Kịch bản tuồng Đào Tấn và tiến trình phát triển thể loại kịch bản tuồng trong dòng chảy văn học Việt Nam

88 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
 KKKỊKỊỊỊCHCH BBẢẢẢẢNN TUTUỒỒỒỒNGNG ĐO TTẤẤẤẤNN V TITIẾẾẾẾNN TRÌNH 
 PHÁT TRITRIỂỂỂỂNN THTHỂỂỂỂ LOẠLLOOLO ẠẠẠIIII KKKỊK ỊỊỊCHCH BBẢẢẢẢNN TUTUỒỒỒỒNGNNGGNG 
 TRONG DÒNG CHCHẢẢẢẢYY VĂN HHỌỌỌỌCC VIVIỆỆỆỆTT NAM 
 Đinh Th Kim Thương 1 
 Trưng Đi hc Th ñô Hà Ni 
 Tóm tttttt: Tung là mt loi kch hát dân tc ñưc hình thành t rt sm. Kch bn tung 
 ban ñu ñu da vào các “tích”, tn ti dưi dng “tung cương” và ñưc ph bin 
 bng phương thc truyn ming, din xưng. Đn th k XVI, XVII kch bn tung mi 
 bt ñu ñưc ñnh hình nhưng hu ht các tác phm  giai ñon này ñu là kch khuyt 
 danh. Phi ñn th k XVIII, XIX kch bn tung mi ñưc hoàn thin và phát trin ñn 
 ñnh cao vi s xut hin ca nhiu nhà son tung chuyên nghip trong ñó có Đào Tn. 
 Thông qua kch bn tung ca Đào Tn, chúng ta có th thy ñưc tin trình phát trin 
 ca th loi tung trong dòng chy văn hc Vit Nam. 
 TTTT khóakhóa: Th loi, kch bn tung Đào Tn 
1. M ĐU 
 Trong lĩnh vc sân khu, yu t trưc tiên phi k ñn là kch bn văn hc. Đi vi th 
 loi kch hát dân tc như tung,  giai ñon ñu ñu da vào các “tích” ñ din “trò”, chính 
 vì vy mi có câu “có tích mi dch ra trò” hoc “tích nào, trò ñó”. Đn các giai ñon sau, 
 “kch bn tung” tn ti dưi dng “tung cương”, mt dng ct truyn sơ lưc mà căn c 
 vào ñó ngưi din viên có th va sáng tác va biu din. Do vy kch bn tung lúc này 
 chưa ñưc c ñnh mà tùy ý ñưc thay ñi theo cm hng ca ngưi din, hu ht các 
 tung cương ñu khuyt danh và ñưc lưu truyn như nhng tác phm văn hc dân gian. 
 Th k XVI  XVII, vi chính sách phát trin văn hóa ca chúa Nguyn  Đàng Trong và 
 vai trò ca Đào Duy T (1572 – 1634), kch bn tung bt ñu ñưc ñnh hình như mt th 
 loi văn hc bác hc. Nhưng phi ñn th k XVIII, XIX kch bn tung mi ñưc hoàn 
 thin và phát trin ñt ñn ñnh cao vi các nhà son tung kit xut như Nguyn Diêu, Bùi 
 Hu Nghĩa, Lê Văn Duyt, Diên Khánh Vương, Nguyn Hin Dĩnh,... ñc bit là Hu t 
 tung Đào Tn. 
1 Nhn bài ngày 13.01.2017; gi phn bin, chnh sa và duyt ñăng ngày 20.02.1017 
 Liên h tác gi: Đinh Th Kim Thương; Email: dtkthuong@daihocthudo.edu.vn 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 89 
 Có th nói, kch bn tung Đào Tn kt tinh tinh hoa phát trin tung trong sut gn 
 by th k ñ ñt ñưc hình thc “hoàn b” nht ca th loi kch hát c ñin. Đt kch bn 
 tung Đào Tn trong dòng chy văn hc Vit Nam có th giúp chúng ta thy ñưc c tin 
 trình hình thành, vn ñng, phát trin, hoàn thin ca th loi tung. 
