Khai thác giá trị của thực hành then trong phát triển du lịch từ kinh nghiệm một số loại hình diễn xướng dân gian

 TNU Journal of Science and Technology 225(10): 61 - 68 
 KHAI THÁC GIÁ TRỊ CỦA THỰC HÀNH THEN TRONG PHÁT TRIỂN 
 DU LỊCH TỪ KINH NGHIỆM MỘT SỐ LOẠI HÌNH DIỄN XƯỚNG DÂN GIAN 
 Nguyễn Thị Suối Linh*, Lê Thị Anh, Nguyễn Ngọc Lan 
 Trường Đại học Khoa học - ĐH Thái Nguyên 
TÓM TẮT 
 Không chỉ là một nghi lễ tâm linh, từ góc nhìn nghệ thuật, thực hành Then của các dân tộc thiểu số 
 Thái, Tày, Nùng còn là một loại hình văn nghệ dân gian độc đáo. Bằng phương pháp phân tích tư 
 liệu, so sánh đối chiếu, phỏng vấn sâu, bài viết đã chỉ ra thế mạnh và hạn chế của diễn xướng dân 
 gian Việt Nam với tư cách một nguồn tài nguyên du lịch. Từ kinh nghiệm phát triển du lịch dựa 
 vào nghệ thuật cổ truyền (qua trường hợp Xẩm, Chầu văn, Ca Huế), nhóm tác giả đề xuất ý 
 tưởng tạo ra một số sản phẩm du lịch độc đáo gắn với diễn xướng Then. Kết quả của nghiên cứu 
 có tính ứng dụng, góp phần đa dạng hóa sản phẩm du lịch khu vực miền núi phía Bắc. 
 Từ khóa: Thực hành Then; tín ngưỡng; dân ca; tài nguyên du lịch; sản phẩm đặc trưng. 
 Ngày nhận bài: 16/7/2020; Ngày hoàn thiện: 04/9/2020; Ngày đăng: 09/9/2020 
 EXPLOITING THE VALUE OF THEN PRACTICE IN TOURISM DEVELOPMENT 
 BASED ON EXPERIENCE OF SOME TYPES OF FOLK PERFORMANCE 
 Nguyen Thi Suoi Linh*, Le Thi Anh, Nguyen Ngoc Lan 
 TNU - University of Sciences 
ABSTRACT 
 The Then practice of Vietnam’s Tay, Nung and Thai ethnic groups not only is a ritual but also a 
 folk art. By the method of document analysis, comparison, in-depth interview, the article has 
 pointed out the strengths and limitations of Vietnamese folk performance as a tourism resource. 
 From the experience of developing tourism based on traditional art (through the case of Xam, 
 Chau van, Hue traditional folk song...), the authors has proposed some solutions and ideas for 
 unique tourism products associated with Then performance. The research results contributed to 
 diversifying tourism products in the Northern mountainous region. 
 Keywords: The Then practice; beliefs; folk songs; tourism resources; featured products. 
 Received: 16/7/2020; Revised: 04/9/2020; Published: 09/9/2020 
* Corresponding author. Email: linhnts@tnus.edu.vn
 Email: jst@tnu.edu.vn 61 
 Nguyễn Thị Suối Linh và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 61 - 68 
1. Đặt vấn đề thành những làn điệu, cách nói, xét về mặt biểu 
Văn nghệ dân gian nói chung, diễn xướng dân hiện của âm thanh và giai điệu; 2- Phần động 
gian nói riêng là bộ phận quan trọng cấu tác, trình diễn (diễn): là cách thể hiện bằng 
thành nên khuôn diện văn hóa của một cộng những điệu múa, cử chỉ, phong cách, cấu trúc 
đồng. Ra đời trong môi trường dân gian, xuất không gian biểu diễn, giúp cho những giá trị 
phát từ sự thăng hoa của cảm xúc, ca xướng trong lời được biểu hiện ra, tạo yếu tố thẩm mĩ; 
không chỉ có giá trị nghệ thuật mà còn phản 3- Phần âm nhạc: có giá trị phối hợp, như một 
 mối liên kết và hỗ trợ, làm tăng thêm hiệu quả 
ánh những đặc trưng văn hóa, xã hội. Trong 
 của toàn bộ quá trình diễn xướng. 
