phân tích, phương pháp phân tích, cách phân tích hay phân tích?) và đối với các danh từ riêng có chứa các từ như ao, hồ, sông, suối, quận, huyện, đại tướng, (ví dụ như Hai Bà Trưng hay quận Hai Bà Trưng?, Võ Nguyên Giáp hay Đại tướng Võ Nguyên Giáp?) thì sẽ dẫn đến tình trạng không nhất quán. Vậy thì vấn đề khó khăn gặp phải là khi làm index, cần xếp vần theo từ phụ đứng đầu hay từ chính (những, sự, chiếc, cái, con, phép, bệnh...). Ngoài ra, về cách trình bày khi tạo index sẽ nảy sinh thêm một số vấn đề khi sắp xếp các đề mục nhỏ vào một nhóm đề mục lớn (sự phân tầng trong index). Có thể trình bày các tầng nhỏ theo hai cách: viết liền nhau, ngăn cách bằng dấu chấm phẩy hoặc viết mỗi tầng nhỏ trên một dòng, lùi vào một chút so với tầng lớn. Cách thứ nhất có thể tiết kiệm diện tích và giảm chi phí in nhưng nhìn khá lộn xộn, khó tra cứu, người dùng không thể đọc lướt để chọn lọc đúng thông tin cần tìm. Dựa vào thực tiễn trên, có thể thấy việc tạo lập index còn gặp nhiều khó khăn. Thoạt nhìn THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 1/202010 NGHIÊN CỨU-TRAO ĐỔI sẽ tưởng không có gì phức tạp, nhưng khi thực hiện mới thấy công việc này không đơn giản, tốn nhiều công sức và thời gian, nhất là đối với một ngôn ngữ có tính độc lập cao (âm tiết rời) như tiếng Việt. Tuy nhiên, nếu index thực sự được coi trọng thì vấn đề đó vẫn có thể khắc phục được. Tại Việt Nam hiện nay, tuy index chưa được công nhận là một phần bắt buộc trong mỗi cuốn sách nhưng đã có nhiều NXB tiên phong thực hiện tạo lập index. Với số lượng sách có index còn hạn chế nhưng đã góp phần lớn thay đổi cục diện trong việc tạo lập index cho sách phi hư cấu tại Việt Nam. 4. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT CHO VIỆC PHÁT TRIỂN INDEX 4.1. Có quy định chặt chẽ hơn về index đối với xuất bản sách Có thể thấy tình trạng sách không có index phổ biến bắt nguồn từ việc coi nhẹ làm index của NXB và người viết sách. Do vậy, cần có quy định chặt chẽ hơn từ các cơ quan quản lý nhà nước trong việc đưa ra những quy định giúp cho index trở thành một phần không thể thiếu trong mỗi cuốn sách. Cụ thể, Bộ Giáo dục và Đào tạo, các NXB yêu cầu tất cả các tác giả viết sách khoa học cần phải làm mục index. Các sách đã in (đặc biệt từ NXB Giáo dục) cũng được chuẩn hóa lại bằng cách cập nhật index và đăng tải trên internet. Từ đó, điều này sẽ thúc đẩy các học sinh, sinh viên và nghiên cứu sinh lớp sau học tập và tiếp nối. Các hội đồng khoa học yêu cầu các kết quả nghiên cứu từ các đề tài, dự án khoa học khi xuất bản phải có mục index mới được nghiệm thu. Có thể chia thành hai giai đoạn để thực thi việc này: giai đoạn 1 khuyến khích tác giả và nhà xuất bản làm index, giai đoạn 2 triển khai đại trà bắt buộc. 4.2. Nâng cao mức độ hiểu biết về index cho bạn đọc Các trường đại học và các viện nghiên cứu hiện nay phải là những tổ chức đi đầu trong việc lập các index sách cho những ấn bản khoa học, giáo trình, tài liệu tham khảo của mình. Các bên liên quan như nhà trường, giảng viên, nhà khoa học, người viết sách, nhà xuất bản cùng phối hợp để nâng cao mức độ hiểu biết về index của người đọc, khuyến khích họ sử dụng. Bên cạnh đó, tại các thư viện, cán bộ thư