Nhu cầu nghệ thuật cải lương trong công chúng Nam Bộ

TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Đặng Ngọc Lệ và tgk 
 NHU CẦU NGHỆ THUẬT CẢI LƯƠNG 
 TRONG CÔNG CHÚNG NAM BỘ 
 THE DEMAND FOR THE REFORMED THEATRE IN THE PUBLIC OF THE SOUTH 
 ĐẶNG NGỌC LỆ và HUỲNH CÔNG TÍN 
TÓM TẮT: Nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của công chúng Nam Bộ trên ba phương diện 
của Cải lương: đờn ca tài tử, đờn ca Vọng cổ, sân khấu Cải lương, vẫn còn rất lớn, dù 
không cao như những thời điểm trước. Nhìn từ thực tiễn hoạt động nghệ thuật của các đơn 
vị và cá nhân trên khắp các địa phương Nam Bộ hiện nay, có thể đề xuất một số biện 
pháp nhằm bảo tồn và phát huy nghệ thuật đờn ca Tài tử và sân khấu Cải lương ở Nam 
Bộ, hy vọng sẽ đáp ứng được nhu cầu công chúng vẫn còn nhiều mến mộ với bộ môn 
nghệ thuật này. 
Từ khóa: đờn ca Tài tử, Vọng cổ, sân khấu Cải lương, Nam Bộ. 
ABSTRACTS: The demand to enjoy the reformed theatre of the public in the Southern on 
the aspects including: Southern amateur music and reformed theatre, still very popular, 
but not as high as the previous time. ooking at the practical art activities of ganizations 
and individuals throughout the South of Vietnam, it is possible to propose some measures 
to preserve and promote the art in the South to meet the public demand. 
Key words: Southern amateur music, reformed theatre, the South 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ nghe Cải lương, ca Vọng cổ, đờn Tài tử,... 
 Nghệ thuật Cải lương bao hàm các Ngày nay, Cải lương tuy trên đà lao dốc; 
hoạt động: đờn ca Tài tử, đờn ca Vọng cổ nhưng trong đời sống công chúng, nó vẫn 
và Sân khấu Cải lương (biểu diễn tuồng là nhu cầu nghệ thuật không thể thiếu. 
tích). Những hoạt động này tác động vào 2. NỘI DUNG 
trong đời sống xã hội của mọi tầng lớp Nhu cầu nghệ thuật Cải lương trong 
công chúng Nam Bộ, dù có đam mê hay công chúng Nam Bộ hãy còn rất lớn, thể 
không, cũng có nhu cầu và đôi lần thưởng hiện qua sự tác động ngôn từ có liên quan 
thức. Có thể nói, ở thời điểm mà Cải lương tới hoạt động Cải lương trong giao tiếp đời 
đang thời hoàng kim, đứng trên mọi hoạt sống của họ và qua các hoạt động nghệ 
động nghệ thuật sân khấu khác ở miền thuật, vừa mang tính chuyên nghiệp vừa 
Nam, trên cả Tân nhạc, hát Bội, Điện ảnh, mang tính quần chúng của tập thể, cá nhân 
Kịch trường, thì ở đâu, lúc nào cũng liên quan tới nhạc Tài tử, Vọng cổ và 
 PGS.TS. Trường Đại học Văn Lang, dongphuong_lhu@yahoo.com, Mã số: TCKH09-10-2018 
 TS. Trường Đại học Văn Lang, huynhcongtin@vanlanguni.edu.vn. 
