Giáo trình Môi trường và con người

 1 
ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP.HỒ CHÍ MINH 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA 
KHOA CƠ KHÍ 
BỘ MÔN CHẾ TẠO MÁY 
---------------o0o--------------- 
BÁO CÁO THÍ NGHIỆM 
MÔI TRƯỜNG VÀ CON NGƯỜI 
 CBHD: Đặng Quang Kỳ 
 SVTH: 
TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2018 
 2 
Bài 1 
ĐO ĐỘ RỌI CỦA PHÒNG HỌC 
I. Mục đích: 
- Biết cách sử dụng dụng cụ đo độ rọi light meter C.A 811 để đo độ rọi 
- So sánh kết quả độ rọi đo được với kết quả tính toán theo lý thuyết. 
- Đánh giá kết quả thí nghiệm 
II. Yêu cầu 
- Nghiên cứu tài liệu hướng dẫn trước khi đi thí nghiệm. 
- Tính toán độ rọi trung bình lý thuyết ( Etblt ) cho lớp học theo phương pháp 
hệ số sử dụng 
- Đo độ rọi trung bình ( Etbđ ) của lớp học bằng light meter 
- So sánh kết quả tính toán (Etblt) với kết quả đo được ( Etbđ). 
- Đánh giá kết quả thí nghiệm. 
III. Nội dung thí nghiệm. 
III.1 .Tính toán độ rọi của phòng học theo phương pháp hệ số sử dụng . 
(Tính toán độ rọi theo lý thuyết) 
Để tính toán chiếu sáng chung cho phòng làm việc, người ta thường sử dụng 
phương pháp hệ số sử dụng h như sau: 
- Tính chỉ số phòng i. 
)( abH
S
i
C 
 (1.1 ) 
Trong đó: 
S – diện tích phòng chiếu sáng (m2). 
a,b tương ứng là chiều dài, chiều rộng phòng (m) 
HC khoảng cách từ mặt bàn làm việc tới đèn (m). 
Từ chỉ số phòng i tính được ở trên, ta tra giá trị của hệ số sử dụng 
 ( Tham khảo bảng 9-12 trang 158 sách Kỹ thuật Bảo hộ lao động của Nguyễn Bá 
Dũng và các tác giả – năm 1979) 
i<= 0.8 thì h = 0.05 – 0.36 
i<= 2 thì h = 0.08 – 0.47 
i> 2 thì h = 0.12 – 0.57 
 3 
- Quang thông tổng 𝜑t của các bộ đèn để chiếu sáng căn phòng được xác định 
theo công thức: 
min . . .
t
E k z S
h
 (1.2 ) 
Trong đó: 
 Emin – độ rọi nhỏ nhất theo qui định của nhà nước. Đối với phòng học 
 E = 300 – 500 lux 
 k – hệ số dự trữ . Nếu phòng cần chiếu sáng có bụi, khói làm ảnh 
hưởng đến tầm nhìn lấy k =1,5 – 1,7. Nếu không có bụi, khói thì k =1. 
 z – tỷ số giữa độ rọi trung bình Etb và Emin. z = Etb/Emin. (Thường 
chọn z=(1,1÷1,2). Phòng diện tích nhỏ hơn 10m2 thì lấy z=1) 
 S – diện tích phòng cần được chiếu sáng (m2). 
 h - Hệ số sử dụng 
- Tính số bộ đèn cần thiết để chiếu sáng (Nbđ ) 
Chọn trước quang thông của 1 bộ đèn là 𝜑bđ , ta tính được số bộ đèn cần 
thiết Nbđ để chiếu sáng cho căn phòng là : 
 tbd
bd
N
 ( 1.3) 
- Cuối cùng ta xác định được độ rọi trung bình trên bề mặt làm việc là : 
. .
