Tài liệu Công tác quản lý các đơn vị/doanh nghiệp đang vận hành các trạm quan trắc môi trường tự động, liên tục trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh

LOGO
Công tác quản lý các đơn vị/doanh nghiệp đang vận hành
các trạm quan trắc môi trường tự động, liên tục
trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
SỞ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
TRUNG TÂM QUAN TRẮC TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG
Người trình bày: 
Nguyễn Ngọc Biển – biennguyenngoc@gmail.com – SĐT: 0986.202.262
NỘI DUNG CHÍNH
I. Hệ thống quan trắc môi trường tự 
động, liên tục tại Quảng Ninh
II. Niêm phong, tiếp nhận dữ liệu
III. Giám sát trong quá trình hoạt động
IV. Khai thác, báo cáo dữ liệu
2
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
3
2007
2014
2015
2020
+145
Khí thải
41
Nước thải 74
Không khí 
xung 
quanh 16
Nước 
mặt, nước 
biển 10
Mô hình tổ chức vận hành Hệ thống QTMT tự động tại Quảng Ninh
Vận hành trạm 
QTMT TĐ
Tiếp nhận 
dữ liệu Xử lý 
dữ liệu
Giám sát 
hoạt động 
TT QUAN TRẮC
CC BẢO VỆ MÔI 
TRƯỜNG
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
Trung tâm Quan trắc TN&MT Quảng Ninh:
- Vận hành 12 trạm QTMT không khí (01 trạm của
Bộ TNMT đặt tại Hạ Long), 05 trạm nước mặt, 03
trạm nước biển ven bờ của các hãng như Teledyne,
Horriba , WTW (Xylems), : trực tiếp vận hành, bảo
trì, sửa chữa, nâng cấp, cải tiến hệ thống QTMT tự
động về thiết bị và phần mềm.
- Được cấp phép kiểm định, hiệu chuẩn các thông số
quan trắc nước: pH, DO, TSS, Nhiệt độ, lưu lượng,
Fe, Mn, CN-, Florua, Cr6+... được trang bị xe kiểm
định và phòng kiểm định đạt chuẩn.
- Niêm phong, tiếp nhận 123 các trạm quan trắc tự
động khí thải, nước thải; khoảng 200 trạm quan trắc
trong lĩnh vực tài nguyên nước, 20 trạm quan trắc khí
tượng thủy văn, 140 camera các lĩnh vực.
- Thông tin, báo cáo theo quy định. Tích hợp, chia sẻ
dữ liệu với Hệ thống chính quyền điện tử của Tỉnh,
Trung tâm điều hành thành phố thông minh của Tỉnh.
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
Các tổ vận hành 
trạm của Tỉnh
Tổ tiếp 
nhận, 
xử lý dữ 
liệu
Tổ kiểm 
định/hiệu chuẩn
Nhân 
viên 
phụ 
trách 
theo dõi 
DL DN
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
Nhân sự phòng/bộ phận quản lý Hệ thống
QTMT tự động:
- Kỹ sư/Cử nhân Khoa học, Công nghệ,
Quản lý Môi trường
- Kỹ sư Công nghệ thông tin, phần
mềm, máy tính
- Kỹ sư điện – điện tử, tự động hóa, điều
khiển tự động
- Kỹ sư đo lường
- ....
TTĐH
Các phần mềm đọc dữ liệu
Trạm cơ sở
Trung tâm tích hợp
dữ liệu Tỉnh
GIAO THỨC FTP
ĐỊNH DẠNG FILE .TXT
QUY TRÌNH TIẾP NHẬN DỮ LIỆU
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
8Truyền trực tiếp về Bộ TN&MT theo quy
định.
