Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối

TS. Trần Danh Sửu (Chủ biên), TS. Bùi Thị Thu Huyền, 
ThS. Phạm Thị Xuân, ThS. Hà Minh Loan, ThS. Trần Thị Ánh Nguyệt, 
ThS. Đỗ Thị Thu Trang, TS. Nguyễn Thị Tuyết
Hà Nội, 2017
KỸ THUẬT 
TRỒNG VÀ CHĂM SÓC 
CÂY chuối
VIỆN KHOA HỌC NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM TRUNG TÂM KHUYẾN NÔNG QUỐC GIA
3Cây chuối (Musa sapientum L.), thuộc họ Musaceae, là cây trồng 
được sử dụng với nhiều mục đích khác nhau như làm lương thực, thực 
phẩm, ăn quả, lấy sợi, dược phẩm Ở Việt Nam, cây chuối được trồng 
từ lâu, nhưng trước đây các vườn chuối gần như hình thành một cách 
tự phát, ít được chăm sóc, thu hoạch tản mạn, chất lượng kém, năng 
suất thấp. Những năm gần đây, sản phẩm chuối đã được xuất khẩu 
vào thị trường một số nước và mang lại lợi ích kinh tế lớn, tuy nhiên 
quy mô sản xuất và hiệu quả mang lại chưa tương xứng với tiềm 
năng hiện có.
Cuốn sách “Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối” nhằm giúp cho 
cán bộ kỹ thuật, người trồng chuối và độc giả một số kiến thức cơ 
bản về kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối. Trồng và chăm sóc cây 
chuối đúng kỹ thuật có thể làm tăng năng suất, chất lượng và giá trị 
của cây chuối, từ đó tăng thu nhập cho người trồng chuối.
Mặc dù nhóm tác giả đã cố gắng trong quá trình tổng hợp và biên 
soạn tài liệu nhưng không thể tránh khỏi thiếu sót. Nhóm tác giả rất 
mong nhận được các góp ý của độc giả để cuốn sách ngày càng hoàn 
chỉnh, phục vụ tốt hơn cho việc phát triển cây chuối ở Việt Nam.
Nhóm tác giả
LỜI NÓI ĐẦU
I. KỸ THUẬT TRỒNG 
VÀ CHĂM SÓC CÂY chuối
6 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
1.1. CHUẨN BỊ ĐẤT VÀ NHÂN GIỐNG CHUỐI
a) Chuẩn bị đất
Chọn loại đất thịt nhẹ, đất phù sa, đất thoáng có cấu tượng tốt và độ 
xốp cao hoặc những vùng đất cao, dễ thoát nước như đất đồi. Về hóa 
tính đất, chuối rất cần các chất khoáng trong đất như N, P, K, Ca, Mg, 
trong đó hai yếu tố chính là N và K. Chuối mọc bình thường trong đất 
có pH từ 4,5 - 8, tốt nhất trong khoảng 6 - 7,5. Trường hợp đất quá 
chua hoặc quá kiềm có thể gây ra hiện tượng thiếu vi lượng trong 
đất, ảnh hưởng đến sinh trưởng và năng suất của chuối.
Đất phải được cày bừa kỹ, diệt cỏ dại trước khi trồng, cày sâu 30 cm, 
cày 2 lần, lần 2 vuông góc với lần 1. Nếu đất rộng, chia lô chống cháy 
mùa khô.
Đào hố và bón phân: Đào hố sâu 40 - 60 cm và rộng 40 - 60 cm. 
Trộn phân chuồng, tro trấu cùng với lớp đất mặt, lấp đầy hố. Trước 
khi trồng 20 ngày, dùng 0,5 kg vôi bột xử lý cho một hố trồng. Sau 
đó, trộn tro trấu, phân chuồng ủ hoai mục 10 - 15 kg (hoặc hữu cơ 
vi sinh) và 0,2 kg Supe lân với lớp đất mặt, đảo đều rồi lấp đầy hố 
(trước khi trồng 10 - 15 ngày).
b) Nhân giống chuối
Có 3 phương pháp nhân giống chuối hiện nay là nhân giống chuối từ 
tách chồi, nhân giống chuối từ củ (thân ngầm) và nhân giống chuối 
bằng nuôi cấy mô (in vitro). Mỗi phương pháp nhân giống tiêu chuẩn 
chọn cây giống sẽ khác nhau. 
