Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ

Trong những năm gần đây, nhiều nguồn nước mặt tại Việt Nam đang bị ô nhiễm bởi

nước thải sinh hoạt và sản xuất, đòi hỏi phải có các biện pháp xử lý phức tạp, nhiều nguồn

nước cạn kiệt, gây khó khăn cho việc xây dựng các công trình thu nước, đặc biệt trong điều

kiện biến đổi khí hậu. Nước ngầm ở nhiều nơi đã bị khai thác quá mức, làm hạ mực nước,

giảm chất lượng nước và gây hiện tượng sụt lún, như ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đồng bằng

sông Cửu Long,. Giải pháp công nghệ khai thác nước thấm từ sông đã được nghiên cứu và

ứng dụng hiệu quả ở một số nước châu Âu và tại Mỹ với ưu điêm nổi trội của giải pháp là: 1)

Dễ dàng thu được lượng nước mặt lớn do bổ cập trực tiếp từ sông, kể cả trong trường hợp

nguồn nước mặt suy giảm; 2) Có chất lượng nước tốt do được lọc tự nhiên qua các tầng đất

trong quá trình thấm từ sông vào giếng; 3) Đảm bảo an toàn nguồn nước - Có ý nghĩa đặc biệt

quan trọng trong điều kiện về bảo vệ nguồn nước ở Việt Nam hiện nay.

Gần đây các nghiên cứu áp dụng giải pháp khai thác nước thấm phục vụ cấp nước đã

được thực hiện tại một số nước trên thế giới [1–2], nhưng hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung

vào khả năng khai thác tại các vị trí cụ thể [3–5] và chủ yếu tập trung các nghiên cứu về chất

lượng nước và khả năng xử lý nước của việc áp dụng giải pháp [6–9]. Ở Việt Nam, giải pháp

khai thác nước thấm chưa được áp dụng, nhưng từ thực tế khai thác nước dưới đất ven sông

Hồng và một số kết quả nghiên cứu về mối quan hệ giữa nước sông và nước dưới đất vùng

đồng bằng sông Hồng đã cho thấy một số giếng ven sông Hồng nhận nước mặt từ sông với tỷ

lệ lớn [10–11]. Một số nghiên cứu đánh giá tiềm năng khai thác nước dưới đất vùng Hà Nội

cũng có đề cập đến việc bổ cập nước mặt đối với tầng chứa nước qp [12–13].

Dựa trên kết quả điều tra nghiên cứu, khai thác nước dưới đất vùng thành phố Hà Nội đã

được thực hiện [10, 14–15] kết hợp nghiên cứu các cấu trúc địa chất thủy văn và mặt cắt sông

ở các vùng trong cả nước, cho thấy có nhiều cửa sổ địa chất thủy văn trên các sông thuộc

vùng đồng bằng Bắc bộ, vì vậy tác giả đã chọn nghiên cứu đánh giá tiềm năng khai thác nước

thấm tại vùng đồng bằng Bắc bộ. Phương pháp thủy động lực và phương pháp đồng vị đã

được sử dụng để xác định trữ lượng khai thác nước dưới đất trong một số nghiên cứu [11, 16]

đã được tác giả lựa chọn để xác định tiềm năng khai thác nước thấm từ sông. Tiềm năng khai

thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc bộ được xác định sẽ góp phần cung cấp thêm

một hình thức nguồn nước mới trong lựa chọn nguồn nước cấp cho sinh hoạt và sản xuất ở

vùng đồng bằng Bắc Bộ, bên cạnh nước mặt và nước ngầm.