Điện thoại và máy tính của Lãnh đạo sở
và bộ phận chuyên môn của Sở TNMT
Truyền đến cổng thông tin điện tử của Sở
TN&MT – Smartcity Quảng Ninh
Truyền đến các bảng hiển thị tại 10 Trung
tâm Hành chính công
Truyền đến màn hình hiển thị thông tin
môi trường kích thước lớn tại Hạ Long
Truyền về Smartphone của các đồng chí
Lãnh đạo tỉnh, huyện,
I. HỆ THỐNG QTMTTĐ TẠI QUẢNG NINH
Sở
TNMT
(Quang
Ninh Data 
Center)
Bộ TNMT
Màn hình
LED (vị trí
công cộng, 
10 trung tâm
HCC)
Chính
quyền
điện tử, 
TTĐH Smart 
City của Sở, 
Tỉnh
Lãnh đạo, 
chuyên viên 
phụ trách, 
doanh nghiệp
1.1 TRẠM QUAN TRẮC KHÍ THẢI TỰ ĐỘNG
9
Thông số quan
trắc: nhiệt độ, 
lưu lượng, bụi, 
khí CO, SO2, 
NOx, O2
1.2 TRẠM QUAN TRẮC NƯỚC THẢI TỰ ĐỘNG
10
Thông số quan trắc: nhiệt
độ, pH, lưu lượng, clo, TSS, 
COD, Fe, Mn, Amoni,
Khí tượng, SO2, NO-NO2-NOx, O3, 
CO, bụi (TSP, PM10, PM2.5, PM1,0)
1.3 TRẠM QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG KHÔNG KHÍ
11
Nhiệt độ, pH, DO, TSS, CN-, Cr (VI), F-.
1.4 TRẠM QUAN TRẮC TỰ ĐỘNG NƯỚC
12
13
1.5 HIỆU QUẢ HỆ THỐNG QTTĐ
Dữ liệu từ hệ thống QTTĐ:
• Mô tả hiện trạng môi trường
• Đánh giá chất lượng nước thải, 
khí thải
• Phục vụ công tác QLNN
Hoạt động truyền dữ liệu của hệ 
thống tác động trực tiếp vào 
trách nhiệm của doanh nghiệp:
• Đầu tư nâng cấp, thay thế bảo 
dưỡng hệ thống xử lý
• Thay đổi quy trình sản xuất, 
vận hành
• Phát triển bền vững
II. NIÊM PHONG, TIẾP NHẬN DỮ LIỆU
14
Quy trình truyền nhận, phân tích và xử lý số
liệu
Quản lý thiết bị truyền nhận dữ liệu (Datalogger)
TIẾP NHẬN VÀ XỬ LÝ SỐ LIỆU
THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
CƠ SỞ PHÁP LÝ NIÊM PHONG
THIẾT BỊ
Niêm phong các trạm khí thải và nước thải
15
2.1 CƠ SỞ PHÁP LÝ
Luật BVMT số 55/2014/QH13 ngày 23/06/2014
NĐ 40/2019/NĐ- CP ngày 13/05/2019 về sửa đổi, bổ sung một số điều
của các nghị định quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật bảo vệ môi
trường
TT 24/2017/TT-BTNMT ngày 01 tháng 09 năm 2017 quy định kỹ thuật
quan trắc môi trường
Quy chế vận hành hệ thống QTMT tự động của Tỉnh
Hồ sơ quản lý của hệ thống quan trắc tự động, liên tục gửi về
Sở Tài nguyên và Môi trường đề nghị xem xét niêm phong
Hồ sơ quản lý của hệ thống quan trắc tự động, liên tục lưu giữ tại
đơn vị
Kiểm tra chất chuẩn thực tế tại trạm
/
Các vấn đề cần chú ý:
16
2.1 CƠ SỞ PHÁP LÝ
17
2.2 HỒ SƠ QUẢN LÝ
NIÊM PHONG THIẾT BỊ
Hồ sơ quản lý của hệ thống quan trắc tự động, liên tục gửi về Sở Tài nguyên và Môi trường
Thông tin về đơn vị vận hành hệ thống
Kết quả thực hiện việc kiểm soát chất lượng của hệ thống: Biên bản kiểm tra các
đặc tính kỹ thuật, tính năng và độ chính xác tương đối của Hệ thống (RA test)
Bản vẽ thiết kế và mô tả về Hệ thống; danh mục thông số quan trắc và phương
