Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông

Bậc học phổ thông bao gồm các trường

tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ

thông. Tổ chức thư viện trường phổ thông

(TVTPT) được hiểu là tổ hợp các thành phần

(cán bộ thư viện và các cộng tác viên trong

nhà trường cùng với phương thức, phương

tiện họ làm việc và ngân sách cấp cho hoạt

động thư viện) có quan hệ chặt chẽ với nhau,

cùng hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau nhằm thực

hiện nhiệm vụ chung của thư viện đề ra.

Hoạt động TVTPT là tổng hợp các hành

động của cán bộ thư viện (CBTV) trong việc

thực hiện chuyên môn nghiệp vụ, quản lý

thư viện và hoạt động hợp tác nhằm đáp ứng

nhu cầu thông tin của người sử dụng. Cụ

thể, các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ

bao gồm: lựa chọn tài liệu cho đến cung cấp

tài liệu đến tay người sử dụng (xây dựng vốn

tài liệu, xử lý tài liệu, tổ chức - bảo quản và

phục vụ); hoạt động quản lý gồm kiểm tra,

đánh giá thư viện; hoạt động hợp tác giữa

thư viện với các bên liên quan.

Đánh giá là một hoạt động được thực hiện

ở tất cả các ngành, nghề, lĩnh vực, trong đó

có thư viện. Để kết quả đánh giá phản ánh

đúng hiện trạng trong thực tế, cần phải có

các tiêu chí đánh giá bao quát, phù hợp.

Tuy nhiên, tùy theo mục đích mà có những

hướng tiếp cận cũng như các tiêu chí đánh

giá khác nhau. Hiện nay, trong lĩnh vực thư

viện có ba hướng tiếp cận đánh giá chính: từ

phía TVTPT, từ phía người sử dụng thư viện

và kết hợp người sử dụng và TVTPT.

Tiếp cận đánh giá từ phía thư viện được

hiểu là kết quả đánh giá dựa trên việc thực

hiện công việc từ phía thư viện trường. Theo

hướng tiếp cận đánh giá này, người sử dụng

thư viện sẽ không tham gia vào công tác

đánh giá. Nội dung đánh giá chủ yếu tập

trung vào khả năng cung ứng của thư viện

trường. Tiếp cận theo hướng này, cơ quan

đánh giá sẽ xem xét thực tế thư viện trường

về khả năng phục vụ (cơ sở vật chất, kinh

phí, nguồn tài liệu, ) và hoạt động chuyên

môn của CBTV (quy trình mượn trả, các

hoạt động, ). Các quốc gia điển hình cho

hướng tiếp cận này phải kể đến Việt Nam và

Nhật Bản (trước 2015) [3].

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 1

Trang 1

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 2

Trang 2

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 3

Trang 3

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 4

Trang 4

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 5

Trang 5

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông trang 6

Trang 6

pdf 6 trang baonam 9920
Bạn đang xem tài liệu "Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông

Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của thư viện trường phổ thông
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2020 19
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
ĐẶT VẤN ĐỀ
Bậc học phổ thông bao gồm các trường 
tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ 
thông. Tổ chức thư viện trường phổ thông 
(TVTPT) được hiểu là tổ hợp các thành phần 
(cán bộ thư viện và các cộng tác viên trong 
nhà trường cùng với phương thức, phương 
tiện họ làm việc và ngân sách cấp cho hoạt 
động thư viện) có quan hệ chặt chẽ với nhau, 
cùng hỗ trợ và thúc đẩy lẫn nhau nhằm thực 
hiện nhiệm vụ chung của thư viện đề ra.
Hoạt động TVTPT là tổng hợp các hành 
động của cán bộ thư viện (CBTV) trong việc 
thực hiện chuyên môn nghiệp vụ, quản lý 
thư viện và hoạt động hợp tác nhằm đáp ứng 
nhu cầu thông tin của người sử dụng. Cụ 
thể, các hoạt động chuyên môn nghiệp vụ 
bao gồm: lựa chọn tài liệu cho đến cung cấp 
tài liệu đến tay người sử dụng (xây dựng vốn 
tài liệu, xử lý tài liệu, tổ chức - bảo quản và 
phục vụ); hoạt động quản lý gồm kiểm tra, 
đánh giá thư viện; hoạt động hợp tác giữa 
thư viện với các bên liên quan. 
Đánh giá là một hoạt động được thực hiện 
ở tất cả các ngành, nghề, lĩnh vực, trong đó 
có thư viện. Để kết quả đánh giá phản ánh 
đúng hiện trạng trong thực tế, cần phải có 
các tiêu chí đánh giá bao quát, phù hợp. 
Tuy nhiên, tùy theo mục đích mà có những 
hướng tiếp cận cũng như các tiêu chí đánh 
giá khác nhau. Hiện nay, trong lĩnh vực thư 
viện có ba hướng tiếp cận đánh giá chính: từ 
phía TVTPT, từ phía người sử dụng thư viện 
và kết hợp người sử dụng và TVTPT. 
Tiếp cận đánh giá từ phía thư viện được 
hiểu là kết quả đánh giá dựa trên việc thực 
hiện công việc từ phía thư viện trường. Theo 
hướng tiếp cận đánh giá này, người sử dụng 
thư viện sẽ không tham gia vào công tác 
đánh giá. Nội dung đánh giá chủ yếu tập 
trung vào khả năng cung ứng của thư viện 
trường. Tiếp cận theo hướng này, cơ quan 
đánh giá sẽ xem xét thực tế thư viện trường 
về khả năng phục vụ (cơ sở vật chất, kinh 
phí, nguồn tài liệu,) và hoạt động chuyên 
môn của CBTV (quy trình mượn trả, các 
hoạt động,). Các quốc gia điển hình cho 
hướng tiếp cận này phải kể đến Việt Nam và 
Nhật Bản (trước 2015) [3].
Tiếp cận đánh giá từ phía người sử dụng 
được hiểu là kết quả đánh giá thư viện 
trường hoàn toàn dựa trên kết quả đánh giá 
của người sử dụng. Đây là một quan điểm 
đánh giá thư viện được một số tác giả đưa ra 
MỘT SỐ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA THƯ VIỆN 
TRƯỜNG PHỔ THÔNG
TS Đoàn Thị Thu
 Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Tp. Hồ Chí Minh
● Tóm tắt: Giới thiệu các hướng tiếp cận đánh giá thư viện. Tổng hợp và phân tích các tiêu chí đánh 
giá thư viện trường phổ thông.
● Từ khóa: Thư viện trường phổ thông; thông tin - thư viện.
