Truyền dạy làn điệu hát then Tày trong môi trường giáo dục ở huyện Định Hoá, Tỉnh Thái Nguyên

 ISSN: 1859-2171 
 TNU Journal of Science and Technology 201(08): 143 - 149 
 e-ISSN: 2615-9562 
 TRUYỀN DẠY LÀN ĐIỆU HÁT THEN TÀY TRONG MÔI TRƯỜNG 
 GIÁO DỤC Ở HUYỆN ĐỊNH HOÁ, TỈNH THÁI NGUYÊN 
 Nguyễn Thị Thu Thuỷ*, Đỗ Xuân Tùng 
 Trường Đại học Sư phạm – ĐH Thái Nguyên 
TÓM TẮT 
 Mục tiêu: Nghiên cứu thực trạng và giải pháp truyền dạy làn điệu hát Then Tày trong môi trường 
 giáo dục nhằm bảo tồn giá trị ngôn ngữ, văn học và giá trị văn hoá ở huyện Định Hoá, tỉnh Thái 
 Nguyên. Phương pháp nghiên cứu: Sử dụng nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết để phân 
 tích, tổng hợp tài liệu về đặc điểm ngôn ngữ, văn học và văn hoá của lời Then Tày; phương pháp 
 điều tra khảo sát và thực nghiệm sư phạm sử dụng để nghiên cứu thực trạng và giải pháp truyền 
 dạy làn điệu hát Then trong môi trường giáo dục. Kết quả: Khái quát về làn điệu hát Then Tày, 
 nêu thực trạng và đề xuất một số hình thức truyền dạy hát Then trong môi trường giáo dục ở 
 huyện Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên. Kết luận: Truyền dạy làn điệu hát Then trong môi trường 
 giáo dục là cần thiết và hiệu quả, mang lại giá trị vững bền cho công tác bảo tồn và phát huy giá trị 
 ngôn ngữ, văn học, nghệ thuật, bản sắc văn hoá các dân tộc Việt Nam. 
 Từ khoá: Truyền dạy; hát then; môi trường giáo dục; ngôn ngữ; văn học; văn hoá; huyện Định 
 Hoá, tỉnh Thái Nguyên. 
 Ngày nhận bài: 11/5/2019; Ngày hoàn thiện: 24/5/2019; Ngày duyệt đăng: 16/6/2019 
 THE SPREAD OF THEN TAY SINGING IN EDUCATIONAL ENVIRONMENT 
 IN DINH HOA DISTRICT, THAI NGUYEN PROVINCE 
 Nguyen Thi Thu Thuy*, Do Xuan Tung 
 TNU - University of Education 
ABSTRACT 
 Objective: To study the status and solutions of teaching the singing song Then Tày in the 
 educational environment in order to preserve the values of language, literature and cultural in 
 Định Hóa district, Thái Nguyên province. Research methods: Using method of theoretical 
 research to analyze and synthesize documents on linguistic, literary and cultural characteristics of 
 Then Tày words; Methods of investigation and pedagogical experiment used to study the current 
 situation and solutions to teach Then singing songs in educational environment. Results: 
 Overview of the singing song Then Tày, outlined the situation and proposed some forms of 
 teaching Then singing in the educational environment in Định Hóa district, Thái Nguyên province. 
 Conclusion: Teaching Then singing songs in the educational environment is necessary and 
 effective, bringing sustainable values for the preservation and promotion of the values of language, 
 literature, art and cultural identity of Vietnam peoples. 
 Keywords: Transmission; Then singing; educational environment; language ; literature; 
 culture; Dinh Hoa district; Thai Nguyen province. 