2. NI DUNG 
2.1. Kch bn tung 
2.1.1. Khái nim kch bn tung 
 Khái nim “kch bn tung” ñã ñưc nhc ñn trong các nghiên cu ca Phm Phú 
Tit, Hoàng Châu Ký, Hà Văn Cu, Lê Ngc Cu, Nguyn Lc, Hoàng Chương dưi các 
tên gi: “tung bn”, “tung cương”, “kch bn tung”, “kch bn bi hùng”... nhưng chưa 
có tác gi nào ñưa ra ni hàm c th cho khái nim này. 
 Khi nghiên cu Nhng vn ñ thm m, ño lý xã hi trong tung c , Xuân Yn nhn 
mnh ý nghĩa văn hc ca kch bn tung và khng ñnh nó là mt th loi văn hc ca 
thi kỳ trung ñi: “Kch bn tung trưc khi ñưc các ngh sĩ trình din trên sân khu nó 
ñã có mt văn bn tương ñi hoàn chnh” [6, tr.9]. Thông qua ngôn t ngưi ñc cm th 
ñưc ni dung ct truyn, ch ñ tư tưng và nhng cm xúc thm m do các hình tưng 
ngh thut ñem li. Trong khi phn ánh hin thc ñi sng, các tác gi tung chu s chi 
phi ca mt h tư tưng cũng như lý tưng thm m ca mt thi ñi nht ñnh. Vi 
phương thc phn ánh hin thc riêng, kch bn tung có mt cu trúc văn bn tương ñi 
cht ch. Nhiu th loi văn hc ñưc s dng làm phương tin phn ánh trong kch bn 
tung. Kch bn tung là mt tác phm văn hc thc s, nó tn ti như mt th loi văn 
hc ca thi kỳ trung ñi. Tung chng nhng cha ñng nhng giá tr thm m chung ca 
mt tác phm văn hc mà nó còn có nhng giá tr riêng ca loi hình văn hc sân khu. 
 Trong Kho lun v tung Qun phương tp khánh , Nguyn Tô Lan ñưa ra khái nim 
phân ñnh khá rch ròi kch bn văn hc và kch bn biu din ca tung: “Kch bn văn 
hc ñưc dùng ñ ch loi kch bn ñưc sáng tác hoc nhun sc theo chiu hưng văn 
hc hóa, ch yu phc v cho vic thưng thc văn hc, vì vy li văn thưng chú ý chau 
chut v mt văn hc mà không quá câu n vào vic li kch bn, (nht là thanh ñiu) có 
phù hp vi ñiu hát trong thc t hay không. Kch bn văn hc thưng có dung lưng ln, 
khó có th ñáp ng nhu cu thc t ca vic biu din. Kch bn biu din ñưc dùng ch 
loi kch bn phc v trc tip cho biu din. Loi này chia làm hai li chính, loi vn dĩ là 
kch bn ñ din và loi ci biên t kch bn văn hc” [4, tr.26]. 
90 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
 Như vy, có th hiu kch bn tung là thành  ... a ông nhm ñưa tung ñn gn hơn vi ngưi lao ñng. 
 Đào Tn cũng có ñóng góp không nh trong vic hoàn thin ngôn ng và chau chut 
văn chương tung. Tung ca Đào Tn thiên v s dng ch Hán hơn ch Nôm và ñc bit 
sính dùng ñin c, thi liu Hán hc nhm tăng tính cô ñng, hàm súc. Kch bn tung Đào 
Tn có s kt hp nhun nhy, uyn chuyn gia văn bin ngu, văn xuôi và thơ. Văn bin 
ngu ñưc s dng nhiu nht (gn 60%) vi vai trò dn dt tình hung, k chuyn, to 
xung ñt kch. Văn xuôi trong tung Đào Tn ít s dng hư t, t ña phương như tung c 
nhưng li dùng nhiu ch Hán; có tác dng din gii nhiu hơn là chêm xen. Nu văn bin 
ngu cùng văn xuôi th hin tính t s thì thơ th hin tính tr tình trong tung Đào Tn. 