quá trình khai thác các yếu tố văn hóa dân 
gian phục vụ phát triển du lịch ở một địa Ngay từ tên gọi, diễn xướng dân gian đã thể 
phương, diễn xướng dân gian luôn được coi là hiện rõ bản chất nguyên hợp với sự hòa trộn 
nguồn tài nguyên giàu giá trị. Tuy nhiên, nhuần nhuyễn của các yếu tố: dân ca, dân vũ, 
không phải lúc nào việc khai thác này cũng nghi lễ, động tác, trò diễn, âm nhạc bổ trợ. 
đem lại hiệu quả, nhất là với những loại hình Sự nguyên hợp còn thể hiện qua các góc độ 
dân ca mang tính đặc thù, vốn chỉ giới hạn khác như đối tượng biểu diễn và thưởng thức 
trong những không gian nhất định, gắn với đôi khi không có sự phân định; tiết mục biểu 
những cộng đồng nhất định và phổ biến ở diễn và không gian, thời gian biểu diễn gắn 
những giai đoạn lịch sử nhất định. kết khó tách rời. Đây là điểm hấp dẫn, song 
 cũng là hạn chế trong quá trình dàn dựng, 
Sau khi được vinh danh là di sản văn hóa phi 
 sân khấu hóa một tiết mục phục vụ cho hoạt 
vật thể đại diện của nhân loại (13/12/2019), động du lịch. 
thực hành Then có điều kiện để đến gần hơn 
 Diễn xướng dân gian ở Việt Nam rất đa dạng, 
với các cộng đồng ngoài phạm vi văn hóa 
 phong phú với nhiều cách phân loại. Xét theo 
Thái, Tày, Nùng, thông qua nhiều hình thức 
 không gian diễn xướng, có các hình thức dân 
khác nhau, trong đó có hoạt động du lịch. 
 ca gắn với không gian sinh hoạt cộng đồng (lễ 
Trên thực tế, không phải chỉ đến thời điểm 
 hội, chợ, không gian lao động sản xuất tập 
này, Then mới được đưa vào khai thác phục 
 thể, trò chơi dân gian...), không gian biểu diễn 
vụ du khách, song vẫn chưa nhiều sản phẩm 
 lưu động chuyên nghiệp (các gánh hát, 
độc đáo, ấn tượng trên nền di sản Then. Cũng 
 phường Chèo, nhóm Xẩm), không gian tín 
như nhiều loại hình diễn xướng dân gian 
 ngưỡng, tôn giáo. Xét theo phạm vi địa lý, có 
khác, Then có thế mạnh, đồng thời mang hạn 
 vùng dân ca miền núi phía Bắc (Khặp, Hạn 
 ... a, nghệ thuật 
cây bút Thạch Lam hồi đầu thế kỷ XX. 
 khác, rút ngắn khoảng cách đến công chúng. 
Tuy nhiên, cũng bởi đặc trưng là nghệ thuật 
 - Đẩy cao yếu tố nghệ thuật trong các sản 
mang yếu tố “đường phố”, phải chủ động tìm 
 phẩm âm nhạc với sự đầu tư nghiêm túc và tỉ 
kiếm công chúng phục vụ cho mục đích mưu 
 mỉ từ kịch bản, cảnh quay, trang phục, diễn 
sinh, nên Xẩm đã sớm thích nghi: chuyển từ 
 viên. Yếu tố thẩm mĩ, điều vốn không được 
chợ quê (Xẩm chợ) sang đô thị (Xẩm tàu 
 khai thác ở di sản truyền thống đã phát huy 
điện). Một số điệu Xẩm được cải biên, đặt lời 
 tác dụng trong môi trường hiện đại. 