 79 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 09, Tháng 5 - 2018 
những trích đoạn, tuồng hát của băng, đĩa Trong giao tiếp sinh hoạt thường nhật, 
Cải lương, thông qua đài, mạng, máy hát và có những từ được người dân Nam Bộ sử 
nhạc cụ cá nhân. Bao lâu, môi trường này dụng có nguồn gốc từ Cải lương. Chẳng 
vẫn còn là mảnh đất tốt cho sự ươm mầm hạn: (1) “Mày khỏi dạy khôn nó, chuyện đó 
nhân tài, nuôi dưỡng thị hiếu công chúng; nó rành sáu câu”. Ngữ “rành sáu câu” có 
thì nghệ thuật Cải lương hy vọng vẫn còn nghĩa đen, là am hiểu tường tận sáu câu ca 
chỗ đứng trong lòng công chúng Việt Nam, Vọng cổ từ bản đàn đến lời ca; còn nghĩa 
nhất là công chúng Nam Bộ. bóng, là “am hiểu từ a đến z, thấu hiểu mọi 
 Khảo sát về danh tiếng của các nghệ sĩ vấn đề, ngóc ngách sự việc, vụ việc”. (2) 
một thời đã để lại dấu ấn lớn trong công “Thôi, tao hiểu hết rồi, khỏi thanh minh - 
chúng Nam Bộ, có thể nói hầu hết công thanh nga gì hết!”. Ngữ “Thanh Minh - 
chúng Nam Bộ ngày nay vẫn còn biết đến Thanh Nga” có nghĩa đen, chỉ một trong 
nữ hoàng sân khấu Thanh Nga, vua viết năm đoàn Cải lương danh tiếng một thời, 
Vọng cổ Viễn Châu, vua ca Vọng cổ Út được gọi bằng mỹ danh “ngũ đại ban sân 
Trà Ôn, vua ca Vọng cổ hài Văn Hường, đệ khấu”, đó là đoàn Thanh Minh - Thanh 
nhất đào thương Út Bạch Lan, đệ nhất đại Nga, đoàn do Bầu là nghệ sĩ Năm Nghĩa 
danh cầm Văn Vĩ, Cải lương chi bảo Hùng thành lập có tên Dạ Minh Châu, sau đổi 
Cường - Bạch Tuyết và những soạn giả, thành Thanh Minh, đến khi nghệ sĩ Năm 
thầy đờn, danh ca nổi tiếng như các soạn Nghĩa mất, nghệ sĩ Thanh Nga (16 tuổi) lần 
giả: “Hà Triều - Hoa Phượng, Loan Thảo, đầu tiên nhận giải thưởng cao quý “Thanh 
Yên Lang,; các thầy đờn: Út Trong, Văn Tâm” (dành cho các nghệ sĩ sân khấu Cải 
Vĩ, Văn Giỏi (Ở Nam Bộ, những người lương), bà Bầu Thơ (vợ Năm Nghĩa, mẹ 
khiếm thị làm nên danh phận được hầu hết Thanh Nga) tiếp nối, mới đặt thêm tên con 
công chúng biết đến, ngoài nhà thơ Nguyễn ghép vào tên đoàn; còn nghĩa bóng, là “giải 
Đình Chiểu, thì hai danh cầm Văn Vĩ, Văn thích, phân bua cho rõ đầu đuôi sự việc, vụ 
Giỏi đều không xa lạ với họ),; các nghệ việc”. (3) Từ “cùi bắp” (lõi ngô) được dùng 
sĩ: Hữu Phước, Thành Được, Minh Chí, trong giao tiếp thường ngày của người Nam 
Minh Cảnh, Minh Phụng, Minh Vương, Bộ với nghĩa bóng mà ngày nay ai cũng 
Tấn Tài, Thanh Tòng, Thanh Sang, Diệp hiểu là “kém, tệ, không ra gì”, được dùng 
Lang, Thanh Tuấn,; Năm Phỉ, Phùng Há, trong các ngôn cảnh: “điện thoại cùi bắp, 
Lệ Thủy, Mỹ Châu, Ngọc Giàu, Phượng cái thằng cùi bắp, cái đồ cùi bắp,” và họ 
Liên,” Tên tuổi của họ được biết đến có cũng hiểu rằng, từ này xuất phát từ ngữ 
khi còn nhiều hơn tên tuổi các danh ca tân cảnh đi xem hát Cải lương mua bắp (bắp 
nhạc. Còn với thế hệ mới “đào kép”, những nấu hoặc bắp nướng) ăn, còn “cùi bắp” thì 
tên tuổi sau cũng không xa lạ với công biết làm gì; nên sẵn có thì dùng để ném 
