Nghệ thuật dù kê và sự giao thoa với các loại hình sân khấu của các quốc gia Đông Nam Á

Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
với các tộc người khác và cũng trống lúa nước, hội dày đặc đã lưu giữ vững chắc bản sắc văn hóa NGHỆ THUẬT DÙ KÊ
nhưng với hình thức sống tập trung trong phum Khmer. Vì lời nhắc nhở ngàn đời luôn được gửi VÀ SỰ GIAO THOA VỚI CÁC LOẠI HÌNH SÂN KHẤU 
sróc, người Khmer vẫn bảo lưu được bản sắc văn trong những âm sắc rực rỡ, trong những nghi thức CỦA CÁC QUỐC GIA ĐÔNG NAM Á
hóa vốn có. Mỗi phum sróc của người Khmer cổ truyền trang trọng và trong những vở Dù kê mà Tài Lê Khanh 1
không thể thiếu ngôi chùa, nơi thờ Phật, gửi cốt tổ quá khứ dân tộc luôn ẩn hiện sau những tuồng tích Tóm tắt
tiên mà còn là nơi bảo tổn thư tích cổ, là trung tâm ngợi ca nhân nghĩa và niềm tin vào cái thiện Bài viết giới thiệu khái quát những điểm chung của nền nghệ thuật Đông Nam Á và một số loại hình 
văn hóa giáo dục. Trong một môi trường văn hóa Là một dân tộc sùng bái đạo Phật, người sân khấu truyền thống tiêu biểu của Đông Nam Á. Trên cơ sở đó, bước đầu tìm hiểu những nét giao thoa 
được bảo tồn chặt chẽ như vậy, người Khmer có Khmer đưa luật nhân quả vào hầu hết các vở diễn. giữa nghệ thuật Dù kê Khmer Nam Bộ và các loại hình nghệ thuật sân khấu Đông Nam Á.
điều kiện phát huy loại hình nghệ thuật đại chúng 
Như vở Hoàng tử Linh Thum, nhân vật có nhiều Từ khóa: tính độc nhất của sân khấu Dù kê, loại hình nghệ thuật đặc biệt, sân khấu truyền thống của 
như Dù kê. Các quy chuẩn nghệ thuật sẵn có với 
loại người, loại thú, nhiều tình tiết đan xen nhưng đồng bào Khmer Nam Bộ, nghệ thuật âm nhạc truyền thống - dàn dựng biểu diễn.
những motif ổn định cho phép việc thiết kế sân vẫn lấy tư tưởng Phật giáo làm chủ đạo để cuối 
khấu, đạo cụ bằng bàn tay nghiệp dư. cùng dù khó khăn trắc trở đến mấy thì thiện vẫn 
Nếu Rô băm đòi hỏi diễn viên múa chuyên Abstract
thắng ác đúng như sự chờ đợi của người xem.
nghiệp, tổ chức sân khấu quy phạm và phức tạp thì This paper is to introduce general points between the art of Southeast Asia and some typical types 
3. Kết luận
với bản chất không chuyên cho phép nghệ thuật Dù of traditional theatre of Southeast Asia. On that basis, this paper is also to find out interference between 
Là những cư dân lâu đời ở Đồng bằng sông 
kê sống trong đời sống người Khmer Tây Nam Bộ. Southern Khmer Du ke and Southern Asia art.
Cửu Long, người Khmer Nam Bộ trong suốt hành 
Biểu hiện sinh động nhất là nguồn diễn viên có thể Keys work: the unique of Du ke theater, distinctive form of art, the Southern Khmer’s traditional 
trình lịch sử của mình đã không ngừng dung nạp 
được huy động từ một phum sróc nào đó. Và thế theatre, traditional musical art- choreograph performance. 
