Lịch sử Tây Hạ và tiểu thuyết Đôn Hoàng của Inoue Yasushi

 TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM TP HỒ CHÍ MINH 
TẠP CHÍ KHOA HỌC 
HO CHI MINH CITY UNIVERSITY OF EDUCATION
JOURNAL OF SCIENCE
ISSN: 
1859-3100 
KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN 
Tập 16, Số 5 (2019): 5-18 
SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES
Vol. 16, No. 5 (2019): 5-18
 Email: tapchikhoahoc@hcmue.edu.vn; Website:  
5 
LỊCH SỬ TÂY HẠ VÀ TIỂU THUYẾT ĐÔN HOÀNG CỦA INOUE YASUSHI 
Phan Thu Vân 
Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh 
* Tác giả liên hệ: Phan Thu Vân – Email: vanpth@hcmue.edu.vn 
Ngày nhận bài: 21-3-2019; ngày nhận bài sửa: 29-3-2019; ngày duyệt đăng: 20-4-2019 
TÓM TẮT 
 Bài viết giới thiệu lịch sử Tây Hạ và tìm hiểu nguyên nhân tiểu thuyết lịch sử Đôn Hoàng 
(Tonko – 1959) của Inoue Yasushi được xây dựng trên bối cảnh của một quốc gia từng bị lãng quên 
trong lịch sử. 
Từ khóa: Inoue Yasushi, Đôn Hoàng, tiểu thuyết lịch sử, lịch sử Tây Hạ. 
1. Mở đầu 
Thời kì nhà Tống, ở vùng Tây Bắc Trung Quốc có một vương triều đặc biệt, tự xưng 
là nước Đại Hạ, dân tộc chủ yếu là Đảng Hạng; thời Bắc Tống từng đối phó với Bắc Tống 
và Liêu, thời Nam Tống cùng xưng hùng với Nam Tống và Kim. Đại Hạ có tổng cộng 
mười đời vua, tồn tại 190 năm (1038～1227), cuối cùng bị diệt vong dưới tay Mông Cổ. 
Văn tự của họ trở thành tử ngữ, sách vở điển tịch bị mai một, lịch sử văn hóa Tây Hạ cũng 
mơ hồ không rõ, dân tộc Tây Hạ đã hòa chung vào dòng chảy lớn của Trung Hoa. Người 
sau gọi đó là vương triều thần bí. Vì vương triều này không lưu lại sử liệu, nên để nghiên 
cứu lịch sử của họ, phải hoàn toàn dựa vào các ghi chép của Trung Hoa cổ đại, người 
Trung Hoa gọi nước Hạ nằm phía Tây này là Tây Hạ. Gần tám thế kỉ sau khi vương triều 
Tây Hạ diệt vong, nhà văn Nhật Bản Inoue Yasushi1 đã tái hiện lại lịch sử Tây Hạ, đặc biệt 
là sức hút của chữ viết Tây Hạ, qua tác phẩm Đôn Hoàng (1959). Có thể nói, sự ra đời của 
cuốn tiểu thuyết lịch sử Đôn Hoàng đã gây kinh ngạc không chỉ trên văn đàn Nhật Bản, mà 
còn cả trên văn đàn Trung Quốc. Trung Quốc, một quốc gia giàu truyền thống sử học, say 
mê nghiên cứu đến ngọn nguồn của mọi vấn đề, bàng hoàng khi nhận ra một lỗ hổng lớn 
trong lịch sử nghiên cứu nước nhà: tại thời điểm ấy, Tây Hạ đã trở thành Ninh Hạ, cùng 
một phần Tân Cương, một phần Thanh Hải, một phần Nội Mông Cổ, đều thuộc lãnh thổ 
Trung Quốc, nhưng không ai biết gì về Tây Hạ; không một ấn phẩm nào, không một 
nghiên cứu nào từng được thực hiện về Tây Hạ. 