chúng: “Vũ Linh, Kim Tử Long, Vũ những vai diễn phản diện (đóng hay, nhưng 
Luân,; Ngọc Huyền, Tài Linh, Thoại khán giả cảm thấy nhân vật đáng ghét); hay 
Mỹ, Thanh Ngân, Quế Trân,” những vai diễn dở; tuy không chết ai, nhưng 
 đó là một hình thức phản ứng bộc trực, 
 80 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Đặng Ngọc Lệ và tgk 
 Công chúng bình dân Nam Bộ ít học, Bến Tre có 230 đơn vị [19]; năm 2012 - 
họ không nhớ lịch sử ngày còn học ở nhà 2013, tỉnh Cà Mau có 638 (con số này 
trường, họ chỉ biết lịch sử Việt Nam, Trung theo cá nhân người viết, địa phương cần rà 
Quốc, qua xem Cải lương tuồng Việt lẫn soát lại, nhưng số lượng đơn vị của tỉnh 
tuồng Tàu. Họ nói về các nhân vật lịch sử Cà Mau chắc chắn không dưới 100) [25]; 
Việt Nam, như: Hai Bà Trưng qua tuồng năm 2013, tỉnh An Giang có 230 đơn vị 
“Tiếng trống Mê Linh”; Dương Vân Nga, [15]; năm 2013, tỉnh Tiền Giang có 121 
Lê Hoàn qua tuồng “Thái hậu Dương Vân đơn vị [16]; năm 2013, Thành phố Hồ Chí 
Nga”, đại thần Tô Hiến Thành công minh Minh có 118 đơn vị [20]; năm 2014, tỉnh 
qua tuồng “Tô Hiến Thành xử án”, cái chết Tây Ninh có gần 100 đơn vị [21]; năm 
oan của danh thần Nguyễn Trãi và nội thần 2016, tỉnh Bạc Liêu có 220 đơn vị [17]; 
triều Lê ngày ấy, qua tuồng “Rạng ngọc năm 2017, thành phố Cần Thơ có 170 đơn 
Côn Sơn”, Lý Thường Kiệt phá Tống qua vị [26]; năm 2017, tỉnh Bình Dương có 73 
tuồng “Câu thơ yên ngựa”, thi sĩ nổi tiếng đơn vị [18]; năm 2017, tỉnh Long An có 
Hàn Mặc Tử qua tuồng “Hàn Mặc Tử”, 220 đơn vị [23]; năm 2017, tỉnh Vĩnh 
Họ còn nói về các nhân vật lịch sử Trung Long có 134 đơn vị [28], năm 2017, tỉnh 
Hoa, như: Tây Thi - Phạm Lãi qua tuồng Trà Vinh có 95 đơn vị [22], 
“Tây Thi”, Ngu Cơ - Hạng Võ qua tuồng Phân tích những con số thống kê, có 
“Hạng Võ biệt Ngu Cơ”, Chiêu Quân qua thể kết luận hoạt động đờn ca Tài tử vẫn 
bài Vọng cổ “Chiêu Quân cống Hồ”, Tô Vũ còn khả năng thu hút công chúng Nam Bộ 
qua bài Vọng cổ “Tô Võ chăn dê”, hoặc cái rất lớn. Nó vẫn luôn là mảnh đất tốt để ươm 
chết của Đơn Hùng Tín qua bản Tài tử mầm nghệ thuật cho hoạt động sân khấu 
Xuân Tình: “Tống tửu Đơn Hùng Tín” và Cải lương có thể trở lại thời huy hoàng của 
bài Vọng cổ: “Tần Quỳnh khóc bạn”, nó. Tuy nhiên, các con số thống kê này ý 
 Hiện nay, phong trào đờn ca Tài tử tại nghĩa tới đâu, tùy thuộc vào yêu cầu 
các tỉnh phía Nam phát triển rất mạnh, có nghiêm khắc của tên gọi một câu lạc bộ 
sự tham gia rất đông đảo các tầng lớp nhân đờn ca Tài tử; vì rằng, hiện nay nhiều câu 
dân. Theo kết quả kiểm kê của Viện Văn lạc bộ đờn ca Tài tử thiếu đội ngũ nghệ sĩ 
hóa nghệ thuật Quốc gia Việt Nam, năm đờn, tác giả sáng tác; mà lẽ ra, một câu lạc 
2011, có hơn 29.000 người đang tham gia bộ mạnh cần có ít nhất 4 nghệ nhân đờn, 4 
nghệ thuật đờn ca Tài tử ở 21 tỉnh, thành nghệ nhân ca, 2 nghệ nhân biết sáng tác 
phố miền Nam Việt Nam [24]. Mặt khác, (thành viên sáng tác có thể là nghệ nhân 