.
bd bd
tb
N h
E
S k
 (1.4) 
Trong công thức trên: 
 Nbd – Số bộ đèn cần để chiếu sáng 
 𝜑bd – quang thông của một bộ đèn 
 S – diện tích phòng(m2), 
 k – hệ số dự trữ 
 h - là hệ số sử dụng. 
III-2. ĐO ĐỘ RỌI THỰC TẾ PHÒNG HỌC BẰNG LIGHT METER 
III.2.1. Giới thiệu dụng cụ đo độ rọi light meter C.A 811. 
Dụng cụ đo độ rọi C.A 811 được trang bị màn hình đo độ rọi silicon, hiển thị số và 
dễ dàng sử dụng bằng tay vì kích thước nhỏ gọn. 
III.2.2. Nguyên lý làm việc ( xem hình vẽ) 
 4 
1. Cảm biến có nắp bảo vệ. 
2. Màn hình tinh thể lỏng Backlit 
 - Màn hình chính:giá trị số 3 hoặc OL ( báo lỗi ) 
 - Các ký hiệu: 
 + ổ chứa pin 
HOLD giá trị đo cuối cùng. 
klux / kfc giá trị đơn vị được hiển thị 
MAX giá trị max 
3. Lựa chọn dãy đo : 
 - Từ 20 lux đến 20 klux chia 4 dãy đo. 
 - Từ 20 fc đến 20 kfc chia 4 dãy đo. 
4. Công tắc 2 chức năng 
 5 
 - Ấn nhanh :thao tác hiển thị lại màn hình. 
 - Ấn lâu : Điều khiển công tắc giá trị max. 
5. Điều chỉnh di chuyển cảm biến 
6. Điều khiển công tắc để giữ hiển thị giá trị cuối cùng 
7. Chỉ thị 3 trạng thái : 
 - OFF dụng cụ ở trạng thái không làm việc. 
 - Lux : Dụng cụ ở trạng thái đo độ rọi 
 - Fc đo độ sáng Anglo-Saxon( của nến) 
III.2.3. Sử dụng 
Trình tự 
1. Đặt bề mặt cảm biến trên bề mặt cần đo độ rọi, tránh vùng bị bóng che để 
không ảnh hưởng đến kết quả đo. 
2. Bật công tắc của dụng cụ, dùng công tắc 7 để chọn 1 trong 2 đơn vị đo lux 
hoặc fc. Khi giá trị đo hiển thị trên màn hình chờ cho đến khi giá trị ổn 
định. Sử dụng công tắc 5 để chọn dãy đo thích hợp. 
3. Định dạng dụng cụ đo theo kiểu đo bằng cách sử dụng các khóa chức năng 
đặc biệt 4 hoặc 3. 
4. Ghi giá trị đo khi đã ổn định, dịch chuyển công tắc 7 về vị trí OFF để tắt 
máy. 
Chú y: nếu ánh sáng được đo không nằm trong dãy đo thì màn hình sẽ hiển 
thị OL, trong trường hợp này ấn công tắc 3 vài lần để chọn dãy đo thích 
hợp. 
Chức năng đặc biệt 
 HOLD : khi ấn nút này sẽ xóa giá trị đo cuối cùng, chức năng này thực hiện khi 
dụng cụ đã ở vị trí OFF. 
 MAX : Dụng cụ hiển thị giá trị max đo được, chức năng này có lợi khi độ sáng 
khác nhau, nó được thao tác khi dụng cụ đã ở vị trí OFF hoặc công tắc được ấn lần 
nữa. 
III.2.4. Khả năng đo. 
Dãy đo : 20 lux ; 200 lux ; 2000 lux ; 20 klux. 
 20 fc ; 200 fc ; 2000 fc ; 20 kfc. 
Giá trị đo : 0.01 lux ; 0.01 fc. Độ chính xác : 3% 
III.3. PHẦN THỰC HÀNH THÍ NGHIỆM 
III.3. 1 Nhiệm vụ : 
1. Tính toán lý thuyết độ rọi phòng học : xác định các thông số cần thiết của 
phòng học cần đo độ rọi ( chiều dài a, rộng b, cao H, chiều cao tr ... ố cần thiết của phòng . 