là trong vài đêm có cô thôn nữ chăm trồng hành, các yếu tố văn hóa từ Ấn Độ, người Kinh, người 
trồng cải đã sống đời hoàng hậu giữa cung đình. Còn Hoa để hình thành một nét văn hóa rất riêng thậm 
người nông dân giỏi cày cấy đã thành hoàng tử nhiều chí khác biệt với những nét văn hóa ở Campuchia 1. Đặt vấn đề quốc gia Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam, đặc 
quyền phép sẵn sàng vượt hiểm nguy để đón nhận sự mà nghệ thuật Dù kê là một minh chứng. Ở Nam Bộ, người Khmer cư trú ở hầu hết biệt là nghệ thuật sân khấu Dù kê của người Khmer 
trầm trồ thán phục từ khán giả. Dù kê ra đời từ nhu cầu thiết thực của người các tỉnh thành nhưng tập trung đông nhất là ba Nam Bộ, đồng thời rút ra những nét khác biệt về 
bình dân. Họ muốn truyền tải tình cảm, tâm sự, 
Lễ hội đóng một vai trò quan trọng trong đời tỉnh miền Tây Nam Bộ: Trà Vinh, Sóc Trăng, An văn hóa, nghệ thuật khu vực gắn với điều kiện kinh 
ước mơ của mình vào các vở diễn. Nhiều yếu tố từ 
sống người Khmer. Mỗi năm, người Khmer tổ Giang. Người Khmer rất thân thiện, vui vẻ và có tế- xã hội- lịch sử đặc thù của mỗi dân tộc sẽ nâng 
sân khấu, diễn xướng, nhạc cụ, đến diễn viên, 
chức khoảng 22 lễ hội Phật giáo và tín ngưỡng dân năng khiếu về âm nhạc, diễn ca. Người Khmer là cao hiểu biết, tăng mối giao lưu và đề cao sự tôn 
gian chưa kể số lễ tết theo phong tục tập quán cổ đều mang đậm sắc thái dân gian.
 dân tộc thiểu số duy nhất có hình thức sân khấu trọng lẫn nhau. Bài viết đề cập đến nhiều nói nét 
truyền. Các lễ hội dân gian trước là để làm phước Cũng từ thực tế sinh động, phong phú và đa riêng còn hoạt động cho đến ngày nay, đó là hai 
 tương đồng, điểm sáng tạo của nghệ thuật Dù kê 
như cách gọi Bean của người Khmer, sau là cơ hội dạng đó nên việc bảo tồn gìn giữ và phát triển loại loại hình sân khấu dân gian cổ truyền nổi tiếng: 
 của đồng bào Khmer.
để thỏa sức múa hát và bao giờ cũng phải có A day, hình nghệ thuật thuật đặc sắc này hiện cũng gặp Dù kê và Rô băm độc đáo với nhiều đoàn hát hàng 
 2. Điểm chung của nền nghệ thuật truyền 
Rô băm, Dù kê. không ít trở ngại. Cần lắm những công trình lí luận năm lưu diễn theo mùa.
 thống Đông Nam Á
Ngoài những lễ hội cố định hành năm như nghiên cứu chuyên sâu hoàn chỉnh về D ... a của mọi nguồn 
Sanh chém Chằn hay các tuồng Tàu như: Phàn Lê Nam Bộ quanh những mối quan hệ gia đình, xã hội, tình yêu 
 nhạc dân tộc mà còn hơn thế nữa, Dù kê đã tiếp thu 
Huê, Tiết Đinh San, Tam Tạng thỉnh kinh. Cho đến Bên cạnh những điểm tương đồng, gần gũi thì đôi lứa. Người Khmer vốn rất tín ngưỡng đạo Phật 
 cả vốn âm nhạc của dân tộc khác.