để thích nghi với không khí rộn ràng nơi phố 
xá, đem đến niềm vui cho người nghe, hơn là Trường hợp 2: Vở diễn Tứ Phủ: Bước đột 
kể chuyện tâm sự buồn của bản thân mình. phá với nghệ thuật thực cảnh 
Hiện tại, trong khi nhiều nhà hát ca múa nhạc Thờ Mẫu là loại hình tín ngưỡng dân gian đặc 
dân tộc đìu hiu vì khán giả trẻ quay lưng thì trưng của người Việt, thể hiện lòng sùng bái 
một số nhóm Xẩm hình hành tự phát song lại của cư dân nông nghiệp với các hiện tượng tự 
duy trì hoạt động theo hướng “chuyên nghiệp nhiên bốn cõi (trời, đất, nước, rừng núi) hóa 
64  Email: jst@tnu.edu.vn 
 Nguyễn Thị Suối Linh và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 61 - 68 
thân thành hình tượng người Mẹ. Thực hành sắc văn hóa dân tộc mình. Ở Việt Nam, vở 
tín ngưỡng Thờ Mẫu Tứ Phủ là tổ hợp nhiều diễn “Thuở ấy xứ Đoài” của đạo diễn Việt Tú 
hành vi tín ngưỡng và lễ thức độc đáo, trong tại Khu du lịch Sài Sơn, Hà Nội, ra mắt tháng 
đó đặc sắc nhất là nghi lễ Hầu bóng: nghi thức 6/2017 được coi là chương trình nghệ thuật 
giáng đồng, nhập hồn của các thần thánh trong thực cảnh đầu tiên khiến nhiều người ngỡ 
hệ thống điện thần thờ Mẫu vào thân xác ông ngàng. Kế đến, vở “Tinh hoa Bắc bộ” của đạo 
Đồng, bà Đồng để nghe lời cầu xin, phán diễn Hoàng Nhật Nam (tác phẩm phái sinh của 
truyền, ban phúc lộc cho con nhang đệ tử. “Thuở ấy xứ Đoài”) ra mắt cuối tháng 
Là một hình thức sinh hoạt tín ngưỡng tổng 10/2017, được vinh danh ở ngôi vị cao nhất 
hợp, giàu giá trị nghệ thuật, diễn xướng Hầu hạng mục “Đổi mới trong Truyền thông, 
bóng, âm nhạc Chầu văn (giai điệu và lời hát Truyền thông thị giác và Giải trí trực quan”, tại 
trong quá trình giáng đồng) được nhiều người Giải thưởng Stevie châu Á - Thái Bình Dương. 
ưa thích, dù từng gặp phải những định kiến về Chương trình thực cảnh “Ký ức Hội An” tại 
một hình thức hoạt động mê tín dị đoan. Giáo Quảng Nam sở hữu không gian biểu diễn lên 
 2
sự âm nhạc Trần Văn Khê, người đầu tiên đưa tới 25.000 m , gần 500 diễn viên tham gia và 
âm nhạc cổ truyền Việt Nam ra thế giới từng có khả năng phục vụ 3.300 khán giả. 