7Nhân giống chuối từ tách chồi
Chọn chuối con “lá lưỡi mác” có gốc to và ngọn nhỏ, cao 1 - 1,5 m, 
đường kính thân (chỗ cách gốc 20 cm) là 15 - 20 cm, không sâu bệnh 
và là cây thứ 2, thứ 3 ở cây mẹ đã trổ buồng. Đào toàn bộ củ và rễ 
của cây lên, gọt bỏ hết rễ trên củ, cắt 2/3 lá xòe, giữ nguyên lá cuốn 
(chỉ để 1 lá ngọn trên cây); sau đó, đưa cây vào chỗ râm mát trong 
1 - 2 ngày.
Nhân giống chuối từ củ (thân ngầm). Phương pháp này chưa được áp 
dụng nhiều. 
Nhân giống chuối bằng nuôi cấy mô (in vitro):
- Ưu điểm của nhân giống bằng nuôi cấy mô là hệ số nhân giống 
cao; tạo được một số lượng lớn cây giống cung cấp cho sản 
xuất; cây giống sạch bệnh, khỏe mạnh; cây giống có độ đồng 
đều cao, khi trồng có khả năng sinh trưởng phát triển tương 
đương nhau. Vườn chuối trồng từ giống nuôi cấy mô sẽ cho 
thu hoạch đồng loạt, đáp ứng được nguồn nguyên liệu cả về số 
lượng và chất lượng. 
Hình 1. Cây chuối con
8 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
- Nhược điểm của nhân giống bằng nuối cấy mô là đòi hỏi kỹ 
thuật cao, thao tác phức tạp, môi trường nuôi cấy luôn phải duy 
trì các nhân tố nằm trong giới hạn thích hợp và sạch mầm bệnh. 
Vì thế, giai đoạn này chỉ thực hiện được ở những cơ sở chuyên 
nuôi cấy mô với các nhà chuyên môn tiến hành. Giai đoạn ra 
ngôi, chăm sóc cây con đến khi xuất vườn đem trồng cũng đòi 
hỏi vườn ươm có đất, phân, các thực liệu khác và kỹ thuật chăm 
sóc phức tạp hơn nhân giống bằng tách chồi.
1.2. THỜI VỤ
Cây chuối không yêu cầu nghiêm ngặt về thời vụ, có thể trồng quanh 
năm nhưng tốt nhất nên trồng vào đầu mùa mưa (vùng Đồng bằng 
Bắc bộ trồng từ tháng 9 - 11, các vùng khác từ tháng 6 - 8). Ở thời 
điểm này, cây con sinh trưởng thuận lợi và có tỷ lệ sống cao. 
1.3. MẬT ĐỘ TRỒNG 
Mật độ trồng phụ thuộc vào giống chuối, giống càng thấp cây, tán lá 
hẹp như chuối tiêu lùn, chuối ngự có thể trồng dày, còn các loại như 
chuối tiêu vừa, chuối tiêu cao, chuối lá, chuối gòn,  trồng thưa hơn. 
Mật độ trồng phổ biến khoảng trên dưới 1.000 cây/ha, khoảng cách 
trồng: 3 x 3 m (1.100 cây/ha) hoặc 3 x 2,5 m (1.300 cây/ha). 
Tuy nhiên, kh ... i
13
e) Cắt bỏ lá già, khô 
Thường xuyên kiểm tra và cắt 
bỏ kịp thời các lá già, lá khô bám 
xung quanh thân chuối để tập 
trung dinh dưỡng và hạn chế 
nguồn bệnh.
g) Làm cây chống buồng
Sau khi cây ra buồng được khoảng 
1 tháng, cần làm cây chống buồng 
để giữ cho cây không bị đổ khi gặp gió.
Cách làm: Chọn 2 cột tre hoặc gỗ chắc khỏe, dùng dây thép buộc 
chéo với nhau để làm cây chống buồng. Tiếp theo, đưa cây chống 
dựng vào chỗ tiếp xúc giữa thân và đầu buồng chuối. Sau đó, buộc 
1 thanh gỗ nằm ngang 2 cột chống để cố định và dùng dây buộc 
cuống buồng vào thanh gỗ. Như vậy, buồng chuối sẽ được giữ chắc 
và không bị gãy khi quá nặng.