EVALUATION CRITERIA OF HIGH SCHOOL LIBRARY’S ORGANIZATIONAL AND OPERATIONAL EFFICIENCY
● Abstract: The author introduces various library evaluation approaches; summarizes and analyzes 
of the criteria for evaluating high school libraries.
● Keywords: High school library; information - library.
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/202020
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
trong những năm gần đây. Theo quan điểm 
này, thư viện cần nhận ra những nhu cầu, 
sự ưu tiên và thông tin phản hồi của người 
sử dụng để phục vụ hiệu quả hơn. Hướng 
tiếp cận đánh giá này đã được Frankwell 
Dulle (2014) sử dụng khi tiến hành nghiên 
cứu khả năng truy cập và sử dụng nguồn lực 
thông tin trong thư viện trường học của học 
sinh trung học cơ sở ở Tanzania [1].
Tiếp cận đánh giá kết hợp giữa người sử 
dụng và thư viện trường được hiểu là kết 
quả đánh giá thư viện trường phải đồng thời 
dựa trên kết quả thực hiện công việc từ phía 
CBTV và kết quả đánh giá của người sử dụng 
thư viện. Theo hướng tiếp cận này, cùng với 
CBTV, người sử dụng thư viện sẽ tham gia 
vào quá trình đánh giá thư viện. Sự hài lòng 
của người sử dụng sẽ là căn cứ quan trọng 
để đánh giá thư viện trường. Hướng tiếp cận 
đánh giá này hiện đang được các tổ chức 
thư viện trên thế giới (IFLA, Bộ Giáo dục 
của Bồ Đào Nha,) khuyến khích các thư 
viện trường sử dụng, đồng thời hiện đang 
được các TVTPT ở một số nước như: Mỹ, 
Nhật Bản (từ 2012), Cộng hòa Nam Phi, 
sử dụng trong đánh giá thư viện trường phổ 
thông [2, 4].
Mỗi hướng tiếp cận đều có ưu và nhược 
điểm riêng. Tuy nhiên, theo quan điểm của 
tác giả, hướng tiếp cận đánh giá kết hợp giữa 
TVTPT và người sử dụng thư viện sẽ cho kết 
quả đánh giá chính xác, khách quan nhất 
do kết hợp được ưu điểm của hai hướng tiếp 
cận đánh giá kể trên. Do vậy, khi xem xét 
các tiêu chí đánh giá tổ chức và hoạt động 
của TVTPT, cần xác định rõ tiêu chí đánh 
giá đó sẽ do cán bộ thư viện hay người sử 
dụng đánh giá. 
Dựa vào một số văn bản: Văn bản pháp 
luật của Bộ Giáo dục và Đào tạo về công tác 
TVTPT; Tiêu chuẩn đánh giá TVTPT do Bộ 
Giáo dục và Đào tạo ban hành năm 2013; 
Kết quả nghiên cứu của đề tài “Công tác 
kiểm tra, đánh giá, xếp loại của TVTPT trên 
địa bàn Tp. Hồ Chí Minh” được tác giả thực 
hiện trước đó (2 ... 
nhà trường, mà thường chịu sự quản lý trực 
tiếp của Ban Giám hiệu nhà trường. Do vậy, 
việc tổ chức nguồn nhân lực của TVTPT cần 
căn cứ vào mô hình tổ chức đảm bảo sự chỉ 
đạo của nhà trường vừa đảm bảo những yêu 
cầu thay đổi nhanh chóng trong hoạt động 
chuyên môn của thư viện.
Bên cạnh đó, trình độ và mức độ hài lòng 
của nhân sự trong tổ chức cũng là một trong 
các yếu tố ảnh hưởng tới hiệu quả của tổ 
chức. Vì vậy, khi xem xét hiệu quả hoạt động 
của tổ chức, cần tham chiếu hai yếu tố này.
1.3. Cơ sở vật chất của thư viện trường 
phổ thông
Việc đánh giá cơ sở vật chất của TVTPT 
cần căn cứ vào có tiêu chí cụ thể sau:
