Những bệnh lý tâm thần hay gặp ở người lớn tuổi

Những bệnh lý tâm thần hay 
gặp ở người lớn tuổi 
 Bệnh tâm thần ở người lớn tuổi khó phát hiện, đôi khi từ chính họ và họ thường 
từ chối tìm kiếm sự giúp đỡ từ cộng đồng, kể cả từ người thân. Các yếu tố như 
thông tin chết chóc, bệnh lý thực thể nặng của người thân (kể cả của người không 
quen biết trong cộng đồng dân cư) thường tác động tới cảm xúc và có thể là 
nguyên nhân dẫn đến suy giảm hoạt động tâm thần ở người lớn tuổi. 
Ngày càng nhiều người lớn tuổi chết vì các bệnh không lây nhiễm như tim, ung 
thư, đái tháo đường nhiều hơn các bệnh lý do nhiễm trùng, nhiễm ký sinh trùng. 
Ảnh hưởng của những loại bệnh này đối với tâm thần là rất lớn, ví dụ trầm cảm ở 
người đái tháo đường làm giảm khả năng tuân thủ điều trị, giảm kiểm soát chuyển 
hóa, giảm chất lượng cuộc sống, tăng chi phí điều trị, tàn phế và mất sản phẩm xã 
hội, cuối cùng là tăng nguy cơ tử vong. 
 Các bệnh lý tâm thần thường gặp ở người lớn tuổi 
1. Sa sút tâm thần 
Năm 2012, Hội Alzheimer quốc tế đánh giá có tới 4,7% người trên 60 tuổi bị bệnh 
Alzheimer (chỉ chiếm khoảng 50% các trường hợp sa sút tâm thần), tương đương 
35,6 triệu người chung sống với bệnh Alzheimer và sẽ tăng gấp 2 lần mỗi 20 năm. 
Khoảng 60-80% trường hợp sa sút tâm thần do thoái hóa thần kinh não bộ như 
bệnh Alzheimer, các bệnh thoái hóa thần kinh khác cũng là nguyên nhân sa sút tâm 
thần như bệnh Parkinson, bệnh Huntington. Một số bệnh gây tổn hại não bộ như 
đột quỵ do nguyên nhân mạch máu, bệnh xơ vữa mạch máu như tăng huyết áp, 
tăng cholesterol Ngoài ra còn có các bệnh lý khác như chấn thương sọ não, u 
não, xơ cứng rải rác lan tỏa, sử dụng ma túy cũng có thể dẫn tới sa sút tâm thần. 
Chi phí chăm sóc điều trị bệnh Alzheimer so với thu nhập quốc dân tính theo đầu 
người thay đổi từ 0,24% ở nước nghèo và 1,24% ở nước giàu. Hiện nay chưa có 
phương pháp trị liệu khỏi bệnh Alzheimer đồng thời với quan niệm và hiểu biết về 
căn bệnh này là rào cản phát hiện chẩn đoán sớm. 
2. Trầm cảm 
Triệu chứng trầm cảm ở người lớn tuổi có phần khác với trầm cảm ở người ít tuổi, 
đó là nhiều biểu hiện thực thể hơn, đặc biệt triệu chứng đau, do đó tỷ lệ bệnh lý 
đồng thời cao hơn và tạo ra thách thức chẩn đoán cho bác sĩ chuyên khoa. Biểu 
hiện giảm quan tâm hứng thú thường được bỏ qua vì quan niệm đó là chuyện "bình 
thường" ở người lớn tuổi, nhất là đối với người Việt Nam. Các biểu hiện lo lắng, 
sợ sệt và mất tin tưởng trở nên phổ biến hơn. Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh 
tình trạng stress, trầm cảm ngay sau tuổi trung niên góp phần làm tăng nguy cơ sa 
sút tâm thần. 
Trầm cảm ở người lớn tuổi có thể chữa trị được, nhưng thách thức đầu tiên là nhận 
ra bệnh trầm cảm và giúp người bệnh tìm đến bác sĩ chuyên khoa tâm thần sớm. 