1 Những thông tin về cuộc đời sự nghiệp tác giả Inoue Yasushi đã được chúng tôi giới thiệu trong hai bài viết Lang tai kí 
của Inoue Yasushi: Giấc mộng Tây vực từ văn học đến điện ảnh, Tạp chí Nghiên cứu Văn học, số 9 (535) tháng 9/2016, 
tr.115-127; Lịch sử và con người trong một số tác phẩm đề tài lịch sử Trung Hoa – Tây vực của Inoue Yasushi. Tạp chí 
Khoa học, số 14(4b), tr.105-115. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 5-18 
6 
Lịch sử Tây Hạ có gì đặc biệt, và vì sao Inoue Yasushi chọn vén bức màn lịch sử để 
viết cuốn tiểu thuyết lịch sử để đời của ông? Trong bài viết này, chúng tôi cố gắng trả lời 
câu hỏi đó. 
2. Tác phẩm Đôn Hoàng 
 Ban đầu, Đôn Hoàng (《敦煌》 Tonko) được đăng thành nhiều kì trên tạp chí Quần 
tượng 《群像》 từ tháng 1 đến tháng 5 năm Chiêu Hòa thứ 34 (1959), bộ tiểu thuyết với 
câu chuyện kì lạ xảy ra trên con đường tơ lụa phía Tây đất nước Trung Hoa xa xôi đã 
nhanh chóng trở nên nổi như cồn tại Nhật Bản. 
 Đôn Hoàng nằm phía Tây tỉnh Cam Túc, giống như Lâu Lan thời cổ đại, là một đô 
thị cổ đầy ma lực như một câu đố không lời giải. Đôn Hoàng là nơi bắt đầu của con đường 
tơ lụa thời cổ đại, là trung tâm giao lưu văn hóa giữa Trung nguyên và Tây vực, đồng thời 
cũng là địa điểm đóng quân, nút thắt kinh tế và giao thông trọng yếu. Lịch sử quần thể 
hang Mạc Cao Đôn Hoàng vốn là một bộ tiểu thuyết kì bí được viết bởi thời gian. Đến lượt 
Inoue Yasushi, ông thông qua ba nhân vật hư cấu: “thần bảo hộ văn hóa” Triệu Hành Đức, 
“tướng quân anh dũng” Chu Vương Lễ và “nô lệ của tài sản” Úy Trì Quang, xen kẽ giữa 
nhiều nhân vật lịch sử có thật, để cố gắng thử giải thích lí do tồn tại của hàng trăm hang 
động Mạc Cao, với vô số bích họa và điêu khắc Phật giáo, hàng loạt các loại cổ vật cũng 
như bạt ngàn kinh văn chất chứa bên trong. 
 Tiểu thuyết bắt đầu bằng việc Triệu Hành Đức từ nông thôn Hồ Nam đi đến thủ đô 
Khai Phong của nhà Tống, không ngờ trước kì thi điện ở Khai Phong, vì ngủ quên mà lỡ 
mất giờ thi. Sau đó, tình cờ, chàng cứu một cô gái Tây Hạ suýt bị sát hại. Tiếp xúc với 
tiếng Tây Hạ, Triệu Hành Đức bắt đầu bị cuốn hút bởi ngôn ngữ này, chàng quyết tâm đến 
Tây Hạ. Trên đường đi, chàng tham gia một đội quân người Hán do Chu Vương Lễ dẫn 
đầu, được Chu Vương Lễ trọng dụng. Trên chiến trường, chàng lại cứu được con gái 
vương tôn của tộc Hồi Hột, hai bên nảy sinh tình cảm. Triệu Hành Đức vì muốn tới đô 
thành Hưng Khánh của Tây Hạ để học chữ, bèn nhờ Chu Vương Lễ chăm sóc người yêu, 
không ngờ Lý Nguyên Hạo của Tây Hạ lại cướp nàng làm thiếp. Về sau, quận chúa ... ng của người Nhật Bản. 
5. Người Tây Hạ yêu tự do, yêu thiên nhiên, dũng cảm quật cường, không chịu lùi 
bước, khi cần thiết sẵn sàng coi cái chết nhẹ tựa lông hồng... Những phẩm chất này rất gần 
gũi với tâm hồn Nhật Bản. Mỗi người Tây Hạ, dù nam hay nữ, đều là một chiến binh. Tinh 
thần chiến binh này cũng rất được ngưỡng mộ ở Nhật Bản. 
