Phần mềm mã nguồn mở Calibre 4.23.0 – giải pháp xây dựng thư viện Ebook cá nhân

PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ CALIBRE 4.23.0 
– GIẢI PHÁP XÂY DỰNG THƯ VIỆN EBOOK CÁ NHÂN
Trần Minh Nhớ1*
Tóm tắt: Giới thiệu nguồn gốc, cùng các tính năng nổi bật của 
phần mềm mã nguồn mở “Calibre” phiên bản 4.23.0. Trên cơ sở 
nghiên cứu thực hành phần mềm, tác giả trình bày khái quát quá 
trình ứng dụng phần mềm để xây dựng thư viện ebook cá nhân 
trên máy tính, cũng như các thao tác thực hành quản trị phần 
mềm để quản lý và khai thác ebook hiệu quả.
Từ khóa: Phần mềm mã nguồn mở; Phần mềm Calibre; Phần 
mềm quản lý ebook.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Xã hội ngày càng tiến bộ và phát triển, nhu cầu về tri thức của 
con người ngày càng cao, chính vì vậy khối lượng thông tin, tài liệu 
ngày càng gia tăng một cách nhanh chóng, và bất kỳ cá nhân, tổ chức 
nào cũng có thể sở hữu cho mình các bộ sưu tập tài nguyên thông tin 
khổng lồ, đặc biệt là các bộ sưu tập tài liệu điện tử/số để phục vụ cho 
những mục đích chuyên biệt của mình trong công việc và cuộc sống. 
Ebook (còn gọi Sách điện tử) một loại hình tài liệu đang được nhiều 
người quan tâm lựa chọn bởi sự tiện lợi trong sử dụng và lưu trữ. Hiện 
nay, với sự phát triển vượt bậc của công nghệ, ebook ngày càng phong 
phú về các loại định dạng để phù hợp với nhiều loại thiết bị đọc và 
chạy trên nhiều ứng dụng khác nhau. Sự phổ biến của ebook đã kéo 
theo sự phát triển đa dạng các sản phẩm phần mềm/ứng dụng để quản 
* Trung tâm Thông tin – Thư viện, Trường Đại học Hoa Sen.
708
PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM
lý và đọc ebook, đặc biệt là các sản phẩm mã nguồn mở. Tuy nhiên, để 
chọn được một phần mềm/ứng dụng phù hợp với điều kiện kinh phí 
và hiệu quả sử dụng là một vấn đề đặt ra. 
Trong phạm vi bài viết này, tác giả giới thiệu đến người dùng phần 
mềm mã nguồn mở “Calibre” phiên bản 4.23.0, đây được coi là giải 
pháp hữu hiệu cho những vấn đề đặt ra ở trên. Với nhiều tính năng 
nổi bật, phần mềm có thể đáp ứng tốt các yêu cầu trong việc quản lý và 
khai thác các kho ebook trên máy tính của người dùng.
2. ĐÔI NÉT VỀ PHẦN MỀM CALIBRE
Calibre là một phần mềm quản lý thư viện sách điện tử (ebook) 
đa nền tảng, mã nguồn mở. Hỗ trợ người dùng sắp xếp ebook theo các 
tiêu chí khác nhau để dễ dàng theo dõi và tìm kiếm, đồng thời giúp 
chuyển đổi ebook sang nhiều định dạng khác nhau để phù hợp với 
nhiều thiết bị sử dụng. 
Phần mềm được viết và phát triển bởi Kovid Goyal, một tiến sĩ 
người Ấn Độ, chuyên ngành điện toán lượng tử của Học viện Công 
nghệ California (CalTech), cũng là một nhà thơ và nhà triết học [2]. 
Ngày 31 tháng 10 năm 2006, khi Sony giới thiệu máy đọc ebook PRS-500, 
Kovid Goyal đã bắt đầu phát triển libprs500, nhằm mục đích cho phép 
sử dụng các định dạng PRS-500 trên Linux. Năm 2008, nhận thấy việc 
quản lý và sử dụng ebook của mình trở nên khó khăn khi số lượng 
ebook trong các bộ sưu tập ngày càng tăng, ông đã quyết định viết một 
giao diện đồ họa cho libprs500, sau đó đổi tên thành “Calibre” và phát 
triển không ngừng các phiên bản như hiện nay [1].
Calibre hiện có nhiều phiên bản dành cho các hệ điều hành khác 
nhau như: Windows (8 và 10), Windows 64bit, MacOS và Linux. Phiên 
bản mới nhất hiện nay của phần mềm là Calibre 4.23.0. Các thiết bị mà 
Calibre có thể hỗ trợ tốt như: Máy tính dùng hệ điều hành Windows 
(8 và 10), Windows 64bit, MacOS và Linux; iPhone/iPod Touch + 
Stanza; Android + Wordplayer; Sony Reader PRS 500/505/700; và Các 
thiết bị đọc sách chuyên nghiệp (với định dạng ePUB).