 Received: 11/5/2019; Revised: 24/5/2019; Approved: 16/6/2019 
* Corresponding author. Email: thuythu1930@yahoo.com.vn
 Email: jst@tnu.edu.vn 143 
 Nguyễn Thị Thu Thủy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 201(08): 143 - 149 
Hát Then vừa là một loại hình nghệ thuật sân mượn làm cho tiếng Tày thêm phong phú. 
khấu đồng thời là một tín ngưỡng dân gian của Tiếng Tày đã phát triển một cách vượt bậc khi 
dân tộc Tày. Hát Then đã đi vào đời sống nhân mượn chữ Quốc ngữ để phiên âm và lưu 
dân một cách tự nhiên, nó phản ánh mọi khía truyền các loại văn bản. Tiếng Tày có quan hệ 
cạnh trong đời sống của đồng bào Tày ở huyện gần gũi với tiếng Nùng, ở mức trao đổi trực 
Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên và được đưa vào tiếp được và giao tiếp được với người nói 
danh sách Văn hoá phi vật thể quốc gia. Hiện tiếng Lào, tiếng Thái. Mặc dù có sự phân bố ở 
nay do sự tác động nhiều mặt của đời sống xã mỗi vùng miền nhưng người Tày ở đâu cũng 
hội, việc truyền dạy hát Then không còn được mang trong mình những nét văn hoá truyền 
chú trọng ở các gia đình, làng bản nên hát thống và có ý thức lưu giữ nghệ thuật dân 
Then có nguy cơ mất dần vị thế trong đời sống gian hát Then. 
văn hóa của dân tộc Tày. Trong địa bàn huyện Trong cuốn “Then Tày những khúc hát”, tác 
Định Hoá, có rất ít người dân biết hát Then giả Triều Ân đưa ra nhận xét “Cây đàn và 
Tày, trong đó khoảng 82,3% ở tuổi trung niên lời hát Then của dân tộc Tày đã có từ rất 
và cao tuổi, 17,7% ở tuổi thanh thiếu niên. Khi lâu, từ khi tổ tiên ta có nhu cầu sinh hoạt 
được hỏi về Then Tày nhiều em học sinh văn hóa” [1, tr. 21]. “Hát Then là loại hát 
không biết và cũng không quan tâm đến việc thuộc về thờ cúng (Chant Culteel) do những 
bảo tồn bản sắc văn hóa của dân tộc mình. then làm nghề (chantcuse cultuelle) hát trong 
Nghiên cứu việc “Truyền dạy làn điệu hát nghi lễ” [1, tr. 11]. Nhà văn Vi Hồng cũng 
Then Tày trong môi trường giáo dục ở huyện cho rằng, Then Tày bắt nguồn từ rất xa xưa 
Định Hoá, tỉnh Thái Nguyên, chúng tôi muốn từ khi người Tày cổ hát “những khúc hát 
hướng đến những người trẻ - lực lượng chính đưa linh” đưa tiễn linh hồn người đã khuất 
trong công tác bảo tồn làn điệu hát Then đem về nơi a ... . Then kim 
 cũng phản ánh mọi mặt văn hoá người Tày, kết 
Bước 3: Thầy Then tả khung cảnh dưới địa phủ 
 hợp sử dụng đan cài ngôn ngữ mẹ đẻ và ngôn 
Bước 4: Thầy Then làm cầu nối giao lưu tình 
 ngữ phổ thông, trong những lời hát chất chứa 
cảm giữa thần linh và linh hồn. 
 nhiều hình ảnh sinh động về vẻ đẹp thiên nhiên 
Bước 5: Thầy Then miêu tả cảnh gia đình tín chủ 
 và vẻ đẹp con người trong cuộc sống. Nội 
Bước 6: Thầy Then giao cho âm binh đi tìm 
 dung Then kim thường là: 
hồn tổ tiên người mất và gặp Ngọc hoàng. 
Bước 7: Thầy Then bàn giao đất đai, ao * Ca ngợi sự thay đổi của mảnh đất Định Hoá 
chuôm, động vật, cây cối cho người mất (tại Nội dung các bài hát Then ca ngợi mảnh đất 
khu đất chôn cất). Con đường lên trải qua 13 Định Hoá ngày phát triển giữa rừng núi điệp 
cửa mà hát Then trình bày rất rõ: điệp trùng trùng, khuyên con người ta biết 
Cửa 1: Thầy Then tấu cửa Thổ Công đoàn kết vượt qua khó khăn, thử thách trong 
Cửa 2: Thầy Then tấu cửa Thần Nông chiến đấu cũng như khi hoà bình. Bài “Tự hào 
Cửa 3: Thầy Then tấu Thành Lâm Định Hoá” thể hiện rất rõ điều này. 