2. Xác định các điểm cần đo độ rọi của phòng ( chú ý chọn các điểm đặc biệt 
như điểm sáng nhất, điểm tối nhất) 
3. Lần lượt đo độ rọi tại các điểm đã chọn trong cả 2 trường hợp có và không có 
ánh sáng đèn điện. Ghi kết quả đo. 
4. Báo cáo kết quả thí nghiệm theo mẫu. 
 7 
BÁO CÁO 
KẾT QUẢ THÍ NGHIỆM ĐO ĐỘ RỌI CỦA PHÒNG HỌC 
I. Tính độ rọi trung bình (Etblt) theo lý thuyết 
1. Xác định các thông số của phòng. 
Chiều dài phòng : a = 14,8 ( m ) ; Chiều rộng : b = 8,6 ( m ) 
Chiều cao phòng : H = ( m ); 
Chiều cao từ bàn làm việc đến đèn: Hc = 7,6 (m) 
Diện tích phòng: S = a*b = 127,28 ( m2) 
2. Xác định các số liệu cần thiết : Độ rọi (E) ; Hệ số dự trữ ( k); Tỷ số giữa độ 
rọi Etb và E min (z); Chỉ số phòng (i – tính theo công thức 3.1); Hệ số sử dụng 
3. Tính toán độ rọi Etblt theo phương pháp hệ số sử dụng 
– Tính trị số quang thông tổng của các bộ đèn ft theo công thức 3.2 
(lm) 
– Xác định số bộ đèn cần thiết để chiếu sáng căn phòng Nbd theo công thức 3.3 
458208
183,2832
2500
t
bd
bd
N
Trong bài thí nghiệm này ta chọn trước loại đèn để chiếu sáng là đèn huỳnh 
quang 6500K, công suất p = 36 w có quang thông của bộ đèn 𝜑bđ =2500 
lm 
( Tham khảo trang 246 sách Kỹ thuật chiếu sáng của Dương Lan Hương, năm 
2011) 
– Tính độ rọi trung bình ( Etb ) trên mặt phẳng tính toán (công thức 3.4). 
(lx) 
. . 183,2832.2500.0,1
360
. 127,28.1
bd bd
tb
N h
E
S k
min . . . 300.1.1,2.127,28 458208
0,1
t
E k z S
h
 8 
II. Đo độ rọi của một số điểm trong phòng 
 1 – Trường hợp có ánh sáng tự nhiên và ánh sáng điện 
 Bảng 1 
Điểm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 
E(lx) 241 231 239 258 98 219 233 229 236 196 204 226 305 284 
 Etb = 228,5 (lx) 
 2- Trường hợp không có ánh sáng điện 
Bảng 2 
Điểm 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 
E(lx) 13 8 12 8 8 8 7 7 7 10 15 10 8 8 
 Etb = 9,214 (lx) 
III. So sánh Etb lý thuyết và Etb đo thực tế. 
Etblt = 360 (lx) 
Etbtt = 228,5-9,214=219,286 (lx) 
 Etbtt < Etblt 
IV. Đánh giá kết quả thí nghiệm 
– Độ rọi trong phòng đạt tiêu chuẩn qui định của Nhà nước hay không? 
Theo tiêu chuẩn qui định của Nhà nước, phòng học chiếu sáng đạt tiêu chuẩn 
cần có độ rọi phải đảm bảo 300-500 lux. Nhìn vào kết quả thực tế ta đo được 
chỉ có 228,5 lux nên chưa đạt tiêu chuẩn 
– Sự chiếu sáng trong phòng đảm bảo kỹ thuật chiếu sáng ( độ rọi phân bố đều 
trên bề mặt cần chiếu sáng, không chói loá, không tạo thành bóng đen) ? 