6. Tây Hạ là một dân tộc du mục mà lại tôn thờ Khổng tử, một dân tộc lớn lên trên 
lưng ngựa nhưng lại nương tựa văn hóa Nho gia, một dân tộc thiện chiến và luôn sẵn sàng 
quyết tử song lại sùng thượng Phật giáo. Đây là một dân tộc đầy mâu thuẫn, thậm chí đôi 
chỗ cực đoan; nhưng chính sự mâu thuẫn và cực đoan này lại rất gần gũi với một mặt tính 
cách nào đó của người Nhật Bản. 
7. Người Tây Hạ học hỏi Nho giáo và Phật giáo từ Trung Quốc, áp dụng triết lý 
Nho giáo trong việc xây dựng bộ máy hành chính và giữ kỉ cương triều đình, đồng thời 
sùng bái đạo Phật trong đời sống văn hóa. Những điểm này có phần tương đồng với Nhật 
Bản. 
8. Giai đoạn lịch sử Tây Hạ mà Inoue Yasushi lựa chọn để tập trung xây dựng tiểu 
thuyết của mình là giai đoạn cuối thời Lý Đức Minh, đầu thời Lý Nguyên Hạo. Đây là giai 
đoạn dựng nước, thể hiện rõ khí phách dân tộc, cũng như khát vọng xây dựng bản sắc riêng 
cho dân tộc Tây Hạ, qua đó cũng ẩn chứa khát vọng và những suy nghĩ của Inoue Yasushi 
về nước Nhật trong giai đoạn tái xây dựng đất nước sau chiến tranh. 
Qua tác phẩm Đôn Hoàng, có thể thấy vấn đề khơi gợi mối quan tâm hàng đầu đối 
với Tây Hạ của Inoue Yasushi chính là văn tự. Văn tự là tiêu chí quan trọng để đo sự phát 
triển của văn minh, đồng thời cũng thể hiện sự tôn nghiêm của một nền văn hóa. 
Một chính quyền muốn được công nhận, được coi trọng, nhất định phải có chữ viết 
riêng của mình. Năm 1036, Dã Lợi Nhân Vinh16 nhận chỉ thị của Lý Nguyên Hạo, sáng tạo 
văn tự Tây Hạ. Nhìn ra các nước xung quanh, không chỉ Tống và Liêu có chữ viết riêng, 
mà đến Thổ Phồn, Hồi Hột là các chính quyền dân tộc thiểu số cũng có chữ viết, nên 
Nguyên Hạo ý thức sâu sắc rằng muốn tạo nên một triều đại, xây dựng một quốc gia, muốn 
làm hoàng đế của quốc gia đó, trước tiên phải tạo lập được một nền tảng vững chắc về văn 
16 Dã Lợi Nhân Vinh 野利仁荣 (? - 1942)：trọng thần khai quốc của nhà Hạ, tương truyền là người đã tạo ra chữ Tây 
Hạ. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 5-18 
14 
hóa, mà nền tảng này không thể chỉ dựa trên sự vay mượn từ văn hóa Hán. Ông cùng Dã 
Lợi Nhân Vinh đã dùng bốn năm, từ 1032 đến 1036, để sáng tạo ra một loại văn tự hoàn 
toàn mới. Cuối cùng, họ đã sáng tạo ra một hệ thống gần sáu ngàn chữ Tây Hạ17, lập thành 
mười hai quyển quốc sách ban hành trong cả nước. Hệ thống chữ viết này từ khi sáng tạo 
ra, đến lúc thúc đẩy việc truyền bá khắp cả nước, đến lúc chính thức sử dụng trong phạm vi 
quốc gia, chỉ vỏn vẹn khoảng thời gian rất ngắn ngủi. Đây là một kì tích trong lịch sử văn 
hóa thế giới. 
