Lựa chọn biện pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm lý cho vận động viên cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam

BµI B¸O KHOA HäC
292
LÖÏA CHOÏN BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO HIEÄU QUAÛ CHUAÅN BÒ TAÂM LYÙ
CHO VAÄN ÑOÄNG VIEÂN CÔØ VUA ÑAÚNG CAÁP CAO VIEÄT NAM
Tóm tắt:
Bằng phương pháp nghiên cứu khoa học thường quy chúng tôi tiến hành lựa chọn, xây dựng
và kiểm chứng lý thuyết 05 nhóm biện pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ Vua
đẳng cấp cao Việt Nam, gồm: Nâng cao năng lực tâm lý cho VĐV (8 biện pháp); Nghiên cứu đấu
thủ của VĐV (4 biện pháp); Nghiên cứu sự tác động qua lại của các VĐV trong ván đấu (2 biện
pháp); Chuẩn bị tâm lý trước và trong giải đấu cho VĐV (5 biện pháp); Các biện pháp khác (gồm
3 biện pháp), góp nâng cao chất lượng đào tạo, huấn luyện VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam.
Từ khóa: Biện pháp, cờ vua, chuẩn bị tâm lý, VĐV đẳng cấp cao.
Choosing measures to improve the effectiveness of psychological preparation 
for Vietnamese high-level chess athletes
Summary: Through regular scientific research methods, we have selected, developed and
verified the theory of 05 groups of measures in order to improve the effectiveness of psychological
preparation for Vietnamese high-level chess players. The groups include: Psychological
development for athletes (8 measures); athletes' opponent research (4 measures); Research the
interaction of athletes in the game (2 measures); Psychological preparation before and in the
tournament for athletes (5 measures); Other measures (including 3 measures). It has contributed
to improving the quality of training Vietnamese high-level chess athletes.
Keywords: Measures, chess, psychological preparation, high-level athletes.
*TS, **PGS.TS, Trường Đại học TDTT Bắc Ninh
***ThS, Trường Đại học TDTT Bắc Ninh
****ThS, Trường Đại học Lâm Nghiệp
Trần Văn Trường*; Bùi Ngọc**
Đàm Công Tùng***; Nguyễn Quang San****
ÑAËT VAÁN ÑEÀ
Trong quá trình huấn luyện Cờ vua hiện đại,
khi các VĐV Cờ vua chuyên nghiệp nhanh
chóng cân bằng về trình độ chuyên môn thì các
trận đấu ngày càng được diễn ra gay gắt hơn ở
một cấp độ khác - đó chính là cấp độ chuẩn bị
tâm lý. 
Khi xem xét vấn đề chuẩn bị tâm lý cho
VĐV Cờ vua cần phải xác định cụ thể các biện
pháp nâng cao năng lực tâm lý, các biện pháp
nghiên cứu nhằm hiểu rõ đối phương, tự nhận
thức và nhận thức đối phương, áp dụng và phát
triển các thủ pháp phản xạ. 
Vấn đề khoa hoc đặt ra đã được một số nhà
chuyên môn trên thế giới quan tâm nghiên cứu,
song ở Việt Nam chưa có công trình nghiên cứu
nào về việc chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ vua
đẳng cấp cao. Vì vậy, việc lựa chọn nghiên cứu
các biện pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm
lý cho VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam là
vấn đề có ý nghĩa thực tiễn và có giá trị khoa
học, góp phần nâng cao chất lượng công tác
huấn luyện tâm lý nói riêng và hiệu quả đào tạo
VĐV Cờ vua nói chung. 
PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU
Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi sử
dụng phương pháp: Phương pháp phân tích và
tổng hợp tài liệu, Phương pháp phỏng vấn, tọa
đàm, Phương pháp quan sát sư phạm; Phương
pháp toán thống kê.