Hình 5. Tỉa bỏ lá khô 
trong vườn chuối
Hình 6. Làm cây chống buồng cho chuối
14 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
1.7. PHÒNG TRỪ SÂU BỆNH HẠI CHUỐI
Thường xuyên kiểm tra đồng ruộng và khuyến khích áp dụng các 
biện pháp quản lý cây trồng tổng hợp (sử dụng giống kháng bệnh, 
thuốc bảo vệ thực vật có nguồn gốc sinh học, kỹ thuật làm đất, bón 
phân, luân xen canh cây trồng hợp lý, vệ sinh đồng ruộng )
a) Bệnh hại chuối
Bệnh chuối rụt (bệnh chùn đọt chuối)
Bệnh phát sinh quanh năm, nhưng thường phát triển mạnh vào 
những tháng có độ ẩm cao và lây lan nhanh. Cây bị nặng, đọt chùn lại 
làm cho cây không hoặc rất khó trổ hoa.
Phòng trừ: Thu gom và tiêu hủy tất cả những cây nhiễm bệnh, kể cả 
củ và chồi; phun thuốc diệt rầy, vệ sinh vườn thường xuyên, tránh 
tủ gốc mùa mưa; chọn vật liệu trồng cẩn thận, chọn cây giống khoẻ 
mạnh không nhiễm virus; diệt môi giới truyền bệnh, diệt rệp bằng 
các loại thuốc hóa học như Malation.
Bệnh đốm lá 
Chủ yếu gây hại trên lá, từ lá già đến lá non. Trên cây bị bệnh, ở viền 
lá hay trên mặt lá có những đốm nhỏ màu nâu vàng, hình thoi, sau 
chuyển dần sang màu vàng tro, diệp lục bị phá hủy. Mùa đông tốc độ 
sinh trưởng của cây chậm, ra ít lá, bệnh biểu hiện rõ rệt. Trong mùa 
hè, do tốc độ ra lá mạnh nên trên cây vẫn còn lá xanh, mặc dù bệnh 
phá hại mạnh từ tháng 4 đến tháng 8.
15
Hình 7b. Bệnh đốm lá trên cây chuốiHình 7a. Bệnh chùn đọt chuối
Nguyên nhân gây bệnh: Do nấm gây ra, lây lan khá nhanh.
Phòng trừ: Cắt toàn bộ lá bị bệnh và đốt bỏ. Tránh trồng quá dày và 
chú ý bón phân kali để hạn chế bệnh phát triển. Phun Boóc-đô nồng 
độ 1%.
Bệnh héo rũ Panama
Bệnh có thể xảy ra ở bất cứ giai đoạn sinh trưởng nào của cây. Các lá 
già bị vàng trước, rồi lan dần lên các lá ngọn. Lá bị vàng từ bìa lá, rồi 
lan vào gân lá, lá bị héo. Cuống bị gãy nơi tiếp xúc với thân giả. Các lá 
còn xanh mọc thẳng, sau chuyển sang xanh vàng, nhăn nheo và cuối 
cùng cũng bị héo. Thân giả bị chết nhưng vẫn đứng, các bẹ ngoài bị 
nứt dọc thân, các chồi con vẫn phát triển nhưng sau đó héo rụi. Cắt 
ngang thân giả sẽ thấy ở các bẹ lá non nhất có mạch dẫn nhựa đổi 
màu vàng bên trong, các bẹ lá già có màu nâu bên ngoài. Trong thân 
thật (củ chuối) có những đốm vàng, đỏ hoặc nâu. Chẻ dọc phần gốc 
của các rễ dẫn vào củ chuối có sọc đỏ.
16 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
Phòng trừ: Đào bỏ các gốc bị bệnh nặng, rải vôi hay thuốc gốc đồng 
để khử đất trước khi trồng lại. Các vườn bị bệnh nặng nên ngưng canh 
tác, cày phơi khô 2 - 6 tháng để diệt nấm bệnh. Không dùng chuối 
con ở vườn bị bệnh. Khử trùng cây chuối con bằng các loại thuốc 
Metalaxyl (Ridomil), Benomyl 95%  trước khi trồng.
Bệnh thán thư
Còn gọi là bệnh đốm trứng quốc. Bệnh do nấm gây ra, gây các vết 
chám đen trên vỏ quả làm xấu mã quả, do đó không xuất khẩu được.