án lắp đặt thiết bị quan trắc (trực tiếp, gián tiếp); thông tin mô tả và hình ảnh, 
sơ đồ, bản đồ của vị trí quan trắc;
Danh mục và đặc tính kỹ thuật của thiết bị đo, hãng sản xuất và model thiết bị; 
hệ thống thu thập, lưu giữ dữ liệu quan trắc
Giấy chứng nhận kèm theo báo cáo kết quả kiểm định, hiệu chuẩn thiết bị
Tên hệ thống và địa chỉ IP tĩnh gắn liền với hệ thống
1
2
3
4
5
6
18
2.2 HỒ SƠ QUẢN LÝ
STT Hồ sơ lưu giữ tại đơn vị
1 Danh mục các thông số quan trắc
2 Danh mục, đặc tính kỹ thuật của các thiết bị quan trắc, báo cáo kết quả
kiểm tra thiết bị (test report) của nhà sản xuất thiết bị
3 Hướng dẫn sử dụng thiết bị
4 Bản vẽ thiết kế và mô tả về Hệ thống
5 Quy trình vận hành chuẩn (SOP)
6 Sổ nhật ký về hoạt động bảo trì, bảo dưỡng, kiểm định, hiệu chuẩn thiết
bị
7 Sổ tay một số lỗi thường gặp và cách khắc phục các sự cố trong quá trình
quản lý, vận hành Hệ thống
8 Biên bản kiểm tra độ chính xác tương đối của Hệ thống
9 Sổ theo dõi, kiểm tra hoạt động hàng ngày của Hệ thống
10 Giấy chứng nhận kèm theo báo cáo kết quả kiểm định, hiệu chuẩn các
thiết bị quan trắc của Hệ thống
19
2.3 KIỂM TRA THỰC TẾ TẠI TRẠM
Quy trình niêm phong tại Trạm quan trắc
Kiểm tra hồ sơ lưu tại trạm
Kiểm tra hoạt động của hệ thống, 
kiểm tra chất chuẩn tại hiện 
trường
Niêm phong vật lý
Quản lý quyền truy cập 
datalogger
Ghi nhận các nội dung làm việc, 
các yêu cầu khắc phục -> Biên 
bản niêm phong
20
2.3 KIỂM TRA THỰC TẾ TẠI TRẠM
Kiểm tra với chất chuẩn tại trạm
Đối với trạm nước
- Dung dịch chuẩn tại thời điểm kiểm tra còn hạn sử dụng,
có độ chính xác tối thiểu ±5% (đối với pH là ± 0,1 pH), có
nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có chứng nhận liên kết chuẩn
đến các tổ chức được công nhận (NIST, EPA, VMI).
- Chất chuẩn phải đáp ứng tối thiểu 3 điểm nồng độ trong
dải đo của từng thiết bị tương ứng với từng thông số
Đối với trạm khí
- Khí chuẩn tại thời điểm kiểm tra còn hạn sử dụng, độ chính
xác tối thiểu ±5%, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, có chứng
nhận liên kết chuẩn đến các tổ chức được công nhận (NIST,
EPA, VMI).
- Nồng độ khí chuẩn phải đáp ứng trong khoảng 30%-70%
dải đo,
=> Kết quả kiểm tra thiết bị đo các thông số quan trắc bằng
khí chuẩn đạt sai số < 5%
21
2.4 THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
Yêu cầu với 
thiết bị 
truyền 
nhận
1. Kết nối 
trực tiếp
2. Các dữ 
liệu lưu giữ 
tối thiểu
3. Hiển thị 
và trích 
xuất dữ 
liệu không
qua thiết bị
khác
4. Thời 
gian truyền 
dữ liệu
5. Lấy dữ 
liệu theo 
yêu cầu
6. Kiểm 
soát truy 
cập 
22
2.4 THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
1. Datalogger phải hiển thị và trích xuất dữ
liệu. Việc hiển thị dữ liệu phải lấy từ
datalogger không qua hệ thống, thiết bị
khác.