 Email: jst@tnu.edu.vn 145 
 Nguyễn Thị Thu Thủy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 201(08): 143 - 149 
 Nguyên tác tiếng Tày Tạm dịch 
 Tham cần dú chang mường đuổi khỏi Tôi hỏi bạn phải người Định Hoá 
 Chắc răng mừa slao nọi báo đây Có biết làng bản xá quê ta 
 Vằn Bác Khứn tó phầy chúp mạy Có công gì với nhà nước lớn 
 Pì noọng ràu tò sày cháu nước Theo Bác Hồ đuổi bọn xâm lăng 
 Định Hoá lầu muôi moóc pần đao Cuộc kháng chiến chín năm anh dũng 
 Cẩu pi lồng rèng tào bó nặm Định Hoá ta giang rộng cánh tay 
 Bộ đội mà Bác giăng pù sung Đón bộ đội lên đây đánh giặc 
 Chí tàng pây lập công quảng soác Định Hoá mừng có Bác chỉ tay 
 Định Hoá mì Đảng, Bác mà thâng Bạn có biết hôm nay Định Hoá 
 Đin piết nhạc phất khâm bấu hí An toàn khu cả nước tri ân 
 Hốc sóp pi khay nhị gioóc hom Sáu chục năm ngát thơm hoa lá 
 Tối mấư lạo chang mường đây báo Đổi mới rồi đẹp quá bạn ơi 
 Đèn điện rủng pần đáo chang buôn Nhà nhà có điện soi lấp loá 
 Tàng cải pây phuông lầm quá bản Đường nhựa quanh bản xã vùng sâu 
 Cờ teo khắp đông ngàn pày đeng Cờ đỏ bay trên đầu mái ngói 
 Tời cần ím ngần chèn khai dự Cuộc đời đẹp cho đến mai sau 
 Cần chập cần hăn chứ Bác Hồ Bạn cùng tôi chúc nhau may mắn 
 Thinh oóc chang chiến khu cách mạng Sinh vào thời có Đảng quang vinh 
 Ngàu cần sung tày sác khau phía Bác Hồ bậc anh minh sống mãi 
 Cốc năm sâư cháy rì pây mại Đảng trường tông vĩ đại muôn năm.[3, tr. 4] 
Từ trong bom đạn đứng lên, quê hương Khau Diều - Định Hoá nay đã thay da đổi thịt có sự ấm 
no, tự do, hạnh phúc, nhờ có Đảng, nhờ Bác Hồ mà niềm tin vào cuộc sống được bùng cháy. 
Điều đó được thể hiện trong đoạn Then “Đin bản phông gioóc” (Đất làng nở hoa). 
 Nguyên tác tiếng Tày Tạm dịch 
 Bác Hồ dú mốc sẩy sim châu Tự hào có Bác Hồ đổi mới 
 Bản Khau Diều hây mì vằn mấư Khau Diều ta vui chơi hơn trước 
 Bâu cờ bân tềnh rườn đeng chói Mãi mãi ấm nồng khơi dậy niềm tin 
 Đin bản đét mà khau khối rùng toả Cờ đỏ sao vàng phấp phới bay [3, tr. 7-8] 
* Ca ngợi tình yêu thiên nhiên 
Từ xưa con người luôn lấy thiên nhiên làm chuẩn mực, mượn tứ thơ miêu tả cảnh thiên nhiên để 
nói về sự trôi chảy của thời gian, về tuổi trẻ, vẻ đẹp con người trong thời kì đẹp đẽ nhất. Mùa 
xuân là mùa của sự tươi mới, căng tràn nhựa sống với trăm hoa đua sắc khoe hương thơm ngào 
ngạt khắp nơi. Bài “Chầm bóoc” (Ngắm hoa) có lời thơ rất sâu sắc. 