KEÁT QUAÛ NGHIEÂN CÖÙU VAØ BAØN LUAÄN
1. Lựa chọn biện pháp nâng cao hiệu quả
chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ vua đẳng cấp
cao Việt Nam
Kết quả nghiên cứu của nhiều công trình
khoa học đã cho thấy, trong qui trình huấn
luyện, sự chuẩn bị tâm lý cho VĐV nam và
VĐV nữ có sự khác biệt và ở mỗi giai đoạn
293
Sè §ÆC BIÖT / 2020
huấn luyện hay các thời kỳ trong giai đoạn lại
khác nhau do các yếu tố và mức độ tác động của
môi trường tập luyện, thi đấu tác động lên các
VĐV làm xuất hiện những trở ngại tâm lý khác
nhau. Do đó để lựa chọn được các biện pháp
đồng bộ, mang tính khả thi nhằm nâng cao hiệu
quả chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ vua đẳng cấp
cao Việt Nam đề tài dựa trên những căn cứ sau
đây: Căn cứ vào đặc điểm tâm lý của VĐV Cờ
vua trong tập luyện và thi đấu; Căn cứ vào đặc
điểm tâm sinh lý, giới tính của VĐV; Căn cứ vào
những kết luận đánh giá thực trạng công tác huấn
luyện tâm lý của các trung tâm Cờ vua cũng như
sự ảnh hưởng của tâm lý đối với kết quả thi đấu
của VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam; Căn
cứ vào kết quả phỏng vấn các chuyên gia, nhà
khoa học TDTT, giảng viên chuyên môn.
Chúng tôi lựa chọn và tiến hành phỏng vấn
30 chuyên gia và HLV, giảng viên có kinh
nghiệm trong công tác huấn luyện Cờ vua. Kết
quả thu được như trình bày tại bảng 1.
Bảng 1. Kết quả phỏng vấn lưạ chọn các biện pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm lý 
cho Nam VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam (n = 30)
Nhóm biện pháp Biện pháp
Ý kiến lựa chọn
Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng
mi % mi % mi %
Nâng cao năng
lực tâm lý cho
VĐV
Rèn luyện khả năng tập trung 25 83.33 5 16.67 0 0.00
Rèn luyện khả năng quan sát 24 80.00 4 13.33 2 6.67
Rèn luyện trí nhớ 22 73.33 5 16.67 3 10.00
Rèn luyện năng lực tư duy 26 86.67 4 13.33 0 0.00
Rèn luyện ý chí tập luyện, thi đấu của VĐV 25 83.33 5 16.67 0 0.00
Phương pháp rèn luyện định mức thời gian
trong mỗi nước đi, ván đấu 28 93.33 2 6.67 0 0.00
Rèn luyện tâm lý trong tình huống Seinot 29 96.67 1 3.33 0 0.00
Nâng cao chiến thuật thi đấu trong Cờ vua 27 90.00 3 10.00 0 0.00
Nghiên cứu đấu
thủ của VĐV
Phân tích các ván đấu của đối thủ 28 93.33 2 6.67 0 0.00
Phân tích kết quả thi đấu của đối thủ 23 76.67 5 16.67 2 6.67
Quan sát đối thủ 22 73.33 6 20.00 2 6.67
Xác định sở trường và phong cách thi đấu
của đối thủ 28 93.33 1 3.33 1 3.33
Nghiên cứu sự
tác động qua lại
của các VĐV
trong ván đấu
Trang bị kiến thức về đặc điểm tác động lẫn
nhau của các đối thủ trong diễn biến ván đấu 26 86.67 2 6.67 2 6.67
Trang bị các thủ pháp tác động đến tâm lý
đối thủ trong ván đấu 25 83.33 4 13.33 1 3.33
Chuẩn bị tâm lý
trước và trong
giải đấu cho VĐV
Điều chỉnh trạng thái tâm lý trước thi đấu 28 93.33 2 6.67 0 0.00
Kích thích động cơ tham gia thi đấu tích cực 27 90.00 3 10.00 0 0.00
Bồi dưỡng niềm tin cho VĐV 26 86.67 4 13.33 0 0.00
Khích lệ, động viên trước những thành công
của VĐV 25 83.33 5 16.67 0 0.00
Sử dụng ngôn ngữ để trao đổi, nói chuyện
nhằm giải tỏa tâm lý cho VĐV 24 80.00 5 16.67 1 3.33
Sử dụng các thảo dược như nhân sâm,
thuốc an thần ... 2 6.67 1 3.33 27 90.00