Phòng trừ: Vệ sinh sạch sẽ vườn; tránh không làm sây sát quả trước 
khi thu hoạch 10 ngày.
b) Sâu hại chuối
Sâu vòi voi
Sâu trưởng thành có vòi, thường đẻ trứng vào bẹ lá, nhất là ở những 
vườn chuối rậm rạp, nhiều lá, bẹ thối nát. Sau khi trứng nở, sâu non 
đục vào cây, phá hại các bẹ chuối thành những đường ngầm làm cho 
thân giả dễ bị đổ gãy (nhất là khi cây ra buồng). Nếu sâu đục qua 
Hình 8. Triệu chứng héo rũ trên cây chuối
17
điểm sinh trưởng, sẽ làm cho cây thối chết. Thậm chí sâu đục phá 
thân ngầm và làm cho cây dễ chết.
Hàng năm bọ trưởng thành hoạt động mạnh từ tháng 4 đến 
tháng 10.
Sâu đẻ trứng vào gốc chuối, trứng nở thành sâu, đục vào củ rồi lan 
lên thân giả, làm chậm phát triển.
Phòng trừ: Dùng đoạn cây 30 - 50 cm áp vào gốc cây ban đêm để 
nhử sâu lên ăn và diệt. Rắc thuốc BVTV quanh gốc chuối: Regent, 
Badan 4H, BAM 5H vào mùa mưa. Nơi có sâu đục cắt bẹ lá từ ngoài 
vào trong, tìm bắt cho được sâu non. Tốt nhất là bắt chước khi sâu 
non vũ hóa (trước tháng 3). Làm vệ sinh, cắt sạch lá già, bẹ thối, lá 
khô, bẹ khô, thu gom đem đốt bẹ nát vào cuối thu, đầu đông để hạn 
chế nơi trú ẩn của sâu. 
Sùng đục củ (Cosmopolites sodidus)
Con cái sống cả năm và đẻ trứng liên tục, dính vào thân chuối đang 
mọc để đẻ trứng. Ấu trùng nở, đục phá củ chuối thành những lỗ với 
đường kính 1 - 1,5 cm, tạo điều kiện để nấm bệnh xâm nhập. Cây 
chuối không hấp thu được dinh dưỡng nên phát triển kém, nếu là 
cây con, sẽ chết. Cây trổ buồng nhỏ, trái nhỏ. Khi thấy trong vườn có 
những cây mọc yếu mà không có dấu hiệu gì khác thì có thể nghi là 
bị sùng đục củ chuối.
18 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
Phòng trừ: Chọn cây con không có dấu vết của sùng. Tránh chất đống 
cây con qua đêm trước khi trồng, tránh mọt đến đẻ trứng. Không tồn 
trữ cây con quá lâu. Nhúng cây con vào dung dịch thuốc trừ sâu 
như Carbaryl 99% (Sevin), Diazinon 95% (Basudin), Etofenprox 96% 
(Trebon), nồng độ 0,2% trước khi trồng. Lấy thân cây chuối chẻ đôi 
cắt thành khúc dài 30 - 60 cm, đặt áp xuống đất để dụ sùng đến và 
giết, kết hợp bơm thuốc Cartap 97% (Padan) nồng độ 0,2% vào gốc.
Rầy mềm (Pentalonia nigronervosa)
Là tác nhân truyền virus gây bệnh chùn đọt ở chuối.
Rầy có màu nâu không cánh, thường trú trong các bẹ chuối, sống 
chung với kiến. Rầy thường chích hút cây con ở gần mặt đất, ở 
gốc chuối.
Phòng trừ: Phun thuốc Methidathion 96% (Supracide) vào thân lá 
kết hợp vệ sinh vườn, tách bỏ các bẹ chuối khô, diệt trừ kiến.
Bù lạch (Thysanoptera sp.)
Bù lạch có rất nhiều loại: màu nâu, trắng hoặc đen. Kích thước rất nhỏ 
nên khó thấy. Trái bị chích hút sẽ nổi các sẹo ghẻ ở vỏ, màu đỏ nâu 
hoặc có thể bị nứt vỏ.
Hình 9. Rầy mềm hại chuối
19
Bù lạch xâm nhập vào các lá mo, chích hút nhựa quả non.
Phòng trừ: Phun thuốc Cypermethrin 40 g/l + Profenofos 400 g/l 
(Polytrin), Profenofos 87% (Selecron).
Sâu đục thân (Odoiporus longicollis)
Rất giống sùng đục ở củ nhưng chỉ đục ở thân giả, hang đục rất dài.
