Nghệ thuật sân khấu dù kê Khmer Nam Bộ - Vấn đề và suy nghĩ

 Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
Kính thưa bạn đọc! NGHỆ THUẬT SÂN KHẤU DÙ KÊ KHMER NAM BỘ - VẤN ĐỀ VÀ SUY NGHĨ
 Phạm Tiết Khánh1
Được sự cho phép của Cục Xuất bản Báo chí – Bộ Thông tin và Truyền thông về việc 
xuất bản Tạp chí Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa Tóm tắt
 Bài viết giới thiệu nghệ thuật sân khấu Dù kê của đồng bào Khmer Nam Bộ trên các bình diện: 
dân tộc”, Ban Biên tập TCKH đã tiến hành tuyển chọn, tổ chức bình duyệt và biên tập các bài 
 nguồn gốc, kịch bản, nghi lễ, nghệ thuật biểu diễn và đội ngũ biểu diễn, sáng tác. Trên cơ sở đó, người 
tham luận Hội thảo. Tạp chí Chuyên đề xuất bản tập hợp gần 40 bài báo khoa học với tổng số viết nhận diện các vấn đề đang đặt ra đối với loại hình sân khấu độc đáo này trong công tác bảo tồn và 
200 trang. Chúng tôi hi vọng quyển Tạp chí sẽ là tài liệu tham khảo bổ ích, góp phần cung cấp phát huy giá trị văn hóa – nghệ thuật trước bối cảnh mới, đề xuất một số hướng cần tập trung nghiên 
cái nhìn tổng quan về bức tranh nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ, tạo tiền đề khoa cứu để đưa nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ phát triển ở tầm quốc tế.
học và thực tiễn cho các Hội thảo và các công trình nghiên cứu khoa học tiếp theo trong hành Từ khóa: Dù kê, nghệ thuật sân khấu, nghệ thuật biểu diễn
trình đưa nghệ thuật Dù kê Khmer Nam Bộ trở thành di sản của nhân loại.
 Abstract
Một lần nữa, Ban Biên tập xin trân trọng ghi nhận sự hợp tác nhiệt tình của các tác giả, The article introduces the Southern Khmer Du ke theatrical art in terms of backgrounds, scripts, 
cộng tác viên; chân thành cảm ơn Ban Chỉ đạo Tây Nam Bộ, Ủy ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh rituals, performing arts and performing teams, composing. On that basis, the writer identifies current 
và Trung tâm VTV Cần Thơ đã quan tâm và hỗ trợ nhằm thúc đẩy hoạt động xuất bản Tạp chí problems of this unique kind of stage in conservation and promotion of value of arts and culture in 
Chuyên đề đúng tiến độ và chất lượng. new context as well as propose some ways for focusing research to promote the Southern Khmer Du ke 
 theatrical art more and more developing around the world.
Chúng tôi mong muốn tiếp tục nhận được sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, các bài cộng Keywords: Du ke, theatrical art, performing arts
tác và các ý kiến đóng góp của bạn đọc gần xa để Tạp chí ngày càng hoàn thiện hơn về nội 
dung, hình thức và cả định hướng cho các Tạp chí Chuyên đề tiếp theo. 1. Đặt vấn đề nhưng đồng thời là sự tích hợp những tinh hoa của 
 Nam Bộ là vùng đất cực Nam Tổ quốc, với cư các loại hình nghệ thuật sân khấu khác. Nghệ thuật 
Mọi ý kiến đóng góp quý báu của bạn đọc và đồng nghiệp luôn là nguồn động viên, khích dân chủ yếu là các dân tộc Kinh, Khmer, Hoa và sân khấu Dù kê ra đời khá muộn so với tiến trình 
lệ để Ban Biên tập phấn đấu và phát triển. Nếu trong Tạp chí Chuyên đề và các số Tạp chí đã Chăm cùng cộng cư lâu đời. Sự hào phóng của thiên lịch sử văn hóa Khmer Nam Bộ, vào những năm 
xuất bản còn có thiếu sót, mong bạn đọc vui lòng lượng thứ. nhiên kết hợp cùng sự đoàn kết, hợp sức của các dân đầu của thập niên 20 thế kỉ XX, không xa mấy thời 
 tộc anh em đã đưa vùng đất Nam Bộ có những bước điểm ra đời của sân khấu Cải lương của người Kinh. 