Sử dụng các biện pháp vật lý trị liệu như
Massage 7 23.33 8 26.67 15 50.00
Nhóm biện pháp
khác
Chơi các môn thể thao khác 15 50.00 14 46.67 1 3.33
Giải trí, thư giãn 18 60.00 6 20.00 6 20.00
Rèn luyện nề nếp, kỷ luật trong sinh hoạt 15 50.00 14 46.67 1 3.33
BµI B¸O KHOA HäC
294
Bảng 2. Kết quả phỏng vấn lưạ choṇ các biện pháp nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm lý 
cho Nữ VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam (n = 30)
Nhóm biện
pháp Biện pháp
Ý kiến lựa chọn
Rất quan trọng Quan trọng Không quan trọng
mi % mi % mi %
Nâng cao
năng lực tâm
lý cho VĐV
Rèn luyện khả năng tập trung 23 76.67 3 10.00 4 13.33
Rèn luyện khả năng quan sát 25 83.33 2 6.67 3 10.00
Rèn luyện trí nhớ 25 83.33 3 10.00 2 6.67
Rèn luyện năng lực tư duy 27 90.00 2 6.67 1 3.33
Rèn luyện ý chí tập luyện, thi đấu của VĐV 25 83.33 2 6.67 3 10.00
Phương pháp rèn luyện định mức thời gian
trong mỗi nước đi, ván đấu 25 83.33 3 10.00 2 6.67
Rèn luyện tâm lý trong tình huống Seinot 23 76.67 3 10.00 4 13.33
Nâng cao chiến thuật thi đấu trong Cờ vua 24 80.00 1 3.33 5 16.67
Nghiên cứu
đấu thủ của
VĐV
Phân tích các ván đấu của đối thủ 26 86.67 2 6.67 2 6.67
Phân tích kết quả thi đấu của đối thủ 23 76.67 4 13.33 3 10.00
Quan sát đối thủ 23 76.67 4 13.33 3 10.00
Xác định sở trường và phong cách thi đấu
của đối thủ 25 83.33 3 10.00 2 6.67
Nghiên cứu
sự tác động
qua lại của
các VĐV
trong ván đấu
Trang bị kiến thức về đặc điểm tác động lẫn
nhau của các đối thủ trong diễn biến ván đấu 24 80.00 2 6.67 4 13.33
Trang bị các thủ pháp tác động đến tâm lý
đối thủ trong ván đấu 26 86.67 2 6.67 2 6.67
Chuẩn bị tâm
lý trước và
trong giải đấu
cho VĐV
Điều chỉnh trạng thái tâm lý trước thi đấu 25 83.33 3 10.00 2 6.67
Kích thích động cơ tham gia thi đấu tích cực 22 73.33 3 10.00 5 16.67
Bồi dưỡng niềm tin cho VĐV 26 86.67 3 10.00 1 3.33
Khích lệ, động viên trước những thành công
của VĐV 25 83.33 4 13.33 1 3.33
Sử dụng ngôn ngữ để trao đổi, nói chuyện
nhằm giải tỏa tâm lý cho VĐV 28 93.33 2 6.67 0 0.00
Sử dụng các thảo dược như nhân sâm,
thuốc an thần ... 0 0.00 2 6.67 28 93.33
Sử dụng các biện pháp vật lý trị liệu như
Massage 12 40.00 5 16.67 13 43.33
Nhóm biện
pháp khác
Chơi các môn thể thao khác 18 60.00 12 40.00 0 0.00
Giải trí, thư giãn 19 63.33 11 36.67 0 0.00
Rèn luyện nề nếp, kỷ luật trong sinh hoạt 17 56.67 12 40.00 1 3.33
Qua bảng 1 và bảng 2 cho thấy: Trong các
nhóm biện pháp pháp đưa ra thì biện pháp sử
dụng các thảo dược như nhân sâm, thuốc an thần
không được các chuyên gia tán thành. Theo
nghiên cứu thì trước đây đã có sử dụng biện
pháp này giúp VĐV tỉnh táo hơn. Tuy nhiên
những nghiên cứu sau này đã chỉ ra rằng chính
những căng thẳng tâm lý của VĐV đã thúc đẩy
và phát huy khả năng sáng tạo trong Cờ vua.
Biện pháp sử dụng vật lý trị liệu như Massage
295
Sè §ÆC BIÖT / 2020
cũng không được các chuyên gia tán thành nên
đề tài loại bỏ. 
2. Xây dựng biện pháp nâng cao hiệu quả
chuẩn bị tâm lý của VĐV Cờ vua đẳng cấp
cao Việt Nam
Trên cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng
biện pháp và hiệu quả chuẩn bị tâm lý cho VĐV,
đề tài tiến hành xây dựng nội dung các nhóm
biện pháp. 
