Thực trạng phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học ở một số trường mầm non, thành phố Thanh Hóa
Phát triển ngôn ngữ đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển
toàn diện cho trẻ ở lứa tuổi mầm non (MN). Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ cho trẻ mang ý
nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tiếng mẹ đẻ. Nội
dung phát triển ngôn ngữ cho trẻ giai đoạn từ 5-6 tuổi bao gồm: giáo dục ngữ âm, từ vựng,
ngữ pháp, phát triển lời nói mạch lạc, chuẩn bị cho trẻ tập đọc, tập viết, cảm nhận ngôn
ngữ nghệ thuật trước khi trẻ bước vào lớp 1.
Hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học (TPVH) được coi là phương tiện
quan trọng để phát triển ngôn ngữ cho trẻ MN. Song, để phát huy vai trò của học TPVH
đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, nhà giáo dục cần có phương pháp cho trẻ làm
quen, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của TPVH, đặc biệt là vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ
thuật. Bởi vì, TPVH bản thân nó luôn chứa đựng nội dung nhân văn sâu sắc, trẻ vô cùng
thích thú khi nghe người lớn kể chuyện, đọc thơ. Nếu người giáo viên (GV) biết cách khai
thác để phát triển vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen với TPVH thì không những
vốn từ của trẻ được nâng lên, trẻ có khả năng sử dụng và cảm nhận ngôn ngữ nghệ thuật
tốt hơn mà còn phát triển đời sống tinh thần, giúp tâm hồn trẻ luôn luôn trong sáng, hình
thành cho trẻ các giá trị: Chân - Thiện - Mỹ.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH
nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi ở một số trường MN trên địa bàn thành phố Thanh
Hóa vẫn gặp không ít khó khăn, hạn chế do các nguyên nhân khách quan và chủ quan khác
nhau. Nghiên cứu thực trạng phát triển vốn từ của trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động làm
quen với TPVH nhằm đưa ra các biện pháp tổ chức hoạt động làm quen với TPVH, từ đó
phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các
trường MN hiện nay, là vấn đề cần thiết hơn bao giờ hết.
Trang 1
Trang 2
Trang 3
Trang 4
Trang 5
Trang 6
Trang 7
Trang 8
Tóm tắt nội dung tài liệu: Thực trạng phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học ở một số trường mầm non, thành phố Thanh Hóa
TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 17 THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN VỐN TỪ CHO TRẺ 5-6 TUỔI QUA HOẠT ĐỘNG LÀM QUEN VỚI TÁC PHẨM VĂN HỌC Ở MỘT SỐ TRƯỜNG MẦM NON, THÀNH PHỐ THANH HÓA Nguyễn Thị Ngọc Châu1 TÓM TẮT Hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học được xem như là phương tiện hữu hiệu để phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi. Bài viết đi sâu tìm hiểu thực trạng, phân tích thực trạng phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học tạo cơ sở khoa học cho việc đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả tổ chức các hoạt động giáo dục ở trường mầm non nói chung và hoạt động làm quen với tác phẩm văn học nói riêng. Từ khóa: Phát triển vốn từ, tác phẩm văn học, trẻ 5-6 tuổi. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ Phát triển ngôn ngữ đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành và phát triển toàn diện cho trẻ ở lứa tuổi mầm non (MN). Nhiệm vụ phát triển ngôn ngữ cho trẻ mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc và tiếng mẹ đẻ. Nội dung phát triển ngôn ngữ cho trẻ giai đoạn từ 5-6 tuổi bao gồm: giáo dục ngữ âm, từ vựng, ngữ pháp, phát triển lời nói mạch lạc, chuẩn bị cho trẻ tập đọc, tập viết, cảm nhận ngôn ngữ nghệ thuật trước khi trẻ bước vào lớp 1. Hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học (TPVH) được coi là phương tiện quan trọng để phát triển ngôn ngữ cho trẻ MN. Song, để phát huy vai trò của học TPVH đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ, nhà giáo dục cần có phương pháp cho trẻ làm quen, cảm thụ được cái hay, cái đẹp của TPVH, đặc biệt là vẻ đẹp của ngôn ngữ nghệ thuật. Bởi vì, TPVH bản thân nó luôn chứa đựng nội dung nhân văn sâu sắc, trẻ vô cùng thích thú khi nghe người lớn kể chuyện, đọc thơ. Nếu người giáo viên (GV) biết cách khai thác để phát triển vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen với TPVH thì không những vốn từ của trẻ được nâng lên, trẻ có khả năng sử dụng và cảm nhận ngôn ngữ nghệ thuật tốt hơn mà còn phát triển đời sống tinh thần, giúp tâm hồn trẻ luôn luôn trong sáng, hình thành cho trẻ các giá trị: Chân - Thiện - Mỹ. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, việc tổ chức hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi ở một số trường MN trên địa bàn thành phố Thanh Hóa vẫn gặp không ít khó khăn, hạn chế do các nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau. Nghiên cứu thực trạng phát triển vốn từ của trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động làm quen với TPVH nhằm đưa ra các biện pháp tổ chức hoạt động làm quen với TPVH, từ đó 1 Giảng viên khoa Giáo dục Mầm non, trường Đại học Hồng Đức TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 18 phát triển ngôn ngữ một cách hiệu quả, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường MN hiện nay, là vấn đề cần thiết hơn bao giờ hết. 2. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1. Khái quát quá trình điều tra Trong quá trình điều tra, chúng tôi lựa chọn 100 giáo viên và 50 trẻ ở các lớp MG 5-6 tuổi ở các trường MN Quảng Thành - Phường Quảng Thành, MN Đông Sơn - Phường Đông Sơn, MN 27/2 - Phường Đông Vệ thuộc địa bàn Thành phố Thanh Hóa. Nội dung điều tra chủ yếu ở các vấn đề sau: Tìm hiểu nhận thức của giáo viên về các vấn đề liên quan đến nhiệm vụ phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH; Tìm hiểu nhận thức các biện pháp, cách thức mà giáo viên sử dụng nhằm phát triển vốn từ cho trẻ qua hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học; Tìm hiểu về mức độ phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi ở trường MN. Phương pháp khảo sát, điều tra bằng các phiếu an két, điều tra bằng phiếu hỏi, dự giờ, quan sát các hoạt động làm quen với TPVH của trẻ. Tổng hợp, phân tích kết quả điều tra như sau: 2.2. Kết quả nghiên cứu 2.2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về các vấn đề có liên quan đến phát triển vốn từ cho trẻ MG 5 - 6 tuổi thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH. Bảng 1. Theo chị, vốn từ có tác dụng như thế nào trong việc phát triển khả năng giao tiếp của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi? TT Tác dụng Số ý kiến đồng ý Tỉ lệ (%) Thứ bậc 1 Giúp trẻ có khả năng miêu tả sinh động về hình ảnh, dáng vẻ, đặc điểm, tính chất, màu sắc cụ thể của các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ. 