Kính chúc sức khỏe – thành công! tiến dài, đóng góp vào sự phát triển chung của đất Nhưng đó là một sự xuất hiện đúng lúc đáp ứng nhu 
 nước trên nhiều lĩnh vực. Cùng với những thành cầu thưởng thức của công chúng, không chỉ dành 
 tựu chung ấy, mỗi dân tộc anh em trên mảnh đất 
Ban Biên tập riêng cho đồng bào Khmer, trong một xã hội Nam 
 này vẫn chắt chiu, gìn giữ những tài sản văn hóa Bộ đang có sự chuyển mình. Chính vì vậy sân khấu 
 làm nên bản sắc riêng, niềm tự hào của riêng từng Dù kê nhanh chóng phát triển và trở thành một món 
 cộng đồng dân tộc, trong đó phải kể đến nghệ thuật 
 ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống sinh 
 sân khấu Cải lương, Đờn ca Tài tử của người Kinh; 
 hoạt của đồng bào. Ngót hơn nửa thế kỉ hình thành, 
 hát Tiều, hát Quảng của người Hoa; nghệ thuật sân 
 phát triển, cống hiến, tại Hội diễn sân khấu chuyên 
 khấu Rô băm, Dù kê của người Khmer. 
 nghiệp toàn quốc Quy Nhơn năm 1985, gắn với 
 Người Khmer Nam Bộ được biết đến như một 
 sự kiện vở diễn “Mối tình Bôpha Rạngxây” của 
 trong số ít dân tộc thiểu số ở Việt Nam có nền văn 
 Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh Binh Minh Trà Vinh 
 hóa – nghệ thuật phát triển đa dạng, phong phú và đạt 
 đến một trình độ thẩm mỹ cao. Trong đó, nghệ thuật đạt Huy chương Vàng, nghệ thuật sân khấu Dù kê 
 sân khấu của người Khmer Nam Bộ có sự phát triển của đồng bào Khmer Nam Bộ được Bộ Văn hóa 
 đỉnh cao, phản ánh chân thật thực tiễn cuộc sống lao – Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du 
 động nông nghiệp gắn liền với sinh hoạt văn hóa – lịch) công nhận là một trong những loại hình sân 
 tôn giáo trong từng phum  ... ăn học, cảm thụ âm Nam tại thành phố Cần Thơ tổ chức hội thảo khoa khấu dân gian như mạch nước ngầm chảy suốt 
rất rõ. Múa xuất hiện trước khi vở diễn Dù kê bắt nhạc và diễn xuất. Vì vậy, người theo nghề ngoài học quốc gia “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer chiều dài lịch sử của vùng đất Nam Bộ, góp phần 
đầu; trong khi biểu diễn của các vai chính diện và năng khiếu bẩm sinh, sự khổ luyện lâu dài, niềm Nam Bộ – Di sản văn hóa dân tộc”. làm đẹp thêm tính cách và tâm hồn của người dân 
 8 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 9
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
phải thờ Phật. Lễ vật bên Tổ là đồ mặn (như gà, phản diện. Đó là những điệu múa theo vũ đạo dân đam mê mãnh liệt với sân khấu truyền thống của Có thể thấy, những trăn trở về nghệ thuật sân 