xem xét ở bình diện đơn vị hoạt động thì đờn hoặc tài tử ca); đồng thời, trong yêu 
có thế nói, bình quân mỗi tỉnh, thành ở cầu đờn ca bài bản, phải chơi được cả 20 
Nam Bộ có không dưới 100 “câu lạc bộ bài bản Tổ (3 năm, 4 oán, 6 bắc, 7 hạ), 
đờn ca Tài tử” (đơn vị), đơn cử theo thống Loại câu lạc bộ mạnh mới có thể đào tạo 
kê của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành viên mới phát triển, mới là nhân tố 
các địa phương: năm 2010, tỉnh Kiên tích cực thúc đẩy phong trào. Nhìn chung, 
Giang có 157 đơn vị [27]; năm 2012, tỉnh nhu cầu đờn ca Tài tử còn rất lớn ở các địa 
 81 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 09, Tháng 5 - 2018 
phương Nam Bộ và nhu cầu thưởng thức dựng mô hình biểu diễn phục vụ du lịch 
của công chúng Nam Bộ, chắc chắn còn sông nước, nhà hàng, tụ điểm, Lại còn 
lớn hơn gấp nhiều lần, nếu có chương trình đáp ứng cho yêu cầu lễ hội, đám tiệc, đám 
phổ biến kiến thức phổ thông, cơ bản về tang, vì hiện nay nhu cầu tân nhạc “xập 
đờn ca Tài tử cho công chúng, thông qua xình” trong dân còn có, thì nhạc Tài tử 
hình thức báo, đài địa phương và hoạt động (nhạc bài bản) sao lại không có đất diễn?! 
của các câu lạc bộ. Hoạt động đờn ca Vọng cổ vừa là hoạt 
 Hiện nay, hoạt động giao lưu/liên hoan động gắn với sân khấu Cải lương, vừa là 
đờn ca Tài tử có thể nói là mang tính hoạt động âm nhạc độc lập. Có thể nói như 
chuyên nghiệp được mở rộng trong phạm thế là vì, trong một tuồng diễn Cải lương, 
vi vùng, miền không chỉ dừng lại trong nội một loại hình tổng hợp có cả kịch và ca. Ca 
bộ tỉnh, huyện; lại được tổ chức thường đây là ca Tài tử và ca Vọng cổ để thay cho 
xuyên giữa các địa phương đăng cai, như ở đối thoại theo cách nói của kịch. Trong ca 
Long An, hằng năm, tỉnh đều tổ chức liên Cải lương, bản Vọng cổ được xem là bản 
hoan đờn ca Tài tử để kỷ niệm ngày giỗ nhạc vua, thường một tuồng soạn giả có thể 
nhạc sư Nguyễn Quang Đại (Ba Đợi) vào cơ cấu khoảng 15 đến 20 câu Vọng cổ, 
dịp rằm tháng Giêng, thường là tại Cần được chia đều cho các vai diễn, ưu tiên cho 
Đước, quê hương ông Ba Đợi. Các cuộc các vai chính, nên các đào kép chính bắt 
liên hoan đến nay đã tổ chức được 23 lần, buộc phải ca Vọng cổ hay mới chiếm được 
nên được biết đến trong công chúng và cảm tình công chúng; còn các vai diễn khác 
được thông tin kịp thời giữa các địa nếu không muốn bị ném “cùi bắp”, thì ít ra 
phương. Hoạt động này vừa là nhu cầu của cũng phải ca Vọng cổ nghe cho được. Đó là 
nghệ nhân, nghệ sĩ và công chúng vừa là yêu cầu nghiêm ngặt có tính chuyên nghiệp 
dịp để học hỏi, rèn luyện thêm tay nghề, bổ cho các nghệ sĩ bước lên sàn diễn. Tuy 
sung những nhân tố mới cho sân khấu Cải nhiên, trong đời thường, ca Vọng cổ như 
lương. Ngoài ra, còn có những địa phương một nhu cầu phổ thông, như ca một bản tân 
như Bạc Liêu, Bình Dương, Sóc Trăng, nhạc, không cần cả đờn; cũng có thể ca 