- Tiêu chí 1 - địa điểm đặt thư viện: Thư 
viện phải được đặt ở vị trí trung tâm trong 
nhà trường để mọi người đều có thể biết và 
đến sử dụng một cách nhanh chóng, thuận 
tiện nhất. Đây là tiêu chí được nhiều nước 
trên thế giới và Việt Nam đề cập tới.
- Tiêu chí 2 - không gian thư viện: Thư 
viện cần tạo lập và phân bổ các không gian 
hướng tới phục vụ người sử dụng như: không 
gian lưu trữ, trưng bày tài liệu; không gian 
cho người sử dụng tìm kiếm tài liệu; không 
gian nghiên cứu, học tập cho giáo viên, học 
sinh; không gian dành cho làm việc nhóm; 
không gian tập huấn các kỹ năng cho người 
sử dụng.
- Tiêu chí 3 - kinh phí: là một tiêu chí quan 
trọng đánh giá được sự đầu tư, quan tâm của 
các cấp lãnh đạo đối với hoạt động của thư 
viện. Kinh phí cấp cho hoạt động thư viện 
được cấp từ ngân sách dành cho giáo dục. 
Để tổ chức TVTPT hoạt động có hiệu quả, 
rất cần nguồn kinh phí đảm bảo cho việc bổ 
sung vốn tài liệu, kinh phí tổ chức các hoạt 
động và mua sắm trang thiết bị.
- Tiêu chí 4 - phương tiện kỹ thuật: TVTPT 
cần được trang bị đầy đủ các phương tiện 
phục vụ cho hoạt động xử lý chuyên môn 
cũng như hoạt động phục vụ người sử dụng. 
Trong đó có các phương tiện thiết yếu như: 
ánh sáng, kệ sách - báo - tạp chí, tủ trưng 
bày, tủ mục lục, Ngoài ra, TVTPT cần được 
trang bị các trang thiết bị hiện đại phục vụ 
cho công việc của CBTV như: máy tính, 
mạng internet, phần mềm quản lý thư viện,
- Tiêu chí 5 - hiệu quả sử dụng cơ sở vật 
chất: đảm bảo rằng, các trang thiết bị đã 
được đầu tư trong TVTPT được khai thác 
hiệu quả thông qua các tiêu chí cụ thể như 
tần suất sử dụng hay khả năng khai thác các 
tính năng. Ngoài ra, cần xem xét các trang 
thiết bị đó đã đáp ứng yêu cầu sử dụng của 
cán bộ thư viện và người sử dụng hay chưa. 
2. TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG 
 CỦA THƯ VIỆN TRƯỜNG PHỔ THÔNG
2.1. Về các hoạt động nghiệp vụ thư viện
2.1.1. Xây dựng vốn tài liệu
Hoạt động xây dựng vốn tài liệu trong TVTPT 
cần đảm bảo các tiêu chí đánh giá sau:
- Tiêu chí 1 - quy trình nghiệp vụ: TVTPT 
có nhiệm vụ cung cấp nguồn tài liệu, hỗ 
trợ hoạt động dạy và học trong nhà trường. 
Vì vậy, việc xây dựng vốn tài liệu trong thư 
viện cần căn cứ theo chương trình đào tạo, 
nhu cầu tin của giáo viên và học sinh trong 
nhà trường. Điều này chỉ đảm bảo khi thư 
viện thực hiện khảo sát nhu cầu tin của giáo 
viên, học sinh trong nhà trường cũng như 
cập nhật các nội dung mới từ chương trình 
đào tạo.
- Tiêu chí 2 - phù hợp về nội dung, sự đa 
dạng về hình thức của các tài liệu do thư 
viện cung cấp với nhu cầu của người sử 
dụng thư viện: Cơ cấu vốn tài liệu do thư 
viện bổ sung phải tương ứng với cơ cấu nhu 
cầu tin của người sử dụng. Ngoài ra, các tài 
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/202022
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