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 1

Trang 1

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 2

Trang 2

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 3

Trang 3

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 4

Trang 4

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 5

Trang 5

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 6

Trang 6

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 7

Trang 7

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 8

Trang 8

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 9

Trang 9

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ trang 10

Trang 10

Tải về để xem bản đầy đủ

pdf 11 trang baonam 10640
Bạn đang xem 10 trang mẫu của tài liệu "Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ

Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ
 Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50  
Bài báo khoa học 
Tiềm năng khai thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc Bộ 
Đoàn Thu Hà1*, Hoàng Văn Duy2, Tống Thanh Tùng3, Nguyễn Văn Đản4 
1 Trường Đại học Thủy lợi; thuha_ctn@tlu.edu.vn 
2 Viện Khoa học Tài nguyên nước; hoangduydctv@gmail.com 
3 Liên đoàn quy hoạch và điều tra tài nguyên nước miền Bắc; thanhtungtv51@gmail.com 
4 Hội địa chất thủy văn Việt Nam; nguyenvandan1950@yahoo.com 
*Tác giả liên hệ: thuha_ctn@tlu.edu.vn; Tel.: +84–948172299 
Ban Biên tập nhận bài: 5/3/2021; Ngày phản biện xong: 18/5/2021; Ngày đăng bài: 
25/8/2021 
Tóm tắt: Giải pháp khai thác nước thấm từ sông có các ưu điểm: Thu được lượng nước mặt 
lớn do bổ cập trực tiếp từ sông; Có chất lượng nước tốt. Nước thấm có thể khai thác từ các 
giếng thu nước thấm trực tiếp từ sông ở tầng Holocen (qh) hoặc thu nước tầng sâu Pleistocen 
(qp) được bổ cập nước từ sông thông qua các cửa số địa chất thủy văn. Lượng nước thấm 
được xác định theo phương pháp thủy động lực và phương pháp đồng vị. Kết quả nghiên 
cứu cho thấy có thể khai thác được lượng nước thấm dao động trong khoảng lớn từ 30 ở 
sông Đình Đào, đến 33.600 m3/ng.km đường bờ ở sông Hồng. Các vùng ven các sông được 
phân chia ra 4 vùng có tiềm năng khai thác thấm: lớn, trung bình, nhỏ và rất nhỏ, tương ứng 
lưu lượng khai thác của mỗi giếng khoan có thể đạt: > 3.000, 1.000–3.000, 500–1.000 và 
200–500 m3/ng, Nguồn nước thấm được coi là một nguồn nước triển vọng bên cạnh các 
nguồn nước mặt và nước ngầm. 
Từ khóa: Tiềm năng khai thác nước thấm; Quan hệ thủy lực; Cửa sổ địa chất thủy văn; 
Lượng bổ cập. 
1. Đặt vấn đề 
Trong những năm gần đây, nhiều nguồn nước mặt tại Việt Nam đang bị ô nhiễm bởi 
nước thải sinh hoạt và sản xuất, đòi hỏi phải có các biện pháp xử lý phức tạp, nhiều nguồn 
nước cạn kiệt, gây khó khăn cho việc xây dựng các công trình thu nước, đặc biệt trong điều 
kiện biến đổi khí hậu. Nước ngầm ở nhiều nơi đã bị khai thác quá mức, làm hạ mực nước, 
giảm chất lượng nước và gây hiện tượng sụt lún, như ở Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đồng bằng 