tổ chức hình thức quy mô hơn với tên gọi “nghêu ngao” phục vụ đám, tiệc, giải trí 
Festival đờn ca Tài tử, trong đó có cả hội giúp vui, nhất là bằng Vọng cổ hài, Nhu 
thi, hội thảo và biểu diễn. Nhu cầu này, nếu cầu ca và nghe Vọng cổ, bao gồm cả Tân 
được mở rộng và thường xuyên hơn, kết cổ giao duyên, hiện trong công chúng Nam 
hợp với chủ trương một hành lang “thông Bộ rất lớn; tỷ lệ có thể là 6/10 người ở địa 
thoáng hơn” về nội dung tác phẩm, hình phương đã có cả hai nhu cầu này. Có thể 
thức biểu diễn thì chắc chắn sẽ lôi cuốn học ca vài bài bản tửu để có mà “giao lưu” 
đông đảo công chúng đến với nghệ thuật chỉ trong vài ngày, qua các băng đĩa ca 
đờn ca Tài tử. nhạc của các nghệ sĩ trứ danh phổ biến trên 
 Hoạt động đờn ca Tài tử ở địa phương mạng, trong các chương trình đài phát 
không chỉ dừng lại ở yêu cầu chơi giao lưu. thanh, truyền hình hoặc qua bạn bè. 
Nếu địa phương tổ chức tốt hơn, có thể xây 
 82 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Đặng Ngọc Lệ và tgk 
 Hiện nay, tuy chưa làm khảo sát Nam nên tranh thủ vận động sự hỗ trợ để 
thống kê, nhưng tại các buổi tiệc ở các mở các lớp dạy ca Tài tử, Vọng cổ cho học 
tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long, hầu hết sinh, sinh viên ham thích, thay vì chỉ chú 
đều có nhu cầu ca Vọng cổ, thậm chí trọng mở những lớp khiêu vũ, ca tân nhạc. 
trong Karaoke vẫn có yêu cầu ca Vọng Nhà trường trung học, đại học hai cấp ở 
cổ, tuy ít hơn yêu cầu ca Tân nhạc. miền Tây, nếu được nên dành ít quỹ phúc 
Nhưng đó, không phải là do người nghe lợi chi phí cho hoạt động này để bồi dưỡng 
không thích, mà phần lớn là do không thầy dạy mà không thu học phí học sinh, 
biết ca Vọng cổ. Vì vậy, nếu có chương sinh viên. 
trình dạy ca Vọng cổ trên đài, hoặc ở các Trong tương lai, nếu hoạt động nghệ 
câu lạc bộ địa phương, thì chắc số người thuật này có kế hoạch tổ chức, quảng bá, 
ca Vọng cổ sẽ tăng lên và những người có giảng dạy rộng rãi tại các cơ sở địa phương, 
giọng ca tốt có thể kiếm thêm thu nhập thì số lượng người tham gia hoạt động đờn 
bằng những hoạt động không chuyên, như ca Tài tử, đờn ca Vọng cổ chắc chắn sẽ 
ca cho các nhà hàng, tụ điểm, đám tiệc, được nhân lên. Từ đó, địa phương mới 
 Học ca Vọng cổ dễ hơn rất nhiều so mong có nhiều thí sinh tham gia tranh tài, 
với việc học ca Tài tử; vả lại, biết ca Vọng đáp ứng những chương trình truyền hình 
cổ sớm kiếm được tiền hơn, nên chắc chắn chuyên nghiệp mang tính chất quốc gia, 
có nhiều người muốn học ca Vọng cổ hơn. như: “Chuông Vàng Vọng cổ”, “Đường 
Phát biểu về ca Tài tử, Vọng cổ, hai nghệ sĩ đến danh ca Vọng cổ”. Khi nguồn tài năng 
chuyên ca Tài tử Trường Út (Tài tử ca, Câu nhân sự được tuyển chọn từ các chương 
lạc bộ Đờn ca Tài tử Tây Đô, thành phố trình này phong phú, có chất lượng, thì mới 
Cần Thơ) và Võ Thị Kim Xuyến (Tài tử ca, hy vọng hoạt động nghệ thuật Cải lương có 
Chủ nhiệm Câu lạc bộ Đờn ca tài tử Tri âm, được điều kiện cần để phục hồi. 