trái dừa, cốm nổ, 3 quả trứng gà, huyết gà tươi, gian và theo vũ đạo cổ điển. Có điều đáng lưu ý là dân tộc còn phải được tạo môi trường thuận lợi để khấu Dù kê của đồng bào Khmer Nam Bộ từ lâu đã 
đầu heo,); Lễ cúng đức Phật là đồ ngọt (như diễn viên múa Dù kê thường không được đào tạo phát huy và phát triển tài năng. Hiện nay, công tác là sự quan tâm của đông đảo các vị học giả, các bậc 
bánh, trái cây, chè,...). Sau khi chuẩn bị xong lễ, bài bản mà kĩ thuật múa của họ có đẹp, có điêu đào tạo nguồn nhân lực cho sân khấu Khmer nói tiền bối, các anh chị em nghệ sĩ, các vị quản lí. Chính 
mọi người tụ tập lại, hát bài Tổ và mời vị Acha đọc luyện hay không tùy thuộc vào công sức tự rèn, tự chung và Dù kê nói riêng chủ yếu dựa vào việc vì thế, chỉ trong thời gian ngắn phát hành thông báo 
kinh làm phép. Hiện nay, một số đoàn Dù kê đang sáng tạo của diễn viên. truyền nghề tại các đoàn nên việc bảo tồn, phát Hội thảo, Ban Tổ chức đã nhận được sự hưởng ứng 
hoạt động vẫn duy trì lễ cúng Tổ này. Tuy nhiên, lễ Sự tương đồng và khác biệt của sân khấu Dù triển chưa thật sự hiệu quả và không theo sát được nhiệt tình của các nhà nghiên cứu từ các viện, trường; 
vật đã bị giản lược đi rất nhiều. Sau đó, diễn viên kê với sân khấu Rô băm và Cải lương còn được thể tốc độ phát triển của nhịp sống đương đại. các vị soạn giả, anh chị em nghệ sĩ của các đoàn nghệ 
lần lượt thắp nhang khấn vái và được vị trưởng hiện ở việc trang trí sân khấu và hóa trang của diễn Tại các Hội thảo khoa học về văn hóa vùng thuật; các nhà quản lí thuộc các sở, ban ngành,, 
đoàn thoa dầu thơm lên người - một loại dầu thơm viên. Về mặt này, sau thời gian định hình và phát dân tộc Khmer Nam Bộ, hầu hết các nghệ nhân, với tổng số bài tham luận vượt qua con số 70 từ các 
bình thường nhưng đã được các thầy đọc bùa chú triển, sân khấu Dù kê gần với Cải lương của người nhà nghiên cứu đều cho rằng: cần đào tạo một đội tác giả trên khắp cả nước. Bài tham luận tham gia 
và làm phép. Việc xức dầu thơm cũng mang ý Kinh - về quy mô, sự lộng lẫy, choáng lộn, màu ngũ sáng tác, đạo diễn, nhạc công, diễn viên kế Hội thảo xoay quanh các nội dung do Ban Tổ chức 
nghĩa truyền phép màu cho diễn viên diễn hay hơn sắc hơn sân khấu Rô băm. Điều này xuất phát từ thừa; bên cạnh việc chú trọng sáng tác, cải biên các đề xướng, trong đó bàn nhiều về vấn đề nguồn gốc 
và không mệt mỏi, làm cho khán giả thích thú hơn. vị thế, điều kiện phát triển và đặc trưng nghệ thuật kịch bản Dù kê cho phù hợp với đời sống đương ra đời, quá trình hình thành và phát triển của nghệ 