Chữ Tây Hạ mô phòng chữ Hán, song không một chữ Tây Hạ nào giống với chữ 
Hán. Tuy vậy, dù về mặt hình thức có khác, cấu tạo chữ vẫn dựa trên quy tắc giống hệt như 
chữ Hán (tượng hình, hội ý...). Người Hán vốn coi thường các dân tộc nhỏ bé xung quanh 
mình, thậm chí coi thường cả văn hóa của họ, sự coi thường ấy được thể hiện rõ trong tác 
phẩm Đôn Hoàng: 
Hôm sau, Triệu Hành Đức hỏi thăm được vị lão nhân kia là quan bộ Lễ, bèn cố ý vào 
nha môn để bái vọng. Điều kì quái là sự đau đớn vì bỏ lỡ điện thí đã hoàn toàn tan biến trong 
lòng chàng. Hành Đức đến xin gặp ba lần mới được cho vào. Chàng đưa tấm vải ra cho ông 
xem, xin ông đọc giúp. Thế nhưng, ông chỉ cúi xuống cắm mặt nhìn chăm chăm vào tấm vải 
mãi không ngẩng đầu lên. Hành Đức giải thích về lai lịch của tấm vải, khi ấy ông quan già 
mới rời mắt khỏi nó: “Ta chưa bao giờ nhìn thấy loại văn tự này. Chữ Khiết Đan và chữ Hồi 
Hột ta đều biết, nhưng lại chưa biết rằng hóa ra Tây Hạ cũng có chữ viết riêng. Loại chữ này 
chắc mới được sáng tạo ra. Đây là một dạng văn tự mô phỏng Hán văn, chẳng có ý nghĩa gì 
to lớn lắm.” 
Hành Đức bèn nói: “Nhưng một dân tộc có văn tự của riêng họ thì là một việc lớn phi 
thường, chẳng phải sao? Đợi đến khi Tây Hạ lớn mạnh rồi, thì tất cả các điển tịch đến từ 
phương Tây đi qua Tây Hạ tất đều phải được dịch thành chữ Tây Hạ, cứ như vậy, tất cả văn 
hóa đã từng được truyền bá đến Tây Hạ mà chưa từng được tiếp nhận, đều sẽ có thể cắm rễ 
tại Tây Hạ.” 
Vị quan già trầm ngâm hồi lâu rồi nói: “Ta nghĩ chẳng cần lo lắng quá, Tây Hạ không 
đến mức lớn mạnh được đâu.” 
“Thế nhưng, việc có chữ viết riêng chẳng phải thể hiện Tây Hạ nghiễm nhiên đã trở 
thành một nước lớn rồi sao?” 
“Mấy nước man di đó hơi mở rộng được lãnh thổ thì lập tức muốn bắt chước nước 
khác để ra vẻ ra đây. Tây Hạ có gắng mấy cũng chẳng qua là một nhánh của lũ mọi rợ, không 
phải dân tộc đặc biệt ưu tú gì.” 
“Không phải. Tôi cho rằng Tây Hạ đủ tiềm lực để trở thành nước lớn. Chính như Hà 
Lượng từng dự đoán, sớm muộn cũng sẽ trở thành nỗi lo lớn của Trung Nguyên.” Hành Đức 
đáp. 
17 Trong Trung tâm nghiên cứu phương Đông của St. Petersburg lưu giữ một quyển sách rất quan trọng tên là Văn Hải, từ 
điển chữ viết của người Đảng Hạng. Các chuyên gia phát hiện trong Văn Hải có hơn năm ngàn chữ Tây Hạ, trong đó có 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Phan Thu Vân 
15 
Chàng không hề do dự khi thốt ra những lời này. Trong giấc mơ nơi trung đình 
Thượng Thư tỉnh, chàng từng chỉ trích sự thất bại trong chính sách Tây Hạ của nhà cầm 
quyền. Lúc này đây, chàng cảm thấy những lời nói ra còn thực tế và mạnh mẽ hơn khi ấy. 
Chỉ một người con gái nơi góc chợ ngoài thành còn mang yếu tố đủ để giúp Tây Hạ trở nên 
hùng mạnh. Sự tĩnh tại lạnh lùng coi cái chết nhẹ tựa lông hồng một cách đáng kinh ngạc, 
tính cách ấy chỉ e rằng không phải bắt nguồn từ cá thể, giống như vầng tối trong đôi mắt 
nàng, sự trầm lặng điềm tĩnh coi mọi thứ thuộc về sinh mệnh đều nhẹ như không, tất phải bắt 
nguồn từ huyết mạch của dân tộc Tây Hạ. 