nay, mảng đề tài này vẫn giữ được vai trò chủ đạo các loại hình nghệ thuật truyền thống của các nước nên trong mỗi vở Dù kê đều mang đậm những triết 
 Điểm tương đồng giữa Dù kê với các loại 
trên sân khấu Dù kê, nhất là ở các đoàn hát nghiệp trong khu vực vẫn mang trong mình những sắc thái lý của nhà Phật, mang tính giáo dục cao. Trong đó, 
dư như đoàn Ron Ron của huyện Mỹ Tú; đoàn hình sân khấu khác trong khu vực Đông Nam Á riêng, đặc sắc của mỗi nước. Sự khác biệt giữa văn sợi chỉ đỏ xuyên suốt vẫn là triết lý “Ác lai ác báo”, 
Tham Đôn, Mỹ Xuyên của tỉnh Sóc Trăng. Có thể Thứ nhất là về nội dung phản ánh. Nghệ thuật hóa các quốc gia với nhau như nghệ thuật sân khấu “Ở hiền gặp lành”. Nội dung các vở Dù kê đều đề 
nói mảng đề tài này là rễ cây cổ thụ bám sát trong biểu diễn chung của các nước Đông Nam Á có In-đô-nê-xi-a gắn liền với các điều kiện địa lý của cao đạo lý làm người, hướng thiện, ca ngợi điều 
lòng quần chúng suốt gần thế kỉ nay. những nét giống nhau về nguồn gốc, ý niệm và nội hàng ngàn hòn đảo, nên nghệ thuật đa dạng, nhiều tốt đẹp, thiện lương; lên án cái ác, cái xấu. Ngoài 
 Ngày nay, nội dung hướng về các đề tài xã hội dung phản ánh. sắc thái hay Ma-lai-xi-a cùng song song tồn tại ba thể hiện lại các tuồng tích xưa, các đoàn nghệ thuật 
được đặc biệt chú ý, phản ánh những biến đổi của Tính tôn giáo thể hiện rõ rệt trong các loại hình loại hình sân khấu do có chung ba dân tộc Ấn, Hoa, Khmer còn dựng các vở Dù kê mang tính xã hội 
cuộc sống mới. Nội dung thay đổi cũng kéo theo nghệ thuật của hầu hết các quốc gia trong khu vực. Mã Lai. đương đại như: “Mẹ kế, con chồng”, “Nàng Túp 
sự thay đổi của những yếu tố khác như lối diễn Yếu tố tâm linh, tôn giáo trong các vở diễn luôn Đặc biệt, nghệ thuật Dù kê Nam Bộ với Yikê Son Hoa” (Bạc Liêu), “Nghĩa tình trong giông tố”, 
xuất, hóa trang và trang trí sân khấu ngày càng gần gắn liền với các ý niệm thiêng liêng trong việc thể của Campuchia cũng có những ảnh hưởng qua lại “Giữ đền cô Hia”, “Bông hồng Trà Vinh”, “Mối 
gũi với quần chúng hơn, thu hút người xem hơn. hiện các nhân vật. Các sân khấu biểu diễn tổng lẫn nhau. tình Bôpha - Rạngxây” (Trà Vinh)...
 Các nhân vật Dù kê trong các tích xưa thuộc hợp cả đạo và đời, trần gian và thần thánh, ước lệ Yikê ban đầu là loại hình nghệ thuật chỉ trình 5. Kết luận
hai phái: phái thiện và phái ác. Trong phái thiện, nhưng cũng rất chân thật. diễn những cảnh châm biếm, du nhập từ nước Tóm lại, văn hóa của người Khmer Nam Bộ đã 
vai nam chính luôn là một nhân vật tài giỏi, hào Tính nhân văn cao cả. Nội dung ca ngợi người ngoài vào, dần dần trở thành một loại hình sân được hình thành từ lâu đời, là kết quả của sự kết 
hoa, thường là vua, hoàng tử hay bậc anh hùng hào khấu đa dạng gồm hát, múa dựa trên phong cách tinh, kế thừa của những nền văn hóa khác nhau nên 
 lao động, tình yêu, tình bạn và mọi cách ứng xử 
kiệt đứng ra cứu mọi người khỏi cơn hoạn nạn. dân gian, đôi khi có cả diễn xuất thơ; không có vừa đa dạng vừa phong phú. Người Khmer khéo 
 trong gia đình, ngoài xã hội hay lí giải về đạo lý làm 
Phái ác là “Chằn”, quan ác, tướng ác, công chúa đối thoại rõ ràng; từ chỗ thiên về hài, Yikê đã có léo tiếp thu tinh hoa của các dân tộc khác để tạo ra 
 người. Nghệ thuật Dù kê cũng chia thành phái thiện, 
ác. Ngoài ra, hề cũng là một vai hết sức cần thiết, những vở mang tính chất bi kịch rõ ràng. Trước đây những diện mạo mới, mang sắc thái độc đáo riêng. 
