Thực trạng và cơ chế tác động của biến đổi khí hậu đến hoạt động thể dục thể thao

BµI B¸O KHOA HäC
98
THÖÏC TRAÏNG VAØ CÔ CHEÁ TAÙC ÑOÄNG CUÛA BIEÁN ÑOÅI KHÍ HAÄU
ÑEÁN HOAÏT ÑOÄNG THEÅ DUÏC THEÅ THAO
Tóm tắt:
Bằng việc phân tích những dự báo về tác động của khí hậu vùng và mô hình khí hậu quốc gia,
kết hợp với khảo sát, đánh giá, chúng tôi tiến hành đánh giá thực trạng về biến đổi khí hậu (BĐKH)
ảnh hưởng đến các hoạt động thể dục thể thao (TDTT), trên cơ sở đó phân tích và xác định cơ chế
tác động của biến đổi khí hậu đến các lĩnh vực TDTT.
Từ khóa: Biến đổi khí hậu, cơ chế tác động, thể dục thể thao.
Determining the mechanism impact of climate change
on physical training and sports activities
Summary:
By analyzing the impact prediction of the regional climate and the national climate model
combined with the survey and assessment, we conduct an assessment of the current state of
climate change which is affecting physical training and sports activities. On that basis, the topic has
analyzed and determined the mechanism impact of climate change on the sports field.
Keywords: Climate change, Mechanism of action, sport.
*PGS.TS, Trường Đại học TDTT Đà Nẵng
**TS, Trường Đại học TDTT Đà Nẵng
Nguyễn Thanh Tùng*
Phạm Tuấn Hùng**
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Việt Nam với hơn 3000 km bờ biển, nằm
trong khu vực châu Á gió mùa, hàng năm phải
đối mặt với sự tác động của nhiều loại hình thời
tiết phức tạp. Các hiện tượng thiên tai xảy ra hầu
như quanh năm và trên khắp mọi miền lãnh thổ.
BĐKH và nước biển dâng dường như đã có
những tác động tiêu cực không chỉ đến nhiều
lĩnh vực tự nhiên, kinh tế, xã hội, môi trường mà
còn đến lĩnh vực TDTT. Làm rõ được khí hậu
Việt Nam đã, đang và sẽ biến đổi như thế nào
sẽ giúp đánh giá được tác động của BĐKH và
làm cơ sở cho việc đề ra các giải pháp, chiến
lược và kế hoạch thích ứng với BĐKH, góp
phần phục vụ phát triển bền vững đất nước.
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi sử
dụng các phương pháp nghiên cứu: Phương
pháp phân tích và tổng hợp tài liệu; phương
pháp điều tra xã hội học và phương pháp khảo
sát thực địa.
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VAØ BAØN LUAÄN
1. Thực trạng tác động của biến đổi khí
hậu đến các hoạt động thể dục thể thao
Theo kết quả điều tra, khảo sát các hiện tượng
thời tiết cực đoan như mưa dầm (lượng mưa lớn),
bão, lốc tố, và lụt ảnh hưởng rất mạnh công tác
tổ chức và thi đấu, nhất là vào mùa mưa bão. Có
những năm không thể tổ chức được hoạt động thi
đấu, phải hoãn hoặc huỷ bỏ, gây tổn hại về kinh
tế, thành tích, sức khỏe VĐV cũng như uy tín của
địa phương. Theo nhiều cán bộ lãnh đạo thể thao
nhiều khi không thể chủ động sắp xếp kế hoạch
vì nếu đăng cai giải thi đấu quốc gia, quốc tế lệ
thuộc vào kế hoạch từ đầu năm của cơ quan quản
lý cấp trên. Còn với các giải thi đấu thành tích
cao hay phong trào ở địa phương thì ngành TDTT
luôn chủ động, nhưng đôi khi cũng bị ảnh hưởng
vì không thể lường trước tình hình thời tiết thay
đổi. Do đó, dưới tác động của BĐKH việc xây
dựng các chương trình thi đấu thể thao phải cân
nhắc về mặt thời gian thực hiện, độ dài của
99
Sè §ÆC BIÖT / 2020
chương trình có thể sẽ phải thay đổi so với kế
hoạch đã phê duyệt. Đối với các chương trình tổ
chức thi đấu thể thao ở địa phương đã được xây
dựng và đang thực hiện cần có những thay đổi
phù hợp, cần có những phương án dự phòng
trong trường hợp xảy ra những “sự cố” bất
thường do các điều kiện thời tiết cực đoan. Điều
này sẽ có thể làm phát sinh thêm chi phí, ảnh
hưởng đến tài chính địa phương.
