Tính bản địa - Đặc trưng quan trọng làm nên sự hấp dẫn cho sân khấu dù kê của người Khmer Nam Bộ

Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
 TÍNH BẢN ĐỊA - ĐẶC TRƯNG QUAN TRỌNG LÀM NÊN SỰ HẤP DẪN Ngày nay, hàng năm vào dịp người Khmer thuật biểu diễn này trong nhiệm vụ giữ gìn và phát 
 CHO SÂN KHẤU DÙ KÊ CỦA NGƯỜI KHMER NAM BỘ Nam Bộ tổ chức hội hè hay có đình đám, loại hình huy những nhân tố văn hóa truyền thống của cộng 
 Trần Trí Dõi1 nghệ thuật này trở thành một món ăn tinh thần đồng người Khmer Nam Bộ. Trong bối cảnh toàn 
 không thể thiếu của cộng đồng. Qua những điệu cầu hóa hiện nay, việc lưu giữ và phát huy văn hóa 
 Tóm tắt múa, tiết tấu âm nhạc và nhất là ngôn ngữ diễn truyền thống trong đời sống dân tộc là một nhiệm 
 Trong bài viết chúng tôi phân tích rằng sức lôi cuốn của nghệ thuật biểu diễn Dù kê là nhờ đặc trưng xướng, những người Khmer ngồi quây quần bên vụ vô cùng cấp thiết để chúng ta giữ gìn bản sắc văn 
bản địa của nó. Tính bản địa thể hiện rõ nét không chỉ ở xuất xứ mà còn thể hiện ở những yếu tố khác sàn diễn chăm chú theo dõi như hòa vào nội dung hóa dân tộc, làm bệ đỡ cho sự hòa nhập thế giới.
như trang phục, âm nhạc, vũ điệu ...v.v làm nên nét đặc thù Khmer Nam Bộ của nghệ thuật Dù kê. Chính của từng vở diễn. Có cùng tham gia xem diễn Dù Những gì hiện đang có của sân khấu Dù kê 
vì thế, để loại hình nghệ thuật biểu diễn sân khấu dân gian này gắn chặt với đời sống của cộng đồng kê với người Khmer Nam Bộ, chúng ta mới cảm cho chúng ta thấy rằng sự hấp dẫn và lôi cuốn của 
người Khmer Nam Bộ, việc lưu giữ và phát huy nghệ thuật biểu diễn Dù kê cũng có nghĩa là cần duy trì nhận hết được sức thu hút hay lôi cuốn mạnh mẽ nghệ thuật sân khấu này chính là đặc trưng bản địa 
và bồi đắp thêm đặc trưng bản địa của loại hình nghệ thuật biểu diễn dân gian này. của loại hình nghệ thuật dân gian này trong đời của nó. Tính bản địa ấy thể hiện rõ nét không chỉ 
 Từ khóa: Dù kê, Khmer Nam Bộ, nghệ thuật biểu diễn, văn hóa dân gian, bản địa, lễ hội sống văn hóa của người Khmer Nam Bộ. Có thể ở xuất xứ của loại nghệ thuật này mà còn thể hiện 
truyền thống. nói, sự hấp dẫn của sân khấu Dù kê đối với người ở những yếu tố hợp thành nên sân khấu biểu diễn 
 dân là bệ đỡ cho sự tồn tại và phát triển của nó (như ngôn ngữ, trang phục, âm nhạc, vũ điệu...) 