Độ rọi phân bố chưa đều trên bề mặt cần chiếu sáng 
– Những nhận xét và đề xuất của cá nhân về kỹ thuật chiếu sáng của phòng học? 
 Các dãy đèn nên bố trí song song với hướng nhìn và cửa để hạn chế 
phản xạ lóa mắt 
 Lắp thêm đèn để độ rọi đạt tiêu chuẩn nhưng vẫn đảm bảo mật độ công 
suất ≤ 12 (W/m2) 
 9 
BÀI 2 : BÀI THÍ NGHIỆM ĐO ĐỘ ỒN 
I. MỤC ĐÍCH 
- Giúp sinh viên làm quen với thiết bị đo độ ồn cầm tay NL-20 
- Biết cách bố trí vị trí, địa điểm đo, cách ghi chép các số liệu và xử lý các kết 
quả đo. 
- Tập đưa ra nhận xét, ý kiến của cá nhân hoặc nhóm về tình trạng ô nhiễm tiếng 
ồn, đề xuất các biện pháp cụ thể để giảm thiểu tiếng ồn. 
II. NỘI DUNG 
Theo sự hướng dẫn của giáo viên, các nhóm sinh viên sẽ quan sát, ghi chép, thực 
hiện đo mức ồn do nguồn ồn điểm gây ra, vẽ đường cong các mức ồn trên cơ sở 
các số liệu đo và số liệu tính toán, cho nhận xét. 
III. CÔNG THỨC XÁC ĐỊNH MỨC ỒN GIẢM THEO KHOẢNG CÁCH 
Nếu mức âm đặc trưng của nguồn ồn (thường đo ở độ cao 1,5m) ở điểm cách 
nguồn ồn một khoảng là r1 đã biết (r1 thường bằng 1m đối với tiếng ồn từ máy 
móc, thiết bị công nghiệp và bằng 7,5m đối với nguồn ồn là dòng xe giao thông) 
thì mức ồn ở điểm cách nguồn ồn là r2 sẽ giảm hơn mức ồn ở điểm có khoảng 
cách là r1 và được xác định theo công thức sau: 
 Đối với nguồn ồn điểm: 
 L = 20.lg(
r2
r1
)
1+a
 , (dB) (1) 
 Đối với nguồn ồn đường: 
 Ld = 10.lg(
r2
r1
)
1+a
 , (dB) (2) 
Trong đó, a là hệ số kể đến ảnh hưởng hấp thụ tiếng ồn của địa hình mặt đất: 
- Đối với mặt đường nhựa và bê tông thì a = - 0,1. 
- Đối với mặt đường đất trống trải không có cây thì a = 0. 
- Đối với đất trồng cỏ thì a = 0,1 
IV. THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM RION NL-20 
 10 
 Hình 1: Thiết bị đo độ ồn cầm tay Rion NL-20 
Hình 2: Các phím chức năng Hình 3: Cách cầm thiết bị đo 
* Giới thiệu các phím chức năng: 
Phím Chức năng 
Start/Stop 
Bắt đầu/kết thúc quá trình đo được thiết lập sẵn. 
Store 
Lưu trữ dữ liệu đo vào bộ nhớ. 
Mode 
Dùng để đọc kết quả đo. Mỗi lần nhấn phím này màn hỉnh sẽ chuyển đổi 
các chế độ hiển thị kết quả đo trong bộ nhớ. 
 11 
Pause/Cont 
Trong khi đo, phím này có thể dùng tạm ngưng quá trình đo để loại bỏ các 
giá trị không mong muốn. 
Menu 
Khi chọn phím này sẽ xuất hiện menu 1/3 cho phép cài đặt các tùy chọn, 
có thể chuyển đổi giữa 3 menu khác nhau bằng cách nhấn phím Page 
A/C/FLAT 
Cài đặt dải tần số là A, C hoặc FLAT. 