viện sẽ là người trực tiếp cung cấp thông tin, chia sẻ kinh nghiệm việc đọc sách và sử dụng index thông qua các cuộc hội thảo, hội nghị với bạn đọc. Chỉ có vậy, kỹ năng nghiên cứu, phân tích tổng hợp của thế hệ nghiên cứu trẻ mới có thể càng ngày được nâng cao. Hơn thế nữa, những cuốn sách sẽ được tôn thêm giá trị và đem đến sự hiệu quả cao nhất cho bạn đọc. 4.3. Chuẩn mực trong hình thức và các thuật ngữ khoa học Theo nghiên cứu của Bakewell và Williams (1999), phông chữ của index nên to bằng phông chữ sử dụng trong nội dung chính văn của sách để tránh gây cảm giác phần tra cứu có nội dung không quan trọng bằng nội dung chính của cuốn sách. Các đề mục nên chia theo từng vần riêng rẽ và nên in đậm vần bằng phông chữ lớn để có thể nhanh chóng định vị vần cần tìm. Ngoài ra, đối với các em ở độ tuổi nhỏ (mẫu giáo lớn, lớp 1), việc nhớ thứ tự bảng chữ cái không hoàn toàn dễ dàng nên người làm sách có thể in kèm bảng chữ cái ở đầu mục tra cứu để hỗ trợ các em. Trong sách dành cho người lớn, các đề mục nhỏ có nội dung gần nhau thường được nhóm lại dưới một đề mục lớn. Cần có một phần giải thích ngắn gọn về công dụng cũng như hướng dẫn sử dụng mục tra cứu để người đọc rõ hơn về chức năng, công dụng và cách sử dụng mục tra cứu một cách hợp lý, hiệu quả nhất. Bên cạnh đó, hình thức của index trong những cuốn sách phi hư cấu cần được trình bày chặt chẽ và có sự thống nhất chung. Định dạng một chỉ mục có thể là một công việc phức tạp, nhưng để giúp cho sự nhất quán trong trình bày thì các tác giả, nhà biên tập cần có sự đầu tư nghiên cứu để tạo ra một công cụ chuẩn về nội dung và đẹp về hình thức. 4.4. Áp dụng công cụ hỗ trợ tạo chỉ mục Làm index ngoài việc mang tính chuyên môn như chuẩn hóa thuật ngữ, hệ thống hóa cây tri thức trong cuốn sách, thì công việc mang tính kỹ thuật là định vị số trang cho thuật ngữ mất rất nhiều thời gian, nếu không có công cụ hỗ trợ thì đây là một công việc dễ gây sai sót. Hiện có nhiều công cụ tạo index như: CINDEX, MACREX, SKY Index, Textract, PDF Index Generator, hay Adobe InDesign THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 1/2020 11 NGHIÊN CỨU-TRAO ĐỔI [Frederickson và Stephenson, 2015]. Các phần mềm này cho phép người dùng gán thẻ (tagging) các thuật ngữ và cho phép lập bảng chỉ mục tự động. Một trong những phần mềm được sử dụng nhiều là PDF Index Generator. Phần mềm này hỗ trợ người dùng tạo chỉ mục trong sách bao gồm phân tích cuốn sách, thu thập các từ cần chỉ mục, xác định vị trí xuất hiện trong sách và tạo lập bản tra thuật ngữ. 4.5. Xây dựng bộ tiêu chuẩn cho việc biên soạn index cho sách tiếng Việt Quốc tế đã có tiêu chuẩn ISO 999: 1996 dành cho việc làm index, trong đó nêu rõ việc xác định thuật ngữ cho nội dung, tổ chức và trình bày index cho sách hư cấu và phi hư cấu. Tiêu chuẩn này cũng đã được các nước như Anh, Úc, và New Zealand sử dụng làm tiêu chuẩn quốc gia. Tuy nhiên, như đã phân tích ở trên, tiếng Việt có đặc thù riêng, do vậy để hoạt động làm index tại Việt nam chuyên nghiệp hơn, tuân thủ quy trình và tiêu chí chuẩn tiếng Việt thì cần phải có một bộ tiêu chuẩn quốc gia về làm index. Xây dựng bộ tiêu chuẩn này sẽ có sự phối hợp giữa những chuyên gia ngôn ngữ học, chuyên gia tiêu chuẩn, nhà xuất bản và các tác giả viết sách. Làm index cho sách khoa học không chỉ là trách nhiệm của người viết sách mà còn tạo áp lực thay đổi tình trạng thiếu cập nhật của từ điển thuật ngữ khoa học hiện nay tại Việt Nam. Kết luận Bài viết bước đầu chỉ ra rằng, việc tạo lập index cho sách phi hư cấu tại Việt Nam chưa được các tác giả, NXB quan tâm, đồng thời đánh giá các yếu tố tác động gây cản trở sự phát triển của index trong bối cảnh Việt Nam. Kết quả này là cơ sở để triển khai các nghiên cứu tiếp theo về index ở mức độ sâu hơn như: chuẩn hóa thuật ngữ trong index; xây dựng bộ tiêu chuẩn về thuật ngữ cho các lĩnh vực khác nhau để làm index, xây dựng các chính sách liên quan đến làm index, nâng cao mức độ hiểu biết và sử dụng index tới bạn đọc, người viết sách và những đơn vị xuất bản sách. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Ament, K. (2007). Indexing - A nuts and bolts guide for technical writers. 1st Edition. William Andrew. 2. Bakewell, K.G.B. and Williams, P.L. (2000). Indexing children’s books Society of Indexers Occasional. Society of Indexers. 3. Bộ Thông tin và Truyền thông (2018). Triển khai công tác xuất bản và phát hành năm 2018. Truy cập tại https://mic.gov.vn/Pages/TinTuc/136651/ Trien-khai-cong-tac-xuat-ban-va-phat-hanh- nam-2018.html 4. Campbell-Scott, M & Verne, K. (2017). Book indexing for authors: How to create a professional nonfiction index in Word. Co Farm Press. 5. Fetters, L. K. (2013). Handbook of indexing techniques: A guide for beginning indexers, Fifth Edition. Information Today, Inc 6. Frederickson, J and Stephenson, N. (2015). The Book Design. How to Create an Index for Your Book in Adobe InDesign. From https://www. thebookdesigner.com/2015/06/book-index-in- adobe-indesign/ 7. Green Book Leaf Group (nd). Understanding book indexes. Truy cập từ https:// greenleafbookgroup.com/learning-center/book- reation/understanding-book-indexes 8. ISO 999:1996. Information and Documentation: Guidelines for the Content, Organization and Presentation of Indexes. Truy cập từ https://www. iso.org/standard/5446.html 9. Lê, Văn Sửu (2000). Điều trị đông y châm cứu nội khoa. NXB Y Học, trang 207-422 10. Knight, G. N. (1988). Indexing, the Art of: A Guide to the Indexing of Books and Periodicals. Routledge. 11. Lương, Trọng Minh. (2008). Cờ vua: Những bài học đầu tiên – T.1, H. NXB Kim Đồng 12. Nguyễn, Hữu Nghĩa, Phan Hồng Giang. (2011). INDEX – công cụ tra cứu trực tiếp của sách. Tạp chí Thư viện Việt Nam số 3(29), tr.34-37. 13. Phạm, Văn Lam (2016). “Vai trò của Index trong một cuốn sách”, Tạp chí tia sáng, truy cập từ tro-cua- index-trong-mot-cuon-sach-10031 14. Trần, Thị Liên Hoa. (2017). Sách dẫn (Index) trong bách khoa thư và bách khoa toàn thư. Truy cập từ vn/noidung/anpham/Lists/baiviettoanvan/ View_ Detail.aspx?ItemID=81 15. Trần, Trọng Dương. (2016). INDEX – hoa tiêu trong mỗi cuốn sách, Tạp chí Tia sáng, truy cập từ INDEX-- hoa-tieu-trong-moi-cuon-sach--10084. (Ngày Tòa soạn nhận được bài: 15-10-2019; Ngày phản biện đánh giá: 14-11-2019; Ngày chấp nhận đăng: 15-01-2020).
File đính kèm:
- tao_lap_bang_tra_thuat_ngu_trong_cac_tac_pham_phi_hu_cau_thu.pdf