nhấn mạnh: Hầu bóng là loại hình diễn xướng Việc xây dựng vở diễn Tứ Phủ - thực cảnh 
dân gian Việt Nam phù hợp với thị hiếu thẩm thứ tư ở Việt Nam, góp phần đưa tinh hoa di 
âm của người nước ngoài và là một trong sản văn hóa tín ngưỡng Thờ Mẫu đến gần 
những hình thức cổ nhạc được yêu thích nhất cộng đồng, đồng thời, tạo ra sản phẩm du lịch 
[4]. Từ góc nhìn du lịch, Hầu bóng và Chầu văn hóa đặc sắc. Trên website chính thức, 
văn (hát Văn) đã được khai thác nhiều năm, thực cảnh Tứ Phủ được khẳng định với ý 
gắn với hoạt động du lịch tâm linh nơi cửa nghĩa văn hóa - du lịch, không chỉ đóng vai 
đền, cửa phủ. Sau khi Thực hành tín ngưỡng trò tạo cảm xúc cho người xem thông qua 
Tứ Phủ được UNESCO vinh danh, đạo diễn thính giác, âm nhạc trong vở diễn Tứ Phủ 
Nguyễn Việt Tú đã xây dựng vở diễn “Tứ chính là con đường dẫn dắt khán giả qua 
Phủ” bằng nghệ thuật thực cảnh quy mô, ấn những trải nghiệm khác nhau về văn hóa, con 
tượng, thu hút đông đảo du khách. người và lịch sử Việt Nam. Vở diễn có địa 
Nghệ thuật sân khấu thực cảnh là loại hình điểm thuận lợi tại trung tâm thủ đô Hà Nội, 
biểu diễn được thực hiện dựa trên cảnh quan gần các di tích văn hóa, thời lượng hợp lý sẽ 
thực tế ngoài trời, bao gồm các yếu tố thiên mang đến trải nghiệm văn hóa Việt không thể 
nhiên như sông hồ, biển cả, núi rừng, đình quên cho du khách. Nhiều công ty lữ hành du 
chùa... hài hòa với đời sống, lịch sử của con lịch nước ngoài đã đặt hàng và coi “Tứ Phủ” 
người bản địa [5]. Đồng thời, đây cũng là là một sản phẩm du lịch đáng quan tâm khi 
hình thức nghệ thuật kết hợp chất liệu sân đến Hà Nội. 
khấu truyền thống với hiệu ứng âm thanh, ánh Nói về kinh nghiệm khai thác di sản văn hóa 
sáng hiện đại làm tăng độ chân thật. Sân khấu trong phát triển du lịch sau thành công của 
nghệ thuật thực cảnh có thể được coi là một “Thuở ấy xứ Đoài” và “Tứ Phủ”, đạo diễn 
bước phát triển vượt bậc trong việc khai thác Việt Tú nhấn mạnh điểm then chốt muốn ra 
nghệ thuật để thúc đẩy du lịch, quảng bá hình được với toàn cầu, người nghệ sĩ cần có sự 
ảnh địa phương. Nhờ đó, giúp người nước nhận diện địa phương, nghĩa là bám chặt vào 
ngoài không chỉ biết đến Việt Nam qua các cái bản sắc, hồn cốt văn hóa (và để đảm bảo 
loại hình nghệ thuật quen thuộc mà còn giúp hồn cốt ấy, trong các vở thực cảnh, anh luôn 
cho người Việt Nam có cơ hội tiếp cận với ưu tiên dùng diễn viên là nghệ nhân và những 
loại hình nghệ thuật mới để khẳng định bản người nông dân thực sự). Bên cạnh đó, đạo 
 Email: jst@tnu.edu.vn 65 
 Nguyễn Thị Suối Linh và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 61 - 68 
diễn nhận định: Phải làm văn hóa một cách Trong khai thác du lịch Huế, trải nghiệm ngồi 
văn hóa, văn hóa có thể mang tính địa phương thuyền rồng nghe ca Huế trở thành “món ăn” 
nhưng ngôn ngữ phải toàn cầu. Ngôn ngữ quen thuộc, như một mặc định văn hóa, rằng 
toàn cầu có thể phá bỏ mọi rào cản để chạm đã đến Huế phải nghe ca Huế sông Hương và 
tới cảm xúc người xem. Điều này có thể được chỉ nghe ca Huế trên sông Hương. Khai thác 
hiểu ở hai cấp độ. Thứ nhất, ngôn ngữ (lời ca, dân ca trong du lịch cần sự mới lạ song nét 
lời thoại, thuyết minh) trong vở diễn cần được truyền thống mang tính chất bản sắc, hồn cốt 
thông dịch giúp khách nước ngoài nắm được văn hóa sẽ phát huy hiệu quả nếu được bảo 
tinh thần vở diễn. Thứ hai, cần cân nhắc kết tồn trong một không gian nguyên vẹn. 