 Abstract trong đời sống văn hóa cộng đồng người Khmer mang đậm nét đặc thù Khmer Nam Bộ. Chính nhờ 
 This paper is to analyze native character of Du ke Southern Khmer theatre. The indigenousness Nam Bộ. những đặc điểm đó, loại hình nghệ thuật biểu diễn 
demonstrates not only the origin but also its elements such as costume, music and dance, making Du ke Người ta có thể nhận thấy sức sống mãnh liệt sân khấu nói trên có được một công chúng (hay 
Khmer unique. In order for Du ke to closely attach to Southern Khmer community’s life, the preservation của loại hình sân khấu Dù kê trong đời sống văn người xem) đông đảo là những người Khmer bình 
and promotion of Du ke is needed to enrich native character of this type of art. hóa của người Khmer Nam Bộ qua một vài biểu dân ở Nam Bộ. Nói một cách khác, nhờ gắn chặt 
 Keywords: Du ke, Southern Khmer, performing art, folk culture, native, traditional festival hiện sau đây. Chẳng hạn, đoàn nghệ thuật Khmer với đời sống của những người Khmer bình dân, 
 Ánh Binh Minh với việc dàn dựng những vở ca kịch sức sống của sân khấu Dù kê trở nên mãnh liệt. 
 Dù kê mang tính chất xã hội đương đại như những 2.2. Những đặc điểm thể hiện tính bản địa của 
 1. Mở đầu 2. Nội dung
 vở “Nghĩa tình trong giống tố”, “Giữ Đền cô Hia”, sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ
 Hiện nay, nhiều nhà nghiên cứu về nghệ thuật 2.1. Sân khấu Dù kê có sức hấp dẫn mãnh liệt “Bông Hồng Trà Vinh” hay “Mối tình Bôpha - Rạng 
 Ở mục 2.1 nói trên, chúng tôi đã cho rằng tính 
và văn hóa ở Việt Nam đã xác nhận Dù kê là một trong cộng đồng Khmer Nam Bộ Xây” v.v. trong hơn 50 năm thành lập không chỉ 
 bản địa là đặc trưng nổi bật của sân khấu Dù kê. 
nghệ thuật biểu diễn sân khấu dân gian của người 2.1.1. Hấp đẫn như thế nào? luôn được đánh giá cao ở các hội diễn nghệ thuật 
 Dưới đây, chúng tôi xin lần lượt phân tích những 
Khmer Nam Bộ. Trong đời sống cộng đồng người Những nghiên cứu đã có về sân khấu dân gian chuyên nghiệp mà còn được đông đảo người dân 
 đặc điểm khác nhau làm nên đặc trưng mang tính 
Khmer, đây là một loại hình nghệ thuật rất được ưa Nam Bộ đều xác nhận rằng sân khấu Dù kê phát Khmer Nam Bộ ưa thích. Hay như ở vùng đất An 
 bản địa ấy của nó. 
thích, có sức cuốn hút rộng rãi đối với người dân triển rất nhanh chóng vào đầu thế kỷ thứ XX ở Giang (xã Ô Lâm, huyện Tri Tôn), gia đình nghệ 
 2.2.1. Đặc điểm về xuất xứ của sân khấu Dù kê
bình thường. Vì thế, trong những hoạt động lễ hội cộng đồng người Khmer Nam Bộ. Từ khi ra đời, nhân Châu Men Sa Ray đang gìn giữ những phục 
 Trước hết, chúng ta có thể xem xét về đặc 
truyền thống của người Khmer ở miền tây Nam Bộ nó đã trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu trang truy ... n khấu, ngôn ngữ là một diễn, như nuốt từng lời ca của loại hình nghệ thuật giữ một vai trò quan trọng làm nên đặc trưng dân Để thấy rõ mối quan hệ hữu cơ giữa công chúng 
trong những phương diện quan trọng truyền tải nội này mới thấy trên vùng đất Nam Bộ sân khấu Dù tộc của nghệ thuật Dù kê. Không phải ngẫu nhiên và diễn viên biểu diễn sân khấu Dù kê, chúng ta 
60 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 61
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