Hát Dù kê trước hết là loại hình nghệ thuật của các loại hình sân khấu này ở Nam Bộ hiện nay. đại. Hơn thế nữa cần khôi phục và nâng chất các thuật Dù kê; các đặc trưng văn hóa – nghệ thuật trên 
mang chức năng giải trí. Nhưng từ những vở diễn, Tựu trung lại, những nguyên tắc diễn xướng, đội, các gánh hát Dù kê ở địa phương. Đây cũng là các khía cạnh: tín ngưỡng – tôn giáo, âm nhạc, vũ 
tư tưởng Phật giáo và tín ngưỡng dân gian đặc những điệu múa từ bài bản đến sáng tạo của diễn thực tế làm trăn trở không chỉ giới nghệ sĩ mà cả đạo,; sự giao thoa giữa nghệ thuật Dù kê và các 
trưng của đồng bào Khmer được bảo lưu và phát viên, những dấu ấn của tôn giáo trên sân khấu các nhà quản lí. loại hình nghệ thuật khác: Rô băm, Cải lương, Dì 
triển. Đặc biệt, loại hình nghệ thuật dân tộc này kê, hát Tiều,; đặc biệt các tác giả trình bày khá sâu 
Dù kê, nghệ thuật trang trí sân khấu và hóa trang Kinh nghiệm bảo tồn di sản cho thấy, cần thiết 
thường diễn ra ở sân chùa trong những ngày lễ thực trạng hoạt động nghệ thuật Dù kê ở các đoàn, 
trong cái nhìn so sánh với sân khấu Rô băm và phải đào tạo được lực lượng kế thừa và tổ chức các 
tết, càng góp phần khẳng định vị trí rất quan trọng các địa phương và đề xuất các giải pháp trước mắt 
Cải lương, cho đến nay vẫn là nguồn cảm hứng, sân chơi xứng tầm để các nghệ sĩ có dịp sống trọn 
của chùa Khmer và Phật giáo Nam tông trong cũng như lâu dài cho công tác bảo tồn và phát triển 
là mảnh đất màu mỡ cho các vị học giả, các nhà với nghiệp diễn. Với nhận thức trên, các dự án cụ thể 
tâm thức của người Khmer. Do đó, có thể thấy, 
nghiên cứu cả trong và ngoài ngành tìm hiểu, khai như quay phim tư liệu, mở lớp truyền nghề Dù kê, nghệ thuật rất độc đáo của đồng bào Khmer Nam Bộ.
tính chất tâm linh cũng như vai trò của tôn giáo, 
thác. Bên cạnh đó, cần thiết có những nghiên cứu các Liên hoan Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, Hội thảo bước đầu đáp ứng mong mỏi của 
tín ngưỡng trong nghệ thuật sân khấu Khmer nói 
về mối quan hệ nguồn gốc, sự tương đồng và khác Liên hoan sân khấu Dù kê Khmer, các hoạt động anh chị em công tác trong lĩnh vực sân khấu Dù 
chung, sân khấu Dù kê nói riêng cũng là những 
biệt giữa hai loại hình sân khấu: Dù kê của đồng biểu diễn Dù kê ở các địa phương Nam Bộ trong kê nói riêng, nghệ thuật sân khấu Khmer Nam Bộ 
đề tài khá thu hút các nhà khoa học quan tâm tìm 
bào Khmer Nam Bộ và Dì kê của người Khmer các dịp lễ tết của người Khmer hằng năm đã đạt nói chung; đồng thời đáp ứng những mong muốn 
hiểu, nghiên cứu.