Fast/Slow 
Cài đặt thời gian đo là Fast hoặc Slow. 
Range 
Dùng để chọn khoảng đo của thiết bị, có 6 lựa chọn khác nhau như sau: 20 
đến 80, 20 đến 90, 20 đến 100, 20 đến 110, 30 đến 120, 40 đến 130. 
Recall 
Dùng để xem lại các dữ liệu đã lưu trong bộ nhớ. 
Recall Data 
Dùng để chuyển đổi giữa các giá trị khác nhau đã lưu trong bộ nhớ. 
Light 
Dùng để mở/tắt đèn màn hình hỗ trợ việc đọc dữ liệu nếu thiếu ánh sáng. 
Print 
Khi có kết nối với máy in như DPU-414, CP-11 hoặc CP-10 thì khi nhấn 
phím này dữ liệu đo sẽ được in ra. 
Cal 
Dùng để kích hoạt chế độ hiệu chuẩn. 
Power 
Dùng để mở/tắt thiết bị đo khi nhấn giữ khoảng hơn 1 giây. 
Chú ý: Dây đeo tay được đeo vào tay như hình 3 để tránh làm rơi thiết bị đo. 
Hướng dẫn cách đo: 
Bước 1: Nhấn giữ phím Power khoảng hơn 1 giây để mở thiết bị đo. 
Bước 2:(Dùng khi thiếu ánh sáng) Nhấn phím Light để mở đèn màn hình hỗ trợ đọc 
dữ liệu. 
Bước 3: Để đo âm thanh thông thường nhấn phím A/C/FLAT chọn “A”, nhấn phím 
Fast/Slow để chọn “Fast” và nhấn phím Range để chọn khoảng đo phù hợp. 
 12 
Bước 4: Thiết bị đã sẵn sàng, có thể tiến hành thí nghiệm. 
Bước 5: Sau khi thí nghiệm xong nhấn giữ phím Power khoảng hơn 1 giây để tắt thiết 
bị đo. 
V. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM 
Đo mức ồn, tính và vẽ đường cong mức ồn tại một nguồn ồn điểm: 
V.1 Chọn nguồn ồn điểm là một máy công cụ hay một máy móc, thiết bị đang 
hoạt động có phát ra tiếng ồn. 
V.2 Đặt hoặc cầm thiết bị đo ở độ cao 1,5m cách tâm nguồn ồn 1m, hướng mi 
crô của thiết bị vào tâm nguồn ồn, đo mức ồn (số đo là đêxiben - dB) và ghi lại 
số đo (cách thao tác xem phần thiết bị thí nghiệm). Chỉ đọc tròn số đến dB, 
không cần đọc số lẻ. Cách 1 giây đọc 1 lần theo nhịp thở, khi gặp các con số 
khác thường như lớn quá thì bỏ qua để đỡ gây đột biến khi xử lý số liệu. Đọc 
và ghi lại liên tục khoảng 30 số liệu mỗi lần đo vào các bảng sau. 
A. Đo mức ồn trong xưởng C1 
Bảng 1: ghi số liệu đo ở vị trí cách nguồn ồn 1 mét 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 
80 86 85 82 83 78 82 75 76 78 85 82 78 81 78 
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 
75 82 81 78 81 81 80 83 85 82 80 78 80 79 82 
1) Tính giá trị trung bình kết quả đo từ bảng 1: 80.533 
2) Lùi máy ra xa nguồn ồn 3m lại đo và ghi lại liên tục khoảng 30 số liệu vào 
bảng 2. 