2. Dữ liệu phải được truyền theo thời
gian thực chậm nhất sau 5 phút khi kết
quả quan trắc được hệ thống trả ra (tăng
khả năng xử lý số liệu tại server dữ liệu
của sở TNMT), mỗi lần 01 tệp dữ liệu,
từ địa chỉ IP tĩnh đã thông báo (để đảm
bảo an toàn bảo mật).
23
3. Datalogger phải cho phép nhận tín hiệu điều
khiển việc lấy mẫu tự động và truy xuất dữ liệu khi
có yêu cầu
- Có thể điều khiển từ xa theo hình thức thủ công
(tự kích hoạt lấy mẫu), hoặc tự động (tự lấy mẫu
khi vượt ngưỡng), nên điều khiển thông qua
phần mềm của Sở để có thể kiểm soát được tín
hiệu truyền đi, lịch sử lấy mẫu.
- Lấy mẫu theo phương thức gửi file qua FTP, quy
định phương thức điều khiển máy lấy mẫu tự động.
4. Datalogger phải được kiểm soát truy cập bằng tài khoản và mật khẩu. Tài khoản và mật 
khẩu này được thiết lập, quản lý bởi Sở Tài nguyên & Môi trường.
- Khi tiến hành niêm phong, phải thay đổi mật khẩu truy cập thiết bị datalogger, tránh việc
làm thay đổi các cài đặt khi đã niêm phong thiết bị.
- Lưu lại các cài đặt, các thuật toán lập trình tính toán để trả kết quả của datalogger.
- Cần kiểm soát và quản lý tài khoản cao nhất của thiết bị datalogger.
- Đối với các thiết bị datalogger sử dụng hệ điều hành linux, cần quản lý tài khoản root.
Khóa các port không cần thiết đang được mở để truy cập ra ngoài internet.
➔Cần phê duyệt mẫu, vì hoàn toàn có thể LẬP TRÌNH làm giả số liệu.
2.4 THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
24
2.4 THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
2.4 THIẾT BỊ TRUYỀN NHẬN DỮ LIỆU
25
Trả lời câu hỏi:
“Dữ liệu có 
phản ánh 
trung thực, 
khách quan 
bản chất của 
môi trường 
hoặc nguồn 
thải không?”
Camera
Giám 
sát 
thiết bị
Phân 
tích dữ 
liệu
- Quy trình sản 
xuất, xử lý
- Lịch sử dữ liệu
Phần 
mềm tiếp 
nhận dữ 
liệu
Máy lấy 
mẫu tự 
động
Thống nhất 
phương pháp
RA test, 
kiểm 
định, 
hiệu 
chuẩn
III. GIÁM SÁT TRONG QUÁ TRÌNH HOẠT ĐỘNG
27
III. GIÁM SÁT TRONG QUÁ TRÌNH HOẠT ĐỘNG
NHÂN SỰ & CƠ CHẾ PHÁP LÝ& PHẦN MỀM 
1. Giám sát từ xa
(phần mềm)
2. Giám sát hồ sơ
3. Giám sát tại trạm
28
3.2 GIÁM SÁT TỪ XA
28
Đội trực số liệu: 3 lần/ ngày:
+ Lần 1: 15h hôm trước – 7h30 
hôm sau;
+ Lần 2: 7h30-10h cùng ngày;
+ Lần 3: 10h-15h cùng ngày;
Số liệu bất thường, số liệu vượt
GHCP
Đội quản lý doanh nghiệp: 
+ Theo dõi thường xuyên và cảnh 
báo khi dữ liệu có xu hướng sắp 
vượt GHCP.