709
PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ CALIBRE 4.23.0– GIẢI PHÁP XÂY DỰNG THƯ VIỆN EBOOK CÁ NHÂN 
Các tính năng chính của phần mềm:
(1) Quản lý ebook: Calibre cho phép người dùng quản lý ebook với 
nhiều thông tin cụ thể như: Tên sách (Title), Tên tác giả (Author), Nhà 
xuất bản (Publisher), Bộ sách (Series), Ngôn ngữ (Languages), Dung lượng 
(Size), Số ISBN,... Hiển thị ở dạng danh mục được sắp xếp theo trật tự chữ 
cái A-Z theo tên sách giúp cho người dùng dễ theo dõi và tìm kiếm. 
(2) Tự động cập nhật siêu dữ liệu (metadata) cho ebook: Calibre có thể 
tải xuống các siêu dữ liệu và tự động cập nhật hoàn chỉnh các trường 
mô tả thông tin cho ebook (bao gồm tên sách, tác giả, nhà xuất bản, 
năm xuất bản, ISBN, từ khóa, bìa sách, tóm tắt nội dung,). Các siêu 
dữ liệu này được lấy từ nhiều nguồn khác nhau trên Internet: ISBNdb, 
Google Books, Amazon, các cơ sở dữ liệu truy cập mở (Internet Archive, 
Munsey’s Magazine, and Project Gutenberg,) hay các trang mạng xã 
hội dành cho người đọc: Goodreads và LibraryThing.
(3) Chỉnh sửa ebook: Trình chỉnh sửa của Calibre cho phép người 
dùng chỉnh sửa ebook (thay đổi phông chữ, cỡ chữ, lề, siêu dữ liệu, 
hoặc thêm một mục lục được tạo tự động,...) ở các định dạng phổ biến 
như EPUB hoặc Kindle dễ dàng và hiệu quả.
(4) Xem ebook: Trình xem ebook của Calibre được tích hợp khá hoàn 
hảo, cho phép xem hầu hết các định dạng ebook, từ những định dạng 
phổ biến: HTML, LIT, DOCX, PDF, PDB, RTF, TXT đến những định 
dạng kém phổ biến hơn: CBZ, CBR, CBC, EPUB, FB2, MOBI, ODT, 
PML, RB, Hỗ trợ đầy đủ cho mục lục, bookmarks, CSS, chế độ tham 
chiếu, in ấn, sao chép, xem nhiều trang,
(5) Chuyển đổi định dạng ebook: Calibre có khả năng chuyển đổi ebook 
sang nhiều định dạng khác nhau (EPUB, AZW3, MOBI, DOCX, FB2, 
HTMLZ, LIT, LRF, PDB, PDF, PMLZ, RB, RTF,) để phù hợp với nhiều 
thiết bị, đảm bảo chất lượng ebook sau chuyển đổi (không lỗi font chữ), và 
có thể tự động phát hiện/tạo lập cấu trúc cho ebook như chương, mục lục.
(6) Tải tin tức/tạp chí từ các Website: Calibre có thể tự động cập nhật 
tin tức/tạp chí từ hàng trăm Website hoặc RSS feeds khác nhau như: 
The Economist, New York Times, BBC News, National Geographic, 
710
PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM
CNN, The Wall Street Journal, Science American, Wired Magazine, 
Forbes, Ars Technica, định dạng tin tức/tạp chí đầu vào ebook và tải 
lên thiết bị kết nối.
(7) Chia sẻ và sao lưu dữ liệu: Với một máy chủ Web dùng để lưu 
trữ ebook trên Calibre, người dùng có thể chia sẻ một cách an toàn một 
số hoặc tất cả ebook của mình với bất kỳ ai qua email hoặc tự truy cập 
chúng từ bất cứ đâu, sử dụng bất kỳ thiết bị nào, kể cả hoạt động ngoại 
tuyến. Calibre cũng có một số tính năng sao lưu và nhập/xuất dữ liệu 
đảm bảo tính an toàn và tính di động cho thư viện ebook đã tạo lập.