Để xác định cơ chế tác động của biến đổi khí
hậu đến các hoạt động TDTT, chúng tôi tiến
hành khảo sát và đánh giá tác động của biến đổi
khí hậu đến các lĩnh vực chính đó là: Cơ sở vật
chất kỹ thuật, công trình thể thao; công tác huấn
luyện; tổ chức thi đấu, sự kiện; thể thao quần
chúng và dịch vụ tại một số tỉnh điển hình
thường xuyên bị ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
như: Nghệ An, Quảng Bình, Huế.
1.1. Thực trạng tác động của biến đổi khí
hậu tới cơ sở vật chất và công trình thể thao
Cơ sở vật chất kỹ thuật, công trình thể thao
được xem xét đánh giá bao gồm: Hệ thống các
nhà tập, nhà thi đấu, bể bơi, sân bãi tập luyện ở
cấp tỉnh là chủ yếu. Thông qua phân tích về các
yếu tố của BĐKH, khảo sát thực địa về hiện trạng
cơ sở vật chất kỹ thuật, công trình thể thao, kết
hợp phỏng vấn, trao đổi với đội ngũ cán bộ, HLV...
và nghiên cứu các vấn đề liên quan. Mức độ tác
động của BĐKH đến cơ sở vật chất kỹ thuật, công
trình thể thao được tổng hợp qua bảng 1.
Bảng 1. Mức độ tác động và khả năng dễ bị tổn thương do BĐKH 
đến cơ sở vật chất, công trình thể thao
Điạ phương
Các loại hình thiên tai và thời tiết cực đoan liên quan đến BĐKH
Nhiệt độ
tăng
Lượng mưa
tăng
Bão,
ATNĐ Lũ, lụt 
Lốc, tố,
(dông sét
Mưa đá)
Lạnh kéo
dài
Triêù
cường/
NBD
TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT
Nghê ̣An Mạnh Cao Mạnh Cao Mạnh Cao TB TB - - TB TB - -
Quảng Biǹh Mạnh Cao Mạnh Cao Mạnh Cao Mạnh Cao TB TB TB TB - -
Thừa Thiên - Huế Thấp Thấp Mạnh TB Mạnh TB Mạnh TB TB TB TB TB - -
Qua bảng 1 cho thấy, hầu hết các công trình
thể thao ở các tỉnh Nghệ An, Quảng Bình và
Thừa Thiên - Huế bị xuống cấp do tác động về
BĐKH. Đặc biệt là các sân vận động, do điều
kiện thời tiết khắc nghiệt, quá nắng, mưa dầm,
kèm theo gió biển mặn gây ăn mòn, hệ thống
khán đài sân vận động bị xuống cấp trầm trọng,
khán đài bị lún, nứt, hệ thống khung lan can, hàng
rào bị rỉ sét, gãy, tường của các công trình bị ẩm,
nứt, ngưng tụ của bụi bẩn, tạo điều kiện cho sự
phát triển của các loại rêu, mốc, các loài thực vật
khác..., càng làm tăng nguy cơ sụt, nứt, của các
bề mặt. Dưới tác động của nắng – mưa, kết cấu
của chất liệu xây dựng là gạch, gạch nuy của các
công trình bị phá vỡ, gây hư hỏng và rạn nứt. 