sông Cửu Long,... Giải pháp công nghệ khai thác nước thấm từ sông đã được nghiên cứu và 
ứng dụng hiệu quả ở một số nước châu Âu và tại Mỹ với ưu điêm nổi trội của giải pháp là: 1) 
Dễ dàng thu được lượng nước mặt lớn do bổ cập trực tiếp từ sông, kể cả trong trường hợp 
nguồn nước mặt suy giảm; 2) Có chất lượng nước tốt do được lọc tự nhiên qua các tầng đất 
trong quá trình thấm từ sông vào giếng; 3) Đảm bảo an toàn nguồn nước - Có ý nghĩa đặc biệt 
quan trọng trong điều kiện về bảo vệ nguồn nước ở Việt Nam hiện nay. 
Gần đây các nghiên cứu áp dụng giải pháp khai thác nước thấm phục vụ cấp nước đã 
được thực hiện tại một số nước trên thế giới [1–2], nhưng hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung 
vào khả năng khai thác tại các vị trí cụ thể [3–5] và chủ yếu tập trung các nghiên cứu về chất 
lượng nước và khả năng xử lý nước của việc áp dụng giải pháp [6–9]. Ở Việt Nam, giải pháp 
khai thác nước thấm chưa được áp dụng, nhưng từ thực tế khai thác nước dưới đất ven sông 
Hồng và một số kết quả nghiên cứu về mối quan hệ giữa nước sông và nước dưới đất vùng 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 41 
đồng bằng sông Hồng đã cho thấy một số giếng ven sông Hồng nhận nước mặt từ sông với tỷ 
lệ lớn [10–11]. Một số nghiên cứu đánh giá tiềm năng khai thác nước dưới đất vùng Hà Nội 
cũng có đề cập đến việc bổ cập nước mặt đối với tầng chứa nước qp [12–13]. 
Dựa trên kết quả điều tra nghiên cứu, khai thác nước dưới đất vùng thành phố Hà Nội đã 
được thực hiện [10, 14–15] kết hợp nghiên cứu các cấu trúc địa chất thủy văn và mặt cắt sông 
ở các vùng trong cả nước, cho thấy có nhiều cửa sổ địa chất thủy văn trên các sông thuộc 
vùng đồng bằng Bắc bộ, vì vậy tác giả đã chọn nghiên cứu đánh giá tiềm năng khai thác nước 
thấm tại vùng đồng bằng Bắc bộ. Phương pháp thủy động lực và phương pháp đồng vị đã 
được sử dụng để xác định trữ lượng khai thác nước dưới đất trong một số nghiên cứu [11, 16] 
đã được tác giả lựa chọn để xác định tiềm năng khai thác nước thấm từ sông. Tiềm năng khai 
thác nước thấm từ sông vùng đồng bằng Bắc bộ được xác định sẽ góp phần cung cấp thêm 
một hình thức nguồn nước mới trong lựa chọn nguồn nước cấp cho sinh hoạt và sản xuất ở 
vùng đồng bằng Bắc Bộ, bên cạnh nước mặt và nước ngầm. 
2. Phương pháp nghiên cứu và số liệu thu thập 
2.1. Giới thiệu khu vực nghiên cứu 
Vùng đồng bằng Bắc Bộ có diện tích khoảng 17.000 km2 thuộc địa bàn 10 tỉnh và thành 
phố ở phía Bắc, có dạng một tam giác, đỉnh ở Việt Trì, cạnh đáy là bờ biển Đông thuộc vịnh 
Bắc Bộ. Hai cạnh bên là ranh giới của dải đồng bằng cao tiếp xúc với địa hình đồi núi thấp 
được chắn bởi dãy Tam Đảo–Yên Tử ở phía Đông Bắc và Ba Vì–Viên Nam ở phía Tây Nam 
(Hình 1). 
Hình 1. Sơ đồ vị trí vùng đồng bằng Bắc Bộ. 
Đồng bằng Bắc Bộ có địa hình bằng phẳng hơi nghiêng ra phía biển, có hệ t ... cắt địa chất thủy văn ngang sông Cà Lồ và sông Cầu. 