Campuchia. được những thành công bước đầu. Ngoài ra, việc của đông đảo bà con, của các cấp lãnh đạo. Những 
2.4. Về nghệ thuật biểu diễn Dù kê
 Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đưa nghệ thuật kiến nghị, đề xuất và kết luận tại Hội thảo trước 
Nhạc cụ cho một vở Dù kê khá nhiều nhưng 2.5. Về đội ngũ sáng tác và biểu diễn Dù kê
 hát Dù kê của đồng bào Khmer Nam Bộ vào danh hết sẽ là cơ sở quan trọng cho những cuộc thảo 
quan trọng nhất là đàn Trô-sô, đàn Khưm, Tà- Gần một thế kỉ hình thành và phát triển, Dù 
 sách 12 di sản văn hóa phi vật thể dự kiến lập hồ luận chuyên sâu tiếp theo, những chủ trương chính 
khê, dàn nhạc Ngũ âm,... Khi đội nhạc Dù kê tấu kê có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến đời sống văn 
 sơ trình UNESCO giai đoạn 2012-2016 cũng sẽ là sách của Đảng và Nhà nước trong công tác bảo 
lên, những giai điệu mượt mà, khi rộn ràng, vui hóa tinh thần của người dân Khmer Nam Bộ, góp 
 bệ phóng để những tiếng đàn, tiếng hát Dù kê vang tồn và phát triển nghệ thuật sân khấu Dù kê ở một 
tươi, khi sâu lắng, bi ai tạo nên một sức hút đặc phần làm phong phú thêm cho nghệ thuật sân khấu cao, vang xa; góp phần gìn giữ một loại hình nghệ 
 tầm cao mới. Bên cạnh đó, những vấn đề khoa học 
biệt cho người nghe. Việt Nam. Hiện nay, dù vẫn còn nhiều nghệ nhân thuật độc đáo của người dân Khmer Nam Bộ.
 được trình bày trong các tham luận hoặc trong buổi 
Ngoài ra, kịch hát nói chung, Dù kê nói riêng tâm huyết, cố lưu giữ những nét nghệ thuật đặc sắc 2.6. Về Hội thảo khoa học “Nghệ thuật sân 
 thảo luận tại Hội thảo sẽ khởi động cho những suy 
là sân khấu diễn bằng ngôn ngữ âm nhạc, mọi của Dù kê cho thế hệ mai sau, nhưng cũng phải khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa 
 nghĩ, những hành động thiết thực và những công 
biểu hiện nghệ thuật đều được cách điệu hóa, từ thừa nhận rằng, Dù kê đang gặp khó về kịch bản, dân tộc”
 trình nghiên cứu khoa học nghiêm túc để đưa sân 
lời nói, bước đi, dáng đứng. Vì vậy, nghệ thuật lực lượng diễn viên, nhạc công, cơ hội để các nghệ Xuất phát từ những yêu cầu cấp thiết về bảo 
 khấu Dù kê Khmer Nam Bộ tiến bước trong hành 
múa trong sân khấu Dù kê cũng được đặt ra với nhân được biểu diễn, được đứng trên sân khấu, tồn và phát triển nghệ thuật sân khấu Dù kê của 
nhiều sự quan tâm. So với sân khấu Rô băm, múa Điều này xuất phát từ một thực tế là việc học đồng bào Khmer Nam Bộ trong thời kì mới, tháng trình xây dựng hồ sơ đề xuất UNESCO công nhận 
trong Dù kê không đóng vai trò chính, cũng không biểu diễn và sáng tác các tuồng tích Dù kê không 11/2013 vừa qua, tại Trường Đại học Trà Vinh, Ủy là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
yêu cầu tỉ mỉ, quy phạm nhưng những điệu múa phải dễ dàng. Dù kê là một loại hình nghệ thuật ban Nhân dân tỉnh Trà Vinh phối hợp với Ban Chỉ 3. Kết luận
truyền thống Khmer cũng được vận dụng, phát tổng hợp, người nghệ sĩ phải có năng khiếu, hiểu đạo Tây Nam Bộ và Trung tâm Truyền hình Việt Các loại hình nghệ thuật diễn xướng và sân 
triển theo cảm hứng và bản năng dân tộc Khmer biết cả về ca, múa, cảm thụ văn học, cảm thụ âm Nam tại thành phố Cần Thơ tổ chức hội thảo khoa khấu dân gian như mạch nước ngầm chảy suốt 