liệu phải đảm bảo sự đa dạng về hình thức 
như: sách giáo khoa, sách nghiệp vụ, sách 
tham khảo, báo, tạp chí, bản đồ hay các tài 
liệu dạng điện tử.
- Tiêu chí 3 - mức độ đáp ứng: đây là một 
tiêu chí quan trọng để đánh giá hiệu quả của 
việc sử dụng vốn tài liệu trong thư viện. Tiêu 
chí này được xem xét từ các phương diện 
khác nhau như: sự phù hợp về nội dung, 
hình thức, khả năng sử dụng các nguồn 
thông tin do thư viện cung cấp với nhu cầu 
của người sử dụng.
2.1.2. Xử lý nghiệp vụ
Xử lý nghiệp vụ cho tài liệu trong thư viện 
bao gồm: xử lý kỹ thuật, xử lý hình thức và 
xử lý nội dung. Xử lý kỹ thuật bao gồm các 
công đoạn: vào sổ đăng ký tổng quát, đăng 
ký cá biệt, gắn số đăng ký cá biệt, dán nhãn, 
đóng dấu. Xử lý hình thức cho tài liệu gồm 
hoạt động biên mục. Xử lý nội dung bao 
gồm các hoạt động như: phân loại, định từ 
khóa, định chủ đề, tóm tắt tài liệu. Việc đánh 
giá hoạt động xử lý nghiệp vụ cần căn cứ 
trên các tiêu chí sau:
- Tiêu chí 1 - mức độ đầy đủ của vốn tài 
liệu được xử lý: đảm bảo tất cả tài liệu trong 
thư viện được xử lý nghiệp vụ. 
- Tiêu chí 2 - mức độ chi tiết trong xử lý: 
Việc xử lý nghiệp vụ cho các tài liệu trong 
thư viện giúp cán bộ thư viện quản lý và hỗ 
trợ giáo viên, học sinh trong việc tìm kiếm 
tài liệu. Mức độ xử lý tài liệu càng đầy đủ, 
chuyên sâu có khả năng cung cấp các tài 
liệu phù hợp với nhu cầu của người sử dụng.
- Tiêu chí 3 - khả năng ứng dụng công 
nghệ thông tin: Hiện nay, việc ứng dụng công 
nghệ thông tin vào hoạt động xử lý nghiệp 
vụ cho tài liệu thư viện ngày càng phổ biến 
và đem lại nhiều lợi ích. Với máy tính có kết 
nối internet, phần mềm quản lý thư viện, 
cán bộ thư viện có thể tận dụng các tiện ích 
như: tích hợp kết quả xử lý nghiệp vụ (do 
nhà xuất bản cung cấp được bán kèm với tài 
liệu), tự động tạo lập các sản phẩm thông tin 
(tính năng của phần mềm quản lý thư viện). 
Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt 
động thư viện là một xu hướng mang tính tất 
yếu mà sớm muộn các thư viện cũng phải 
thực hiện để phù hợp với xu hướng của thời 
đại cũng như nhu cầu của người sử dụng. 
Do vậy, đây cũng là một tiêu chí cần xem xét 
khi đánh giá hoạt động xử lý nghiệp vụ trong 
các TVTPT. 
- Tiêu chí 4 - mức độ hài lòng của người 
sử dụng về khả năng đáp ứng của các 
sản phẩm thông tin: Dựa vào kết quả xử lý 
nghiệp vụ cho tài liệu, thư viện sẽ tạo lập 
các sản phẩm thông tin như: mục lục, thư 
mục, cơ sở dữ liệu, giúp người sử dụng tra 
cứu thông tin. Mức độ hài lòng của người sử 
dụng các sản phẩm thông tin sẽ phản ánh 
chính xác hiệu quả mà các sản phẩm thông 
tin đem lại. 
2.1.3. Tổ chức - bảo quản vốn tài liệu
Hoạt động tổ chức, bảo quản tài liệu trong 
TVTPT cần được đánh giá dựa trên các tiêu 
chí sau:
- Tiêu chí 1 - khả năng tiếp cận: Việc tổ 
chức kho tài liệu thư viện được hiểu là việc 
phân chia, sắp xếp tài liệu theo các tiêu chí 