hợp giữa các tinh hoa truyền thống với 3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả khai 
phương tiện, biểu tượng nghệ thuật toàn cầu, thác giá trị của Then trong hoạt động du 
bởi nghệ thuật, ở một phương diện nhất định, lịch khu vực miền núi phía Bắc 
cũng có chức năng truyền tải thông tin, như Trong kinh doanh du lịch địa phương, một 
một dạng thức ngôn ngữ đặc biệt. sản phẩm mang tính đặc thù có ý nghĩa quan 
Trường hợp 3: Ca Huế trên sông Hương - trọng góp phần tạo nên bước đột phá. Đó là 
bài học về việc giữ gìn không gian diễn sản phẩm “mang ý nghĩa khác biệt, độc đáo 
xướng truyền thống. và đặc sắc so với sản phẩm du lịch thông 
Sông Hương - dòng sông thuộc về một tỉnh thường, nhằm thu hút du khách, mở rộng thị 
duy nhất - đã trở thành linh hồn xứ Huế. Gần trường du lịch, khai thác tốt tài nguyên du 
như mọi thú vui của người Huế đều gắn bó với lịch, các tiềm năng, lợi thế của địa phương để 
dòng Hương giang, nơi cội nguồn nảy sinh và phát triển du lịch một cách bền vững” [6]. Đối 
hội tụ của bao sinh hoạt văn hóa đất cố đô này. với khu vực miền núi phía Bắc, nơi cư trú tập 
Âm nhạc Huế cũng không nằm ngoài quỹ đạo trung của nhóm dân tộc Thái, Tày, Nùng, 
ấy. Huế vốn là vùng dân ca nổi tiếng với Then là một trong những yếu tố có thể tạo ra 
những điệu hò mái nhì mái đẩy, những điệu lí tính chất đặc trưng ấy. 
bay bổng, mượt mà. Huế còn có một dòng âm 
 Từ kinh nghiệm của Xẩm, Hầu bóng, Ca Huế, 
nhạc cung đình trang trọng. Ca Huế nằm giữa 
 có thể thấy, trong khai thác diễn xướng dân ca 
hai dòng nhạc ấy với chất trữ tình sâu lắng, 
 phục vụ hoạt động du lịch, cả hai yếu tố 
hàm chứa bao hỷ, nộ, ái, ố trong cuộc đời 
 truyền thống và mới lạ nếu được áp dụng hợp 
người dân cố đô. Cũng như đua thuyền, ngủ 
 lý, dựa trên việc tôn trọng đặc trưng, bản sắc 
đò, thả thơ, ca Huế dường như gắn chặt lấy 
dòng sông Hương mà sinh tồn trong suốt mấy của mỗi loại hình dân ca, thì đều đem lại hiệu 
thế kỷ. Hoàng Phủ Ngọc Tường trong Bút ký quả theo những cách khác nhau: đột phá như 
tài hoa “Ai đã đặt tên cho dòng sông?” đã “Tứ phủ”, “Xẩm Hà Thành” hay lặng lẽ mà 
khẳng định về sự gắn bó máu thịt không thể bền bỉ sinh sôi như Ca Huế, Đờn ca tài tử, Hò 
tách rời giữa ca Huế với không gian diễn sông nước Nam bộ... Thực hành Then, ở cả 
xướng truyền thống của nó: “Hình như trong dạng thức nguyên mẫu gắn với môi trường tín 
khoảnh khắc chùng lại của sông nước ấy, sông ngưỡng hay dạng thức phát triển mang màu 
Hương đã trở thành một người tài nữ đánh sắc biểu diễn nghệ thuật cộng đồng đều có giá 
đàn lúc đêm khuya. Đã nhiều lần tôi thất vọng trị riêng và thế mạnh trong khai thác du lịch. 