Chỉ định dùng thuốc chống trầm cảm đòi hỏi thật cẩn thận về liều lượng và nên kết 
hợp chăm sóc tâm lý trị liệu. Cần lưu ý người lớn tuổi bị trầm cảm nặng không 
được chữa trị có thể dẫn tới tự tử hoặc lạm dụng rượu. 
3. Lo âu 
Các rối loạn lo âu, cơn hoảng loạn và ám ảnh sợ gây tác động xấu đến cuộc sống 
rất lớn ở 10% người lớn tuổi. Lo âu làm tăng các triệu chứng bệnh lý thực thể và 
việc điều trị cần kết hợp với điều trị trầm cảm cũng như với bệnh lý cơ thể kèm 
theo. 
Stress, lo âu trầm cảm và một số thể loại ám ảnh ngày nay hầu như không thể tránh 
được. Tuy nhiên, chúng ta có thể giảm bớt hậu quả xấu kéo dài nếu đi khám 
chuyên khoa sớm, đừng bao giờ tự dùng thuốc và lạm dụng thuốc chuyên khoa tâm 
thần vì đặc tính tương tác phức tạp của chúng. 
4. Các rối loạn tâm thần khác 
Các bệnh tâm thần khác, từ rối loạn khí sắc lưỡng cực đến xung động ám ảnh, 
nghiện ma túy hay bệnh ít gặp như tâm thần phân liệt vẫn có thể xảy ra ở người lớn 
tuổi. Các bệnh loạn thần cũng thường gặp và là nguyên nhân dẫn đến triệu chứng 
ảo giác, niềm tin bất thường và suy giảm khả năng tư duy. Tỷ lệ các rối loạn trên 
có thể lên tới 5% người lớn tuổi trong cộng đồng và cao hơn nhiều ở các nhà 
dưỡng lão. 
Làm thế nào để ổn định trạng thái tâm thần khi lớn tuổi 
Khi lớn tuổi, chúng ta không còn khả năng nhớ lại những sự kiện mới xảy ra hay 
nhớ chi tiết một cách nhanh chóng như khi còn trẻ. Từ 30 tuổi, não bộ bắt đầu nhẹ 
đi, mạng lưới thần kinh và dòng máu tưới nuôi não cũng bắt đầu suy giảm cho dù 
não bộ chúng ta cũng thích ứng và sản sinh những thành phần mới cũng như có thể 
giữ lại được khả năng hoạt động tâm thần, giữ lại được trí tuệ nhưng chúng ta cần 
nhiều thời gian rèn tập. 
Gần đây, nhiều nghiên cứu đã chứng minh giữ gìn sức khỏe thể chất góp phần “giữ 
gìn sức khỏe của não bộ”, hoạt động cơ thể và tiết chế ăn uống giúp giảm nồng độ 
cholesterol trong máu và huyết áp thấp, sức lực dồi dào cho phép cơ thể phân phối 
nhiều oxy cho não. Hơn nữa, các hoạt động kích thích não bộ như chơi chữ, đọc 
sách báo, học kỹ năng mới cũng giúp não bộ duy trì tuổi xuân. 
Để ngăn ngừa bệnh tâm thần, chúng ta hãy chủ động hoạt động cơ thể một cách 
đều đặn sẽ mang lại rất nhiều lợi ích như: 
- Duy trì và cải thiện trí nhớ. 
- Duy trì và cải thiện khả năng hoạt động tâm thần. 
- Phòng ngừa suy giảm hoạt động trí tuệ. 
- Vui vẻ, phòng ngừa và làm nhẹ trầm cảm. 
- Cải thiện sức khỏe thể lực. 
Trong thực tế, nhận thức của rất nhiều người còn chưa đúng và có phần đơn giản 
như chưa có chữ tâm thần. Người bị bệnh động kinh, bệnh nhân hay gia đình có 
người tự tử vì trầm cảm, người nghiện ma túy vẫn đang còn bị xa cách như một sự 
kỳ thị trong mọi quan hệ xã hội. Tình trạng này có thể làm trì trệ phát triển chuyên 
khoa tâm thần mà hơn 200 năm trước các bậc tiền bối đã nhắc nhở không riêng cho 
nhân viên ngành y mà cho tất cả mọi người.