rất rõ. Múa xuất hiện trước khi vở diễn Dù kê bắt nhạc và diễn xuất. Vì vậy, người theo nghề ngoài học quốc gia “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer chiều dài lịch sử của vùng đất Nam Bộ, góp phần 
đầu; trong khi biểu diễn của các vai chính diện và năng khiếu bẩm sinh, sự khổ luyện lâu dài, niềm Nam Bộ – Di sản văn hóa dân tộc”. làm đẹp thêm tính cách và tâm hồn của người dân 
8 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 9
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
miền sông nước. Giữa nhịp sống hiện đại, bảo tồn đề về nguồn gốc, về các yếu tố nghệ thuật, về sự NGHỆ THUẬT SÂN KHẤU DÙ KÊ – 
và phát huy giá trị di sản văn hóa cũng là cách để giao thoa giữa sân khấu Dù kê Nam Bộ với các DI SAN VĂN HOÁ ĐÔC ĐÁO CỦA DÂN TÔC KHMER NAM BÔ
gìn giữ bản sắc dân tộc. Trong cơ chế thị trường loại hình sân khấu khác, về những giải pháp bảo Sang Sết1
và nhịp sống số hôm nay, sân khấu Dù kê dù tồn và phát triển của sân khấu Dù kê sẽ là những  
không còn ở giai đoạn cực thịnh nhưng vẫn là định hướng nghiên cứu cần thiết và khả khi cho Tom tăt
niềm đam mê lớn của đồng bào Khmer và các dân sự nghiệp bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa Bai viêt trinh bay môt sô vấn đề vê sư hinh thanh, phat triên, phương hương bao tôn, phat huy nghê 
tộc anh em trên mảnh đất Nam Bộ. Những vấn Khmer Nam Bộ. thuât sân khâu Du kê Khmer Nam Bô, một di sản văn hóa độc đáo của dân tộc Khmer Nam Bộ.
 Tư khoa: Nghê thuât sân khâu Du kê, kich măt na Rô băm Khmer, sân khâu dân gian; sư hinh thanh, 
 bao tôn phat huy găn vơi hoc thuât va du lich.
 Tài liệu tham khảo  
 Abstract
 Huỳnh Thanh Quang. 2011. Giá trị văn hóa Khmer vùng Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Chính This paper focuses on the shape, developing, some suggestion for improving Du ke Khmer stage 
trị Quốc gia. artists in Mekong delta, a unique national cultural heritage of the Southern Khmer.
 Nguyễn Công Bình, Lê Xuân Diệm, Mạc Đường. 1990. Văn hóa và cư dân Đồng bằng sông Cửu Key words: Du ke Khmer stage artists, Khmer Ro bam mask drama, folk drama, the formation, 
Long. NXB Khoa học Xã hội. Hà Nội. conserving and improving folk drama asscociated with academic and tourism.
 Nguyễn Mạnh Cường. 2002. Vài nét về người Khmer Nam Bộ. NXB Khoa học Xã hội.
 Nhiều tác giả. 2004. Xây dựng đời sống văn hóa vùng dân tộc Khmer Nam Bộ (Kỉ yếu hội thảo khoa 
học). Bộ VHTT và Vụ Văn hóa-Dân tộc. Hà Nội.  DẪN NHÂP Môt la, tiên thân của nghê thuât sân khâu Du 
 Nhiều tác giả. 2013. Về sân khấu truyền thống Khmer Nam Bộ. NXB Sở Văn hóa Thông tin, Dân tộc Khmer là một trong những dân tộc ít kê la Lkhôn Trơng Khlôôc (kich gian bâu) ra đơi 
Sóc Trăng. người có số dân cao trong cộng đồng người Việt vao khoang (1910 - 1920) do À Kê sáng lâp ra ơ 
 Sang Sết. 2010. Nét đẹp độc đáo của nghệ thuật sân khấu Dù kê dân tộc Khmer Nam Bộ (Song ngữ Nam. Ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long người Tra Vinh2.
Việt – Khmer). Tài liệu nội bộ. Khmer, người Kinh, người Hoa từ lâu đời đã sống Hai la, vao khoang năm (1915-1920 ) tai 
 Sơn Lương. 2012. Tìm hiểu nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ trên địa bàn tỉnh Sóc Trăng. 
 chung với nhau cùng một vùng đất và có sự giao âp Lô Soi, xa Đôn Châu, huyên Tra Cu, tinh Tra 
Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh Sóc Trăng.
 thoa văn hóa.