c) Cửa sổ địa chất thủy văn dạng 3: Sông cắt vào cả tầng chứa nước qh và qp 
Dạng cửa sổ địa chất thủy văn này chỉ phổ biến ở các sông Hồng, đoạn từ Việt Trì đến 
Nam Dư thuộc địa bàn tỉnh Vĩnh Phúc và thành phố Hà Nội, 1 phần của sông Đuống thuộc 
địa bàn Đông Anh và Long Biên của thành phố Hà Nội. Mặt cắt đại diện cho dạng này được 
thể hiện ở Hình 5. 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 45 
Hình 5. Mặt cắt địa chất thủy văn ngang sông Hồng và sông Đuống. 
Cửa sổ địa chất thủy văn mô tả ở dạng này bao trùm trọn vẹn lòng sông Hồng và mở rộng 
về phía bồi ở các khúc uốn. Các thành tạo thấm nước yếu thuộc hệ tầng Vĩnh Phúc trên bị bào 
mòn. Lòng sông đặt trực tiếp vào tầng chứa nước qh rồi liên thông với tầng chứa nước qp bên 
dưới. Ranh giới này được xác định rõ ràng nhất ở vùng bãi giếng Nam Dư, trong đó 15 giếng 
khoan phía Bắc nằm ở khúc uốn của sông Hồng phía bồi đặt vào cửa sổ địa chất thủy văn, ở 
đó vắng mặt lớp sét ngăn cách giữa tầng chứa nước qh và qp. Chỉ có 3 giếng (H16, H17, H18) 
ở phía Nam là còn tồn tại lớp sét ngăn cách giữa 2 tầng chứa nước qh và qp. 
3.2. Mối quan hệ thủy lực nước sông và nước dưới đất 
Vùng đồng bằng Bắc Bộ có đủ cả 4 kiểu quan hệ thủy lực [3] phân bố như sau: (1) Kiểu 
1: Phổ biến chủ yếu dọc theo sông Hồng đoạn từ Việt Trì đến Hà Nội, cả ở đoạn đầu sông 
Đuống. Trong điều kiện tự nhiên phần lớn thời gian trong năm, nước sông được nước dưới 
đất cung cấp, dòng chảy dưới đất có hướng ra phía sông. Chỉ trong mùa lũ hoặc các thời kỳ lũ, 
nước dưới đất mới tạm thời được nước sông cung cấp. Sự cung cấp này chỉ xảy ra ở đới ven 
bờ làm cho dòng chảy dưới đất có phương từ sông. Chiều rộng của đới khoảng 2–4 km cách 
mép nước sông. Khi có công trình khai thác ven sông thì nước sông quanh năm cung cấp cho 
công trình khai thác; (2) Kiểu 2: Phổ biến ở các sông vùng trung tâm đồng bằng, điển hình là 
phía Nam sông Cầu, sông Đuống. Ở đó nước mặt quanh năm cung cấp cho nước dưới đất. 
Vào thời kì lũ, giá trị cung cấp tăng lên. Khi có công trình khai ven bờ sự cung cấp càng tăng; 
(3) Kiểu 3: Phổ biển ở các sông vùng rìa đồng bằng, điển hình là phía Bắc các sông như sông 
Cầu, sông Đuống, sông Đáy, sông Kinh Thầy và sông Cà Lồ. Ở đó, nước dưới đất quanh năm 
cung cấp cho sông, tuy nhiên độ nghiêng thủy lực không lớn, nên khi có công trình khai thác 
ven bờ nước sông vẫn có thể cung cấp cho công trình khai thác; (4) Kiểu 4: Phổ biến ở các 
sông vùng trung tâm đồng bằng ra phía biển. Ở đó, tầng chứa nước qp nằm sâu, sông không 
cắt trực tiếp vào tầng chứa nước. Quan hệ thủy lực vẫn xẩy ra, song thông qua các lớp ngăn 
cách. 
Hình 6. Bản đồ phân vùng quan hệ thủy lực giữa nước sông và nước dưới đất. 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 46 
 3.3. Lượng nước thấm từ sông 
a) Theo phương pháp thủy động lực 
Dựa vào các kết quả điều tra, đánh giá tài nguyên nước đã thực hiện [13], tiến hành tính 
toán, xác định đại lượng thấm của các sông vùng nghiên cứu và thể hiện ở Bảng 1. 