3. ỨNG DỤNG PHẦN MỀM CALIBRE TRONG VIỆC XÂY DỰNG THƯ VIỆN EBOOK CÁ NHÂN
3.1. Cài đặt phần mềm
Tùy theo thiết bị đang sử dụng (trừ điện thoại di động và máy 
tính bảng không được hỗ trợ), người dùng có thể lựa chọn phiên bản 
Calibre phù hợp để cài đặt. Có thể sử dụng phiên bản Calibre Portable 
để cài đặt và sử dụng bởi sự linh động trong quá trình chuyển dời thư 
viện ebook về sau. Người dùng có thể dễ dàng copy toàn bộ folder 
Calibre Portable (chứa cả dữ liệu và phần mềm đã được cấu hình trước 
đó) chuyển sang một thiết bị tương tự để tiếp tục sử dụng, không mất 
thời gian để cài đặt lại phần mềm, cũng như dữ liệu được đảm bảo 
nguyên vẹn.
Để cài đặt phần mềm, người dùng có thể truy cập vào trang chủ 
Calibre: https://calibre-ebook.com/ chọn tải phiên bản Calibre phù hợp 
nhất với thiết bị của mình và tiến hành các bước cài đặt. Đối với máy 
tính sử dụng hệ điều hành GNU/Linux Ubuntu, người dùng có thể 
cài đặt Calibre trực tiếp từ Trung tâm phần mềm của Ubuntu (Ubuntu 
Software). Trong quá trình cài đặt, người dùng có thể lựa chọn ngôn 
ngữ sử dụng phần mềm tiếng Việt, tiếng Anh hoặc ngôn ngữ khác để 
thuận tiện cho quá trình sử dụng về sau.
3.2. Cấu hình giao diện thư viện Calibre
Sau khi cài đặt, người dùng cũng có thể thiết lập lại ngôn ngữ sử 
dụng phần mềm theo yêu cầu của mình (thao tác: Preferences/ Change 
711
PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ CALIBRE 4.23.0– GIẢI PHÁP XÂY DỰNG THƯ VIỆN EBOOK CÁ NHÂN 
calibre behavior/ Look & feel/ Chọn ngôn ngữ ở mục “Choose language:”/ Khởi 
động lại phần mềm). 
Trên giao diện chính của phần mềm, người dùng có thể tùy chỉnh 
hiển thị ebook theo dạng danh mục sách (có đầy đủ các thông tin như: 
tên sách, tên tác giả, dung lượng file, nhà xuất bản, năm xuất bản, ngôn 
ngữ, số ISBN,...), hoặc theo hình ảnh bìa sách (Cover gird), hoặc theo chế 
độ trình chiếu bìa sách (Cover browser), riêng với danh mục sách, người 
dùng có thể tùy chọn thêm/bớt các cột thông tin liên quan đến ebook 
để danh mục hiển thị theo ý mình (thao tác: Preferences/ Change calibre 
behavior/ Add your own columns/ Check chọn mục thông tin được hiển thị). 
Hình 1: Giao diện chính của Calibre
Ngoài ra, người dùng có thể ẩn/hiện các hiển thị khác trên giao 
diện chính phần mềm như: công cụ tìm kiếm ebook (Search bar), trình 
duyệt theo nhãn (Tag browser), Thông tin chi tiết sách (Book details),
(thao tác: Layout/ Ẩn/hiện các các hiển thị).
3.3. Tạo lập và quản trị thư viện ebook trên Calibre
Trước khi cập nhật ebook lên phần mềm, người dùng cần tạo mới 
một thư viện lưu trữ hoặc định lại đường dẫn đến một thư viện lưu 
trữ đã tạo lập trước đó - đây là nơi lưu giữ toàn bộ các metadata liên 
712
PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM
quan đến ebook (thao tác: Calibre Library/ Switch/create library). Đối 
với trường hợp sử dụng phiên bản Calibre Portable có thể sử dụng thư 
viện mặc định (Calibre Library) phần mềm tạo sẵn trong quá trình cài 
đặt để lưu trữ các ebook nhằm giúp cho việc di chuyển dữ liệu về sau 
dễ dàng và đảm bảo tính toàn vẹn. Người dùng cần tính toán và chọn 
nơi đặt thư viện lưu trữ ebook (ổ đĩa trên thiết bị) cho phù hợp với sự 
gia tăng về số lượng và dung lượng các ebook trong tương lai.
Ngoài ra, người dùng cần thống nhất trong việc đặt tên file ebook, 
đơn giản và hiệu quả nhất là đặt theo tên sách, ví dụ: “Principles of hotel 
management.pdf”, “Principles of economics.epub”, nhằm mục đích giúp phần 
mềm tự động cập nhật chính xác các metadata cho ebook. Ngoài ra, nó 
còn giúp quản lý, tìm kiếm và đối chiếu các ebook trên phần mềm dễ 
dàng trong trường hợp cần kiểm tra hoặc chỉnh sửa lại các metadata.