So vi tung c, tung Đào Tn có nhiu thơ hơn, có nhng kch bn thơ chim gn 20% 
s câu tung. Thơ ch xut hin khi nhân vt bc l cm xúc trong nhng hoàn cnh như 
tâm s khuê phòng, tâm s trên ñưng ñi, cuc chia ly, cuc hi ng... và gn vi các ñiu 
hát: tu, tán, khách, oán, thán, nam, lý... Trong tung C thành , lp “ Trương Phi xưng 
 rưu”, phân ñon hay và ñc ñáo nht bi nhng dn vt, hoài nghi, ging xé trong ni 
 tâm Trương Phi ñu ñưc Đào Tn khc ha mt cách chân thc và tinh t qua nhng ñiu 
 ngâm, ñiu hát ñi vào lòng ngưi. Trương Phi xut hin  lp này trong hoàn cnh mt 
 mình ngi ung rưu  C thành và nh ti hai ngưi anh kt nghĩa mà nhìn v nơi xa 
 trông ngóng: 
 Trương Phi: (Tán) 
 Vng nhãn mây hung (Mt ngóng xa vi vi 
 Trung trưng nht ut Tm lòng riêng u ut 
 Tâm t tht, tâm t tht Tâm hn như mt mát 
 Ý như si, ý như si Ý chí như di ngây) 
 Vn là ngưi nóng ny, bc trc mà cũng có lúc Trương Phi cm thy l loi, cô ñc, 
 lòng su thm bi ai ñy mt mát khi nhìn mây bay v nơi xa. Tâm trí chàng dưng như 
 nhiu lon, ñng ngi không yên. Đó tht là mt tâm trng khó có th miêu t thành li. 
 Ch vi bn câu thơ, Đào Tn có th khc ha thành công mt Trương Phi có chiu sâu 
 tâm hn vi nhng ưu tư nng trĩu. Như ñ gii ta ni lòng, Trương Phi bt ñu xưng lên 
 trong ñm ñìa nưc mt: 
 Trương Phi: (Xưng) 
 Lc lc cô tình chí t bi (Qunh qu tình riêng nhng  ê 
 Hàn châm tiêu tác d thanh trì Chày sương ri rc ting dơi khuya 
 Ht văn h mã tê phong cp Nga H hí gió nghe dn dp 
 Không s anh hùng ly mãn y Git l anh hùng gt li ñy) 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 97 
 Tâm trng Trương Phi ñưc khơi m vi ni nh trin miên lan ta ra c không gian, 
cnh vt. Chàng nh các anh ca mình, nh nhng ngày sng cht có nhau, tình nghĩa 
vưn ñào bao năm gn bó gi mi ngưi mt phương không bit sng cht th nào. Càng 
nh các anh Trương Phi càng căm gin Tào Tháo ri li ñưa ra các phán ñoán v tình cnh 
các anh ca mình hin nay. Lưu B thì “K nói  Nha Nam, ngưi ñn sang Hà Bc” . Còn 
Quan Vũ thì nghe nói là mang theo nh tu ñu hàng Tào Tháo. Chìm trong dòng tâm 
tưng. bng Trương Phi ngn ra t hi mình “ Nói vy chng là ph tam nhân ưc à?”. 
Trng thái cm xúc ñt ngt xoay chiu, t bun thương mong ngóng chuyn sang gin d. 