 Nguyên tác tiếng Tày Tạm dịch 
 Khuốp pi thíp soong bươn vằn chuyển Một năm mười hai tháng vận chuyển 
 Pi bươn pây bằng én sơn la Ngày tháng đi lặp lại thoi đưa 
 Đông quá xuân tèo mà mấy giá Đông qua xuân lại về hoa nở 
 Văn xuân mà bấu ngoà buốt đeng Ngày xuân như nhắc nhở mọi người 
 Bách thức boóc muột mèng tom chọp Trăm hoa cùng khoe tươi sắc đẹp. [3, tr. 12] 
146  Email: jst@tnu.edu.vn 
 Nguyễn Thị Thu Thủy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 201(08): 143 - 149 
* Ca ngợi vẻ đẹp người phụ nữ. 
Nhiều bài Then ở huyện Định Hoá ca ngợi vẻ đẹp thuần tuý của người phụ nữ dân tộc Tày. Vẻ 
đẹp đó luôn nằm ở đôi mắt, đôi mắt của nàng đã làm cho bao chàng trai rung động, nhớ thương, 
xao xuyến và mong được kết duyên cùng. Điều đó được thể hiện rõ nhất trong bài Then “Tha 
noọng vằn chiêng” (Mắt em ngày hội) 
 Nguyên tác tiếng Tày Tạm dịch 
 Tha noọng ngòi lày lạy khua phia Mắt em trong ngời ngợi giữa rừng 
 Bâư mạy tốc queng quý bân queng Dôi mắt sắc khôn cùng nhớ thương 
 Tha khau ngòi cần đeo rừ đảy Mắt ơi làm vấn vương mỗi bước 
 Cần đông bặng pá mạy tềnh pù Giữa hội vui anh ngước mắt nhìn 
 Hăn noọng pí tàng mừa đuổi mé Đôi mắt làm trái tim xao xuyến 
 Tha ơi bâ ư ghé lặc lùm Mắt ơi đừng lúng liếc trao nghiêng 
 Năm tha tốc tày phuôn bươn nhí Nước mắt tưới tháng giêng nẩy lộc 
 Gioóc goa nhằng chứ nghịa noọng oi. Ong bướm lượn ước nguyện thành đôi [3, tr. 8] 
* Ca ngợi về trường lớp Then nghi thức nên phạm vi truyền dạy không 
Bài hát ca ngợi ngôi trường THPT Định Hoá rộng chỉ có những thầy Then, thầy Pụt, thầy 
với lời thơ ắp đầy những kỉ niệm thân thương Tào mới truyền dạy lại những lời Then này. 
những tình cảm yêu bạn, kính Thầy, ơn Đảng, Với bản chất Then cổ là then nghi lễ nên ít 
ơn Bác... khi được sử dụng trong sinh hoạt hàng ngày, 
 “Trường Trung học Phổ thông Định Hoá không phổ biến với mọi người dân. Then kim 
 Bao năm nay vẫn có nơi đâyá ơi thì phổ biến hơn với mọi người dân nhưng 
 Lời Bác dạy chúng em ghi nhớ cũng chỉ ở được diễn xướng ở một phạm vi 
 Công ơn người không thể nào quên nhất định. 
 . Trong môi trường cộng đồng, thôn bản, Then 
 Dưới mái trường chung vui học tập Tày được Sở Văn hoá tỉnh Thái Nguyên triển 
 Để mai này, xây đắp quê hương khai dự án cấp kinh phí cho người dân thích 
 Tình đoàn kết bên nhau mãi mãi hát đến nhà văn hóa học hát và diễn xướng 
 Ơn Đảng, Bác ghi mãi đời đời” [3, tr. 2] hát Then. Ở xã Quy Kỳ, trưởng thôn đồng 
Như vậy, hát Then kim có một vị trí nhất định thời là nghệ nhân Hoàng Quốc Tính đứng lên 
trong đời sống văn hóa của người dân huyện thành lập Câu lạc bộ “Hát Then - Đàn Tính”; 
Định Hóa. Để bảo tồn ngôn ngữ, giá trị văn xã Phúc Chu có nghệ nhân Lưu Xuân Lai chủ 
học truyền thống, giá trị văn hóa của dân tộc nhiệm Câu lạc bộ; xã Bình Yên - thầy Ma 
Tày, hát Then rất cần được truyền dạy trong Quốc Tiến chủ nhiệm Câu lạc bộ, Với tinh 
môi trường giáo dục. thần hăng say học tập, để lưu giữ những giá 
2. Thực trạng truyền dạy làn điệu hát Then trị văn hoá dân tộc và giải trí nhiều người đã 
Tày ở huyện Định Hóa tỉnh Thái Nguyên học thuộc rất nhiều bài hát cả Then cổ và 
Việc truyền dạy hát Then Tày ở huyện Định Then kim, đánh đàn Tính cũng rất giỏi và 
Hóa, tỉnh Thái Nguyên mới chỉ được chính tham dự nhiều cuộc thi của xã, huyện, tỉnh và 
quyền tổ chức một vài lần theo các dự án bảo đạt được nhiều giải cao. Tuy nhiên, các Câu 
tồn văn hóa, chưa trở thành nhu cầu và yêu lạc bộ dần dần giảm đáng kể số người tham 
cầu bắt buộc trong giáo dục và đời sống văn gia vì hết kinh phí hỗ trợ cho người tham gia. 