khi nghe nhạc Huế giữa ban ngày hoặc trên Một trong những thế mạnh nổi bật nhất là sự 
sân khấu nhà hát. Quả đúng như vậy, toàn bộ hấp dẫn, lôi cuốn trong làn điệu và sự linh 
nền âm nhạc cổ điển Huế đã được sinh thành hoạt trong cách thức diễn xướng. Từ tầm khái 
trên mặt nước của dòng sông này, trong một quát và vĩ mô, các nhà quản lý văn hóa, 
khoang thuyền nào đó, giữa tiếng nước rơi bán nghiên cứu du lịch đã đưa ra những giải pháp 
âm của những mái chèo khuya”. tổng thể cho Then - như một tài nguyên du 
66  Email: jst@tnu.edu.vn 
 Nguyễn Thị Suối Linh và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 61 - 68 
lịch nhân văn. Ở bài viết này, tác giả đề xuất thể có cái nhìn rộng mở, coi nó như một sản 
một số giải pháp khai thác giá trị Then nhằm phẩm hàng hóa đặc biệt. Khi công chúng biết 
phát triển hoạt động du lịch vùng núi phía đến Then nhiều hơn, thấu hiểu và thích thú 
Bắc như sau: với nghệ thuật diễn xướng đặc biệt này, họ có 
Thứ nhất, khai thác Then trong sự phát triển thể tăng động lực để tìm kiếm những tour du 
du lịch cộng đồng của địa phương. Then sẽ là lịch tìm về cội nguồn nảy sinh của nó. 
sản phẩm du lịch được cung ứng từ cộng Thứ tư, có thể tạo đột phá bằng du lịch nghệ 
đồng, nhằm đáp ứng nhu cầu trải nghiệm giá thuật - sự kiện với việc lên ý tưởng, đầu tư 
trị nghệ thuật truyền thống. Trong mỗi bản cho một vở diễn thực cảnh lấy cảm hứng từ 
làng có thể thành lập nhiều đội Then, đáp ứng văn hóa miền núi phía Bắc mà hồn cốt là 
nhu cầu của du khách khi vào mùa vụ. Lưu ý Then. Ngày nay, thị hiếu nghệ thuật của cộng 
rằng, cần phát triển Then trong một chỉnh thể đồng ngày một nâng cao, những chương trình 
của nhiều sản phẩm du lịch khác để có thể tạo nghệ thuật chất lượng luôn có sự thu hút 
sự cộng hưởng văn hóa. Song hành với Then mạnh mẽ. Du khách đã đặt vé đến Hội An, về 
là những trải nghiệm về ẩm thực, trò chơi dân Sài Sơn để xem thực cảnh (dù giá vé khá cao, 
gian, hoạt động canh tác nông nghiệp nhằm tương xứng với sự đầu tư hoành tráng), chúng 
đa dạng hóa sản phẩm du lịch, kéo dài thời ta có thể đặt niềm tin vào điều tương tự đối 
gian tham quan của du khách. 
 với du lịch Việt Bắc - không gian văn hóa đầy 
Thứ hai, cần sưu tầm, chọn lựa những làn sắc màu nhưng vẫn còn nhiều giá trị chưa 
điệu hấp dẫn, dễ nghe, mang đậm đặc trưng được khai thác, như một sản phẩm du lịch đặc 
truyền thống làm nhạc nền cho các không thù và hấp dẫn. 
gian văn hóa, du lịch cộng đồng ở địa 
 Thứ năm, xây dựng mô hình phố đi bộ với 
phương, góp phần tạo ra “khí vị thính giác”, 
 nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật đặc trưng 
để du khách mỗi khi đặt chân đến Tây Bắc, 
 vừa mang tính vùng miền, vừa có sự giao lưu 
Việt Bắc đều chìm trong không khí của Then 
 tiếp biến với những loại hình văn hóa mới. 