Mt con ngưi nóng ny chân tình như Trương Phi mà bun thì tht l, chàng b tc trong 
ni bun ni tc gin cung phong khi nghĩ Quan công bi ưc. Mi cm xúc v òa, 
Trương Phi hét to lên như ñ gii ta: “Bun, bun, cha ch là bun” ri chàng li “dng 
tu phá su”. T xưng khan, Trương Phi chuyn sang xưng rưu: 
 Trương Phi: (Xưng) 
 Nht nhn hoành phi vân t l (Len li ñưng mây mt cánh nhn 
 Cô ñăng trưng chiu nguyt biên thành Bên thành trăng ri ánh cô ñăng 
 Anh hùng t hu quyn nghi x Anh hùng cũng có khi quyn bin 
 Kh hn ñô vong th túc tình Gin by quên ñành nghĩa ñ huynh) 
 S dn dt khéo léo cm xúc bng thơ, kt hp vi li dãi bày t s qua nói li và 
 cách ung rưu ca Trương Phi ñã khc ha rõ nét nhng bưc chuyn bin tâm trng, 
 cm xúc theo dòng suy nghĩ ca chàng. Đúng là “Dùng rưu gii su su thêm nng”, ni 
bun ngày càng ñ nng lên tâm can Trương Phi khin chàng cm thy bí bách, ñiên 
 cung, lng ln lên. Xem cnh Trương Phi ung rưu thy nhân vt khn kh vô cùng. Li 
 liên tip ung mà tâm s bun c mãi ñy lên. S cô ñơn, s hoài nghi, s mong ngóng... 
 là nhng cm xúc ñan cài trong tâm thc ca ông. Mt con ngưi bên vò rưu, xa xa ch 
 mt cánh nhn bay ngang gia ñưng mây cùng vi ngn ñèn cô ñc ri ánh trăng bên 
 thành. Mt ngưi nóng tính như Trương Phi lúc bun cũng thy không gian tht “hu tình” 
 như vy có gì phi lý không? Đó là cái tài ca Đào Tn khi dng thơ trong tung. Ông 
 không tham tr tình mà gán cho nhân vt nhng cm xúc sn súa như vy. Li xưng 
 ca Trương Phi là li chy ra t ñáy lòng ca con ngưi tưng như nông cn nhưng chí 
 tình chí nghĩa. 
 Đ có hoàn thin th loi tung Đào Tn không ngng cách tân và th nghim qua các 
tác phm. Bt ñu t Tân Dã ñn vi phương pháp ñng hin không gian qua vic kt cu 
các hi ngn ñ chuyn cnh nhm kt ni các không gian khác nhau trong cùng mt thi 
gian. Đào Tn ñã có ý thc ch ñng trong vic kéo dài hoc ép gn không gian, thi gian 
ch không l thuc vào tính tuyn tính, ñơn nht ca không – thi gian. Quy lut dòng tâm 
98 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
trng và tương tác cm xúc cũng ñưc vn dng ñ khc ha các phân ñon phân vân, 
ging xé ca T Th và giây phút tin bit ca anh em Lưu – Quan – Trương vi chàng. 
Tuy nhiên, vic khc ha tâm trng nhân vt chưa ña dng sc thái cm xúc và còn b du 
n mô thc ưc l nh hưng khi s dng dày ñc nhng ñin c, thi liu và phong cách 
din ñt ca c nhân. Đn Din võ ñình , Đào Tn ñã tinh t hơn trong vic khc ha th 
gii ni tâm ca nhân vt. Nhng bin chuyn ca ni tâm trưc hoàn cnh ñưc Đào Tn 
quan tâm khai thác. Ông ñã bt ñu chú ý nhng chi tit to nên ñim nhn cho cá tính 
nhân vt và chn tình hung ñ cá tính nhân vt ñưc bc l. Triu Khánh Sanh, mt 
chàng trai mnh m, nhit huyt, nhiu hoài bão li phi sng trong thân phn mt tì n 
Bích Đào  khuê phòng ngày ñêm hc thêu thùa, may vá. S ñi lp gia tính cách và 
hoàn cnh khin chàng ngày càng u ut và tích t ñn mt ñim nht ñnh, mâu thun này 
s n tung và gii phóng bn ngã ca con ngưi. Khánh Sanh không chu ni cuc sng tù 
tùng, chàng ra sân luyn võ ngâm thơ bày t ni lòng. Thân phn chàng b phát hin và 
mi lương duyên vi Kiu Quang ñưc tác thành. Trái vi tình yêu trm lng ñy bn 
phn, trách nhim theo quan ñim Nho giáo, Khánh Sanh và Kiu Quang th hin mt tình 
yêu ñy say mê, nng nhit. Chính vì vy, khi gp phi bi kch chia ly, ni ñau trong tâm 
hn c hai nhân vt càng tr nên sâu sc. Nói v ñnh cao ca ngh thut miêu t tâm lý 
nhân vt trong tung Đào Tn không th không nhc ñn nhân vt Trương Phi trong tung 
C thành và Hoàng Phi H trong Hoàng Phi H quá Gii Bài quan . Có th nói, ñây là s 
th nghim thành công nht, hoàn chnh thi pháp xây dng nhân vt cho th loi tung.  
hai nhân vt này, Đào Tn không dng li  nhng khonh khc cm xúc ñơn l ñ khc 
ha cá tính mà xây dng mt quá trình thay ñi nhn thc tư tưng, chuyn bin ni tâm 
phc tp. Kt qu là Hoàng Phi H dám “phn Tr ñu Chu” và Trương Phi sau quá trình 
t phân tích, ct nghĩa, lý gii ñã hóa b ñưc hiu lm vi Quan Vũ, cùng nhau ñoàn t ti 
C thành. 
 Như vy, có th thy sau hơn 30 năm cng hin cho ngh thut tung, Đào Tn ñã k 
tha nhng tinh hoa ca tung c và ñưa ra nhng cách tân nhm hoàn thin và ñưa tung 
phát trin ñn ñnh cao cc thnh ca th loi này trong giai ñon na cui th k XIX. 
2.3. Xu hưng phát trin kch tung giai ñon cn – hin ñi 
 T b ñ tài quân quc và hình tưng con ngưi trung quân tng chim v trí trung 
 tâm ca tung, Đào Tn ñã m rng phm vi din t ñn nhng vùng ñt, nhng min ñt 
 mi, nhng con ngưi mi s tr thành trung tâm ca thi ñi mi. T hành ñng “phn 
 Tr, ñu Chu” ca Hoàng Phi H ñn vic tôn vinh nhng anh hùng tho khu chng li 
 triu ñình  Long Sơn tri, t phn ánh cuc sng ca ông vua bà chúa ñn cúi ñu xung 
 nhng tng lp bn cùng trong xã hi, t trng tâm là nhng vn ñ quc gia dân tc ñn 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 99 
quan tâm cuc sng nhân sinh cá th là mt hành trình dài trong sut mưi th k ca văn 
hc trung ñi ñ “lt xác” chuyn mình sang mt phm trù văn hc ca thi ñi mi. 
 Sau Đào Tn, Nguyn Hin Dĩnh tip tc phát trin tung theo hưng th s. Ông 
không mn mà vi loi tung cung ñình nng n tính trit lý, giáo hun mà khai thác mng 
ñ tài hin thc cuc sng ca nhân dân qua các v tung hài như Trương Đ Nhc, Giáp 
Kén xã Nhng,... Tung Nguyn Hin Dĩnh không giàu cht thơ như Đào Tn. Ông thiên 
v văn bin ngu và s dng li ñi thoi tranh bin ñ dn dt và to tình hung xung ñt 
kch. Li văn tung ñy sc châm bim hin thc sâu sc và mang dáng dp hin ñi rõ nét. 