Bảng 1. Kết quả xác định đại lượng thấm từ các sông ở đồng bằng Bắc Bộ. 
TT Tên sông 
Độ dài đoạn 
sông (km) 
m0 (m) 
K0 
(m/ngày) 
H0–H1 
(m) 
2b (m) 
Lưu lượng thấm 
(q) (m3/ngày/km) 
Ghi 
chú 
1 Sông Hồng 183 0,25 0,1 1,8 540 33.600 
2 Sông Cầu 69 0,15 0,55 0,51 80 12.925 
3 Sông Đuống 62 0,35 0,25 0,25 180 2.777 
4 Sông Rạng 25,5 0,55 0,15 0,1 120 282 
5 Sông Kinh Môn 0,505 0,25 0,25 0,1 100 864 
6 Sông Lạch Tray 19 0,25 0,25 0,1 50 432 
7 Sông Luộc 70 0,25 0,025 0,1 120 103 
8 Sông Ninh Cơ 33 0,25 0,25 0,1 100 864 
9 Thái Bình 74 0,25 0,015 0,1 250 129 
10 Cẩm Giàng 3,5 0,25 0,015 0,1 100 52 
11 Kẻ Sặt 14,5 0,15 0,015 0,1 180 156 
12 Đình Đào 16 0,15 0,015 0,1 35 30 
b) Theo phương pháp đồng vị 
Kết quả nghiên cứu khai thác nước thấm từ sông trong khuôn khổ đề tài nghiên cứu khoa 
học “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ khai thác nước thấm từ sông ở Việt Nam 
phục vụ sinh hoạt và sản xuất” [17] được thực hiện đã xác định được tỷ lệ đóng góp của nước 
sông cho nước dưới đất có kết quả thống kê ở Bảng 2 và Bảng 3. Kết quả thống kê cho thấy 
các sông lớn có quan hệ khá chặt chẽ với nước dưới đất. 
Bảng 2. Kết quả tính toán lượng bổ cập giữa nước sông và nước dưới đất vào mùa khô và mùa mưa 
bằng đồng vị bền (18O). 
Tên sông 
Các 
thông số 
Mùa mưa Mùa khô 
Ghi chú δ 18O 
s 
δ 18O 
nn 
δ18O 
m 
X1 
δ 18O 
nn 
δ 18O 
s 
δ 18O 
m 
X2 
Sông Hồng 
đoạn 1 
Giá trị –6,85 –7,09 –8,48 85% –6,48 –5,51 –2,9 73% 
BaVì – 
Hưng Yên 
Sông Hồng 
đoạn 2 
 –9,86 –8,89 –8,48 30% –5,95 –5,04 –2,9 70% 
Hưng Yên – 
Thái Bình 
Sông Cầu –6,99 –7,53 –8,48 63% –6,78 –4,72 –2,9 46% 
Thái Bình –10,27 –6,57 –5,15 28% –7,48 –4,86 –2,9 42% 
Cẩm Giàng –10,79 –5,96 –5,15 27% –8 –4,25 –2,9 26% 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 47 
Bảng 3. Kết quả tính toán lượng bổ cập giữa nước sông và nước dưới đất vào mùa khô và mùa mưa 
bằng đồng vị bền deuterium (2H). 
Tên sông 
Các 
thông số 
Mùa mưa Mùa khô 
Ghi chú 
δ 2H s 
δ 2H 
nn 
δ 2H 
m 
Y1 
δ 2H 
nn 
δ 2H s 
δ 2H 
m 
Y2 
Sông Hồng 
 đoạn 1 
Giá trị 
–46,11 –47,73 –55,39 83% –47,11 –36,12 –9,53 70% 
Ba Vì – 
Hưng Yên 
Sông Hồng 
 đoạn 2 
–63,71 –59,79 –55,39 52% –34,90 –32,28 –9,53 89% 
Hưng Yên – 
Thái Bình 
Sông Cầu –42,29 –43,19 –55,39 93% –43,6 –22,83 –9,53 39% 
Thái Bình –58,76 –41,98 –35,39 28% –41,6 –26,56 –9,53 53% 
Cẩm Giàng –58,39 –40,05 –35,39 20% –59,24 –24,64 –9,53 30% 
3.3. Xác định tiềm năng khai thác thấm 
Tiềm năng khai thác thấm được xác định dựa vào công xuất khai thác có thể nhận được 
từ mỗi một công trình khai thác thấm. Vùng đồng bằng Bắc Bộ, công trình khai thác nói 
chung và khai thác thấm nói riêng hiện nay đều là các giếng khoan thẳng đứng. Dựa vào kết 
quả khai thác thực tế của các công trình hiện có, cũng như bằng cách tính toán lưu lượng khai 
thác của các giếng khoan vùng ven sông, có thể phân chia ra các vùng có tiềm năng khai thác 
nước thấm (Hình 7). 