 13 
Bảng 2: ghi số liệu đo ở vị trí cách nguồn ồn 3 mét 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 
78 84 81 80 81 74 78 73 75 78 80 76 74 81 76 
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 
78 81 80 78 81 82 79 81 80 73 74 78 84 84 80 
3) Tính giá trị trung bình kết quả đo từ bảng 2: 78.733 
4) Tính độ giảm mức ồn tính theo công thức (1): 10.275 
5) Xác định mức ồn tính toán theo công thức: 70.258 
Gợi ý: Mức ồn tính toán theo công thức ở khoảng cách 3m = giá trị trung bình 
từ bảng 1 (ở khoảng cách 1m) – độ giảm mức ồn tính theo công thức ở vị trí 
3m so với 1m 
Ví dụ: giá trị trung bình kết quả đo từ bảng 1 là 90dB, độ giảm mức ồn theo 
công thức (1) tính được là 20dB thì giá trị mức ồn tính toán theo công thức là: 
90 dB – 20 dB = 70dB. 
6) Lùi máy ra xa nguồn ồn 5 m lại đo và ghi lại liên tục khoảng 30 số liệu vào 
bảng 3. 
Bảng 3: ghi số liệu đo ở vị trí cách nguồn ồn 5 mét 
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 
72 75 71 78 84 71 70 72 78 75 73 74 75 72 70 
16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 
74 72 76 75 77 72 74 75 74 73 70 72 71 72 73 
7) Tính giá trị trung bình kết quả đo từ bảng 3: 73.667 
8) Tính độ giảm mức ồn tính theo công thức (1): 14.489 
 14 
9) Xác định mức ồn tính toán theo công thức: 66.044 
Gợi ý: Cách tính tương tự như ở bảng 2 nhưng lúc này độ giảm mức ồn tính 
theo công thức ở vị trí 5m so với 1m 
10) Vẽ các đồ thị có trục tung là các giá trị trung bình đo được, trục hoành là vị trí 
khoảng cách tới nguồn ồn. 
Gợi ý: Vẽ nét liền là giá trị trung bình của kết quả đo, nét đứt là giá trị mức 
ồn tính toán theo công thức 
 80 
 50 
11. Cho nhận xét: 
- Ở vị trí cách 1m: 
Mức độ ồn = 80.533dB 
- Ở vị trí cách 3m: 
Mức độ ồn = 78,733 dB 
Độ giảm mức độ ồn = 10,275 dB 
Mức độ ồn tính toán theo công thức = 70.258dB 
 Độ sai lệch giữa thực tế và so với công thức (1) = 78,733-70.258 = 8.475dB 
- Ở vị trí cách 5m: 
Mức độ ồn = 73.667dB 
Độ giảm mức độ ồn = 14.489dB 
Mức độ ồn tính toán theo công thức = 66.044dB 
Độ sai lệch giữa thực tế và công thức (1) = 7.623dB. 
 Khi cách vị trí đo càng xa thì mức độ ồn đo được càng giảm 
 Mức độ ồn lí thuyết so với thực tế có nhiều sự chênh lệch. Vì trong thực tế, lúc 
đo còn chịu nhiều sự tác động khác từ môi trường. 
1m 3m 5m 
dB 
 15 
BÀI 3: ĐO ĐỘ RUNG ĐỘNG 
I. MỤC ĐÍCH: 
- Biết cách thực hiện đo rung động. 
- Biết cách sử dụng thiết bị đo độ rung động. 
- Tìm hiểu và xác định các nguyên nhân gây rung động, đề xuất các phương 
pháp loại trừ và giảm rung động. 
II. THIẾT BỊ THÍ NGHIỆM: 
Các dụng cụ thực hiện bài thí nghiệm bao gồm: 
- Các mô hình tạo rung động. 
- Máy đo rung động VM – 63A – độ chính xác 5% giá trị đo 
1. Mô hình tạo rung động: 
Mô hình xem sơ đồ (hình 1). Trong sơ đồ này, hệ thống truyền động là một hệ nối 
tiếp do vậy mỗi sự thay đổi nào của bất kỳ một chi tiết nào trong hệ thống đều gây ảnh 
hưởng cho các cụm chi tiết trong hệ thống. Nghĩa là chúng có sự ràng buộc lẫn nhau 
trong các bộ phận của hệ thống. Muốn hệ thống hoạt động tốt thì tất cả các chi tiết 
phải hoạt động tốt. 