riêng về nội dung hoặc hình thức tài liệu, 
giúp cho người sử dụng dễ dàng tìm kiếm tài 
liệu theo nhu cầu. Vì vậy, đây là một trong 
những tiêu chí quan trọng để đánh giá hoạt 
động tổ chức tài liệu trong TVTPT.
- Tiêu chí 2 - khả năng định hướng: Cung 
cấp các hướng dẫn cho người sử dụng về 
cách thức sắp xếp, tìm kiếm tài liệu, giúp 
người sử dụng nhanh chóng, thuận tiện 
trong việc tìm kiếm tài liệu. Các hướng dẫn 
này có thể bao gồm: bảng giới thiệu, bảng 
hướng dẫn sử dụng thư viện, thông tin trên 
các kệ tài liệu, hướng dẫn tra cứu tin,
- Tiêu chí 3 - khả năng kiểm soát: Thực 
hiện kiểm kê và thanh lý tài liệu cũ nát, 
không phù hợp với nhu cầu tin của người sử 
dụng. Đảm bảo những tài liệu hư hỏng được 
bảo quản hoặc thanh lý.
- Tiêu chí 4 - khả năng ứng dụng công 
nghệ thông tin: Bên cạnh việc tổ chức, bảo 
quản tài liệu giấy, cần xem xét khả năng tổ 
chức các tài liệu điện tử hoặc số hóa tài liệu 
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/2020 23
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
trong thư viện để thuận tiện cho việc sử dụng 
cũng như phục vụ cho quá trình xây dựng thư 
viện điện tử phù hợp với xu hướng sử dụng.
2.2. Về hoạt động phục vụ
Việc đánh giá hoạt động phục vụ trong 
TVTPT cần căn cứ vào các tiêu chí sau:
- Tiêu chí 1 - thời gian: Thời gian phục vụ 
mà thư viện đặt ra phải phù hợp với thời gian 
của người sử dụng. Do đặc thù thời khóa 
biểu học tập dành cho giáo viên và học 
sinh thường kéo dài cả ngày, giờ nghỉ giải 
lao ngắn, nên TVTPT cần sắp xếp thời gian 
phục vụ để giáo viên và học sinh có thể đến 
và sử dụng thư viện.
- Tiêu chí 2 - hình thức: Hình thức phục 
vụ phải đa dạng, phong phú, phù hợp với 
đặc điểm, nhu cầu sử dụng của từng nhóm 
người. Bên cạnh các hình thức phục vụ tập 
trung tại thư viện, cần phát triển các hình thức 
phục vụ khác như: tủ sách lớp học, thư viện 
thân thiện, tạo tính thuận tiện cho người sử 
dụng, đảm bảo người sử dụng có nhiều cơ 
hội tiếp xúc, sử dụng tài liệu thư viện.
- Tiêu chí 3 - thái độ: Thái độ phục vụ của 
cán bộ thư viện là một trong những yếu tố 
tạo nên sự gắn kết giữa thư viện và người 
sử dụng. Sự hài lòng về thái độ phục vụ của 
cán bộ thư viện là một trong những yếu tố 
khiến người sử dụng đến thư viện. Vì vậy, 
cần phải xem xét thái độ phục vụ cũng như 
các kỹ năng giao tiếp của cán bộ thư viện 
khi đánh giá hoạt động phục vụ của thư viện.
- Tiêu chí 4 - hiệu quả: Hiệu quả phục vụ 
bao gồm các thông số như: lượt bạn đọc sử 
dụng dịch vụ, lượt luân chuyển tài liệu thư 
viện, là những con số minh chứng rõ nhất 
cho hiệu quả phục vụ của thư viện. 
- Tiêu chí 5 - khả năng ứng dụng công 
nghệ thông tin: Bên cạnh các phương thức 
phục vụ trực tiếp tại trường, TVTPT cần xem 
xét khả năng ứng dụng công nghệ thông tin 
trong công tác phục vụ để có thể đáp ứng 
nhu cầu của bạn đọc mọi lúc, mọi nơi.
2.3. Về hoạt động quản lý thư viện