38 38 5 2 Giúp trẻ hiểu sâu sắc hơn về nội dung bài thơ, câu chuyện và hình ảnh, tượng nhân vật có trong thơ, truyện. 62 62 4 3 Giúp trẻ phát triển lời nói mạch lạc, tăng khả năng giao tiếp. 89 89 1 4 Giúp trẻ có khả năng bày tỏ suy nghĩ, thể hiện cảm xúc, thái độ, tình cảm bằng ngôn ngữ cho người khác hiểu. 75 75 2 5 Giúp trẻ đọc lại thơ, kể lại truyện một cách sinh động sáng tạo, hấp dẫn, biểu cảm và chính xác. 67 67 3 TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 19 Qua kết quả tổng hợp trên, chúng ta có thể nhận thấy hầu hết các ý kiến giáo viên đều công nhận vai trò tích cực của vốn từ trong việc phát triển lời nói mạch lạc và giao tiếp của trẻ (chiếm 89%). Có 75% ý kiến của giáo viên cho rằng vốn từ giúp trẻ có khả năng bày tỏ các suy nghĩ, thể hiện cảm xúc, thái độ, tình cảm của mình bằng ngôn ngữ cho người khác hiểu. Điều này chứng tỏ, giáo viên nhận thức khá tốt vai trò của vốn từ đối với việc phát triển ngôn ngữ và đời sống tâm lý bên trong của trẻ. Tuy nhiên, chỉ có 38% giáo viên thừa nhận vốn từ giúp trẻ có khả năng miêu tả sinh động về hình ảnh, dáng vẻ, đặc điểm, tính chất, màu sắc cụ thể của các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ. Đây là điều đáng lo ngại nhận thức của giáo viên về tác dụng của ngôn ngữ đối với việc miêu tả lại các sự vật hiện tượng xung quanh. Bởi vì, khả năng miêu tả sinh động về hình ảnh, dáng vẻ, đặc điểm, tính chất, mầu sắc cụ thể của các sự vật hiện tượng xung quanh trẻ là nội dung cơ bản để phát triển vốn từ phong phú cho trẻ 5 - 6 tuổi ở trường mầm non. Mặt khác, giáo viên đã thấy rõ được tầm quan trọng của việc trẻ hiểu nội dung và kể lại chuyện, đọc lại thơ một cách sinh động, sáng tạo sẽ góp phần phát triển vốn từ cho trẻ MN (chiếm tỷ lệ 62%, 67%). Đây là một trong những căn cứ quan trọng để nghiên cứu đề xuất biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ MG 5-6 tuổi thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với tác phẩm văn học như: Sáng tạo, lời thoại của nhân vật theo dạng văn vần có lồng ghép một số từ loại; Kể chuyện, đọc thơ diễn cảm kết hợp với nhấn mạnh và giải thích các từ mới; Kể chuyện, đọc thơ kết hợp sử dụng đồ dùng trực quan; Sử dụng hệ thống câu hỏi kết hợp cho trẻ nhắc lại từ khó từ mới. Bảng 2. Trong các hoạt động dưới đây, hoạt động nào có thể phát triển vốn từ cho trẻ? TT Các hoạt động Số ý kiến lựa chọn Tỉ lệ % Thứ bậc 1 Làm quen với TPVH. 95 95 1 2 Khám phá khoa học về môi trường xung quanh. 