Nghiên cứu đánh giá mức độ an toàn đê, kè biển tỉnh Nam Định theo phương pháp phân tích hàm thứ cấp - AHP

KHOA HỌC CÔNG NGHỆ 
 TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THỦY LỢI SỐ 38 - 2017 1
NGHIÊN CỨU ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ AN TOÀN ĐÊ, KÈ BIỂN 
TỈNH NAM ĐỊNH THEO PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH 
HÀM THỨ CẤP - AHP 
Nguyễn Tiến Dương, Nguyễn Văn Hùng 
Phòng Thí nghiệm trọng điểm Quốc gia về động lực học sông biển 
Tóm tắt: Bài báo nghiên cứu đánh giá mức độ an toàn đê, kè biển trong điều kiện biến đổi khí 
hậu có xét tới nước biển dâng theo phương pháp phân tích hàm thứ cấp - Analytic Hierarchy 
Process (AHP). Với cách tiếp cận mới này, cho phép xác định trọng số tác động riêng rẽ và tổ 
hợp tác động chung tới mức độ an toàn của đê, kè biển của các yếu tố: Tác động của sóng; Kết 
cấu kè bảo vệ đê, kè; Địa chất nền đê, kè gây xói ngầm, đẩy trồi; Trượt mái phía biển; Trượt mái 
phía đồng; Hiện tượng xói chân đê, kè biển. Từ đó giúp các nhà quản lý có thể nắm được các 
trọng điểm xung yếu cần quan tâm của tuyến đê biển và đưa ra các kế hoạch ứng phó thích hợp. 
Từ khóa: Hàm thứ cấp, AHP, Bản đồ rủi ro 
Summary: This paper anaylyze eveluating level of safety dyke, embankment in condition climite 
changing with rising sea water level by Analytic Hierarchy Process (AHP) method. With this 
new approaching, allow to determine of density separate impact and combination impact to level 
of safety sea dyke, embankment consit of: Impact of wave; structure protect dyke, embankment; 
Geology of dyke, embankment causing erosion; Slide seaward slope; Slide filedward slope; 
Erosion the toe of embankment. After that managers can know weak position need to care of sea 
dyke and proposing prevention suitable plan 
Keywords: Analytic Hierarchy Process, AHP, Risk map 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ * 
Đã có nhiều phương pháp phân tích đánh giá 
rủi ro, mức độ an toàn đối với hệ thống đê 
như: đánh giá rủi ro thiên tai dựa vào cộng 
đồng, phương pháp điều tra, phương pháp tích 
hợp bản đồ,Tuy nhiên cách tiếp cận theo 
phương pháp AHP được sử dụng phổ biến hơn 
cả. Phương pháp AHP được Thomas L. Saaty 
phát triển vào những năm đầu thập niên 1980, 
và được biết đến như là quy trình phân tích thứ 
bậc nhằm giúp xử lý các vấn đề ra quyết định 
đa tiêu chuẩn phức tạp. Đê biển tỉnh Nam 
Định có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ 
con người, diện tích canh tác và tài sản của 3 
Ngày nhận bài: 05/4/2017 
Ngày thông qua phản biện: 17/5/2017 
Ngày duyệt đăng: 25/5/2017 
huyện ven biển: Giao Thủy, Hải Hậu, Nghĩa 
Hưng. Hàng năm, qua mỗi mùa mưa bão, hệ 
thống đê biển luôn phải đối mặt với nhiều tác 
động bất lợi từ thiên nhiên đem lại gây nguy 
cơ mất an toàn đê cao. Để duy tu, bảo dưỡng 
nhằm phát huy tối đa ý nghĩa và tuổi thọ của 
công trình đã có nhiều dự án, đề tài nghiên cứu 
được triển khai. Tuy nhiên, bên cạnh những 
thành công đem lại vẫn còn nhiều những hạn 
chế, thiếu sót trong quá trình đầu tư như: đầu 
tư xây dựng chưa đúng chỗ, giải pháp kỹ thuật 
đưa ra chưa đảm bảo, buông lỏng quản lý 
trong giám sát quản lý chất lượng công 
trình,Những hạn chế trên đã và đang gây 
lãng phí đầu tư của ngân sách nhà nước và của 
doanh nghiệp. Thêm vào đó, trong điều kiện 
biến đổi khí hậu kết hợp với nước biển dâng, 
việc xem xét mức độ an toàn của đê, kè biển 
KHOA HỌC CÔNG NGHỆ 
TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ THỦY LỢI SỐ 38 - 2017 2
cần phải được tiến hành kỹ càng và. Bởi lẽ, 
nếu không tiếp cận đúng sẽ lại gây lãng phí 
tiền bạc, công sức và thời gian của nhà nước 
và doanh nghiệp. Việc nghiên cứu đánh giá 
mức độ an toàn của đê, kè biển theo phương 
pháp phân tích hàm thứ cấp sẽ là một công cụ 
hỗ trợ cho việc xác định các trọng điểm cần 
quan tâm đối với các nhà quản lý. 
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU 
Đối tượng nghiên cứu của cách tiếp cận trên là 
hệ thống đê, kè biển tỉnh Nam Định với sự tác 
động của các yếu tố: Tác động của sóng; Kết 
cấu kè bảo vệ đê, kè; Địa chất nền đê, kè gây 
xói ngầm, đẩy trồi; Trượt mái phía biển; Trượt 
mái phía đồng; Hiện tượng xói chân đê, kè 
biển 
Phương pháp nghiên cứu phân tích theo hàm 
thứ cấp dựa vào 3 nguyên tắc: (i) thiết lập thứ 
bậc, (ii) so sánh giữa các cặp yếu tố, (iii) xác 
định các ma trận trọng số. Trong phương pháp 
này, người được phỏng vấn phải diễn tả ý kiến 
của mình đối với từng cặp yếu tố. Để phân cấp 
hai tiêu chuẩn Saaty (1970) đã phát triển một 
loại ma trận đặc biệt gọi là ma trận so sánh 
cặp. Những ma trận đặc biệt này được sử 
dụng để liên kết 2 tiêu chuẩn đánh giá theo 
một thứ tự của thang phân loại. 
 Yếu tố i Yếu tố j Yếu tố k 
Yếu tố i 1 aij aik 
Yếu tố j 1/ aij 1 ajk 
Yếu tố k 1/ aik 1/ ajk 1 
Tỷ số nhất quán CR được tính theo công thức: 
CR = IC / RI 
IC: Chỉ số nhất quán, được xác định theo các 
bước sau 
- Tính vector tổng có trọng số = ma trận so 
sánh x vector trọng số 
- Tính vector nhất quán = vector tổng có trọng 
số/ vector trọng số 
- Xác định λmax (giá trị riêng ma trận so sánh) 
và IC (chỉ số nhất quán): 
+ λmax: trị riêng của vector nhất quán 
λmax = 
+ IC = (λmax – n) / (n-1) 
Bảng 1. Bảng