1.2. Thực trạng về tác động của biến đổi khí
hậu đến công tác huấn luyện
BĐKH tác động đến công tác huấn luyện
biểu hiện chủ yếu trên hai mặt chính là việc thực
hiện kế hoạch huấn luyện và sức khỏe của VĐV.
Kết quả điều tra đánh giá mức độ tác động và
khả năng dễ bị tổn thương do BĐKH đến công
tác huấn luyện ở Nghệ An, Quảng Bình và Thừa
Thiên Huế được trình bày tại bảng 2.
Kết quả bảng 2 cho thấy: BĐKH đã gây tác
động và tổn thương đến công tác huấn luyện ở
nhiều mức độ khác nhau, tùy theo đặc điểm khí
hậu từng địa phương, đặc điểm cơ sở vật chất
phục vụ tập luyện, sinh hoạt, điều kiện chăm sóc
sức khỏe VĐV cũng như năng lực ứng phó ở
từng địa phương. 
Ghi chú: ATNĐ: Áp thấp nhiệt đới; NBD: Nước biển dâng; TĐ: Tác động; TT: Tổn thương
BµI B¸O KHOA HäC
100
Bảng 2. Mức độ tác động và khả năng dễ bị tôn̉ thương do BĐKH 
đêń công tác huấn luyện
Điạ phương
Các loại hình thiên tai và thời tiết cực đoan liên quan đến BĐKH
Nhiệt độ
tăng
Lượng mưa
tăng
Bão, 
ATNĐ Lũ, lụt 
Lốc, tố,
(dông sét
Mưa đá)
Lạnh kéo
dài
Triêù
cường/
NBD
TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT
Nghệ An Mạnh Cao Mạnh Cao TB TB Thấp Thấp - - TB TB - -
Quảng Bình Mạnh Cao Mạnh Cao TB TB Mạnh Cao Mạnh TB Mạnh TB - -
Thừa Thiên Huế Thấp Thấp Mạnh TB Mạnh Cao Mạnh Cao Mạnh TB Mạnh TB - -
1.3. Thực trạng về tác động của biến đổi khí
hậu đến tổ chức các hoạt động sự kiện, thi đấu
thể thao, hoạt động thể thao quần chúng và
dịch vụ thể thao
Kết quả khảo sát đánh giá mức độ tác động và
khả năng dễ bị tổn thương đến tổ chức thi đấu sự
kiện (TĐSK), thể thao quần chúng (TTQC) và
dịch vụ thể thao (DVTT) ở Nghệ An, Quảng Bình,
Thừa Thiên - Huế được trình bày tại bảng 3.
Bảng 3. Mức độ tác động và khả năng dễ bị tổn thương do BĐKH đến tổ chức thi đấu,
sự kiện, thể thao quần chúng và dịch vụ thể thao
Địa phương
Các loại hình thiên tai và thời tiết cực đoan liên quan đến BĐKH
Nhiệt độ
tăng
Lượng
mưa tăng Bão, ATNĐ Lũ, lụt 
Lốc, tố,
(dông sét
Mưa đá)
Lạnh kéo
dài
Triêù
cường/
NBD
TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT TĐ TT
Nghệ
An
TĐSK TB TB TB TB TB TB Thấp Thấp - - TB TB - -
TTQC TB TB TB TB TB TB TB TB - - TB TB - -
DVTT TB TB Mạnh Cao TB TB Thấp Thấp - - TB TB - -
Quảng
Bình
TĐSK Thấp Thấp Mạnh Cao TB TB TB TB Thấp Thấp Thấp Thấp - -
TTQC Mạnh Cao Mạnh Cao TB TB Mạnh Cao TB TB TB TB - -
DVTT TB TB Mạnh Cao TB TB Mạnh TB TB TB TB TB - -
Thừa
Thiên
Huế
TĐSK Thấp Thấp Mạnh TB Mạnh TB Mạnh Cao Mạnh Thấp Mạnh Thấp - -
TTQC Thấp Thấp Mạnh Cao TB TB Mạnh Cao TB TB TB TB - -