 phái ác, ở lành sẽ được nhiều điều hạnh phúc về sau. 
là người giải thích các chi tiết, đồng thời là người Yikê được biểu diễn trong hoàng cung nhưng về Người Khmer Nam Bộ sinh sống đông đảo nhất là 
dẫn trò, bình luận. Hay trong loại hình sân khấu Main Puteri của Ma- sau càng được phổ biến rộng rãi trên khắp cả nước. ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, việc phát triển 
 Các làn điệu trong Dù kê, có bốn điệu chính: lai-xi-a mang tính nhân đạo sâu sắc với mong muốn Người Khmer ở Nam Bộ lại có loại hình nghệ văn hóa ở đây cũng góp phần không nhỏ vào sự 
sâm - pong (dành cho cảnh biệt ly hay các tình chữa bệnh cho dân lành, cầu xin cho con người tránh thuật Dù kê, tuy có chịu ảnh hưởng của loại hình phát triển chung của nền văn hóa Nam Bộ. Trong 
huống bị đánh đập); Ângkoreach (dành cho tâm khỏi những bất hạnh do bệnh tật gây nên. nghệ thuật Yikê của Campuchia nhưng lại có những đó, Dù kê là loại hình nghệ thuật cần được bảo tồn 
trạng buồn thảm); Mahori (giọng nữ buồn); Phát Tính dân gian. Bên cạnh các sân khấu trang sáng tạo, những điểm khác biệt rõ rệt. và phát triển.
cheay (giọng giận dữ).4 trọng, phục vụ cho cung đình thì một bộ phận sân 
 Trang trí sân khấu và hóa trang: các tích truyện khấu còn phục vụ cho quảng đại quần chúng nhân Tài liệu tham khảo
Dù kê diễn ra giữa các phông màn, đạo cụ đầy đủ. dân, phục vụ nhu cầu giải trí, sinh hoạt văn hóa lễ 
Trang phục của diễn viên thì nhiều màu sắc. Diễn hội cho đồng bào, là chất keo kết dính cộng đồng Đặng Vũ Thị Thảo. 1988. Sân khấu của người Khmer ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tìm hiểu vốn 
viên không đội mũ, nam thì bịt khăn màu, dải thong cư dân. văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ - Hậu Giang
xuống vai, nữ kết hoa hay vòng kim tuyến trên mái Chất dân gian sâu đậm và rộng rãi nhất trong Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại.
tóc. Không có nhân vật mang mặt nạ nhưng lại có các trò diễn và các nghi lễ của những ngày hội Lưu Văn Nam. 1999. Người Khmer Nam Bộ. Nam Bộ xưa và nay. Thành phố Hồ Chí Minh. 
nhân vật vẽ mặt nạ. làng, hội chùa và lễ tết. Chất dân gian thể hiện ở Nguyễn Phan Thọ. 2009. Nghệ thuật truyền thống Đông Nam Á. NXB Chính trị quốc gia.
 Sang Sết. 2004. Văn nghệ Khmer Trà Vinh với vai trò bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. 
3 sức hấp dẫn người xem, thu hút họ tham gia vào 
 Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại Văn hóa các dân tộc. Số 7. 