hóa của địa phương. Loại Then cổ thường là Mỗi dự án chỉ thường diễn ra trong 15 buổi, 
 Email: jst@tnu.edu.vn 147 
 Nguyễn Thị Thu Thủy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 201(08): 143 - 149 
khi hết kinh phí các Câu lạc bộ dần giải thể, hóa của dân tộc mình. Nhưng nay số lượng 
dù biết rằng trong nhân dân rất nhiều người gia đình truyền dạy là rất ít dù người lớn 
muốn đi học để lưu giữ những giá trị văn hoá trong gia đình biết nhưng cũng không truyền 
dân tộc. Cho nên, cần phải có những chính lại cho các em. Khi khảo sát chúng tôi thấy, 
sách, giải pháp hiệu quả hơn để việc bảo tồn chỉ có gia đình nghệ nhân Hoàng Quốc Tính 
hát Then được bền vững và phát triển. thôn Tồng Củm, xã Quy Kỳ, huyện Định Hoá 
Trong môi trường nhà trường, được sự quan mới truyền dạy cho hai con của mình là em 
tâm của Sở văn hoá tỉnh Thái Nguyên, chính Hoàng Đông Anh và Hoàng Thu Phương (học 
quyền huyện Định Hóa, Trường THCS Nội lớp 11a3 trường THPT Định Hoá). Hai em 
trú Định Hóa đã xây dựng các lớp hát Then. học hát và trình diễn rất tốt, em Phương đã 12 
Thầy Ma Quốc Tiến - Giáo viên tổng phụ lần được mời đi trình diễn cho các đoàn 
trách Đội và cô Nguyễn Thuỳ Giang - Giáo nghiên cứu về hát Then Tày. Trên thực tế 
viên Văn, Bí thư Chi đoàn giáo viên thành lập chúng tôi thấy, hát Then Tày được truyền dạy 
các Câu lạc bộ, lớp học hát Then. Số học sinh trong môi trường gia đình là rất hiệu quả 
tham gia rất đông được chia làm hai lớp đầy nhưng hình thức này chưa được chính quyền 
đủ các lứa tuổi từ lớp 6 đến lớp 9. Mỗi lớp quan tâm và tổ chức hiệu quả. 
được các thầy cô dạy một tuần hai buổi ngoại 3. Truyền dạy làn điệu hát Then trong môi 
khoá. Với sự dạy bảo nhiệt tình của thầy Ma trường giáo dục nhằm bảo tồn và phát huy 
Quốc Tiến và nghệ nhân Lưu Xuân Lai, nhiều bản sắc văn hóa dân tộc Tày ở huyện Định 
em đủ tự tin thi văn nghệ của Tỉnh và biểu Hoá - Thái Nguyên. 