Nhóm biện pháp 1: Nâng cao năng lực tâm
lý cho VĐV
Mục đích: Những phẩm chất tâm lý của VĐV
Cờ vua bao gồm khả năng tập trung, khả năng
quan sát, trí nhớ, năng lực tư duy, ý chí... đều là
những năng lực tâm lý cơ bản của VĐV được
phát huy ở mức cao. Nếu được huấn luyện tâm
lý thường xuyên thì sẽ nâng cao được những
phẩm chất tâm lý ấy. Đây chính là cơ sở cho việc
chuẩn bị tâm lý trước giải đấu cho VĐV.
Nội dung và cách thức thực hiện:
- Sử dụng các bài tập rèn luyện kỹ năng quan
sát, trí nhớ, năng lực tư duy của VĐV. Trong quá
trình thực hiện thường xuyên có các nhiễu tác
động gây cản trở, khó khăn cho VĐV. Điều này
tạo cho VĐV rèn luyện khả năng tập trung chú
ý, cũng như thích ứng với các nhiễu tác động
trong thi đấu thực tiễn.
- Đặt ra mục tiêu phấn đấu cụ thể trong từng
giai đoạn huấn luyện cho VĐV nhằm tạo động
lực, ý chí, nhắc nhở VĐV hoàn thành được
nhiệm vụ tập luyện của mình. Vì vây yêu cầu
mục tiêu đặt ra không nên quá khó hay quá dễ.
Nếu quá khó sẽ tạo áp lực lớn cho VĐV, dễ dẫn
tới căng thẳng và mệt mỏi, chán nản khi không
hoàn thành được mục tiêu đề ra; Nếu quá dễ thì
mục tiêu đó sẽ không trở thành động lực thúc
đẩy VĐV tập luyện.
- Xây dựng nội quy, quy chế cũng như thời
gian biểu cho VĐV trong tập luyện và sinh hoạt
hàng ngày. Điều này sẽ giúp VĐV rèn luyện được
ý thức tổ chức kỷ luật, trách nhiệm, tính cẩn thận
trong công việc và hình thành thích ứng. 
- Sử dụng các bài tập có định mức thời gian
cho mỗi nước đi hay các tình huống Seinot. Đó
là những tình huống căng thẳng tâm lý nhất đối
với VĐV Cờ vua khi mà vừa phải chịu sự tác
động từ những tình huống trong ván đấu vừa phải
chịu áp lực từ thời gian đem lại. Qua đó VĐV
hình thành năng lực thích ứng được những áp lực
tâm lý lớn mà trong thực tiễn thi đấu đem lại.
- Giúp VĐV nhận thức rõ được năng lực của
bản thân mình, hiểu mình mạnh ở điểm nào, yếu
ở điểm nào. Qua đó VĐV có những biện pháp
Chuẩn bị tâm lý có vai trò đặc biệt quan trọng trong thi đấu các môn thể thao nói chung và
môn Cờ vua nói riêng
BµI B¸O KHOA HäC
296
khắc phục những nhược điểm cũng như phát
huy tốt hơn nữa sức mạnh của bản thân. Khi vào
thực tiễn thi đấu nó sẽ giúp VĐV tự tin hơn,
tránh tự ti cũng như tự kiêu trong thi đấu. 
Nhóm biện pháp 2: Nghiên cứu đấu thủ
của VĐV
Mục đích: Giúp cho VĐV hiểu rõ được trình
độ, năng lực thực sự của đối thủ cũng như xác
định được phong cách thi đấu, ửu điểm, nhược
điểm của đối thủ. Trên cơ sở đó các HLV, VĐV
tìm ra được các chiến thuật thi đấu phù hợp.
Nội dung và cách thức thực hiện:
- Phân tích các ván đấu của đối thủ: lựa chọn
và phân tích các giải đấu, ván đấu của những đối
thủ có sự tranh giành thành tích trực tiếp với
mình. Số lượng ván đấu nghiên cứu một đối thủ
ít nhất khoảng 15 đến 20 ván đấu. 