80 80 2 3 Làm quen với toán. 20 20 5 4 Giáo dục âm nhạc. 34 34 4 5 Hoạt động tạo hình. 45 45 3 Thống kê các ý kiến ta thấy, hầu hết các giáo viên đều nhận thức vai trò của tất cả các hoạt động trên trong việc phát triển vốn từ cho trẻ. Trong đó, hoạt động làm quen với TPVH được giáo viên lựa chọn nhiều nhất (chiếm 95%), tiếp theo là hoạt động khám phá khoa học về môi trường xung quanh (chiếm 80%). Điều này chứng tỏ, giáo viên đã nhận thức khá rõ vai trò của TPVH đối với việc phát triển vốn từ cho trẻ. Ngược lại, hoạt động âm nhạc và hoạt động làm quen với toán chiếm 34% và 20%. Như vậy, có nghĩa là giáo viên thường ít quan tâm đến nhiệm vụ phát triển vốn từ cho trẻ qua hoạt động làm quen với toán và hoạt động giáo dục âm nhạc. TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 20 Bảng 3. Trong quá trình tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học, chị có thường chú ý phát triển vốn từ cho trẻ không? TT Mức độ Số ý kiến lựa chọn Tỉ lệ (%) Thứ bậc 1 Thường xuyên 34 34 2 2 Thỉnh thoảng 64 64 1 3 Không bao giờ 2 2 3 Kết quả trên cho thấy, phát triển vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen với TPVH chưa được giáo viên quan tâm nhiều (Tỉ lệ giáo viên thường xuyên chú ý đến phát triển vốn từ qua hoạt động làm quen với TPVH chỉ chiếm 34%. Giáo viên thỉnh thoảng chú ý đến hoạt động này là 64%, một bộ phận rất thấp giáo viên không bao giờ chú ý đến phát triển vốn từ cho trẻ MG 5-6 tuổi (2%). Trên thực tế chúng tôi quan sát được thì nguyên nhân chính là giáo viên còn cứng nhắc, rập khuôn trong việc thực hiện kế hoạch tổ chức các hoạt động ở trường MN. Bảng 4. Chị thường sử dụng hình thức nào để phát triển vốn từ cho trẻ thông qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học? TT Hình thức Số ý kiến lựa chọn Tỉ lệ (%) Thứ bậc 1 Đọc, kể chuyện cho trẻ nghe. 84 84 1 2 Dạy trẻ kể lại chuyện. 75 75 2 3 Cho trẻ kể chuyện sáng tạo. 20 20 4 4 Trò chơi đóng kịch. 25 25 3 Hai hình thức được giáo viên lựa chọn nhiều nhất trong việc phát triển vốn từ cho trẻ đó là: Đọc, kể chuyện cho trẻ nghe (84%); Dạy trẻ kể lại chuyện (75%). Hình thức được giáo viên sử dụng ít nhất là cho trẻ kể chuyện sáng tạo (20%) và trò chơi đóng kịch (25%). Nhìn chung, hầu hết giáo viên đều cho rằng việc sử dụng hình thức đọc, kể chuyện cho trẻ nghe và dạy trẻ kể lại chuyện phù hợp với khả năng nhận thức của trẻ, hơn nữa lại dễ dàng để phát triển vốn từ. Ngoài ra, hình thức đóng kịch cũng thu hút trẻ, gây cho trẻ hứng thú. Tuy nhiên, nó còn phụ thuộc vào các yếu tố khách quan như: Đạo cụ, trang phục, đồ dùng phục vụ cho việc diễn xuất của trẻ. Do đó, giáo viên cần đầu tư thời gian nhiều hơn để chuẩn bị lựa chọn tác phẩm, trẻ cũng cần phải ghi nhớ được nội dung cũng như lời thoại của nhân vật trong toàn bộ chuyện, thì cơ hội phát triển vốn từ của trẻ sẽ hiệu quả hơn. Như vậy, trò chơi đóng kịch đòi hỏi khả năng cảm thụ tác phẩm của trẻ tương đối cao, nên khi lựa chọn hình thức này giáo viên phải cân nhắc kỹ càng từ việc lựa chọn tác phẩm cho đến việc chuẩn bị, tổ chức thực hiện trước khi trẻ MN được tiếp xúc với TPVH. TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 21 Bảng 5. Các biện pháp mà chị sử dụng để phát triển vốn từ cho trẻ qua hoạt động làm quen với tác phẩm văn học là gì? TT Biện pháp Số ý kiến lựa chọn Tỉ lệ (%) Thứ bậc 1 Lựa chọn các tác phẩm có nội dung hấp dẫn, phong phú, sinh động, biểu cảm, thu hút được trẻ và phù hợp với nhận thức của trẻ. 70 70 2 2 Giải thích tối đa lượng từ mới đối với trẻ có trong tác phẩm nhất là những từ ngữ nghệ thuật. 