và mỗi khi nghe giai điệu Then sẽ liên tưởng 
 Đây sẽ là điểm nhấn thu hút khách du lịch bởi 
đến không gian văn hóa vùng cao. Đó là cách 
tạo ra “sản phẩm du lịch đặc trưng”, điều mà những nét mới mẻ bên cạnh giá trị về cảnh 
nhiều địa phương đang thiếu. quan thiên nhiên và đời sống bản làng. Hiện 
 nay, tại các đô thị lớn đều đã có những 
Thứ ba, cần tăng tính nghệ thuật và mở rộng 
 chương trình biểu diễn nghệ thuật sinh động 
phạm vi truyền thông cho Then theo cách vừa 
 mang màu sắc văn hóa đường phố như Diễn 
đảm bảo bản sắc truyền thống, vừa phù hợp 
 xướng dân gian ba miền trên con đường hoa 
với thị hiếu xã hội. Đây là hướng đi chung 
của nhiều loại hình nghệ thuật. Hiện nay, nếu Nguyễn Huệ nhân dịp Festival Nghệ nhân 
tìm hiểu về Then qua các công cụ tìm kiếm Việt Nam, biểu diễn nghệ thuật trên phố đi bộ 
truyền thông phổ biến, người dùng chỉ thu quanh Hồ Gươm, chương trình “Hoàng thành 
được những kết quả tản mạn, khó lọc lựa - diễn xướng dân gian” trong Khu Trung tâm 
trong đó những sản phẩm tinh hoa. Nên Hoàng thành Thăng Long. Ngoài ra, để có sự 
chăng, các câu lạc bộ Then và đơn vị nghệ kết nối điểm đến, cần xây dựng hệ thống chợ 
thuật chuyên nghiệp có thể theo hướng đi của đêm - một không gian không đơn thuần mang 
Xẩm Hà Thành, chủ động tìm đến khán giả tính thương mại mà hoàn toàn có thể lồng 
bằng những sản phẩm nghệ thuật đã được dàn ghép các hoạt động văn hóa giàu bản sắc của 
dựng, đầu tư bài bản, có tính hấp dẫn. Khi địa phương, mở ra tương lai để phát triển du 
khai thác Then trong hoạt động du lịch, ta có lịch tại các thành phố trung tâm của khu vực. 
 Email: jst@tnu.edu.vn 67 
 Nguyễn Thị Suối Linh và Đtg Tạp chí KHOA HỌC & CÔNG NGHỆ ĐHTN 225(10): 61 - 68 
4. Kết luận TÀI LIỆU THAM KHẢO/ REFERENCES 
Thực hành Then là tổng hòa nhiều giá trị: tôn [1]. P. M. Pham, Vienamese Folk song. Music 
 Publishing House, 1994. 
giáo, văn hóa, nghệ thuật và tri thức bản địa [2]. T. Y. Nguyen, Then of Tay people. Social 
về vũ trụ quan, nhân sinh quan. Hành trình từ Science Publishing House, 2006. 
lúc xây dựng hồ sơ đến khi di sản được ghi [3]. T. K. L. Nguyen, “Exploiting cultural values 
 in tourism development,” Journal of 
nhận là một con đường gian khó, tuy nhiên, Vietnamese Cultural Studies, vol. 396, no. 6, 
công tác giữ gìn, bảo tồn di sản giữa guồng pp. 52-57, 2017. 
quay của cuộc sống sẽ còn gian truân hơn gấp [4]. V. K. Tran, Culture with folk music. Youth 
bội. Chúng tôi cho rằng, sự bảo tồn bền vững Publishing House, 2000. 
 [5]. H. The, and D. Nguyen, “Real-life 
nhất chính là bảo tồn trong phát triển. Để làm performance – the expensive and adventure 
được điều đó, cần lấy Then làm chất liệu văn playground,” Baogiaothong.vn, 06/09/2018. 
hóa, một nguồn tài nguyên nhân văn giá trị để [Online]. Available: https://www.baogiaothong.vn 
 /nghe-thuat-thuc-canh-san-choi-ton-kem-mao-
khai thác trong hoạt động du lịch, theo hướng hiem-d270814.html. [Accessed May 21, 2020]. 
vừa làm mới, vừa bảo tồn những giá trị truyền [6]. V. S. Vo, T. L. Ngo, and T. T. V. Tran, 
thống. Đây là hướng đi cần được cân nhắc và “Orienting the explotation of specific 
 products for rural tourism development in 
nghiên cứu trong chiến lược phát triển du lịch An Giang province,” Science and Technology 
vùng núi phía Bắc. development, vol. 20, no. X3, pp. 34-41, 2017. 
68  Email: jst@tnu.edu.vn