- Phân tích kết quả thi đấu của đối thủ: Khi
phác hoạ tính cách cá nhân của VĐV Cờ vua thì
thông tin nhiều nhất có được là phân tích chuyên
biệt những kết quả đã đạt được của họ trong các
giải đấu. Trước tiên chúng ta sử dụng kết quả so
sánh được chỉ ra trong các giai đoạn thi đấu, sau
đó nghiên cứu phản ứng trong những thất bại,
cũng như đặc điểm lối chơi của các đấu thủ có
sức mạnh khác nhau (so với “nhóm đứng đầu”,
“nhóm trung bình” và nhóm “tốp cuối”).
Phương pháp tích kết quả có lợi ích không
chỉ khi nghiên cứu người khác, mà còn có triển
vọng để hiểu biết sự thay đổi kết quả lối chơi
của chính bản thân mình. Hơn nữa, những dữ
liệu nhận được trong quá trình phân tích giúp
cho VĐV Cờ vua tự nhận thức về bản thân.
- Quan sát đối thủ: Khi quan sát đấu thủ cần
lưu ý đến các nội dung: tiếng gõ khi di chuyển
quân cờ và bấm đồng hồ, không ngừng đề nghị
hòa, cố ý ghi vào biên bản nước đi yếu, trong khi
đó lại suy nghĩ về nước đi khác v.v Phương
pháp quan sát khoa học luôn cần thiết để đánh giá
khách quan về đối phương. Qua những dữ liệu
thu được có thể hiểu rõ hơn về mức độ sẵn sàng
của VĐV Cờ vua, trạng thái cảm xúc của đấu thủ,
thậm chí dự đoán cả ý đồ của đấu thủ.
- Xác định sở trường và phong cách thi đấu
của đối thủ: Cần xác định rõ đối thủ sử dụng các
khai cuộc sở trường nào, thiên về chiến lược hay
chiến thuật, chơi tốt ở giai đoạn nào của ván cờ,
thích sử dụng Mã hay Tượng trong ván đấu v.v...
Nhóm biện pháp 3: Nghiên cứu sự tác
động qua lại của các VĐV trong ván đấu
Mục đích: Giúp cho VĐV hiểu rõ được
những diễn biến tâm lý, những nhiễu tác động
từ bên ngoài cũng như từ trực tiếp đối thủ của
mình mang lại. Từ đó VĐV có thể đưa ra những
giải pháp khắc phục và tránh được các sốc tâm
lý trong thi đấu.
Nội dung và cách thức thực hiện:
- Trang bị kiến thức về đặc điểm tác động lẫn
nhau của các đối thủ trong diễn biến ván đấu.
- Trang bị các thủ pháp tác động đến tâm lý
đối thủ trong ván đấu: Trang bị cho VĐV những
kỹ năng, kỹ xảo, tiểu xảo thường gặp trong thi
đấu và các giải pháp khắc phục các tiểu xảo đó.
Nhóm biện pháp 4: Chuẩn bị tâm lý trước
và trong giải đấu cho VĐV
Mục đích: Do đặc trưng trình độ, cá tính, thái
độ, tình cảm, động cơ ...không giống nhau dẫn
đến tâm lý VĐV trước giải đấu, ván đấu không
giống nhau. Vì thế HLV phải đánh giá chính xác
tâm lý VĐV, nắm rõ năng lực tâm lý, ưu thế, hạn
chế của VĐV, từ đó HLV có các giải pháp phù
hợp tác động đến tâm lý VĐV.
Nội dung và cách thức thực hiện:
- Điều chỉnh trạng thái tâm lý trước thi đấu:
Cần xác định xem tâm lý VĐV đang ở trạng thái
nào trước khi thi đấu. Sốt xuất phát, thờ ở hay
sẵn sàng thi đấu.
- Kích thích động cơ tham gia thi đấu tích cực.
- Bồi dưỡng niềm tin cho VĐV. 
- Khích lệ, động viên trước những thành công
của VĐV.
- Sử dụng ngôn ngữ để trao đổi, nói chuyện
nhằm giải tỏa tâm lý cho VĐV.
Nhóm các biện pháp khác:
Mục đích: Giải tỏa strees, giúp VĐV hồi
phục nhanh dựa trên cơ sở của lý thuyết hồi
phục tích cực.
Nội dung và cách thức thực hiện:
- Chơi các môn thể thao khác: Sau mỗi buổi
tập, ván đấu, HLV tổ chức cho VĐV chơi các
môn thể thao nhẹ nhàng, vui vẻ như đá cầu. 