thành phố Cần Thơ), cùng cho biết: “Người Hoạt động sân khấu Cải lương là một 
học ca những bài bản Tài tử, đòi h i phải hoạt động chuyên nghiệp bậc cao, thậm chí 
b nhiều công sức hơn học ca Vọng cổ mà cao hơn nhiều hoạt động nghệ thuật khác, 
cũng không dễ có đất diễn. Bởi đó, có như: diễn kịch, đêm nhạc, tấu hài, Một 
người chỉ học ca được vài câu ca Vọng cổ, đêm diễn Cải lương, đòi hỏi hoạt động của 
có thể đi ca cho các quán ca Vọng cổ và đoàn hát phải “tích hợp” các hoạt động nói 
kiếm tiền được”. Những trường hợp có trên. Đó là nói trên sự so sánh đơn thuần, 
ngoại hình, chất giọng tốt thì giúp họ có còn để thành công một đêm diễn Cải lương, 
thêm “nghề phụ” là ca hát nhạc cổ, Tài tử. ngoài yếu tố khán giả quyết định doanh thu, 
Như vậy, ở các địa phương Nam Bộ, thiết thì ở một đoàn hát có 2 nhân tố quan trọng 
nghĩ nên mở lớp ngoại khóa trong các cần được đầu tư kỹ lưỡng, cẩn thận; mà 2 
trường phổ thông, nhằm giúp học sinh đam nhân tố này, xét ra lại tương tác với doanh 
mê ca hát sớm có điều kiện tiếp nhận và ca thu, tức lượng người có nhu cầu xem diễn, 
được Vọng cổ, nhạc Tài tử. Đoàn Thanh bởi họ đi xem nghệ thuật là “xem những cái 
niên ở các trường đại học, cao đẳng phía mình cần”, chớ “không xem những cái ta 
 83 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Số 09, Tháng 5 - 2018 
định” cho họ. Bởi đó, ngoài việc đáp ứng diễn, lâu lâu chỉ diễn trích đoạn, ít có khả 
nhân tố khách quan là khán giả, hai nhân tố năng hát nổi cả một tuồng; lại khi diễn thì 
chủ quan quyết định cho một đêm diễn của chỉ diễn trong những dịp lễ, gắn với sự kiện 
đoàn hát thành công là: tuồng tích kịch bản chính trị, mà diễn tuồng trong những dịp 
và đội ngũ đào kép. này thì chủ đề bị giới hạn, lại không phù 
 Hiện nay trên sân khấu Cải lương, cả 2 hợp tâm lý thưởng thức số đông. Có thể 
vấn đề này đang gặp khó khăn. thấy, hiện tượng Boléro hiện nay “sống lại” 
 Về tuồng tích, hiện không có nhiều trong công chúng Nam Bộ, vì nó đáp ứng 
soạn giả giỏi để viết được tuồng tích hay được “tâm lý này”. Như vậy, Cải lương 
vừa đáp ứng được thị hiếu công chúng, vừa cũng có thể “phục hồi”, nếu đáp ứng được 
tổng hợp được giá trị “nói - ca - diễn”, mà “tâm lý ấy”. 
“ca” là sự phối hợp hài hòa giữa Vọng cổ 3. KẾT LUẬN 
và các bài bản Tổ - bài bản Tài tử. Thiết Trách công chúng Nam Bộ ngày nay 
nghĩ, cái khó này hiện nay thường là đơn vị quay lưng với Cải lương, có lẽ cũng nên 
nhà nước chi trả tiền bản quyền quá thấp, trách người làm Cải lương không đáp ứng 
khác với ngày trước là công chúng mua vé được nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của 
chi trả tiền bản quyền rất cao; nên suy nghĩ họ. Nếu có biện pháp nâng cao trình độ 
của giới soạn giả hiện nay không mặn mà hiểu biết công chúng về bộ môn nghệ thuật 
cho việc đầu tư viết tuồng, vì tiền thù lao Cải lương; đồng thời nâng cao chất lượng 
không xứng với công lao động của họ; bởi nghệ nhân đờn ca, biểu diễn ở các đơn vị 
viết một tuồng Cải lương khó hơn rất địa phương; lại có một quy định chủ đề nội 
nhiều, so với viết một tác phẩm truyện dung đủ rộng cho soạn giả chọn lựa sáng 
ngắn, một vở kịch. tác, sao cho thích hợp công chúng, thì việc 
 Về diễn viên, ngày xưa các đào kép hát đoàn hát sống nhờ công chúng (bởi công 
thường xuyên, thậm chí là “chạy sô” cũng chúng cần, thì công chúng trả tiền) và khả 
không hết yêu cầu của sân khấu; do họ hát năng sân khấu “sáng đèn” thường xuyên 
liên tục nên chuyên môn nghề mỗi ngày hằng đêm, chắc không là mơ ước viển vông.