diễn ở nhiều nơi, đã góp phần lưu truyền và Ngôn ngữ dân tộc Tày ở huyện Định Hoá đang 
giới thiệu làn điệu hát Then đến mọi người. có nguy cơ mai một vì hiện nay thế hệ trẻ 
Theo số lượng khảo sát, chúng tôi thấy trên không còn sử dụng ngôn ngữ Tày trong giao 
toàn huyện Định Hoá chỉ có trường Phổ thông tiếp hàng ngày. Vì ngôn ngữ là yếu tố cơ bản 
dân tộc THCS Nội trú Định Hoá là đưa hát cấu thành nên những giá trị văn hoá, bản sắc 
Then Tày vào nhà trường trong chương trình riêng của một tộc Người. Làn điệu hát Then đã 
ngoại khoá. Đại đa số các trường trong huyện hội tụ các giá trị về ngôn ngữ, văn học, âm 
chưa có định hướng phát triển văn hoá văn nhạc nghệ thuật nhưng có lẽ văn học mang dấu 
nghệ của dân tộc Tày, chưa có dự án đầu tư ấn đậm nét nhất, từ kết cấu đến thể loại, đề tài, 
của cấp trên trong việc bảo tồn hát Then trong chủ đề tư tưởng. Tất cả được tác giả dân gian 
trường học, dù biết rằng rất nhiều em yêu sáng tác chắt lọc và gọt giũa để có những bài 
thích loại hình văn hoá này, muốn học, để lưu Then mang đậm giá trị nhân văn. 
giữ ngôn ngữ bản sắc riêng của dân tộc mình Hát Then có vai trò to lớn trong việc bảo tồn 
nhưng lại không có điều kiện để học tập. giá trị văn hoá, giá trị ngôn ngữ và giá trị văn 
Trong môi trường gia đình, truyền dạy ngôn học Tày. Như vậy, chúng tôi đề xuất ba giải 
ngữ Tày nói chung và hát Then Tày nói riêng pháp tương ứng với ba môi trường giáo dục 
không được nhiều hộ gia đình quan tâm. nhằm bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá 
Người Tày có ý nghĩ là xã hội càng ngày càng dân tộc Tày ở Định Hoá như sau: 
phát triển cần chuyển ngôn ngữ Tày dần sang Thứ nhất là trong môi trường giáo dục gia 
ngôn ngữ Kinh cho nên từ nhỏ các em không đình dòng tộc: Đây là môi trường đầu tiên, 
được tiếp xúc với tiếng Tày, chỉ có khoảng gieo mầm niềm yêu thích hát Then. Mỗi gia 
13% học sinh biết tiếng Tày còn lại đều đình, dòng tộc dù biết ít hay nhiều về hát 
không được học tiếng Tày. Qua đó cho thấy Then phải học và truyền lại cho các thế hệ 
Hát Then chưa được người dân ý thức rõ con cháu để con cháu có trách nhiệm lưu giữ 
trách nhiệm bảo tồn để giữ gìn bản sắc văn giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc mình. 
148  Email: jst@tnu.edu.vn 
 Nguyễn Thị Thu Thủy và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 201(08): 143 - 149 
Nếu trong môi trường gia đình và dòng tộc Thứ ba là trong môi trường làng bản, xã hội: 
 mỗi người dân là dân tộc Tày luôn phải có ý 
mà thực hiện tốt việc truyền dạy hát Then thì 
văn hoá dân gian này không bao giờ mất đi. thức tham gia làn điệu hát Then Tày một mặt 
Ngay trong gia đình, mỗi người cần có ý thức để bảo vệ ngôn ngữ của dân tộc mình mặt 
lưu giữ ngôn ngữ Tày bằng cách sưu tầm khác lưu giữ cái riêng của dân tộc mình. 
những bài hát Then của ông cha để lại hoặc Làng, bản cần có những chính sách và chiến 
địa phương mình có, sáng tác và dịch lại bản lược lâu dài để hát Then được tổ chức thường 
 xuyên hơn khi hết dự án của Sở văn hoá Tỉnh. 
Nôm Tày hoặc tiếng Tày sang tiếng Việt để 
 Trưởng thôn, chủ tịch các xã cần đầu tư hơn 
truyền dạy cho con cháu tiếp thu bằng hai 
 thời gian, công sức trong việc thành lập Câu 
ngôn ngữ, vừa đảm bảo được ngôn ngữ dân 
 lạc bộ để hát Then hoạt động thường xuyên 
tộc vừa phát triển được ngôn ngữ phổ thông. 