Phòng trừ: Vệ sinh sạch sẽ những cây đã thu hoạch, củ chuối đánh 
xong phải đưa ra khỏi vườn. Dùng thuốc Diazinon 95% (Basudin) rắc 
cách gốc 0,5 - 1 m.
Hình 10. Bù lạch hại chuối
Hình 11. Sâu đục thân
20 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
Tuyến trùng hại chuối
Loài Radopholus similis chuyên đục vào rễ chuối, thành trùng dài 
0,68 mm, rộng 0,02 - 0,03 mm; con cái có kén, đầu hơi tròn, tấn 
công và phá hủy rễ, tạo các vết nâu hoặc đen, rễ không phát triển 
và không phân nhánh; tuyến trùng có thể đục vòng ngoài củ làm củ 
bị đỏ lên.
Tuyến trùng đẻ trứng vào các mô trong rễ, khi chích hút nhựa tế 
bào, các mô bị tấn công tạo thành vết đen ở rễ, cây bị cằn cỗi, buồng 
nhỏ, trái nhỏ và dễ bị các loài nấm trong đất tấn công như Fusarium, 
Rhizoctonia solani làm cây bị chết.
Tuyến trùng Meloidogyne incognit làm rễ sưng tạo thành các nốt có 
kích thước khác nhau.
Tuyến trùng xoắn ốc là Heliotylenchus spp. sống bên ngoài làm 
đứt rễ.
Tuyến trùng chích hút rễ là Pratylenchus spp., triệu chứng phá hại 
như Radopholus similis.
Hình 12. Tuyến trùng hại chuối
21
Phòng trừ:
- Loại bỏ các cây bị bệnh, đào bỏ cả rễ.
- Cày phơi đất 6 tháng, sau trồng lại mới.
- Chọn cây có củ to (> 15 cm) ở những vườn cây không bị bệnh 
để trồng.
- Ngâm củ vào dung dịch Cartap 97% (Padan) 0,2% trong 1 phút, 
sau đó để khô 24 giờ trước khi trồng.
- Rải Diazinon 95% (Basudin) hay Cartap 97% (Padan) 30 kg/ha 
vào hố trước khi trồng và lấp lại.
1.8. THU HOẠCH VÀ BẢO QUẢN
a) Thu hoạch 
Buồng chuối đạt tiêu chuẩn phải thẳng, quả chuối tròn đều, màu sắc 
xanh tự nhiên, đảm bảo đúng chất lượng thương phẩm. 
Độ chín thu hái của chuối là lúc độ già đạt 85 - 90%. Lúc đó vỏ chuối 
còn xanh thẫm, quả đã lớn hết cỡ, đầy đặn, hầu như không còn gờ 
cạnh, thịt chuối có màu trắng ngà đến vàng ngà. Độ chín thu hái 
của chuối thường đạt được sau 115 - 120 ngày phát triển kể từ khi 
trổ hoa.
Khi thu hoạch phải cẩn thận, đảm bảo buồng chuối không rơi xuống 
đất, tránh chuối bị bẩn; không để dập buồng, dập quả hay quả bị 
sây sát.
Sau khi cắt buồng nên dựng ngược buồng chuối ở nơi thoáng mát cho 
chảy bớt nhựa trong 2 - 3 ngày.
Sau thu hoạch, cây mẹ cần được cắt bỏ. 
22 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
b) Bảo quản chuối sau thu hoạch
Trong quá trình vận chuyển và bảo quản, chuối có thể bị nhiễm bệnh 
do các loại vi trùng và nấm mốc như bệnh mốc khô làm cho chuối khô 
héo, sẫm màu, lan dần từ một điểm ra toàn quả; bệnh thối cuống và 
thịt quả... Quả chuối bị bệnh chẳng những chóng thối rữa mà cường 
độ hô hấp tăng rõ rệt so với quả lành, dẫn đến rút ngắn chu kỳ sinh 
lý của quả. 
Để kéo dài thời hạn bảo quản chuối tươi, trước hết phải có biện pháp 
phòng bệnh như sát trùng bằng các phương pháp vật lý, hóa học 
trước khi bảo quản dài ngày.
Có thể tách chuối ra từng nải nguyên hay quả rời theo khối lượng 
quy định rồi đựng trong túi ni-lông có đục lỗ 2 - 4% diện tích và cho 
vào thùng các-tông hoặc sọt. Mỗi hộp hoặc sọt chứa khoảng 15 - 25 
kg chuối. 