DVTT Thấp Thấp Mạnh Cao Mạnh TB Mạnh Cao TB TB TB TB - -
Ghi chú: ATNĐ: Áp thấp nhiệt đới; NBD: Nước biển dâng; TĐ: Tác động; TT: Tổn thương
Ghi chú: ATNĐ: Áp thấp nhiệt đới; NBD: Nước biển dâng; TĐ: Tác động; TT: Tổn thương
101
Sè §ÆC BIÖT / 2020
Từ bảng 3 cho thấy: Các tỉnh Nghệ An,
Quảng Bình và Thừa Thiên Huế, do điều kiện
khí hậu khắc nghiệt, mức độ tác động chung của
thiên tai và các hiện tượng thời tiết cực đoan
thường dữ dội hơn, nên so với cả nước, các hoạt
động tổ chức thi đấu, thể thao quần chúng và
dịch vụ thể thao chịu tác động mạnh và khả
năng bị tổn thương là cao hơn, nhất là những tác
động do sự gia tăng lượng mưa và lũ lụt. 
2. Xác định cơ chế tác động của biến đổi
khí hậu đến lĩnh vực thể dục thể thao
Kết quả khảo sát và điều tra cho thấy, trong
khoảng thời gian diễn ra các biểu hiện thời tiết
cực đoan, đặc biệt là mưa, lụt, hoặc nắng nóng
kéo dài, giảm đáng kể chất lượng sức khoẻ
người dân, cơ sở vật chất, sân bãi bị hư hỏng
(sân bãi ngoài trời là chủ yếu) làm ảnh hưởng
đến hoạt động TDTT đáng kể. Việc tổ chức các
hoạt động thi đấu, sinh hoạt thể thao trong mùa
mưa gần như tạm dừng hoàn toàn. Nắng nóng
ảnh hưởng trực tiếp đến thành tích thể thao và
đời sống sức khỏe. Hạn hán và sự thay đổi biểu
đồ lượng mưa ảnh hưởng đến các mặt sân thi
đấu và làm tăng chi phí sửa chữa, bảo trì. Mức
chênh lệch từ tăng sử dụng nước và năng lượng
đến phí bảo hiểm để trang trải các rủi ro gia
tăng. Lượng mưa cực lớn đe dọa sạt lở các mặt
sân trong một thời gian ngắn, và gây những thiệt
hại lớn hơn cho các mặt sân, điều này cũng ảnh
hưởng đến chi phí bảo trì và bảo hiểm
Đối với hoạt động kinh doanh dịch vụ thể
thao, nhiều chủ đầu tư các cơ sở dịch vụ đã mạnh
dạn đầu tư trang thiết bị, công nghệ mới để khắc
phục những tác động bất lợi của thời tiết, duy trì
doanh thu (đầu tư sân cỏ nhân tạo, lắp đặt mái
che cho các sân tập luyện). Tuy nhiên, vào những
thời điểm như mưa dầm, nắng nóng, bão lụt,
lượng khách hàng sử dụng dịch vụ giảm đáng kể,
ảnh hưởng hiệu quả kinh doanh.
Như vậy, có thể thấy BĐKH với những biểu
hiện về sự thay đổi quy luật thời tiết và sự xuất
hiện ngày càng tăng các hiện tượng thời tiết cực
đoan, không những có tác động tiêu cực đến
việc tổ chức thực hiện các hoạt động sự kiện và
thi đấu thể thao, gây ảnh hưởng đến hoạt động
quản lý nhà nước uy tín của ngành, địa phương,
mà còn ảnh hưởng tiêu cực đối với hoạt động
tập luyện, giảm hiệu quả của hoạt động kinh
doanh dịch vụ của các doanh nghiệp thể thao. 