4 Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại các trò chơi, tiết mục sân khấu. Xét cho đến cùng 
 188 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 189
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
4. Dù kê với sự giao thoa với các loại hình sân Ngôn ngữ của sân khấu Dù kê: Dù kê là sân thì chất dân gian chính là nguồn cung cấp vô tận Về cách thức trình diễn sân khấu, vào thời 
khấu khu vực Đông Nam Á khấu âm nhạc, nên ngôn ngữ chính của nó phải là cho nghệ thuật truyền thống thêm phong phú. kì đầu ở Campuchia thường hát cương, các nhân 
Nghệ thuật Dù kê bắt nguồn ngay trên mảnh ca hát đối thoại trên nền nhạc. Hay nói cách khác, Thứ hai là về phương pháp nghệ thuật. Bên vật đều mang mặt nạ, mỗi khi nói hay hát thì phải 
đất Đồng bằng sông Cửu Long, nó được hình tiếng nói của Dù kê là ca hát. Ở đây, mọi biểu hiện cạnh những nét giống nhau về nguồn gốc, tính giương mặt nạ lên. Người Khmer Nam Bộ vẽ mặt 
thành khoảng năm 1921. Loại hình này xuất hiện nghệ thuật đều được cách điệu hóa, từ lời nói, bước chất, nội dung phản ánh, nghệ thuật biểu diễn Đông nạ, làm cho các nhân vật linh động, thoái mái trong 
đầu tiên là ở Trà Vinh, “thủy tổ” của Dù kê là đoàn đi, dáng đứng. Và mọi hành động của sân khấu Nam Á còn có nhiều nét tương đồng về phương khi trình diễn.
3
Kru Kưu. đều diễn ra trong âm nhạc, bị âm nhạc điều khiển. pháp nghệ thuật. Đó là phương pháp diễn xướng Về nội dung, với đời sống cộng cư, Dù kê cũng 
Nội dung nghệ thuật Dù kê Người diễn viên, do đó không những phải biết hát, tổng thể, tính cách điệu, ước lệ. Đó là sân khấu sử chịu sự ảnh hưởng và giao thoa với loại hình nghệ 
Ngoài các tuồng tích từ các bản hùng ca Ấn hát hay mà còn phải nhạy cảm về âm nhạc, biết đi thi, sân khấu kể chuyện. Tất cả đều là những đặc thuật Cải lương của người Kinh, hát hồ Quảng của 
Độ Ramayana, Dù kê còn đưa lên sân khấu các 
đứng và hành động theo tiết tấu của âm nhạc. Dù trưng của nghệ thuật biểu diễn vùng lúa nước này. người Hoa ở vùng đất này.  Cũng như Cải lương 
truyện tích của người Kinh như: Tấm Cám, Thạch Điểm sáng tạo độc đáo của nghệ thuật Dù kê hay hát Bội, nội dung của kịch hát Dù kê cũng xoay 
kê đã kế thừa không chỉ tinh hoa của mọi nguồn 
Sanh chém Chằn hay các tuồng Tàu như: Phàn Lê Nam Bộ quanh những mối quan hệ gia đình, xã hội, tình yêu 
nhạc dân tộc mà còn hơn thế nữa, Dù kê đã tiếp thu 
Huê, Tiết Đinh San, Tam Tạng thỉnh kinh. Cho đến Bên cạnh những điểm tương đồng, gần gũi thì đôi lứa. Người Khmer vốn rất tín ngưỡng đạo Phật 
cả vốn âm nhạc của dân tộc khác.