Quá trình tạo lập và quản trị thư viện ebook trên Calibre gồm 
3 bước cơ bản sau:
	Bước 1: Thêm ebook vào thư viện Calibre: 
- Cách 1: Đây là cách đơn giản nhất, người dùng có thể kéo và thả 
ebook từ thư mục (nguồn) lưu trữ ebook trên máy tính vào phần mềm,
- Cách 2: Người dùng có thể dùng chức năng Add books trên 
phần mềm để đưa từng ebook hoặc tất cả các từ thư mục (nguồn) lưu 
trữ ebook vào phần mềm.
	Bước 2: Hoàn chỉnh các thông tin mô tả ebook trên Calibre: Đây là 
một công tác rất quan trọng trong quá trình tạo lập thư viện ebook trên 
phần mềm, giúp cho việc tra cứu và khai thác ebook về sau hiệu quả.
- Để đảm bảo các thông tin mô tả ebook chính xác, người dùng 
sử dụng chức năng Edit matadata để kiểm tra, bổ sung hoặc chỉnh sửa 
lại matadata. Trong trường hợp phần mềm không cập nhật được hoặc 
cập nhật không chính xác các thông tin về ebook (do có nhiều tên sách 
trùng lặp trong các cơ sở dữ liệu trực tuyến mà phần mềm chọn làm 
nguồn cập nhật) thì người dùng phải thực hiện biên mục thủ công 
hoàn chỉnh các trường thông tin mô tả ebook trên phần mềm.
713
PHẦN MỀM MÃ NGUỒN MỞ CALIBRE 4.23.0– GIẢI PHÁP XÂY DỰNG THƯ VIỆN EBOOK CÁ NHÂN 
Hình 2: Giao diện chỉnh sửa siêu dữ liệu (metadata) của Calibre
- Trong trường hợp, người dùng muốn xóa bỏ các ebook và các 
matadata trùng lặp hoặc không cần thiết lưu trữ có thể sử dụng chức 
năng Remove books của phần mềm để xóa một hoặc nhiều ebook ra 
khỏi thư viện Calibre.
	Bước 3: Tìm kiếm và khai thác ebook trên Calibre: 
- Sau khi hoàn tất việc tạo lập thư viện ebook trên phần mềm, 
người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm nhanh các ebook bằng công cụ 
Search bar trên giao diện chính của phần mềm hoặc xây dựng các truy 
vấn tìm kiếm nâng cao bằng chức năng Advanced search (nằm bên 
trái công cụ tìm kiếm) để tìm chính xác ebook cần tìm. Ngoài ra, người 
dùng cũng có thể duyệt tìm ebook theo: Tác giả (Authors), Ngôn ngữ 
(Languages), Bộ sách (Series), Dạng file ebook (Format), Nhà xuất bản (Pub-
lisher), Từ khóa (Tags), ở thanh bên Categories.
- Các kết quả tìm kiếm có thể được lưu lại bằng chức năng Saved 
search của phần mềm để người dùng có thể dễ dàng xem lại các ebook 
phù hợp nhất với đề tài, vấn đề mình nghiên cứu. 
- Trên giao diện kết quả tìm kiếm, người dùng có thể chọn đọc 
ebook bằng công cụ mặc định của phần mềm E-book viewer hoặc chọn 
714
PHÁT TRIỂN MÔ HÌNH TRUNG TÂM TRI THỨC SỐ CHO CÁC THƯ VIỆN VIỆT NAM
đọc theo định dạng file gốc ebook (khi máy tính có cài đặt các phần 
mềm hỗ trợ đọc file). 
4. KẾT LUẬN
Dù là một phần mềm miễn phí nhưng Calibre có khá đầy đủ các 
tính năng, hoàn toàn có thể ứng dụng vào việc xây dựng thư viện 
ebook cho cá nhân, đặc biệt là cho các nhà nghiên cứu trong bối cảnh 
nguồn tài liệu tham khảo phục vụ cho các đề tài nghiên cứu, công trình 
khoa học ngày một gia tăng theo thời gian và cần được lưu trữ. Với các 
ưu điểm nổi bật như: không tốn chi phí mua, được cập nhật thường 
xuyên các phiên bản mới, hỗ trợ đa ngôn ngữ (trong đó có tiếng Việt), 
trình xem ebook đọc được hầu hết các định dạng, giao diện đơn giản 
và dễ thao tác quản trị, phần mềm mã nguồn mở Calibre được coi 
là một trong những giải pháp hữu hiệu trong quản lý và khai thác các 
nguồn ebook hiện nay. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Kovid Goya, About caliber. Truy cập ngày 25/07/2020 tại địa chỉ: https://
calibre-ebook.com/about#history
2. Softonic Editorial Team (2013), Interview: Kovid Goyal, creator of Calibre. 
Truy cập ngày 25/07/2020 tại địa chỉ: https://en.softonic.com/articles/
interview-kovid-goyal-creator-of-calibre