(Inoue, 2015, p.10-11) 
Quả thực, người Hán chưa bao giờ có ý thức học hỏi hay lưu giữ những vấn đề liên 
quan đến chữ Tây Hạ. Tống sử – Hạ quốc truyện (《宋史－夏國傳》) ghi chép về Tây Hạ 
rất giản lược khái quát, không đả động gì lắm đến chữ Tây Hạ. Ngôn ngữ này đã thất 
truyền được gần tám thế kỉ, hầu như không ai còn biết gì về nó. Cho đến nay, người có thể 
đọc hiểu chữ Tây Hạ trên toàn thế giới chỉ đếm trên đầu ngón tay. Thế nhưng, Inoue 
Yasushi cũng giống như nhân vật Triệu Hành Đức của ông, ngay lập tức đã bị chữ Tây Hạ 
hớp hồn. Có lẽ vì Nhật Bản cũng giống như Tây Hạ, đã từng xây dựng hệ thống chữ viết 
của dân tộc mình trên nền tảng chữ Hán, rồi nhờ dịch thuật “các điển tịch đến từ phương 
Tây” mà dần mở mang tư tưởng và trở nên lớn mạnh. 
Nhân vật chính Triệu Hành Đức trong Đôn Hoàng chính vì lòng hiếu kì với một loại 
chữ viết kì lạ mới mẻ, mà thực hiện hành trình ngàn dặm suốt nhiều năm liền để đến được 
thủ phủ Hưng Khánh của Tây Hạ, học cho được loại chữ viết này. Hành trình của chàng từ 
Linh Châu, đến Lương Châu, đến Cam Châu, Hưng Khánh, rồi Qua Châu, Sa Châu (Đôn 
Hoàng) gắn chặt cùng các chặng viễn chinh của quân Tây Hạ, đồng thời cũng là hành trình 
khao khát giải mã văn hóa. Nhờ học vấn uyên thâm, chàng được tham gia vào công việc 
lập bảng đối chiếu chữ Hán và chữ Tây Hạ, trở thành một trong những người có công cho 
ra đời cuốn Phiên Hán hợp thời chưởng trung châu. 
Hành Đức lật dở cuốn sách nhỏ, rất nhiều từ ngữ do chàng tuyển chọn đập vào mắt 
chàng: phích lịch, hỏa diệm, cam lộ, huyền phong..., những từ liên quan đến hiện tượng tự 
nhiên được xếp thành một hàng, phía bên phải xếp các chữ Tây Hạ tương ứng, chữ Tây Hạ 
có chú cách phát âm bằng chữ Hán, chữ Hán thì kèm theo cách phát âm bằng chữ Tây Hạ. 
Chữ viết trên cuốn sách nhỏ cũng rất đẹp, không biết có phải do các học sinh viết hay không. 
Nhưng dù thế nào chăng nữa, đối với Hành Đức, cuốn sách này cũng rất đáng được giữ làm 
kỉ niệm. 
Lật sang một trang khác, là một loạt tên các con vật: mèo, chó, lợn, lạc đà, trâu, ngựa. 
Trang tiếp theo là các từ có liên quan đến thân thể: đầu, mắt, não, mũi, lưỡi, răng, môi. 
Hành Đức lật sách xem hồi lâu mới cầm bút thấm đẫm mực, viết lên phần giấy trắng 
khoảng 2000 chữ thường dùng. Ngày nay, các học giả gọi loại chữ viết này là chữ Tây Hạ hoặc chữ Phiên. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 5-18 
16 
hẹp và dài trên bìa sách mấy chữ “Phiên Hán hợp thời chưởng trung châu” (Bảo bối trong 
lòng bàn tay về chữ nước ngoài và chữ Hán). 
(Inoue 2015: 90) 
Trên thực tế, sách Phiên Hán hợp thời chưởng trung châu là bộ từ điển song ngữ do 
Cốt Lặc Mậu Tài (骨勒茂才 Gule Moucai) người Tây Hạ biên soạn, được in năm hai mươi 
mốt Càn Hựu, đời Hạ Nhân Tông (năm 1190), là bộ sách dạy chữ thông thường, mỗi từ 
đều dùng hai văn tự Phiên, Hán phân thành bốn mục, chú âm chú nghĩa cho nhau, tra cứu 
rất thuận tiện18. Người biết chữ Hán không biết chữ Tây Hạ, hoặc biết chữ Tây Hạ mà 
không biết chữ Hán đều có thể học được ngôn ngữ còn lại nhờ vào cuốn sách này19. 