có thể lấy trường hợp gia đình nghệ nhân Chau Trong những yêu cầu đó, trước hết phải là yêu nơi biểu diễn phải luôn được chú ý lưu giữ. Có 3. Kết luận
Men Sa Ray ở xã Ô Lâm (Tri Tôn, An Giang) làm cầu hoàn thiện về ngôn ngữ mẹ đẻ của người Khmer. như vậy, người Khmer Nam Bộ mới cảm nhận sân Cộng đồng người Khmer Nam Bộ là một cộng 
ví dụ. Hàng ngày cùng sinh sống với cộng đồng Muốn làm được điều đó, việc phổ cập tiếng Khmer khấu Dù kê là bản sắc của mình. Đó là cách thức đồng góp phần làm nên đặc trưng đa văn hóa của 
thôn ấp, nhưng khi hóa thân thành diễn viên cả cho người cộng đồng người Khmer phải được đặc để đảm bảo môi trường biểu diễn của loại hình sân dân tộc Việt Nam. Trong số 53 dân tộc thiểu số, có 
ba người trong gia đình (gồm hai vợ chồng Chau biệt chú ý. Chúng ta biết rằng trong chính sách khấu này gắn chặt với công chúng. thể nói, người Khmer Nam Bộ là một cộng đồng 
Men Sa Ray và Néang Ok với cô con gái Néang bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống Với cách nhìn như vậy, chúng tôi thấy rằng song ngữ hoàn chỉnh. Ở đó, việc sử dụng ngôn ngữ 
Kunh Thia) đã trở thành những diễn viên “chuyên 
 của các dân tộc, vai trò của tiếng mẹ đẻ người dân cách làm ở tỉnh Trà Vinh hiện nay là một ví dụ tốt quốc gia cũng như tiếng mẹ đẻ về cơ bản đều quan 
nghiệp” thực thụ. Họ có thể làm như thế được chỉ trọng như nhau. Chính nhờ đặc điểm đó chúng ta 
 tộc giữ một vị trí đặc biệt. Trong những năm qua, trong việc duy trì, bảo tồn và phát triển sân khấu 
khi họ có tình yêu và mong muốn gìn giữ loại hình mới thấy hết giá trị văn hóa của tiếng mẹ đẻ (tiếng 
 hệ thống nhà chùa của người Khmer Nam Bộ nói Dù kê. Theo đó, các chùa Khmer trong tỉnh đều 
nghệ thuật này như một thứ “bảo vật” thiêng liêng Khmer) trong biểu diễn sân khấu Dù kê ở Nam Bộ.
 chung và, chẳng hạn, ở Trà Vinh nói riêng đã có thành lập đội văn nghệ, lấy loại hình nghệ thuật 
của cộng đồng. Tính chất gần gũi giữa công chúng những đóng góp không nhỏ vào việc duy trì tiếng Cho nên, chúng tôi cho rằng để luôn duy trì 
 sân khấu ca kịch Dù kê làm nền tảng trong hoạt 
và diễn viên rõ ràng là nguồn động viên tinh thần Khmer, chữ Khmer ở đồng bằng Nam Bộ. Nhưng sự hấp dẫn của sân khấu Dù kê, chúng ta phải tạo 
rất lớn đối với diễn viên sân khấu Dù kê. Nhờ đó, động. Cách làm đó, về bản chất đang là cách làm 
 như vậy là chưa đủ. Ngày nay, tiếng Khmer và chữ điều kiện tốt để sân khấu này “đắm mình” trong 
ngọn lửa nhiệt tình vẫn sáng mãi trong tim, giúp họ khoa học để đảm bảo môi trường biểu diễn của 
 Khmer đã được giảng dạy trong trường phổ thông, môi trường tiếng mẹ đẻ của người Khmer. Đó là 
nỗ lực để giữ gìn giá trị văn hóa thiêng liêng của loại hình sân khấu này đúng như nó vốn có. Từ 
 ở ngành học chuyên nghiệp (như ở Trường Đại cách để từ đó có thể lựa chọn được đội ngũ diễn 
cộng đồng dân tộc. môi trường dân gian đó, những đoàn nghệ thuật 
 học Trà Vinh). Đó là một hướng đi đúng với thực viên đáp ứng yêu cầu ngày càng phát triển của sân 
2.3. Duy trì, bảo tồn và phát triển sân khấu Dù sân khấu lấy ca kịch Dù kê làm nền tảng sẽ có điều 
 tế xã hội và chính sách của Nhà nước Việt Nam. khấu Dù kê; đó cũng là cách để chúng ta luôn nuôi 
kê Khmer Nam Bộ như thế nào?