- Giải trí, thư giãn bằng các biện pháp như
tham quan, dạo chơi tại các địa điểm tách rời
môi trường thi đấu.
- Rèn luyện nề nếp, chế độ sinh hoạt khoa học.
Lưu ý: Các biện pháp này cần phải được thực
297
Sè §ÆC BIÖT / 2020
hiện thường xuyên, liên tục trong suốt quá trình
huấn luyện. 
3. Kiểm chứng lý thuyết các biện pháp
nâng cao hiệu quả chuẩn bị tâm lý cho VĐV
Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam
Chúng tôi xác định tính khả thi thông qua
phỏng vấn 30 chuyên gia và HLV Cờ vua. Các
biện pháp được khảo sát với thang điểm ở 3 mức
độ: Rất khả thi = 2 điểm; Khả thi = 1 điểm;
Không khả thi = 0 điểm. Nguyên tắc lựa chọn:
Các biện pháp phải đạt được 80% ý kiến đồng ý
trở lên. Kết quả phỏng vấn trình bày tại bảng 3. 
Kết quả khảo sát cho thấy 5/5 nhóm biện
pháp được các chuyên gia, HLV cờ vua đánh giá
rất khả thi và khả thi chiếm tỷ lệ từ 91.66% trở
lên. Như vậy 05 nhóm biện pháp mà chúng tôi
đề xuất đều có đủ tính khả thi và thực tiễn.
KEÁT LUAÄN 
Kết quả nghiên cứu đã lựa chọn và xây dựng
được 5 nhóm biện pháp nâng cao hiệu quả
chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ vua đẳng cấp cao
Việt Nam, bao gồm: Nâng cao năng lực tâm lý
cho VĐV (8 biện pháp); Nghiên cứu đấu thủ của
VĐV (4 biện pháp); Nghiên cứu sự tác động qua
lại của các VĐV trong ván đấu (2 biện pháp);
Chuẩn bị tâm lý trước và trong giải đấu cho
VĐV (5 biện pháp); Các biện pháp khác (gồm
3 biện pháp). 
Các nhóm biện pháp đã được kiểm chứng lý
thuyết về tính khả thi để áp dụng vào thực tiễn
trong huấn luyện chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ
vua đẳng cấp cao. 
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Nguyễn Hồng Dương (2015), Giáo trình
Cờ vua, Nxb TDTT, Hà Nội.
2. Dlôtnhic (1996), Cờ vua: Khoa học - Kinh
nghiệm - Trình độ, Nxb TDTT, Hà Nội, Dịch:
Đàm Quốc Chính.
3. Ia.B. Extrin (1995), Lý thuyết thực hành
Cờ vua, (Dịch: Phùng Duy Quang), Nxb TDTT,
Hà Nội. 
4. Krogius N.V (1981), Chuẩn bị tâm lý cho
VĐV Cờ vua, (Dịch: Đặng Văn Dũng), Nxb
TDTT, Matxcơva. 
5. Panus Vichto Griôrevich (2001), “Cờ vua
như một phương tiện phát triển tâm lý vận động
cho trẻ em liệt não”, Luận án tiến sỹ KHGD,
Học viện TDTT Quốc gia Nga - Mátxcơva.
(Bài nộp ngày 16/11/2020, phản biện ngày
26/11/2020, duyệt in ngày 4/12/2020
Chịu trách nhiệm chính: Trần Văn Trường
Email: truong.cv29@gmail.com)
Bảng 3. Kết quả khảo sát tính khả thi và thực tiễn của các biện pháp nâng cao hiệu quả 
chuẩn bị tâm lý cho VĐV Cờ vua đẳng cấp cao Việt Nam (n=30)
TT Các nhóm biện pháp
Số người lựa chọn
Tổng
điểm
Tỉ lệ
%
Rất 
khả thi 
(2 điểm)
Khả thi 
(1 điểm)
Không
khả thi
(0 điểm)
mi mi mi
1 Nâng cao năng lực tâm lý cho VĐV 29 1 0 59 98.33
2 Nghiên cứu đấu thủ của VĐV 27 3 0 57 95.00
3 Nghiên cứu sự tác động qua lại của các VĐVtrong ván đấu 26 4 0 56 93.33
4 Chuẩn bị tâm lý trước và trong giải đấu cho VĐV 28 2 0 58 96.66
5 Nhóm biện pháp khác 25 5 0 55 91.66