Qua quá trình khảo sát và phân tích, có thể
xác định khái quát cơ chế tác động của BĐKH
đến hạ tầng cơ sở vật chất kỹ thuật thể thao,
công tác huấn luyện, tổ chức hoạt động sự kiện,
thi đấu thể thao, thể thao quần chúng và dịch vụ
thể thao như sau:
Biến đổi khí hậu hiện đã và đang tác động tới mọi mặt của cuộc sống,
trong đó có Thể dục thể thao
BµI B¸O KHOA HäC
102
KEÁT LUAÄN 
- Biến đổi khí hậu đã tác động và ảnh hưởng
không nhỏ tới cơ sở vật chất, kế hoạch huấn
luyện và các hoạt động tổ chức thi đấu, thể thao
quần chúng và dịch vụ thể thao.
- Chúng tôi đã xây dựng được cơ chế tác
động của biến đổi khí hậu đến lĩnh vực TDTT.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Bộ Tài nguyên môi trường 2009, Kịch bản
biến đổi khí hậu, nước biển dâng cho Việt nam.
2. Công văn số 3815/BTNMT-KTTVBĐKH
ngày 13 tháng 10 năm 2009 về Khung hướng
dẫn xây dựng kế hoạch hành động ứng phó với
Biến đổi khí hậu.
3. IWE 2009, Đánh giá tính dễ bị tổn thương
do BĐKH ở thành phố Đà Nẵng.
4. Nguyễn Ngọc Trân 2009, Ứng phó với
biến đổi khí hậu và nước biển dâng, Chương
trình mục tiêu quốc gia, một số nhiệm vụ khoa
học và công nghệ cần triển khai.
5. Nguyễn Văn Thắng và cộng sự (2011),
BĐKH và tác động ở Việt Nam, Nxb Khoa học
và Kỹ thuật.
6. Quyết định số 158/2008/QĐ-TTg v/v ban
hành Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó
với BĐKH.
7. Bingxin Yu 2010, Impacts of Climate
Change on Agriculture and Policy Options for
Adaptation: The Case of Vietnam, Internetional
Food Policy Research Institute.
8. Fan, S. 2008, Public expenditure, growth
and poverty in developing countries: Issues,
methods and findings eds. Baltimore: John
Hopkins Publications.
(Bài nộp ngày 9/11/2020, phản biện ngày
13/11/2020, duyệt in ngày 4/12/2020
Chịu trách nhiệm chính: Nguyễn Thanh Tùng,
Email: tungtdtt1975@gmail.com)
BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU
Thay đổi chế độ khí hậu
thời tiết
Nước biển dâng Gia tăng cường độ và tần
suất của thiên tai
- Ảnh hưởng độ bền vật liệu,
đẩy nhanh quá trình xuống
cấp CSVC
- Làm hư hại, mất đi hạ tầng
CSVC kỹ thuật thể dục thể
thao
- Ảnh hưởng kế hoạch tập
luyện, thi đấu
- Ảnh hưởng điều kiện tập
luyện và sức khỏe VĐV
- Gián đoạn hoạt động thi
đấu của địa phương
- Gián đoạn hoạt động tập
luyện, sức khỏe của nhân dân
- Hư hỏng CSVC của đơn vị
kinh doanh
- Tăng chi phí sửa chữa công
trình, phục hồi điều kiện tập
luyện, tổ chức thi đấu
- Tăng chi phí chăm sóc sức khỏe
và khám chữa bệnh cho VĐV
- Giảm doanh thu của các đơn
vị kinh doanh
- Giảm chất lượng kết quả tập
luyện và thành tích thi đấu
- Giảm số người tham gia
tập luyện thường xuyên,
phong trào TTQC đi xuống
- Giảm chất lượng, ý nghĩa
hoạt động sự kiện, thi đấu TT
- Ảnh hưởng đến uy tín các
hoạt động trong lĩnh vực thể
thao ở địa phương