Việc đánh giá hoạt động quản lý thư viện 
được căn cứ trên các tiêu chí sau:
- Tiêu chí 1 - lập kế hoạch: Căn cứ vào 
các kế hoạch của nhà trường, cán bộ thư 
viện cần lập các kế hoạch hoạt động của thư 
viện theo năm học và các kế hoạch đột xuất 
để Ban Giám hiệu trường thông qua. Đảm 
bảo thực hiện đúng các kế hoạch đã được 
thông qua.
- Tiêu chí 2 - thực hiện: Đảm bảo thực hiện 
đầy đủ và đúng tiến độ các kế hoạch đề ra.
- Tiêu chí 3 - điều hành: Thực hiện báo cáo 
tình hình thực hiện kế hoạch đối với lãnh đạo 
phụ trách thư viện (hiệu trưởng, hiệu phó nhà 
trường). Sau khi thực hiện kế hoạch, CBTV 
có trách nhiệm báo cáo tình hình thực hiện 
kế hoạch thư viện cùng những thuận lợi, khó 
khăn và giải pháp khắc phục lên cấp quản lý. 
Đồng thời, theo định kỳ, CBTV phải báo cáo 
tình hình hoạt động thư viện với các số liệu: 
phong trào, hoạt động, lượt người đến thư 
viện, lượt người sử dụng thư viện, lượt luân 
chuyển tài liệu, để người lãnh đạo có thể 
nắm bắt tình hình và có biện pháp quản lý.
- Tiêu chí 4 - đánh giá: Hoạt động đánh giá 
thư viện cần căn cứ trên các nội dung sau:
+ Định kỳ đánh giá hiệu quả hoạt động của 
TVTPT: việc đánh giá hiệu quả hoạt động của 
thư viện sẽ giúp thư viện nhìn nhận những 
ưu, khuyết điểm của mình trong việc tổ chức 
và hoạt động. Điều này sẽ giúp thư viện có 
biện pháp, kế hoạch phù hợp để nâng cao 
hiệu quả hoạt động. Để làm được điều này, 
theo định kỳ, TVTPT nên tự đánh giá và đánh 
giá về hiệu quả hoạt động của mình.
+ Đảm bảo tính toàn diện trong đánh giá 
TVTPT: tổng hợp kết quả đánh giá thư viện 
từ các hướng (thư viện, người sử dụng, cán 
bộ quản lý và cán bộ chuyên môn) sẽ cung 
cấp kết quả toàn diện, khách quan nhất về 
hiệu quả hoạt động của thư viện. Do vậy, khi 
tiến hành đánh giá hiệu quả của thư viện, 
cần dựa trên kết quả đánh giá từ phía cán bộ 
thư viện và người quản lý chuyên môn từ cơ 
quan quản lý về các khâu nghiệp vụ; ý kiến 
đánh giá của cán bộ quản lý trường và dựa 
trên kết quả khảo sát sự hài lòng của người 
sử dụng thư viện.
THÔNG TIN VÀ TƯ LIỆU - 4/202024
NGHIÊN CỨU - TRAO ĐỔI
 - Tiêu chí 5 - điều phối: mức độ quản lý, 
chỉ đạo từ nhà trường đối với thư viện: Việc 
quản lý trong một cơ quan/tổ chức luôn bao 
gồm thông tin hai chiều: chiều thông tin từ 
cấp quản lý xuống và chiều thông tin phản 
hồi từ cấp dưới lên. Vì vậy, bên cạnh việc cán 
bộ thư viện đảm bảo lập và trình kế hoạch, 
báo cáo tình hình thực hiện kế hoạch rất cần 
sự quan tâm, chỉ đạo từ cấp quản lý.
2.4. Về hoạt động hợp tác với các bên 
liên quan
Hoạt động hợp tác trong TVTPT bao 
gồm: sự phối hợp giữa cán bộ thư viện với 
các bộ phận/cá nhân trong nhà trường như: 
Ban giám hiệu, giáo viên, học sinh, nhân 
viên, phụ huynh học sinh và sự hợp tác 
giữa TVTPT với các tổ chức/cá nhân ngoài 
trường như: thư viện công cộng, Hội nghề 
nghiệp, cán bộ thư viện các TVTPT trong 