68 68 3 3 Miêu tả các từ mới thông qua hình thức trực quan. 64 64 4 4 Tạo cơ hội cho trẻ kể lại chuyện, khuyến khích trẻ sử dụng ngôn ngữ cá nhân trong khi kể lại chuyện. 54 54 5 5 Cho trẻ nhắc lại và phát âm đúng từ mới. 75 75 1 Số liệu của mẫu phiếu trên cho thấy: Giáo viên đã tích cực sử dụng mọi biện pháp để phát triển vốn từ cho trẻ; Giải thích tối đa lượng từ mới đối với trẻ có trong tác phẩm; Cho trẻ nhắc lại và phát âm đúng từ mới (75%). Lựa chọn các tác phẩm có nội dung hấp dẫn, phong phú, sinh động, biểu cảm, thu hút được trẻ và phù hợp với nhận thức của trẻ (70%); Tuy nhiên biện pháp miêu tả các từ mới thông qua hình thức trực quan (64%) và tạo cơ hội cho trẻ kể lại chuyện, khuyến khích trẻ sử dụng ngôn ngữ cá nhân trong khi kể lại chuyện (54%) giáo viên chưa chú ý, sử dụng; Phối hợp các biện pháp chưa đồng đều, chưa hợp lý. Kết quả trên càng chứng tỏ, biện pháp giải thích tối đa lượng từ mới đối với trẻ có trong tác phẩm nhất là những từ ngữ nghệ thuật và biện pháp cho trẻ nhắc lại, phát âm đúng từ mới là một trong những biện pháp hiệu quả nhất để giáo viên phát triển vốn từ cho trẻ. Vì vậy, để thực hiện được điều này giáo viên cần chú ý sử dụng phương pháp giảng giải thật nhuần nhuyễn, Thông qua phương pháp này, trẻ sẽ hiểu được từ mới, từ khó trong các tác phẩm văn học, đồng thờilà cơ hội để giáo viên phát triển được vốn từ biểu cảm cho trẻ lứa tuổi MN. Sau khi tiến hành điều tra việc thiết kế các hoạt động làm quen với TPVH của giáo viên nhằm phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi ở các trường MN trên, chúng tôi nhận thấy: Hầu hết giáo viên đã xây dựng giáo án đầy đủ, nhưng phần mục đích yêu cầu nhìn chung còn sơ sài, hầu hết giáo viên chỉ dừng lại ở nhiệm vụ mở rộng vốn từ bằng cách giải nghĩa từ khó, một bộ phận giáo viên còn chưa quan tâm trẻ có hiểu từ khó đó hay không? Trong quá trình dự giờ chúng tôi nhận thấy hầu hết các GV cũng đã ý thức chuẩn bị đồ dùng trực quan nhưng chủ yếu chỉ là tranh truyện có sẵn, băng đĩa. Chỉ có số ít GV sử dụng rối, mô hình để mô phỏng các nhân vật trong chuyện. Một số GV khi sử dụng rối còn lúng túng, chưa thuần thục. Giọng đọc, lời kể của GV đã phù hợp kể tác phẩm một cách diễn cảm, tuy nhiên còn một bộ phận giáo viên có giọng đọc, lời kể tác phẩm văn học còn sử dụng nhiều ngôn ngữ nói của địa phương, điều này ảnh hưởng đến sự hấp dẫn và khả năng lĩnh hội ngôn ngữ chuẩn của trẻ. Mặt khác, trong quá trình thực hiện các hoạt động TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 22 làm quen với tác phẩm văn học cho trẻ mầm non, GV chưa thực sự chú trọng đến phát triển ngôn ngữ cá nhân cho từng trẻ như thế nào cho hợp lý. Thật vậy, GV đã chú ý đến phát triển vốn từ cho trẻ nhưng chưa có chủ đích. Trẻ lĩnh hội ngôn ngữ diễn ra một cách ngẫu nhiên. Vì các biện pháp mà GV sử dụng còn hạn chế và đơn điệu, giáo viên chỉ dừng lại ở một biện pháp là giải thích bằng lời. Ngoài ra họ không sử dụng biện pháp nào khác. Điều này chứng tỏ, GV mới chỉ thực hiện được nhiệm vụ thứ nhất là mở rộng vốn từ, còn nhiệm vụ củng cố và tích cực hóa vốn từ chưa được giáo viên quan tâm một cách thỏa đáng. 2.2.2. Thực trạng khả năng hiểu từ mới và sử dụng từ mới