- Vùng có tiềm năng khai thác thấm lớn, phân bố vùng ven bờ của sông Hồng đoạn từ 
Việt Trì đến khu vực nhà máy nước Nam Dư của thành phố Hà Nội. Nơi đây tồn tại cửa sổ địa 
chất thủy văn dạng 3: sông Hồng cắt cả vào tầng chứa nước qh lẫn qp. Quan hệ thủy lực giữa 
nước mặt và nước dưới đất thuộc kiểu 1, lượng bổ cập từ sông Hồng rất lớn, lớn nhất trong số 
các sông ở đồng bằng Bắc Bộ. Công suất mỗi một giếng khoan đạt trên 3.000 m3/ng. Ở các 
nơi không có lớn bùn đáy, lưu lượng có thể tăng lên đáng kể, ngược lại ở các nơi mà tầng 
chứa nước qp bị vát mỏng, lưu lượng cũng sẽ giảm giảm đi đáng kể. 
- Vùng có tiềm năng khai thác trung bình, phân bố vùng ven sông Cà Lồ và sông Cầu, 
một đoạn ở đầu sông Đuống, sông Hồng từ bãi giếng Nam Dư đến Hưng Yên. Nơi đây tồn tại 
cửa sổ địa chất thủy văn có dạng như sau: sông Cầu và sông Cà Lồ cắt vào tầng chứa nước qp, 
sông Đuống cắt vào cả tầng chứa nước qh và qp, còn sông Hồng cắt vào tầng chứa nước qh, có 
quan hệ thủy lực yếu với tầng qp. Quan hệ thủy lực giữa nước mặt và nước dưới đất thuộc 
kiểu 3 đối với sông Cầu và sông Cà Lồ, kiểu 2 và 4 đối với sông Đuống và sông Hồng. Lượng 
bổ cập từ các sông loại trung bình. Công suất mỗi một giếng khoan đạt từ 1.000 đến 3.000 
m3/ng. 
- Vùng có tiềm năng khai thác nhỏ, phân bố vùng ven sông Đuống, phần thượng lưu sông 
Thái Bình và một đoạn sông Hồng từ Hưng Yên đến Nam Định. Nơi đây tồn tại cửa sổ địa 
chất thủy văn ở dạng 1 , tức là sông chỉ cắt vào tầng chứa nước qh. Quan hệ thủy lực giữa 
nước mặt và nước dưới đất thuộc kiểu 4. Lượng bổ cập từ các sông loại thấp. Công suất mỗi 
một giếng khoan đạt từ 500 đến 1.000 m3/ng. 
- Vùng có tiềm năng khai thác rất nhỏ, phân bố vùng ven các sông còn lại. Nơi đây tồn tại 
cửa sổ địa chất thủy văn ở dạng 1, tức là sông chỉ cắt vào tầng chứa nước qh. Quan hệ thủy lực 
giữa nước mặt và nước dưới đất thuộc kiểu 4. Lượng bổ cập từ các sông rất thấp. Công suất 
mỗi một giếng khoan đạt từ 200 đến 500 m3/ng. 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 48 
Hình 7. Phân vùng tiềm năng thấm khu vực ven sông ở đồng Bằng Bắc Bộ. 
4. Kết luận 
Những kết quả đạt được trong nghiên cứu này được chỉ ra sau đây: 
- Vùng đồng bằng Bắc Bộ, ven các sông, có 3 dạng cửa sổ địa chất thủy văn: sông cắt vào 
tầng chứa nước qh, cắt vào tầng chứa nước qp và cắt cả vào tầng chứa nước qh lẫn qp. 
- Vùng đồng bằng Bắc Bộ có đủ 4 kiểu quan hệ thủy lực giữa nước dưới đất và nước 
sông. 
- Lượng bổ cập từ sông cho nước dưới đất dao động trong khoảng lớn từ 30 ở sông Đình 
Đào đến 33.600 m3/ng.km đường bờ ở sông Hồng. 
- Ven các sông được chia ra 4 vùng có tiềm năng khai thác thấm: lớn, trung bình, nhỏ và 
rất nhỏ, tương ứng lưu lượng khai thác của mỗi giếng khoan có thể đạt: > 3.000, 1.000–3.000, 
500–1.000 và 200–500 m3/ng. 
Kết quả nghiên cứu đã cho thấy tiềm năng khai thác nước thấm ở vùng đồng bằng Bắc 
bộ, đồng thời chứng minh một giải pháp nguồn nước mới là nguồn nước thấm từ sông, còn có 