khu vực, diễn giả, nhà xuất bản, công ty kinh 
doanh sách/báo. Do vậy, việc đánh giá hoạt 
động hợp tác trong TVTPT cần căn cứ vào 
các tiêu chí sau:
-Tiêu chí 1 - đối tượng hợp tác: Dựa trên 
mối quan hệ hợp tác mà thư viện xây dựng 
được với các bộ phận/cá nhân trong và 
ngoài nhà trường.
- Tiêu chí 2 - nội dung hợp tác: Cần xem 
xét nội dung hợp tác giữa thư viện với các 
bên có liên quan về các nội dung: tham dự 
các hoạt động do thư viện tổ chức, cùng 
tham gia tổ chức các hoạt động phong trào, 
hoạt động giảng dạy, hoạt động học tập,
- Tiêu chí 3 - hình thức hợp tác: Cần xem 
xét hoạt động hợp tác này là tự phát hay dựa 
trên cam kết giữa các bên.
KẾT LUẬN
Tóm lại, trong từng nội dung tổ chức, hoạt 
động của TVTPT sẽ có các tiêu chí đánh giá. 
Tuy nhiên, khi xem xét hiệu quả hoạt động 
của một tổ chức, ngoài các tiêu chí đánh giá 
riêng kể trên, cần xem xét hiệu quả hoạt động 
chung của tổ chức. Hiệu quả này được tính 
bằng cách so sánh kết quả thực hiện mục tiêu 
trong thực tế với mục tiêu đề ra từ ban đầu. 
Do vậy, khi khảo sát thực trạng tổ chức và 
hoạt động của các TVTPT trên địa bàn Tp. Hồ 
Chí Minh, tác giả sẽ cố gắng xem xét, đánh 
giá từng tiêu chí cũng như hiệu quả hoạt động 
của các nhóm trường.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Dulle, Frankwell (2014). Assessment 
of Access and Use of School Library 
Information Resources by Secondary 
Schools Students in Morogoro Municipality, 
Tanzania. Truy cập tại: https://www.
researchgate.net/publication/280048755_
Assessment_of_Access_and_Use_of_
School_Library_Information_Resources_
by_Secondary_Schools_Students_
in_Morogoro_Municipality_Tanzania/
link/5861f1ef08ae6eb871a899b3.
2. IFLA (2015). The IFLA school library Guide-
lines: draft.
3. Michiko Matsumoto (2015). School library 
evaluation and user satisfaction in Japan.
4. The Ministry of Education (2008). School 
libraries: self - evaluation Model (Portuguese).
5. Đoàn Thị Thu (2016). Các hướng tiếp cận 
đánh giá thư viện trường phổ thông: nghiên 
cứu trường hợp, Tạp chí Thư viện Việt 
Nam, số 2 (58), tr. 15-20.
6. Đoàn Thị Thu (2019). Nghiên cứu hoàn 
thiện mô hình tổ chức và hoạt động thư 
viện trường phổ thông trên địa bàn Tp. Hồ 
Chí Minh: Luận án tiến sỹ, Trường Đại học 
Văn hóa Hà Nội.
7. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2003). Biên bản 
kiểm tra thư viện trường học (theo quyết 
định số 01/2003/QĐ-BGD&ĐT ngày 
02/01/2003).
8. Bộ Giáo dục và Đào tạo (2004). Quyết định 
số 01/2004/QĐ-BGDĐT về việc sửa đổi, bổ 
sung quyết định số 01/2003/QĐ-BGDĐT 
ngày 02/01/2003 của Bộ trưởng Bộ Giáo 
dục và Đào tạo về việc ban hành quy định 
tiêu chuẩn thư viện trường phổ thông.
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 6-12-2019; 
Ngày phản biện đánh giá: 2-4-2020; Ngày chấp 
nhận đăng: 15-7-2020).

File đính kèm:

  • pdfmot_so_tieu_chi_danh_gia_hieu_qua_to_chuc_va_hoat_dong_cua_t.pdf