nay, mảng đề tài này vẫn giữ được vai trò chủ đạo các loại hình nghệ thuật truyền thống của các nước nên trong mỗi vở Dù kê đều mang đậm những triết 
Điểm tương đồng giữa Dù kê với các loại 
trên sân khấu Dù kê, nhất là ở các đoàn hát nghiệp trong khu vực vẫn mang trong mình những sắc thái lý của nhà Phật, mang tính giáo dục cao. Trong đó, 
dư như đoàn Ron Ron của huyện Mỹ Tú; đoàn hình sân khấu khác trong khu vực Đông Nam Á riêng, đặc sắc của mỗi nước. Sự khác biệt giữa văn sợi chỉ đỏ xuyên suốt vẫn là triết lý “Ác lai ác báo”, 
Tham Đôn, Mỹ Xuyên của tỉnh Sóc Trăng. Có thể Thứ nhất là về nội dung phản ánh. Nghệ thuật hóa các quốc gia với nhau như nghệ thuật sân khấu “Ở hiền gặp lành”. Nội dung các vở Dù kê đều đề 
nói mảng đề tài này là rễ cây cổ thụ bám sát trong biểu diễn chung của các nước Đông Nam Á có In-đô-nê-xi-a gắn liền với các điều kiện địa lý của cao đạo lý làm người, hướng thiện, ca ngợi điều 
lòng quần chúng suốt gần thế kỉ nay. những nét giống nhau về nguồn gốc, ý niệm và nội hàng ngàn hòn đảo, nên nghệ thuật đa dạng, nhiều tốt đẹp, thiện lương; lên án cái ác, cái xấu. Ngoài 
Ngày nay, nội dung hướng về các đề tài xã hội dung phản ánh. sắc thái hay Ma-lai-xi-a cùng song song tồn tại ba thể hiện lại các tuồng tích xưa, các đoàn nghệ thuật 
được đặc biệt chú ý, phản ánh những biến đổi của Tính tôn giáo thể hiện rõ rệt trong các loại hình loại hình sân khấu do có chung ba dân tộc Ấn, Hoa, Khmer còn dựng các vở Dù kê mang tính xã hội 
cuộc sống mới. Nội dung thay đổi cũng kéo theo nghệ thuật của hầu hết các quốc gia trong khu vực. Mã Lai. đương đại như: “Mẹ kế, con chồng”, “Nàng Túp 
sự thay đổi của những yếu tố khác như lối diễn Yếu tố tâm linh, tôn giáo trong các vở diễn luôn Đặc biệt, nghệ thuật Dù kê Nam Bộ với Yikê Son Hoa” (Bạc Liêu), “Nghĩa tình trong giông tố”, 
xuất, hóa trang và trang trí sân khấu ngày càng gần gắn liền với các ý niệm thiêng liêng trong việc thể của Campuchia cũng có những ảnh hưởng qua lại “Giữ đền cô Hia”, “Bông hồng Trà Vinh”, “Mối 
gũi với quần chúng hơn, thu hút người xem hơn. hiện các nhân vật. Các sân khấu biểu diễn tổng lẫn nhau. tình Bôpha - Rạngxây” (Trà Vinh)...
Các nhân vật Dù kê trong các tích xưa thuộc hợp cả đạo và đời, trần gian và thần thánh, ước lệ Yikê ban đầu là loại hình nghệ thuật chỉ trình 5. Kết luận
hai phái: phái thiện và phái ác. Trong phái thiện, nhưng cũng rất chân thật. diễn những cảnh châm biếm, du nhập từ nước Tóm lại, văn hóa của người Khmer Nam Bộ đã 
vai nam chính luôn là một nhân vật tài giỏi, hào Tính nhân văn cao cả. Nội dung ca ngợi người ngoài vào, dần dần trở thành một loại hình sân được hình thành từ lâu đời, là kết quả của sự kết 
hoa, thường là vua, hoàng tử hay bậc anh hùng hào khấu đa dạng gồm hát, múa dựa trên phong cách tinh, kế thừa của những nền văn hóa khác nhau nên 
lao động, tình yêu, tình bạn và mọi cách ứng xử 
kiệt đứng ra cứu mọi người khỏi cơn hoạn nạn. dân gian, đôi khi có cả diễn xuất thơ; không có vừa đa dạng vừa phong phú. Người Khmer khéo 
trong gia đình, ngoài xã hội hay lí giải về đạo lý làm 
Phái ác là “Chằn”, quan ác, tướng ác, công chúa đối thoại rõ ràng; từ chỗ thiên về hài, Yikê đã có léo tiếp thu tinh hoa của các dân tộc khác để tạo ra 
người. Nghệ thuật Dù kê cũng chia thành phái thiện, 
ác. Ngoài ra, hề cũng là một vai hết sức cần thiết, những vở mang tính chất bi kịch rõ ràng. Trước đây những diện mạo mới, mang sắc thái độc đáo riêng. 