Nguyên lý làm việc: bánh lệch tâm được gá trên mâm cặp 3 chấu. chuyển động 
được truyền từ trục chính đến cơ cấu bánh lệch tâm. Khi trục chính quay sẽ tạo ra rung 
động. 
Hình 1: Mô hình 
tạo rung động. 
 16 
Gia tốc 
Gia tốc 
Vận tốc 
Dịch chuyển 
Chế độ đo tần số cao hay thấp 
Chế độ hiển thị kết quả đo 
2. Giới thiệu về thiết bị đo độ rung động Vibration meter VM-63A: 
- Màng hình hiển thị: hiển thị giá trị đo, thông số đo, vùng tần số rung động 
và dấu hiệu thay pin. 
- Đầu đo rung động: có thể gắn đầu đo dạng L, dạng S hoặc không gắn. 
- Nút ấn MEAS: ấn và giữ luôn trong quá trình đo. 
- Nút gạt chọn lựa vùng đo tần số cao hay thấp (chỉ dùng cho đo gia tốc): cài 
đặt ở tần số thấp “Lo” (10Hz đến 1000Hz) hoặc ở tần số cao “Hi” (1kHz 
đến 15 kHz). 
Màng hình hiển thị 
Đầu đo rung động Nút ấn MEAS 
Nút gạt chọn lựa vùng đo tần 
số cao hay thấp Nút gạt chọn lựa 
hiển thị kết quả đo 
Đầu đo dạng L 
Đầu đo dạng S Không sử dụng đầu 
đo 
 17 
Hình: Phương pháp 
cầm dụng cụ đo 
- Nút gạt chọn lựa hiển thị kết quả đo: cho kết quả là biên độ gia tốc, biên độ 
vận tốc hoặc biên độ dịch chuyển. 
3. Phương pháp đo: 
1. Ấn nút MEAS và giữ luôn trong suốt quá trình đo. Giữ cho đầu đo áp sát 
lên đối tượng cần đo dưới áp lực khoảng 500g đến 1kg. Nếu nút MEAS 
được ấn trong khi tắc nguồn, đại lượng đo sẽ cần khoảng 10s để có thể đo. 
2. Giá trị đo được hiển thị dưới dạng số. 
3. 
4. Thôi ấn nút MEAS và đọc giá trị hiển thị trên màng hình. 
5. Khi ấn nút MEAS một lần nữa thì giá trị đang được lưu giữ trên màng hình 
sẽ bị xóa và giá trị mới sẽ được hiển thị. 
6. Giá trị hiển thị sẽ tự động bị xoá sau khi thôi giữ nút ấn khoảng 1phút. 
4. Thông số kỹ thuật: 
Vùng đo: 
Gia tốc: từ 0,1 đến 199,9mm/s2. 
Vận tốc: từ 0,1 đến 199,9mm/s. 
Dịch chuyển: từ 0,001 đến 1,999mm. 
Vùng vận tốc và gia tốc được giới hạn bởi gia tốc 199,9mm/s2. 
Độ chính xác: 5% 2digits. 
Tần số đo: 
Gia tốc: 10Hz đến 1000Hz (Lo) 
 1kHz đến 15 kHz (Hi) 
Vận tốc: 10Hz đến 15kHz 
 18 
Dịch chuyển: 10Hz đến 15kHz 
Hiển thị: 3-1/2 số. Số liệu mới được cập nhập sau 1s. 
Tín hiệu ra: AC 2V (theo đúng tỉ lệ). Điện trở khoảng 10k. 
Dây tai nghe (VP-37) có thể được kết nối. 
III. TIẾN HÀNH THÍ NGHIỆM: 
 Chọn vận tốc quay của trục chính máy tiện. Khởi động máy tiện. 