Có thể bảo quản chuối nguyên cả buồng, được bọc trong túi PE. 
Buồng chuối có thể xếp dựng đứng trên giá hoặc treo trên những 
chiếc móc trong kho.
Trường hợp phải chuyên chở đi xa, có thể bọc buồng chuối bằng rơm, 
rạ, hay lá chuối khô, giấy...
Chuối xanh thường được bảo quản lạnh ở nhiệt độ 12 - 14oC, độ ẩm 
70 - 85%. Trong thời gian bảo quản cần theo dõi nghiêm ngặt các 
thông số kỹ thuật như nhiệt độ, độ ẩm, thành phần khí CO2... Phải 
bảo đảm thông gió nhằm giữ nồng độ CO2 không tăng và thải bớt khí 
êtylen sinh ra từ quá trình bảo quản. Không bảo quản chuối ở nhiệt 
độ thấp hơn 110C. 
Có thể bảo quản chuối bằng hóa chất như Topxin-M bằng cách 
nhúng vào dung dịch 0,1% Topxin-M, rồi vớt ra để ráo, đựng bằng 
túi ni-lông, sau đó có thể bảo quản ở môi trường nhiệt độ thường 
23
hay nhiệt độ lạnh. Ngoài Topxin -M còn có hóa chất khác như: 
Benlat, Mertect, NF44, NF35...
c) Rấm chuối chín
Rấm chuối bằng nhiệt
Cắt rời các nải chuối khỏi buồng, xếp ra sàn một ngày cho khô nhựa, 
rồi chất vào trong chum (lu khạp); chính giữa lu khạp chừa chỗ cắm 
vài thẻ hương, rồi đậy thật kín lại. Nhiệt độ từ những cây hương trong 
lu khạp làm chuối chín sau 2 - 3 ngày. Số lượng hương ít hay nhiều 
tuỳ nhiệt độ khí trời và khối lượng chuối trong mỗi trong lu khạp.
Rấm chuối bằng máy ở nhiệt độ thấp 
Chuối được thu hoạch ở độ chín ¾. Tạo các chùm chuối 5 trái và cho 
chuối “lặn” ngay vào thùng nước có fluor cho sạch nhựa và sát khuẩn 
5 - 10 phút. Vớt chuối ra, để ráo ở 16 - 200C và cho chuối vào tủ rấm 
của máy Ethylene Generator. Chuối được làm mất màu xanh bằng 
cách cho cồn 95% vào máy, khoảng 2 - 5 ml/m3, chỉnh chế độ máy 
tạo khí ethylen thích hợp. 
Giai đoạn chuyển màu vỏ vẫn để chuối trong tủ, đóng cửa và duy trì 
ở mức 140C và độ ẩm ở mức 80 - 85% cho chuối tươi lâu. 
Ưu thế của phương pháp rấm chuối bằng máy trong nhiệt độ thấp 
là bảo quản được lâu hơn, màu sắc đẹp, chất lượng không thay đổi. 
24 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
25
II. Các giống chuối 
hiện trồng phổ biến 
ở Việt Nam
26 Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây chuối
Có nhiều cách phân loại chuối. Về cơ bản có loại chuối ăn quả, loại 
chuối lấy lá. Ở Việt Nam có một số loại chuối phổ biến như: chuối 
tiêu, chuối sứ, chuối ngự, chuối tây, chuối bom, chuối xiêm, chuối 
quạ Các giống chuối nhập ngoại như chuối Laba (Pháp), chuối Dac-
ca (Trung Mỹ)
2.1. NHÓM CHUỐI TIÊU 
Nhóm này có 3 giống là tiêu lùn, tiêu nhỏ và tiêu cao. Năng suất quả 
từ trung bình đến rất cao; phẩm chất thơm ngon, thích hợp cho xuất 
khẩu quả tươi, thích hợp với vùng có khí hậu mùa đông lạnh. Giống 
chuối tiêu ở miền Bắc bình quân đạt 13 - 14 kg/buồng, năng suất 
trung bình đạt 12 - 15 tấn/ha. 
Chuối tiêu có năng suất cao, phẩm chất tốt (hàm lượng đường và 
axit, vitamin đều cao), vì vậy nó là giống được trồng phổ biến. Hiện 
nay chuối tiêu là giống có ý nghĩa nhất, nó là mặt hàng xuất khẩu 
chính trong các loại chuối.