Trong lịch sử, Lý Nguyên Hạo từng ra lệnh tất cả chính lệnh, công văn, giấy tờ đều 
phải sử dụng chữ Tây Hạ. Đây là phương pháp hiệu quả nhất để thúc đẩy phổ cập một 
ngôn ngữ mới. Những người muốn làm quan, buộc phải học tiếng Tây Hạ trong thời gian 
ngắn nhất. Năm 1039, năm thứ hai sau khi thành lập nước Tây Hạ, các cơ quan giáo dục 
chuyên dạy chữ Tây Hạ đã được thành lập, trong đó có Phiên học viện. Người sáng lập chữ 
Tây Hạ là Dã Lợi Nhân Vinh trở thành người phụ trách đầu tiên của Phiên học viện. Nhiệm 
vụ của học viện này là đào tạo ra những người tinh thông cả chữ Hán lẫn chữ Tây Hạ, đồng 
thời tiến hành dịch sách chữ Hán ra chữ Tây Hạ. Việc dịch thuật cũng là một trong những 
phương thức tốt nhất để thúc đẩy truyền bá văn hóa. Như vậy, Nguyên Hạo đã sử dụng ba 
con đường chính để phổ cập ngôn ngữ mới cho người Tây Hạ: Dạy học, hành chính và 
dịch thuật và in ấn. 
Nhân vật Triệu Hành Đức đã được “đo ni đóng giày” để khớp với những điều kiện 
lịch sử này, trở thành một mắt xích quan trọng trong việc phổ biến và bảo tồn ngôn ngữ 
Tây Hạ, đồng thời nhờ cơ duyên trời định, góp phần lưu giữ di sản kinh Phật chùa Đại 
Vân, cũng là một phần di sản của thế giới này. 
Hành Đức quay đầu nhìn lại, chỉ thấy những con lạc đà chất đầy các kiện hàng to nhỏ 
lặng lẽ nối đuôi nhau dưới ánh trăng trắng bạc. Nghĩ tới việc tất cả những thứ trong các kiện 
hàng to nhỏ ấy đều là kinh sách, Hành Đức không khỏi cảm thấy đoàn lạc đà sau lưng chàng 
18 Cuốn sách tổng cộng 37 trang, gồm 414 mục chữ, phân làm 9 loại lớn, nội dung bao gồm từ vựng liên quan đến bầu trời, 
mặt trời mặt trăng và các vì sao – nhật nguyệt tinh tú, sự biến hóa của giới tự nhiên, núi non sông biển, khoáng sản, thực vật và 
động vật, quân tử, tiểu nhân, các bộ phận cơ thể người và hoạt động của con người. Loại cuối cùng chiếm đến nửa cuốn sách, 
bao gồm cách xưng hô giữa thân bằng quyến thuộc, hoạt động Phật sự, kiến trúc nhà cửa, đồ dùng hàng ngày, trang sức – y 
phục, công cụ canh điền làm nông, cơ cấu chính phủ, trình tự tố tụng, biểu diễn nhạc khí, đồ ăn uống, đồ cưỡi ngựa, đồ dùng 
cho hôn sự... Cuốn sách này là một tài liệu quan trọng để nghiên cứu ngôn ngữ, chữ viết Tây Hạ và hiểu về xã hội Tây Hạ, 
cũng là loại sách công cụ đơn giản tiện lợi nhất dành cho người mới học tiếng Tây Hạ, là “chìa khóa” duy nhất có thể mở kho 
báu văn hiến Tây Hạ. 
19 Năm 1909, học giả Nga Aleksey Ivanovich Ivanov đã dựa trên tài liệu này để viết bài báo khoa học có tên Nguyên cứu ngôn 
ngữ Tây Hạ, nhờ đó nền văn minh này mới bắt đầu được biết tới. Aleksey Ivanovich Ivanov cũng là nhà khoa học Nga đầu 
tiên chú ý tới những thứ văn vật Tây Hạ được mang về từ Khara – Khoto, đặt nền móng cho sự ra đời của Tây Hạ học. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Phan Thu Vân 
17 
vô cùng đặc biệt. Sáu mươi con lạc đà to lớn đang tải kinh sách, tiến bước dưới ánh trăng 
ngà, thật khiến người ta xúc động, dù rằng đa số người ở đây đều không biết bên trong hàng 
hóa có những gì. Hàng Đức không khỏi cảm thấy chàng lăn lộn chốn biên thùy suốt bao năm 
qua, có lẽ chính là vì đêm nay. 