 đồng thời có kiểm tra, đánh giá, khen thưởng 
Mỗi tuần cần có hát giao lưu giữa các gia kịp thời học sinh có thành tích xuất sắc trong 
đình trong xóm, mỗi gia đình cần có nhiều thế việc học tập và trau dồi làn điệu hát Then. 
hệ tham gia diễn xướng hát Then. Các tổ chức Thường xuyên tổ chức diễn xướng giữa các 
chính quyền của thôn xã huyện cần tổ chức Câu lạc bộ, các xã với nhau để học hỏi, giao 
thực hiện, kiểm tra, tổng kết, đánh giá và trao lưu và chia sẻ kinh nghiệm học tập. Khuyến 
thưởng kịp thời. Địa phương phải coi hoạt khích nghệ nhân, người hát Then sáng tác, 
động truyền dạy như một nhiệm vụ bắt buộc cảm thụ, nghiên cứu, đăng tải những bài Then 
trong công tác xây dựng đời sống văn hóa của mới để lưu truyền cho mọi người biết đến. 
gia đình, một tiêu chí đánh giá gia đình văn Như vậy với ba giải pháp trên mong rằng sẽ 
hóa nhằm thực hiện chủ trương của Đảng và đem lại sức sống lâu bền cho ngôn ngữ, văn 
Nhà nước bảo tồn và phát huy bản sắc văn hoá, văn học Tày nói chung và loại hình hát 
hóa dân tộc. Then Tày nói riêng. Để làm được điều đó cần 
Thứ hai là trong môi trường giáo dục nhà có sự quan tâm, hỗ trợ của Nhà nước, của Sở 
trường: môi trường nhà trường sẽ là nơi các văn hoá tỉnh Thái Nguyên, của làng xã mà 
em trau dồi, rèn luyện, mở rộng, nghiên cứu nhất là ý thức bảo tồn và phát huy những giá 
 trị văn hoá của người Tày ở huyện Định Hoá, 
sâu những làn điệu hát Then Tày đồng thời 
 tỉnh Thái Nguyên. 
mở rộng vốn ngôn ngữ vốn văn hoá, văn học 
đặc sắc của dân tộc Tày. Bởi ở Trường có môi TÀI LIỆU THAM KHẢO 
trường học tập, phương pháp dạy học khoa [1]. Triều Ân, Then Tày - Những khúc hát, Nxb 
học, nghệ nhân, giáo viên có kinh nghiệm nên Văn hoá dân tộc, Hà Nội, 2012. 
học sinh có thể tiếp thu hiệu quả hơn. Then [2]. Trần Trí Dõi, Thực trạng sử dụng ngôn ngữ 
Tày cần được đưa vào chương trình Giáo dục của một số dân tộc thiểu số vấn đề đặt ra 
 cho giáo dục ngôn ngữ trong nhà trường ở 
địa phương theo chương trình phổ thông mới Việt Bắc, Nxb Giáo dục, Hà Nội, 2006. 
để học sinh được học bài bản và ý thức được [3]. Tài liệu sưu tầm hát, Then Tày ở huyện Định 
giá trị của việc học hát Then để phát triển Hoá, tỉnh Thái Nguyên (chưa xuất bản), 2019. 
ngôn ngữ Tày và giá trị văn học truyền thống. [4]. Nguyễn Văn Lộc, Nghiên cứu bảo tồn và phát 
Mỗi tuần, mỗi tháng nhà trường tổ chức các triển ngôn ngữ, văn hóa một số dân tộc thiểu số 
 ở Việt Bắc, Nxb Đại học Thái Nguyên, 2010. 
kì thi diễn xướng để phát hiện ra các em có [5]. Lê Ngọc Thắng, Lê Bá Nam, Bản sắc văn 
năng lực tốt để có chương trình đào tạo hóa các dân tộc ở Việt Nam, Nxb Văn hóa 
chuyên sâu hơn. dân tộc, Hà Nội, 1994. 
 Email: jst@tnu.edu.vn 149