thông hoạt động làm quen với tác phẩm văn học của trẻ 5-6 tuổi. Chúng tôi đã tiến hành điều tra 50 trẻ MG 5-6 tuổi ở lớp MG tại trường MN Quảng Thành - Phường Quảng Thành, MN Đông Sơn - Phường Đông Sơn, MN 27/2 - Phường Đông Vệ thuộc TP Thanh Hóa bằng cách cho trẻ miêu tả lại tình tiết chim én không muốn rời xa chú bé, sự phát triển của “Quả bầu tiên” trong câu chuyện “Quả bầu tiên”. Một cô giáo ngồi lắng nghe trẻ miêu tả và ghi lại lời miêu tả của trẻ nhất là những từ mới mà giáo viên có ý định cung cấp thêm cho trẻ. Ví dụ: Chúng tôi, đã ngồi lắng nghe trẻ miêu tả và ghi lại lời miêu tả của trẻ từ “phân vân”, “khổng lồ” và so sánh với các tiêu chí: Tiêu chí 1: Trẻ phát âm đúng từ mới. Tiêu chí 2: Trẻ hiểu nghĩa của từ mới. Tiêu chí 3: Số lượng từ mới trẻ sử dụng đúng trong quá trình kể lại chuyện. Tiêu chí 4: Khả năng đặt câu hỏi với các từ mới phù hợp với văn cảnh. Dựa vào các tiêu chí trên chúng tôi nhận thấy: Tiêu chí 1: Nhìn chung, trẻ phát âm đúng. Số ít trẻ phát âm còn bị ngọng, níu lưỡi. Ví dụ: Phân vân - Phan van; Khổng lồ - hông lồ Tiêu chí 2: Về khả năng hiểu nghĩa của từ, chúng tôi nhận thấy trẻ chưa hiểu chính xác từ mới. Đôi khi việc hiểu nghĩa của từ phụ thuộc vào hoàn cảnh và tình tiết có trong chuyện. Ví dụ: Khi được hỏi nghĩa của từ “khổng lồ”, trẻ giải thích rằng: to tướng, ôm không được. Tiêu chí 3: Mặc dù chưa hiểu được chính xác nghĩa của từ nhưng trong quá trình miêu tả trẻ đã sử dụng đúng từ nói trong câu kể, do trẻ bắt chước và ghi nhớ lời kể của cô. Tiêu chí 4: Do chưa hiểu được nghĩa của từ mới nên việc yêu cầu trẻ đặt câu hỏi là nhiệm vụ khó khăn, hầu hết các trẻ đều chưa đặt được câu với các từ mới. 2.2.3. Đánh giá chung Nhìn chung, giáo viên đều nhận thức đầy đủ tầm quan trọng của việc phát triển vốn từ thông qua hoạt động làm quen với TPVH, xem đây như một trong những hoạt động cần thiết để phát triển toàn diện cho trẻ MN nói chung và trẻ MG 5-6 tuổi nói riêng. TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 23 Tuy nhiên, một bộ phận giáo viên còn chưa thực sự quan tâm đến phát triển vốn từ cho trẻ. Đồng thời, GV còn chưa thấy được vai trò của hoạt động làm quen với tác phẩm văn học đối với việc phát triển vốn từ cho trẻ. Do đó, trong quá trình tổ chức hoạt động làm quen với tác phẩm văn học đối với việc phát triển vốn từ cho trẻ, GV chưa thực sự tìm tòi, sáng tạo phương pháp, biện pháp phát triển vốn từ cho trẻ, phương tiện và đồ dùng trực quan chưa được sử dụng nhiều vào mục tiêu phát triển vốn từ. Các biện pháp còn nghèo nàn, đơn điệu và thiếu linh hoạt, chưa triệt để nên chưa mang lại ấn tượng với trẻ. Ngoài lý do chủ quan, chúng tôi nhận thấy một số lý do khách quan trong quá trình phát triển vốn từ cho trẻ như: Số lượng trẻ trong lớp quá đông, khối lượng công việc mà GV đảm nhận quá nhiều, nên bản thân GV không có thời gian đầu tư, sáng tạo mà chủ yếu dạy học dựa vào mục tiêu, kế hoạch của Bộ giáo dục - trong chương trình của Bộ lại không có tiết học chuyên biệt cho hoạt động phát triển ngôn ngữ - do đó GV đang thực hiện chương trình một cách máy móc, không chủ động, thiếu sáng tạo. Qua kết quả điều tra về mức độ phát triển vốn từ của trẻ thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH cho thấy, khả năng hiểu nghĩa của từ của trẻ chưa cao, đặc biệt là khả năng đặt câu miêu tả bằng lời của trẻ còn chưa phong phú. Nguyên nhân một phần do môi trường giao tiếp còn hạn chế, một phần do trẻ chưa được GV quan tâm, chú trọng phát triển vốn từ một cách đúng mức. Những kết quả khảo sát thực trạng trên ít nhiều đã giúp chúng ta có thêm cơ sở thực tiễn trong việc nghiên cứu, đề xuất biện pháp phù hợp, thiết thực nhằm phát triển vốn từ cho trẻ MG 5-6 tuổi thông qua hoạt động cho trẻ làm quen với TPVH tại các trường MN trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa. 3. KẾT LUẬN Đánh giá thực trạng phát triển vốn từ cho trẻ 5-6 tuổi qua hoạt động làm quen với TPVH ở một số trường MN trên địa bàn Thành phố Thanh Hóa là cơ sở thực tiễn đáng tin cậy để phát huy ưu điểm, khắc phục những nhược điểm trong cách tổ chức hoạt động làm quen với TPVH nói riêng và các hoạt động khác ở trường MN nói chung. Thông qua hoạt động làm quen TPVH vốn từ của trẻ đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi vốn từ được tăng lên rõ rệt, giúp trẻ có cơ hội thực hành trải nghiệm trong môi trường giáo dục ở trường MN, tạo tiền đề cho trẻ phát triển toàn diện, hình thành cho trẻ một số phẩm chất, năng lực: mạnh dạn, tự tin, dễ hòa nhập vào cuộc sống chuẩn bị cho trẻ bước vào lớp 1 và các bậc học tiếp theo. TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] Nguyễn Thị Thu Hiền (2008), Phát triển và tổ chức thực hiện chương trình giáo dục mầm non, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. [2] Chương trình giáo dục mầm non mới (2007), Bộ giáo dục và đào tạo - Vụ giáo dục mầm non. [3] Lã Thị Bắc Lý (2006), Giáo trình văn học trẻ em, Nxb. Đại học Sư phạm, Hà Nội. TẠP CHÍ KHOA HỌC, TRƯỜNG ĐẠI HỌC HỒNG ĐỨC - SỐ 32. 2016 24 [4] Lã Thị Bắc Lý, Lê Thị Ánh Tuyết (2009), Phương pháp cho trẻ mầm non làm quen với tác phẩm văn học, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. [5] Đinh Hồng Thái (2012), Giáo trình phát triển ngôn ngữ cho trẻ Mầm non, Nxb. Đại học Sư Phạm, Hà Nội. [6] Nguyễn Xuân Khoa, Đinh Văn Vang, Phát triển ngôn ngữ cho trẻ MG qua thơ và truyện, Nxb. Giáo dục, Hà Nội. [7] Nguyễn Thị Oanh (1989), Cơ sở của sự phát triển ngôn ngữ trẻ MG, Tạp chí Nghiên cứu giáo dục, Hà Nội. THE REALITY OF DEVELOPING VOCABULARY FOR 5 TO 6 YEARS OLD CHILDREN THROUGH APPROACHING WITH LITERARY WORKS IN SOME PRE-SCHOOLS, THANH HOA CITY Nguyen Thi Ngoc Chau ABSTRACT Activities for children to approach with the literature works are seen as an effective means to develop the vocabulary for 5-6 years old children. This article surveys the situation in a deep way and analyzes the situation of vocabulary development for 5-6 years old children through activities approaching literary works, creating a scientific basis for proposing measures to improve the effect of organizing educational activities in preschool in general and activities for children to approach with the literature works in particular. Keywords: Pre-school children, approaching with literary works, developing vocabulary.
File đính kèm:
- thuc_trang_phat_trien_von_tu_cho_tre_5_6_tuoi_qua_hoat_dong.pdf