 Như vậy, khi nào mà trong cộng đồng người kiện tuyển chọn được một đội ngũ diễn viên có dưỡng “tính dân gian” của sân khấu Dù kê. Bởi vì, 
 Có thể nói, đối với người Khmer Nam Bộ, sân giọng hát và khả năng diễn xuất rất tốt. Đó là một ngôn ngữ chỉ có sức sống mãnh liệt khi nó đích 
khấu Dù kê đã trở thành món ăn tinh thần không dân Khmer Nam Bộ là một cộng đồng song ngữ 
 cách làm đúng hướng để cho sân khấu Dù kê được thực là phương tiện trong giao tiếp cộng đồng dân 
thể thiếu trong đời sống thường nhật của mình. (tiếng quốc gia - tiếng mẹ đẻ) hoàn chỉnh, thì khi 
 duy trì, bảo tồn và phát triển. cư là chủ thể của ngôn ngữ đó.
Do đó, nhiệm vụ của chúng ta là phải duy trì, bảo đó chúng ta mới có điều kiện tốt để tuyển chọn 
tồn và phát triển sân khấu Dù kê trong cộng đồng được đội ngũ diễn viên đáp ứng yêu cầu ngày càng 
người Khmer Nam Bộ. Thực hiện được nhiệm vụ phát triển của sân khấu Dù kê. Bản chất chức năng Tài liệu tham khảo
này, cũng có nghĩa là chúng ta góp phần bảo tồn của ngôn ngữ là phương tiện trong giao tiếp cộng 
và phát triển không chỉ là văn hóa của cộng đồng đồng. Cho nên, muốn có đội ngũ diễn viên đáp ứng Nguyễn Mạnh Cường. 2002. Vài nét về người Khmer Nam Bộ. NXB Khoa học xã hội. Tr.451.
người Khmer nói riêng mà là góp phần bảo tồn tốt yêu cầu ngôn ngữ mẹ đẻ cho sân khấu Dù kê, Nhiều tác giả. Về sân kháu truyền thống Khmer Nam Bộ. Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Sóc Trăng. 
và phát triển văn hóa của cả dân tộc Việt Nam nói không cách nào tốt hơn cách tôi luyện đội ngũ ấy Tr.174.
chung. Theo suy nghĩ của chúng tôi, để thực hiện trong môi trường ngôn ngữ của toàn xã hội. Vì thế, 
 Nhiều tác giả. 1988. Tìm hiểu vốn văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ. NXB Tổng hợp Hậu Giang. 
được nhiệm vụ đó, chúng ta phải làm sao duy trì xây dựng cộng đồng người dân Khmer Nam Bộ 
 Tr.371.
được “tính chất bản địa” của đội ngũ “diễn viên”, trở thành một cộng đồng song ngữ hoàn chỉnh là 
 Sơn Phước Hoan (chủ biên). 2002. Các lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ. NXB 
đồng thời phải duy trì được môi trường phát triển một trong những cách thức tốt nhất để duy trì, bảo 
mà ở đó Dù kê được gắn chặt với công chúng tồn và phát triển sân khấu Dù kê. Chúng tôi nghĩ Giáo dục. Tr.143.
người Khmer. Muốn vậy, có lẽ trong nhiều vấn rằng cách làm như thế mới thực sự là cách làm bền Trần Minh Thương. Tiếng Việt gốc Khmer trong ngôn ngữ bình dân ở miền tây Nam Bộ - nhìn từ 
đề khác nhau, có hai vấn đề thực sự quan trọng 
 vững cho sự phát triển văn hóa dân tộc Khmer nói góc độ ca dao. Nguồn sáng (Tạp chí của Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam). số 3-2011.
cần được chúng ta cân nhắc và xem xét một cách 
 chung và sân khấu Dù kê nói riêng. Trần Trí Dõi. 1999 (Tái bản năm 2000). Nghiên cứu ngôn ngữ các dân tộc thiểu số Việt Nam. NXB 
nghiêm túc.