 Sau Nguyn Hin Dĩnh, cùng vi s xut hin ca kch nói, ci lương  nhng năm 
ñu th k XX, tung c tng bưc chuyn sang tung tân thi vi nhng ñ tài t cuc 
sng như Vì nưc quên nhà (Đc ph By và H Biu Chánh), Ai git ngưi (Tô Giang), 
Giá kén kn hom (Phm Ngc Khôi)... và tung tiu thuyt (tung Xuân n), mt th 
tung lãng mn có ni dung gn ging như tiu thuyt lãng mn ca T lc văn ñoàn và 
Tiu thuyt th by như các kch bn Ai lên ph cát, C trng rng xanh, Ti quy thùy... 
ca Tng Phưc Ph. 
 Cùng vi s tác ñng ca ch nghĩa hin thc và lãng mn giai ñon ñu th k XX, 
nhng tung không ngng vn ñng, ñi mi t trong lòng sâu  phương din kch bn. 
Xu th ñi mi ñã ñưa tung tip cn vi cuc sng ñương thi và ñ ñáp ng nhu cu tip 
nhn ca tng lp khán gi mi  các ñô th, tung phi thay ñi c ging ñiu ln th cht 
ca mình bng cách vay mưn các ngh thut khác như kch nói và ci lương ñ m rng 
kh năng ñáp ng yêu cu ca ngh thut mi. Tung li bt ñu quá trình th nghim phá 
v các ñc trưng th loi cũ ñ ñnh hình mt th loi mi, th loi tung hin ñi. 
 Sau nhng th nghim  ñ tài trào phúng, lãng mn  ñu th k XX, tung không ñt 
ñưc nhng thành tu ñnh cao như thi kỳ Đào Tn. Dưng như tung ch phù hp vi 
các ñ tài lch s, gn vi s phn nhng ngưi anh hùng. S thành công ca các v Trưng 
n vương (Phan Bi Châu), Trưng n vương (Tng Phưc Ph), Thù chng n nưc 
(Hoàng Tăng Bí)  giai ñon ñu th k XX và các v vit v ñ tài kháng chin chng 
Pháp như Đưng v Lam Sơn (Mch Quang), Đưng v V Quang (Hoàng Châu Ký)... có 
 sc hp dn ln trong giai ñon lch s mi. Sau năm 1954, các kch bn tung v ñ tài 
 lch s ngày càng n r và nhn ñưc s ñón nhn nhit tình ca công chúng, phi k ñn 
 các v An Tư công chúa, Lam Sơn khi nghĩa (Tng Phưc Ph), Trn Bình Trng, Ngn 
 la tiu kỳ (Kim Hùng), Ting gi non sông (Kính Dân)... Tính hùng tráng và âm hưng bi 
 hùng kch t nhng tác phm tung c ñưc kt hp vi không khí t do, hào sng ca thi 
 ñi mi gây n tưng mnh vi ngưi xem.  giai ñon chng M cu nưc, s du nhp 
 ca lý lun kch phương Tây ñã nh hưng không nh ñn sáng tác tung. K tha nhng 
 tinh hoa ca tung truyn thng và vn dng các kin thc mi v thi pháp kch, các sáng 
100 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
tác tung giai ñon này va mang tính c ñin va mang tính hin ñi. Tit tu kch bn 
nhanh hơn, yu t t s và hành ñng ñưc chú trng hơn cho phù hp vi nhp sng ca 
thi ñi và th hiu ca ngưi xem. Mt trong nhng kch bn thành công nht ca giai 
ñon này là Đ Thám (Bu Tin, Doãn Khoái, Mai Hanh) vi trên 500 ñêm din. Vn kt 
hp yu t truyn thng và hin ñi, nhng năm sau gii phóng, ñ tài ca tung bt ñu 
ñưc m rng ngoài vic ca ngi truyn thng chng gic ngoi xâm là vic ñi sâu khai 
thác các khía cnh bi kch ca nhng anh hùng lch s. Đó là các tác phm Đô ñc Bùi Th 
Xuân (Thùy Linh, Hoàng Đc Anh), Sao khuê tri Vit (Tng Phưc Ph), Li th trinh n 
(Kính Dân), Trn Quc Tun (Hoàng Yn), Lch s hãy phán xét (Xuân Yn), Lý Chiêu 
Hoàng (Lê Duy Hnh)... Các tác phm này ñã rũ b ánh hào quang trên nhng ngưi anh 
hùng ñ ñi sâu vào khai thác bi kch cuc ñi cá nhân vi nhng mi quan h gia ñình, 
nhng mt mát, hy sinh,... Tung giai ñon này mang trit lý sâu sc v cuc ñi, xã hi và 
con ngưi. 