+ Theo dõi hoạt động kiểm tra chất
chuẩn từ xa.
+ Lấy mẫu tự động (tự động, bằng
tay)
Giám sát đối chiếu tình trạng thiết
bị (báo lỗi, hiệu chuẩn, kiểm tra
chất chuẩn) và số liệu thu được
1 • Chuẩn bị số liệu
2 • Loại bỏ các số liệu bất thường và đánh dấu các số liệu nghi ngờ
3 • So sánh chuỗi kết quả với chuỗi số liệu đã có (tìm quy luật của chuỗi số liệu)
4 • Phân tích tính tương quan
5 • Đánh giá tính hoàn thiện số liệu
6 • Tính toán các đặc trưng của số liệu: TB 1h, TB 8h, TB 24h, TB tháng, năm
7 • Lưu trữ: phục vụ phân tích về sau
29
3.1 GIÁM SÁT TỪ XA
KIỂM DUYỆT 
TỰ ĐỘNG 
DỮ LIỆU
30
3.2 GIÁM SÁT HỒ SƠ (theo đúng hướng dẫn TT24)
1. Hồ sơ kiểm định/hiệu chuẩn định kỳ/sau sửa chữa
2. Hồ sơ đánh giá chất lượng hệ thống định kỳ/sau sửa chữa
3. Hồ sơ sửa chữa/bảo dưỡng/thay thế linh kiện, vât tư tiêu hao của thiết bị của hệ
thống
4. Hồ sơ chứng nhận chất chuẩn sử dụng trong hoạt động kiểm tra chất chuẩn định 
kỳ tháng (nồng độ, liên kết chuẩn,).
31
3.3 GIÁM SÁT TẠI TRẠM ĐỊNH KỲ
1. Kiểm tra các thông số kỹ thuật có thể ảnh hưởng đến kết quả quan trắc:
OFFSET/SLOPE,ZERO/SPAN, correction factor, dải tín hiệu đầu ra signal
output, lưu lượng hút mẫu
Kiểm tra thông số kỹ thuật của một số thiết bị đo khí thải, nước
thải trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
32
3.3 GIÁM SÁT TẠI TRẠM
2. Kiểm tra thông số kỹ thuật chất chuẩn đăng ký (nồng độ, hạn sử dụng,
liên kết chuẩn)
3. Kiểm tra hạn sử dụng của các hóa chất tham gia phản ứng đo (đối với các
máy phân tích)
Kiểm tra hóa chất sử dụng trong phân tích và chất chuẩn kiểm tra định kỳ
33
4. Kiểm tra rò rỉ của hệ thống dẫn
mẫu và đáp ứng của thiết bị quan
trắc qua việc kiểm tra hệ thống với
chất chuẩn (đặc biệt đối với khí
thải).
3.3 GIÁM SÁT TẠI TRẠM
34
3.3 GIÁM SÁT TẠI TRẠM
5. Kiểm tra kết quả trả về của
thông số trạng thái (đo, lỗi,
hiệu chuẩn)
6. Kiểm tra độ sai khác giữa kết
quả trên máy phân tích và
datalogger.
Kiểm tra thông số trạng thái
Công bố thông tin chất lượng môi trường, 
thông qua chỉ số: AQI – WQI – số liệu trung 
bình khí thải, nước thải
Báo cáo đánh giá số liệu, thiết bị qua: hoạt 
động kiểm tra với chất chuẩn, thông số trạng 
thái của thiết bị, camera, tính năng AI của 
phần mềm
Báo cáo: cảnh báo ô nhiễm môi trường, báo 
cáo định kỳ, đột xuất..