thể gọi là nước bán thấm, phục vụ cung cấp nước cho sinh hoạt và nông thôn, có ý nghĩa quan 
trọng, đặc biệt trong điều kiện nguồn nước khan hiếm, cạn kiệt và ô nhiễm như hiện nay. 
Đóng góp cho nghiên cứu: Xây dựng ý tưởng nghiên cứu: Đ.T.H.; Lựa chọn phương pháp 
nghiên cứu: N.V.Đ., T.T.T.; Thu thập, phân tích, xử lý số liệu: N.V.D; Viết bản thảo bài báo: 
Đ.T.H., N.V.D; Chỉnh sửa bài báo: Đ.T.H. 
Lời cảm ơn: Bài báo này được hoàn thành trong khuôn khổ thực hiện Đề tài nghiên cứu theo 
Nghị định thư giữa Bộ Khoa học Công nghệ Việt Nam và Bộ Nghiên cứu và giáo dục Cộng 
hòa liên bang Đức, mã số đề tài 60.GER–19: “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công nghệ 
khai thác nước thấm từ sông ở Việt Nam phục vụ sinh hoạt và sản xuất”. 
Lời cam đoan: Tập thể tác giả cam đoan bài báo này là công trình nghiên cứu của tập thể 
tác giả, chưa được công bố ở đâu, không được sao chép từ những nghiên cứu trước đây; 
không có sự tranh chấp lợi ích trong nhóm tác giả. 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 49 
Tài liệu tham khảo 
1. Kulakov, V.V.; Fisher, N.K.; Kondratjeva, L.M.; Grischek, T. Riverbank filtration as 
an alternative to surface water abstraction for safe drinking water supply to the city 
of Khabarovsk, Russia. In: Ray, C., Shamrukh, M. (eds.) Riverbank filtration for 
water security in desert countries. Springer Sci. 2011, 281–298. 
2. Sandhu, C.; Kumar, P.; Ray, C. Potential for riverbank filtration in India. Clean 
Technol. Environ. Policy 2011, 13(2), 295–316. 
https://doi.org/10.1007/s10098-010-0298-0. 
3. Ghodeif, K.; Grischek, T.; Bartak, R.; Wahaab, R.; Herlitzius, J. Potential of river 
bank filtration (RBF) in Egypt. Environ. Earth Sci. 2016, 75, 671. 
https://doi.org/10.1007/s12665–016–5454–3. 
4. Pholkern, K.; Srisuk, W. W. Riverbed clogging experiments at potential river bank 
filtration sites along the Ping River, Chiang Mai, Thailand. Environ. Earth Sci. 2015, 
73(12), 7699–7709. 
5. Grischek, T.; Ahrns, J.; Bartak, R.; Herlitzius, J. Coupling riverbank filtration and 
subsurface iron removal – Pros and cons. Proc. 42nd IAH Congress AQUA 2015, 13–
18, 482. 
6. Ebermann, J.; Eichhorn, D.; Macheleidt, W.T. Field tests for subsurface iron removal 
at a dairy farm in Saxony, Germany. In: Zuber, A.; Kania, J.; Kmiecik, E. (eds.) Proc. 
XXXVIII IAH Congress, 12–17.2010, 09, 895–901. 
7. Romero, L.G.; Mondardo, R.I.; Sens M.L.; Grischek, T. Removal of cyanobacteria 
and cyanotoxins during lake bank filtration at Lagoa do Peri, Brazil. Clean Techn. 
Environ. Policy. 2014, 16(6), 1133–1143. 
8. Grischek, T.; Ghodeif, K.; Wahaab, R.A. Coupling riverbank filtration and 
subsurface iron removal. Proc. Int. Symp. on Managed Aquifer Recharge 2013, 1–8. 
9. Rößner, U.; Sailer, C.; Ebermann, J.; Plassmann, C. Potential of subsurface iron 
removal using different water for infiltration. GWF Gas–Wasser–Fach 2013, 4, 466–
472. 
10. Đản. N.V. Quan hệ thủy lực giữa nước dưới đất trong các trầm tích Đệ tứ với nước 
sông Hồng ở Đồng bằng Bắc Bộ. Tạp chí Tài nguyên và Môi trường 2013, 5, 26–28. 
11. Lân, N.M. Nghiên cứu mối quan hệ giữa nước sông và nước dưới đất, đề xuất hệ 
phương pháp xác định trữ lượng khai thác nước dưới đất vùng ven sông Hồng từ thị 
xã Sơn Tây đến Hưng Yên. 2014. Lưu trữ Cục Quản lý tài nguyên nước, Hà Nội. 
2014. 
12. Đản, N.V. Tài nguyên nước dưới đất vùng thành phố Hà Nội và định hướng điều tra 
nghiên cứu, khai thác sử dụng. Kỷ yếu hội thảo khoa học Quốc tế kỉ niệm 1000 năm 
Thăng Long 2010, 1007–1016. 
13. Quyền, P.B. Báo cáo điều tra đánh giá tài nguyên nước vùng Thủ Đô, Lưu trữ Cục 
Quản lý tài nguyên nước, Hà Nội. 2015. 
14. Minh, T. Báo cáo thăm dò nước dưới đất vùng Hà Nội mở rộng. Lưu trữ Địa chất, Hà 
Nội. 1993. 
15. Báo cáo thăm dò nước dưới đất vùng Bãi Bằng, Lâm Thao tỉnh Phú Thọ. Lưu trữ địa 
chất, Hà Nội. 1979. 
Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2021, 728, 40-50; doi:10.36335/VNJHM.2021(728).40-50 50 
16. Đản, N.V. Khả năng xây dựng các bãi giếng khai thác nước dưới đất công suất lớn 
cung cấp cho Thủ đô Hà Nội. Tạp chí Khí tượng Thủy văn 2012, 620, 1–5. 
17. Hà, Đ.T. Báo cáo kết quả nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu ứng dụng và phát triển công 
nghệ khai thác nước thấm từ sông ở Việt Nam phục vụ sinh hoạt và sản xuất”. Đề tài 
nghiên cứu khoa học mã số 60.GER–19, Bộ Khoa học công nghệ, 2020. 
Potential of infiltration water exploitation in the Northern Delta 
region 
Doan Thu Ha1*, Hoang Van Duy2, Tong Thanh Tung3, Nguyen Van Dan4 
1 Thuyloi University; thuha_ctn@tlu.edu.vn 
2 Institute of Water Resources Science; hoangduydctv@gmail.com 
3 Federation of Northern Water Resources Planning and Investigation; 
4 Vietnam Association of Hydrogeology; nguyenvandan1950@yahoo.com 
Abstract: River bank filtration technology has advantages of obtaining a large amount of 
surface water good water quality by infiltration from the river. Infiltration water can be 
extracted from Holocene (qh) layer or the Pleistocene deep layer (qp) which is replenished 
with water from the river through hydrogeological windows. The amount of water seepage 
was determined by hydrodynamic and isotope methods. The amount of recharge from the 
river for groundwater ranges from 30 in Dinh Dao River, to 33,600 m3/ng.km of shoreline in 
the Red River. The areas along the rivers are divided into 4 areas with potential for 
permeable exploitation: large, medium, small and very small, respectively, the exploitation 
flow of each well can reach: > 3,000, 1,000–3,000, 500 –1,000 and 200–500 m3/day. 
Permeable water source is considered as a promising water source besides surface water and 
groundwater. 
Keywords: Potential of infiltration water exploitation; Hydraulic relationship; 
Hydrogeological window; Recharge quantity. 

File đính kèm:

  • pdftiem_nang_khai_thac_nuoc_tham_tu_song_vung_dong_bang_bac_bo.pdf