 Ngoài ñ tài lch s, tung hin ñi còn phn ánh các s kin và con ngưi trung tâm 
ca thi ñi như các tác phm C gii phóng (Tng Phưc Ph), Ch Ng (Nguyn Lai), 
Má Tám (Mch Quang), Gian bt khut (Dũng Hip), Tình cá nưc (Trương Knh – Dũng 
Hip), Sư già và em bé (Kính Dân)... Nhng kch bn tung này ñu vn dng nhng mô 
 thc trong tung c ñ xây dng hình tưng con ngưi Vit Nam trong thi kỳ mi. Đó 
 ñu là nhng th nghim cách tân theo phương thc Đào Tn ñã tng thc hin ñ tìm mt 
 hình thc tn ti mi hoàn b hơn cho tung trong xã hi hin ñi. 
3. KT LUN 
 Trong tin trình hình thành và phát trin th loi tung, kch bn tung Đào Tn như 
mt cái mc ñánh du giai ñon hoàn thin và phát trin ñt ñn ñnh cao ca tung bác 
hc.  thi kỳ Đào Tn, chúng ta hoàn toàn có th khng ñnh kch bn tung là mt th 
loi ca phm trù văn hc trung ñi. Nghiên cu kch bn tung nói chung và kch bn 
tung Đào Tn nói riêng giúp chúng ta có cái nhìn toàn din hơn v các s vn ñng, giao 
thoa ca các th loi trong dòng chy văn hc Vit Nam. 
 TÀI LIU THAM KHO 
1. Lê Ngc Cu (1980), Tung hài , Nxb Văn hóa, Hà Ni. 
2. Hoàng Châu Ký (1973), Sơ kho lch s ngh thut tung , Nxb Văn hóa, Hà Ni. 
3. Hoàng Châu Ký (1978), Tung c (tp 1), Nxb Văn hóa, Hà Ni 
4. Nguyn Tô Lan (2014), Kho lun v tung Qun phương tp khánh , Nxb Th gii, Hà Ni. 
5. Mch Quang (1996), Đc trưng ngh thut tung , Nxb Sân khu, Hà Ni. 
6. Xuân Yn (1994), Nhng vn ñ thm m ño lý xã hi trong tung c, Nxb Sân khu, Hà Ni. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 13/2017 101 
 DAO TAN’S CLASSICAL DRAMA SCRIPT 
 AND THE PROCESS OF DEVELOPMENT 
 OF CLASSICAL DRAMA IN VIETNAM’S LITERATURE 
 AbstractAbstract: Classical drama (Tuong) – a kind of national drama was formed very early. 
 Initially, the classical drama’s script was based on “plot”, indicated by the “outline” 
 and spread by words of mouth, performances. Until the 17th, 18th century, the classical 
 drama began to be shaped but most of works were anonymous. To the 18th, 19th century, 
 classical drama was completed and developed to peak with the appearance of many 
 professional authors including Dao Tan. Through Dao Tan’s classical drama, we can 
 assess the process of development of classical drama in Vietnam’s literature. 
 KeywordsKeywords: Genre, Dao Tan’s classical drama script