Đặc điểm: Cây thấp, lá mọc sít nhau, cuống lá ngắn, có eo lá màu 
tím đỏ, gốc lá nhọn và sâu, cuống lá hở. Quả chuối tiêu nói chung 
dài và cong. 
Chuối tiêu lùn: Cây cao 1,2 - 1,5 m, cây mập; lá rộng bề ngang.
Chuối tiêu vừa: Cây cao trung bình 2 - 3,5 m. Ở nước ta, còn phân 
biệt chuối tiêu trắng (ruột trắng) và chuối tiêu hồng. Chuối tiêu hồng 
khi chín vỏ quả có màu vàng tươi, thịt quả màu vàng; còn chuối tiêu 
trắng thịt quả nhạt hơn; vào mùa hè khi chín vỏ quả vẫn giữ màu 
xanh, chín trong mùa đông thì vỏ có màu vàng. Về phẩm chất, chuối 
tiêu hồng tốt hơn chuối tiêu trắng.
Chuối tiêu cao: Thân cây cao 2,5 - 5 m, chịu được khô hạn, quả to hơn, 
sản lượng cao. Một số loại chuối tiêu cao được trồng để xuất khẩu.
27
2.2. NHÓM CHUỐI SỨ (CHUỐI XIÊM, MỐC)
Được trồng phổ biến ở nhiều nơi, 
cây cao, sinh trưởng khoẻ, không 
kén đất, chịu hạn, chịu nóng, 
dễ bị héo rụi (vàng lá Panama), 
buồng to, mập, ngọt đậm và kém 
thơm hơn so với giống khác.
2.3. CHUỐI BOM 
Được trồng phổ biến ở Đông 
Nam bộ, trọng lượng buồng thấp, 
chỉ đạt từ 6 - 8 kg/buồng. Thời 
gian sinh trưởng ngắn nên hệ 
số sản xuất cao (5 buồng trong 
20 tháng/gốc) có thể trồng ở 
mật độ cao 1.200 - 1.500 cây/
ha nên năng suất có thể đạt 25 - 
40 tấn/ha. Quả được dùng để ăn 
tươi, làm chuối sấy.
2.4. CHUỐI NGỰ (CHUỐI CAU)
Bao gồm chuối ngự tiến, chuối mật. Cây cao 2,5 - 3 m, cho quả nhỏ, 
màu vỏ sáng đẹp, thịt quả chắc, vị thơm đặc biệt, tuy nhiên năng 
suất thấp.
Ngoài ra còn các giống chuối lá, chuối hột nhưng các giống chuối này 
có diện tích trồng ít vì giá trị kinh tế thấp. Hiện nay, thị trường có loại 
giống chuối Laba, đặc sản của Đà Lạt - Lâm Đồng, được ưa chuộng vì 
giá trị xuất khẩu tương đối cao.
Hình 13. Chuối xiêm
Hình 14. Chuối bom
 LỜI NÓI ĐẦU 3
I. KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SÓC CÂY CHUỐI 5
1.1. Chuẩn bị đất và nhân giống chuối 6
1.2. Thời vụ 8
1.3. Mật độ trồng 8
1.4. Cách trồng 9
1.5. Bón phân 9
1.6. Chăm sóc 11
1.7. Phòng trừ sâu bệnh hại chuối 14
1.8. Thu hoạch và bảo quản 21
II. CÁC GIỐNG CHUỐI HIỆN TRỒNG PHỔ BIẾN Ở VIỆT NAM 25
2.1. Nhóm chuối tiêu 26
2.2. Nhóm chuối sứ 27
2.3. Chuối bom 27
2.4. Chuối ngự (Chuối cau) 27
MỤC LỤC
In 1.000 bản khổ 14,5 x 20,5 tại Công ty Cổ phần Đầu tư Thiết kế Á Âu
Địa chỉ: Khu 9, xã Đại Thịnh, huyện Mê Linh, Hà Nội
Giấy phép xuất bản số 30B/GB-CXBIPH do Cục Xuất bản, In và Phát hành 
cấp ngày 08/12/2017
ISBN: 978-604-9803-10-9
In xong và nộp lưu chiểu quý IV năm 2017
Xuất bản phẩm không bán.
KỸ THUẬT 
TRỒNG VÀ CHĂM SÓC 
CÂY chuối