được nâng cao, còn bây giờ cả tháng không 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Hoàng Chương (Chủ biên, 2013), 00 n m nghệ thuật Cải lương miền Nam, Nxb Văn 
hóa - Thông tin. 
[2] Đỗ Dũng (2000), Nhạc Tài tử Nam Bộ, Hội Văn học Nghệ thuật Tiền Giang. 
[3] Đỗ Dũng (2000), Hai mươi bản Tổ nhạc Tài tử Nam Bộ, Nxb Hội Văn hóa Nghệ thuật, 
Tiền Giang. 
[4] Đỗ Dũng (2003), Sân khấu Cải lương Nam Bộ, Nxb Trẻ. 
[5] Trần Văn Khê (2000), Âm nhạc Dân tộc, Nxb Trẻ. 
[6] Sơn Nam (1974), Cá tính của miền Nam, Đông Phố xuất bản, Sài Gòn. 
 84 
TẠP CHÍ KHOA HỌC ĐẠI HỌC VĂN LANG Đặng Ngọc Lệ và tgk 
[7] Sơn Nam (1994), Cuộc đời sự nghiệp của nghệ nhân Nguyễn Quang Đại, Kỷ yếu hội 
thảo Đức nghệ nhân nhạc Lễ - nhạc Tài tử Nam Bộ, Sở Văn hóa - Thông tin Long An. 
[8] Lê Ái Siêm (2014), Tiền Giang và nghệ thuật sân khấu Cải lương, Sở Thông tin - 
Truyền thông. 
[9] Huỳnh Công Tín, Nhạc sư Nguyễn Quang Đại (Ba Đợi) trong sự hình thành và phát 
triển sân khấu Cải lương Nam Bộ, Tạp chí Xưa và Nay, Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam 
số 452 (8-2015). 
[10] Huỳnh Công Tín (2015), 00 bài vọng cổ đặc sắc của soạn giả Viễn Châu, Nxb Chính 
trị Quốc gia. 
[11] Huỳnh Công Tín (Chủ biên, 2016), V n hóa Cải lương Nam Bộ, Từ đờn ca Tài tử đến 
sân khấu Cải lương từ lý luận đến thực tiễn, Nxb Văn hóa - Văn nghệ. 
[12] Huỳnh Công Tín (Chủ biên) (2018), Diễn trình đờn ca Tài tử - sân khấu Cải lương 
Long An, Nxb Văn hóa - Văn nghệ. 
[13] Hội khoa học Lịch sử Việt Nam (2014), ược sử vùng đất Nam Bộ Việt Nam, Nxb 
Chính trị Quốc gia. 
[14] Hội Văn học - Nghệ thuật Bình Dương (2004), Tổng tập sân khấu Bình Dương. 
[15] Ủy ban Nhân dân tỉnh An Giang, Báo cáo kế hoạch số 571/ KH-UBND tỉnh An Giang 
ngày 04/12/2015. 
[16]  
[17]  
[18]  
[19]  
[20] https://baomoi.com. 
[21]  
[22]  
[23]  
[24]  
[25] https://thuvienphapluat.vn. 
[26]  
[27] https://www.vhttdlkv3.gov.vn. 
[28] https://www.vinhlong.gov.vn. 
 Ngày nhận bài: 05-2-2018. Ngày biên tập xong: 27-3-2018. Duyệt đăng: 19-5-2018. 
 85