 2.3.2. Môi trường phát triển phải được gắn chặt Đại học Quốc gia Hà Nội. Tr.301.
2.3.1. Xây dựng đội ngũ diễn viên thông thạo về 
 với công chúng
tiếng và chữ Khmer
 Theo suy nghĩ của chúng tôi, để duy trì, bảo Vấn đề thứ hai trong nhiệm vụ duy trì, bảo tồn 
tồn và phát triển sân khấu Dù kê trong cộng đồng và phát triển sân khấu Dù kê ở cộng đồng người 
người Khmer Nam Bộ, trước hết là làm sao chúng Khmer Nam Bộ là vấn đề đảm bảo môi trường biểu 
ta phải có được đội ngũ diễn viên biểu diễn có chất diễn của loại hình sân khấu này phải được gắn chặt 
lượng tốt cho loại hình nghệ thuật này. Theo đó, với công chúng người Khmer. Muốn vậy, việc xây 
đội ngũ diễn viên biểu diễn có chất lượng phải sẽ dựng và phát triển loại sân khấu Dù kê phải luôn 
là những người đáp ứng những đặc điểm mà chúng luôn tôn trọng đặc trưng bản địa của nó. Nói một 
tôi đã phân tích ở mục 2 làm nên đặc trưng bản địa cách khác, những đặc điểm làm nên đặc trưng của 
của loại hình sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ. sân khấu Dù kê như trang phục, âm nhạc, sân khấu 
 62 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 63
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
có thể lấy trường hợp gia đình nghệ nhân Chau Trong những yêu cầu đó, trước hết phải là yêu nơi biểu diễn phải luôn được chú ý lưu giữ. Có 3. Kết luận
Men Sa Ray ở xã Ô Lâm (Tri Tôn, An Giang) làm cầu hoàn thiện về ngôn ngữ mẹ đẻ của người Khmer. như vậy, người Khmer Nam Bộ mới cảm nhận sân Cộng đồng người Khmer Nam Bộ là một cộng 
ví dụ. Hàng ngày cùng sinh sống với cộng đồng Muốn làm được điều đó, việc phổ cập tiếng Khmer khấu Dù kê là bản sắc của mình. Đó là cách thức đồng góp phần làm nên đặc trưng đa văn hóa của 
thôn ấp, nhưng khi hóa thân thành diễn viên cả cho người cộng đồng người Khmer phải được đặc để đảm bảo môi trường biểu diễn của loại hình sân dân tộc Việt Nam. Trong số 53 dân tộc thiểu số, có 
ba người trong gia đình (gồm hai vợ chồng Chau biệt chú ý. Chúng ta biết rằng trong chính sách khấu này gắn chặt với công chúng. thể nói, người Khmer Nam Bộ là một cộng đồng 
Men Sa Ray và Néang Ok với cô con gái Néang bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống Với cách nhìn như vậy, chúng tôi thấy rằng song ngữ hoàn chỉnh. Ở đó, việc sử dụng ngôn ngữ 
Kunh Thia) đã trở thành những diễn viên “chuyên 
của các dân tộc, vai trò của tiếng mẹ đẻ người dân cách làm ở tỉnh Trà Vinh hiện nay là một ví dụ tốt quốc gia cũng như tiếng mẹ đẻ về cơ bản đều quan 
nghiệp” thực thụ. Họ có thể làm như thế được chỉ trọng như nhau. Chính nhờ đặc điểm đó chúng ta 
tộc giữ một vị trí đặc biệt. Trong những năm qua, trong việc duy trì, bảo tồn và phát triển sân khấu 
khi họ có tình yêu và mong muốn gìn giữ loại hình mới thấy hết giá trị văn hóa của tiếng mẹ đẻ (tiếng 
hệ thống nhà chùa của người Khmer Nam Bộ nói Dù kê. Theo đó, các chùa Khmer trong tỉnh đều 
nghệ thuật này như một thứ “bảo vật” thiêng liêng Khmer) trong biểu diễn sân khấu Dù kê ở Nam Bộ.