phái ác, ở lành sẽ được nhiều điều hạnh phúc về sau. 
là người giải thích các chi tiết, đồng thời là người Yikê được biểu diễn trong hoàng cung nhưng về Người Khmer Nam Bộ sinh sống đông đảo nhất là 
dẫn trò, bình luận. Hay trong loại hình sân khấu Main Puteri của Ma- sau càng được phổ biến rộng rãi trên khắp cả nước. ở vùng Đồng bằng sông Cửu Long, việc phát triển 
Các làn điệu trong Dù kê, có bốn điệu chính: lai-xi-a mang tính nhân đạo sâu sắc với mong muốn Người Khmer ở Nam Bộ lại có loại hình nghệ văn hóa ở đây cũng góp phần không nhỏ vào sự 
sâm - pong (dành cho cảnh biệt ly hay các tình chữa bệnh cho dân lành, cầu xin cho con người tránh thuật Dù kê, tuy có chịu ảnh hưởng của loại hình phát triển chung của nền văn hóa Nam Bộ. Trong 
huống bị đánh đập); Ângkoreach (dành cho tâm khỏi những bất hạnh do bệnh tật gây nên. nghệ thuật Yikê của Campuchia nhưng lại có những đó, Dù kê là loại hình nghệ thuật cần được bảo tồn 
trạng buồn thảm); Mahori (giọng nữ buồn); Phát Tính dân gian. Bên cạnh các sân khấu trang sáng tạo, những điểm khác biệt rõ rệt. và phát triển.
cheay (giọng giận dữ).4 trọng, phục vụ cho cung đình thì một bộ phận sân 
Trang trí sân khấu và hóa trang: các tích truyện khấu còn phục vụ cho quảng đại quần chúng nhân Tài liệu tham khảo
Dù kê diễn ra giữa các phông màn, đạo cụ đầy đủ. dân, phục vụ nhu cầu giải trí, sinh hoạt văn hóa lễ 
Trang phục của diễn viên thì nhiều màu sắc. Diễn hội cho đồng bào, là chất keo kết dính cộng đồng Đặng Vũ Thị Thảo. 1988. Sân khấu của người Khmer ở Đồng bằng sông Cửu Long. Tìm hiểu vốn 
viên không đội mũ, nam thì bịt khăn màu, dải thong cư dân. văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ - Hậu Giang
xuống vai, nữ kết hoa hay vòng kim tuyến trên mái Chất dân gian sâu đậm và rộng rãi nhất trong Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại.
tóc. Không có nhân vật mang mặt nạ nhưng lại có các trò diễn và các nghi lễ của những ngày hội Lưu Văn Nam. 1999. Người Khmer Nam Bộ. Nam Bộ xưa và nay. Thành phố Hồ Chí Minh. 
nhân vật vẽ mặt nạ. làng, hội chùa và lễ tết. Chất dân gian thể hiện ở Nguyễn Phan Thọ. 2009. Nghệ thuật truyền thống Đông Nam Á. NXB Chính trị quốc gia.
 Sang Sết. 2004. Văn nghệ Khmer Trà Vinh với vai trò bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc. 
3 sức hấp dẫn người xem, thu hút họ tham gia vào 
 Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại Văn hóa các dân tộc. Số 7. 
4 Hoàng Túc. 2011. Diễn ca Khmer Nam Bộ. NXB Thời đại các trò chơi, tiết mục sân khấu. Xét cho đến cùng 
188 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 189