Phí bảo vệ môi trường đối với nước thải
35
IV. KHAI THÁC, BÁO CÁO DỮ LIỆU 
4.1. BÁO CÁO: CẢNH BÁO Ô NHIỄM
36
Phần mềm cảnh báo
vượt giới hạn cho phép
(tức thời, trung bình
1h, trung bình ngày),
số liệu bất thường, tình
trạng hỏng hóc thiết bị
qua: thông báo trên
điện thoại, tin nhắn,
thư điện tử, mã màu
Cán bộ chuyên môn
xác định thông tin qua:
lịch sử dữ liệu, thông
tin tổng hợp của trạm
cơ sở, camera, điện
thoại, máy lấy mẫu tự
động hoặc trực tiếp
giám sát tại trạm.
Báo cáo cơ quan quản
lý nhà nước có biện
pháp kịp thời hoặc kiến
nghị, nhắc nhở, hướng
dẫn trực tiếp các trạm
cơ sở: email, điện
thoại, văn bản..
- Báo cáo đột xuất: dữ liệu vượt, dữ liệu không hợp lệ, phát hiện hành vi
bất thường
- Báo cáo định kỳ: tuần, tháng, quý, năm
4.2 ĐÁNH GIÁ TRÌNH TRẠNG TRẠM
37
TÌNH 
TRẠNG DỮ 
LIỆU/THIẾT 
BỊ
Kết quả 
kiểm tra 
chất chuẩn
Thông số 
trạng thái
Camera
Kiểm 
duyệt tự 
động (AI)
4.3 CÔNG BỐ THÔNG TIN
38
• Công bố thông tin môi
trường thông qua chỉ số chất
lượng môi trường không khí,
nước theo Quy định tại quyết
định 1459/QĐ - TCMT,
1460/QĐ - TCMT năm 2019
của Tổng cục Môi trường.
• Cân nhắc việc công bố dữ liệu
quan trắc nước thải và khí thải
do chưa có quy định cụ thể:
Quảng Ninh công bố kết quả
Trung bình giờ (truyền về bộ)
và kết quả trung bình ngày có
so sánh với Quy chuẩn Việt
Nam tương ứng.
4.4 PHÍ BVMT ĐỐI VỚI NƯỚC THẢI
39
CƠ SỞ PHÁP LÝ
NĐ số 53/2020/NĐ-CP về quy định phí 
bảo vệ môi trường đối với nước thải 
ngày 05/5/2020 có hiệu lực thi hành từ 
ngày 01/7/2020. Thay thế Nghị định số 
154/2016/NĐ-CP ngày 16 tháng 11 năm 
2016 của Chính phủ về phí bảo vệ môi 
trường đối với nước thải
Văn bản số 6567/TNMT-BVMT ngày 
15/10/2020 Về việc cung cấp số liệu 
quan trắc môi trường tự động phục vụ 
công tác thẩm định tờ khai phí BVMT 
nước thải công nghiệp đối với cơ sở có 
trạm QTTĐ.
40
4.4 PHÍ BVMT ĐỐI VỚI NƯỚC THẢI
Các vấn đề thường
gặp
Các trạm có số liệu
âm, trạng thái đo
01,02 (lỗi, hiệu chuẩn)
Các trạm có lưu lượng 
TB ngày = 0
41
4.4 PHÍ BVMT ĐỐI VỚI NƯỚC THẢI
Các trạm có số liệu âm, trạng thái đo
01,02 (lỗi, hiệu chuẩn)
Dữ liệu được loại bỏ bởi
phần mềm
Trong trường hợp phần mềm
không có chức năng naỳ => 
xuất dữ liệu để tính thủ công
Các trạm có lưu lượng TB ngày = 0
Kiểm tra lại Camera kênh hở 
xem thực tế đơn vị có xả thải 
hay không. Nếu DN vẫn xả
-> Yêu cầu có văn giải trình 
Lỗi thiết bị đo 
-> Tính theo kết quả quan 
trắc định kỳ
LOGO
Nguyễn Ngọc Biển – biennguyenngoc@gmail.com – SĐT: 0986.202.262