(chọn 3 vận tốc quay trục chính: n1; n2; n3 để đo rung động) 
 Xác định các vị trí cần đo rung động. 
 Sử dụng dụng cụ đo rung động VM-63A. Cho đầu đo tiếp xúc tại ví trí cần 
đo. 
 Đọc số liệu trên dụng cụ đo. 
 Thay đổi các thông số theo bảng sau đây: 
Lần 
đo 
Tốc 
độ 
trục 
chính 
Vg/ph 
Bánh 
lệch 
tâm 
Gia tốc 
mm/s2 
Vận tốc 
mm/s 
Dịch chuyển 
mm 
Điểm 
đo 1 
Điểm 
đo 2 
Điểm 
đo 3 
Điểm 
đo 1 
Điểm 
đo 2 
Điểm 
đo 3 
Điểm 
đo 1 
Điểm 
đo 2 
Điểm đo 
3 
1 210 2,6 0,9 1,2 2.6 0,9 1,2 0,026 0,009 0,012 
2 700 5,0 0,9 0,9 5,0 0,9 0,9 0,05 0,009 0,009 
3 1080 2,6 1,1 1,7 2,6 1,1 1,7 0,026 0,011 0,017 
 19 
IV. XỬ LÝ KẾT QUẢ: 
1. Tính mức vận tốc dao động (Lc) v mức p m: 
Mức vận tốc dao động Lc được xác định theo công thức 
m/s 10.5 voi] [1 ),( lg.20 8'
'
'
 o
o
c dBL 


- ngưỡng qui ước của biên độ 
vận tốc rung động 
'
'
o

 vận tốc đo thực tế 
Thay vô công thức [1] ta tính được Lc 
Ta được biết khi một bề mặt rung động sẽ tạo ra sóng âm và gây ra một áp suất 
âm. Phương trình biểu thị sự tương quan giữa mức vận tốc dao động của bề mặt 
với mức áp suất âm do nĩ pht ra l 
 lg.20
'
'
o

= 
oP
P
lg.20 =Lc 
Mức áp suất âm xác định theo công thức: 
25
o N/m 10.2 voi[2] ),( lg.20
 PdB
P
P
L
o
c - ngưỡng qui ước của áp suất 
âm 
Thay gía trị Lc tính được từ công thức [1] vào công thức [2] ta tính được mức âm P 
Từ kết quả trên ta thấy được mối liên hệ giữa rung động và mức ồn. 
 20 
Tốc độ trục 
chính 
(vòng/phút) 
Điểm đo 1 Điểm đo 2 Điểm đo 3 
Lc (dB) P (N/m2) Lc (dB) P (N/m2) Lc (dB) P (N/m2) 
210 8,299 5,2.10-5 -0,915 1,8.10-5 1,584 2,4.10-5 
700 13,979 9,999.10-5 -0,915 1,8.10-5 -0,915 1,8.10-5 
1080 8,299 5,2.10-5 0,828 2,2.10-5 4,609 3,4.10-5 
2. Bảng tra tần số rung động: 
 21 
3. Nhận xét và đề xuất của cá nhân 
- Ở các vị trí đo của hệ thống có kết quả đo như thế nào (gia tốc, vận tốc, dịch 
chuyển, tần số)? 
Ở các vị trí đo của hệ thống có kết quả đo khá chênh lệch. Gia tốc, vận tốc, dịch 
chuyển tại các vị trí tăng dần theo tốc độ trục chính 
- Các nguyên nhân gây ra tình trạng đó? 
Do độ cứng vững của máy 
Do thành phần vật liệu, chi tiết gia công không đồng đều 
- Các biện pháp giảm rung động. 
 Cân bằng các chi tiết máy quay tròn 
 Nâng cao độ chính xác các khâu truyền động 
 Tự động hóa các qui trình công nghệ, áp dụng các kỹ thuật tiên tiến