chung và, chẳng hạn, ở Trà Vinh nói riêng đã có thành lập đội văn nghệ, lấy loại hình nghệ thuật 
của cộng đồng. Tính chất gần gũi giữa công chúng những đóng góp không nhỏ vào việc duy trì tiếng Cho nên, chúng tôi cho rằng để luôn duy trì 
 sân khấu ca kịch Dù kê làm nền tảng trong hoạt 
và diễn viên rõ ràng là nguồn động viên tinh thần Khmer, chữ Khmer ở đồng bằng Nam Bộ. Nhưng sự hấp dẫn của sân khấu Dù kê, chúng ta phải tạo 
rất lớn đối với diễn viên sân khấu Dù kê. Nhờ đó, động. Cách làm đó, về bản chất đang là cách làm 
như vậy là chưa đủ. Ngày nay, tiếng Khmer và chữ điều kiện tốt để sân khấu này “đắm mình” trong 
ngọn lửa nhiệt tình vẫn sáng mãi trong tim, giúp họ khoa học để đảm bảo môi trường biểu diễn của 
Khmer đã được giảng dạy trong trường phổ thông, môi trường tiếng mẹ đẻ của người Khmer. Đó là 
nỗ lực để giữ gìn giá trị văn hóa thiêng liêng của loại hình sân khấu này đúng như nó vốn có. Từ 
ở ngành học chuyên nghiệp (như ở Trường Đại cách để từ đó có thể lựa chọn được đội ngũ diễn 
cộng đồng dân tộc. môi trường dân gian đó, những đoàn nghệ thuật 
học Trà Vinh). Đó là một hướng đi đúng với thực viên đáp ứng yêu cầu ngày càng phát triển của sân 
2.3. Duy trì, bảo tồn và phát triển sân khấu Dù sân khấu lấy ca kịch Dù kê làm nền tảng sẽ có điều 
tế xã hội và chính sách của Nhà nước Việt Nam. khấu Dù kê; đó cũng là cách để chúng ta luôn nuôi 
kê Khmer Nam Bộ như thế nào?
 Như vậy, khi nào mà trong cộng đồng người kiện tuyển chọn được một đội ngũ diễn viên có dưỡng “tính dân gian” của sân khấu Dù kê. Bởi vì, 
 Có thể nói, đối với người Khmer Nam Bộ, sân giọng hát và khả năng diễn xuất rất tốt. Đó là một ngôn ngữ chỉ có sức sống mãnh liệt khi nó đích 
khấu Dù kê đã trở thành món ăn tinh thần không dân Khmer Nam Bộ là một cộng đồng song ngữ 
 cách làm đúng hướng để cho sân khấu Dù kê được thực là phương tiện trong giao tiếp cộng đồng dân 
thể thiếu trong đời sống thường nhật của mình. (tiếng quốc gia - tiếng mẹ đẻ) hoàn chỉnh, thì khi 
 duy trì, bảo tồn và phát triển. cư là chủ thể của ngôn ngữ đó.