(Inoue, 2015, p.156) 
Inoue Yasushi viết tiểu thuyết lịch sử, nhưng trong một số chi tiết quan trọng, ông 
vẫn sẵn sàng “phớt lờ” lịch sử, giống như ông đã cố tình “đánh tráo” nhân vật lịch sử Cốt 
Lặc Mậu Tài với nhân vật hư cấu Triệu Hành Đức để nhấn mạnh hơn được niềm đam mê 
văn tự, và rộng hơn là văn hóa – văn minh của nhân vật. 
Cùng năm 1959, sau khi Inoue Yasushi cho ra đời tác phẩm Sói xám, nhà văn, nhà 
phê bình Shōhei Ōoka (大冈升平) đã chất vấn phương pháp sáng tác của Sói xám và các 
tác phẩm trước, cho rằng tiểu thuyết lịch sử phải dựa trên sự thật lịch sử chứ không phải 
dựa vào sáng tác của tác giả để sửa đổi lịch sử. Nhân đó, Inoue Yasushi lần đầu tiên giải 
thích quan điểm về tiểu thuyết lịch sử của mình: Tiểu thuyết lịch sử trước tiên phải là tiểu 
thuyết chứ không phải lịch sử, không thể đánh đồng sự thực lịch sử và tiểu thuyết lịch sử. 
Tiểu thuyết lịch sử chỉ cần là tiểu thuyết, thì không thể không thêm những lí giải của tác 
giả vào giữa những sự thực lịch sử. 
Mỗi con người từng tồn tại trong lịch sử chắc đều có lúc nhìn lại để thấy mình chẳng 
khác nào một con lạc đà, lưng chất đầy những thứ tích lũy được của cả cuộc đời, lặng lẽ đi 
xuyên sa mạc dưới ánh trăng, tìm một chỗ cất giấu để truyền lại cho thế hệ sau. Đích đến 
cuối cùng của Đôn Hoàng, không phải là tái hiện lịch sử, mà dùng lịch sử như một “ngụ 
ngôn” nhằm diễn đạt những tư tưởng sâu sắc hơn về con người, về nhân loại. 
5. Kết luận 
Tây Hạ, một “quốc gia thần bí”, một quốc gia chìm khuất đang dần được khơi gợi lại 
trong lịch sử hiện đại, đã đưa đến chất liệu sáng tác thú vị và khả tín, đồng thời tạo nên 
không gian rộng lớn vô biên cho trí tưởng tượng. Tiểu thuyết lịch sử của Inoue Yasushi đã 
cân bằng được cả hai khía cạnh này, qua đó gửi gắm những thông điệp đặc sắc của tác giả 
về cá tính dân tộc, cũng như giá trị trường tồn của văn minh. 
 Tuyên bố về quyền lợi: Tác giả xác nhận hoàn toàn không có xung đột về quyền lợi. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Trần Hải Ba 陈海波. (2016). Tây Hạ giản sử 西夏简史. NXB Dân chủ và Kiến thiết 
民主与建设出版社. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC - Trường ĐHSP TPHCM Tập 16, Số 5 (2019): 5-18 
18 
Inoue Yasushi 井上靖. Lưu Mộ Sa 刘慕沙 dịch. (2015). Đôn Hoàng 敦煌. NXB Văn nghệ 
tháng 10 Bắc Kinh 北京十月文艺出版社. 
THE HISTORY OF WESTERN XIA EMPIRE 
AND INOUE YASUSHI'S HISTORICAL NOVEL TONKO 
Phan Thu Van 
Ho Chi Minh City University of Education 
* Corresponding author: Phan Thu Van – Email: vanpth@hcmue.edu.vn 
Received: 21/3/2019; Revised: 29/3/2019; Accepted: 20/4/2019 
ABSTRACT 
This study introduces the history of Western Xia empire (Xixia) and explores the reason why 
Inoue Yasushi's historical novel Tonko (1959) is built on the context of a country that has been 
forgotten in history. 
Keywords: Inoue Yasushi, Tonko, historical novel, Western Xia empire (Xixia)'s history.