 Trường Lưu. 1993. Văn hóa người Khmer ở Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Văn hóa Dân tộc. HN Vinh, co vơ chông ông ba Thanh Danh, môt gia 
 Viện Văn hoá. 1998. Tìm hiểu vốn văn hoá dân tộc Khmer Nam Bộ. NXB Tổng hợp Hậu Giang. Người Khmer Nam Bộ có quá trình khai khẩn đinh tri thưc tiêu tư san thơi đo đưng ra thanh lâp 
 đất hoang thuộc hạ lưu dòng sông Mê Kông và có gánh hát Du kê, ma ba con đăt tên cho la gánh 
 quá trình xây dựng cuộc sống có hệ số thời gian Dùkê “Thanh Danh ” tưc la lây tên của ông ba ây 
 lâu dài. Dân tộc Khmer đã sáng tạo ra được một lam tên của gánh hát3.
 kho tàng văn học dân gian vô cùng phong phú, Ba la, nghê thuât sân khâu Du kê ra đơi vao 
 trong đó nghệ thuật sân khấu kịch hát Dù kê - là khoang năm 1921, sau nghê thuât sân khâu Cai 
 di san văn hoá năm trong nền nghệ thuật sân khấu lương vai năm, đia điêm ơ Tra Vinh, thây tô của 
 truyền thống Việt Nam.  Đoan Du kê la Cru Cưu4.
 1. Sự hình thành Hiện nay, nhiều người khẳng định nghệ 
 1.1. Nguôn gôc thuật sân khấu Dù kê xuất phát từ Trà Vinh, do 
 Kịch hát Dù kê là di sản văn hóa tốt đẹp của ông “Kim Sua” sáng lập trong khoảng thời gian 
 cộng đồng người Khmer ở vùng Đồng bằng sông (1915 - 1920). 
 Cửu Long hay còn gọi là vùng sông Ba Sắc. Nghê Noi chung, các y kiên trên đêu xuât phát tư 
 thuât sân khâu Du kê ra đơi muôn hơn nghê thuât ky ưc của tưng cá nhân riêng lẻ, chưa đươc xem 
 sân khâu mua Rô băm, sân khâu mua hát Di kê vê xet tương tân va co căn cư cân thiêt đê co môt kêt 
 thơi điêm va nơi xuât thân của loai hinh nghê thuât luân khoa hoc. 
 sân khâu nay. Thông qua các công trinh tim hiêu 2 Theo ông Kim Hoa (1901 - 1976) la vo sư day vu đao Du kê, 
 đa đươc các nha nghiên cưu nhât tri la no ra đơi quê ơ âp Lo Ngo, xa Hiêu Tư, Tiêu Cân, Tra Vinh, thơi niên 
 trươc năm 1920 va phát triên trong khoang thâp thiêu ông đa tưng tham gia kich gian bâu do À Kê sáng lâp 
 nay. Phong vân va ghi chep 1975.
 niên (1920 -1930) của thê ky XX; nhưng viêc xác 3 Theo ông Thach Thanh, sinh năm 1937 la nghê si, đao diên 
 đinh niên đai va nguôn gôc của no lai khác nhau. Du kê ơ âp Ba Giam, xa Đôn Châu, huyên Tra Cu, tinh Tra 
 Đai đê co ba y kiên như sau: Vinh. Phong vân va ghi chep 1982.
 4 Theo ông Thach Voi, xem Đăng Vu Thi Thao, Sân khâu 
 1 Chuyên viên cao cấp - Nguyên .P.Giám đôc Đai PTTH Tra Vinh. ngươi Khmer ơ ĐBSCL, T. 291, NXB Hâu Giang 1987.  
 10 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 11