Do đó, nhiệm vụ của chúng ta là phải duy trì, bảo đó chúng ta mới có điều kiện tốt để tuyển chọn 
tồn và phát triển sân khấu Dù kê trong cộng đồng được đội ngũ diễn viên đáp ứng yêu cầu ngày càng 
người Khmer Nam Bộ. Thực hiện được nhiệm vụ phát triển của sân khấu Dù kê. Bản chất chức năng Tài liệu tham khảo
này, cũng có nghĩa là chúng ta góp phần bảo tồn của ngôn ngữ là phương tiện trong giao tiếp cộng 
và phát triển không chỉ là văn hóa của cộng đồng đồng. Cho nên, muốn có đội ngũ diễn viên đáp ứng Nguyễn Mạnh Cường. 2002. Vài nét về người Khmer Nam Bộ. NXB Khoa học xã hội. Tr.451.
người Khmer nói riêng mà là góp phần bảo tồn tốt yêu cầu ngôn ngữ mẹ đẻ cho sân khấu Dù kê, Nhiều tác giả. Về sân kháu truyền thống Khmer Nam Bộ. Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Sóc Trăng. 
và phát triển văn hóa của cả dân tộc Việt Nam nói không cách nào tốt hơn cách tôi luyện đội ngũ ấy Tr.174.
chung. Theo suy nghĩ của chúng tôi, để thực hiện trong môi trường ngôn ngữ của toàn xã hội. Vì thế, 
 Nhiều tác giả. 1988. Tìm hiểu vốn văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ. NXB Tổng hợp Hậu Giang. 
được nhiệm vụ đó, chúng ta phải làm sao duy trì xây dựng cộng đồng người dân Khmer Nam Bộ 
 Tr.371.
được “tính chất bản địa” của đội ngũ “diễn viên”, trở thành một cộng đồng song ngữ hoàn chỉnh là 
 Sơn Phước Hoan (chủ biên). 2002. Các lễ hội truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ. NXB 
đồng thời phải duy trì được môi trường phát triển một trong những cách thức tốt nhất để duy trì, bảo 
mà ở đó Dù kê được gắn chặt với công chúng tồn và phát triển sân khấu Dù kê. Chúng tôi nghĩ Giáo dục. Tr.143.
người Khmer. Muốn vậy, có lẽ trong nhiều vấn rằng cách làm như thế mới thực sự là cách làm bền Trần Minh Thương. Tiếng Việt gốc Khmer trong ngôn ngữ bình dân ở miền tây Nam Bộ - nhìn từ 
đề khác nhau, có hai vấn đề thực sự quan trọng 
vững cho sự phát triển văn hóa dân tộc Khmer nói góc độ ca dao. Nguồn sáng (Tạp chí của Hội Văn nghệ Dân gian Việt Nam). số 3-2011.
cần được chúng ta cân nhắc và xem xét một cách 
chung và sân khấu Dù kê nói riêng. Trần Trí Dõi. 1999 (Tái bản năm 2000). Nghiên cứu ngôn ngữ các dân tộc thiểu số Việt Nam. NXB 
nghiêm túc.
2.3.2. Môi trường phát triển phải được gắn chặt Đại học Quốc gia Hà Nội. Tr.301.
2.3.1. Xây dựng đội ngũ diễn viên thông thạo về 
với công chúng
tiếng và chữ Khmer
 Theo suy nghĩ của chúng tôi, để duy trì, bảo Vấn đề thứ hai trong nhiệm vụ duy trì, bảo tồn 
tồn và phát triển sân khấu Dù kê trong cộng đồng và phát triển sân khấu Dù kê ở cộng đồng người 
người Khmer Nam Bộ, trước hết là làm sao chúng Khmer Nam Bộ là vấn đề đảm bảo môi trường biểu 
ta phải có được đội ngũ diễn viên biểu diễn có chất diễn của loại hình sân khấu này phải được gắn chặt 
lượng tốt cho loại hình nghệ thuật này. Theo đó, với công chúng người Khmer. Muốn vậy, việc xây 
đội ngũ diễn viên biểu diễn có chất lượng phải sẽ dựng và phát triển loại sân khấu Dù kê phải luôn 
là những người đáp ứng những đặc điểm mà chúng luôn tôn trọng đặc trưng bản địa của nó. Nói một 
tôi đã phân tích ở mục 2 làm nên đặc trưng bản địa cách khác, những đặc điểm làm nên đặc trưng của 
của loại hình sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ. sân khấu Dù kê như trang phục, âm nhạc, sân khấu 
62 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 63