Chất lượng cuộc sống và một số yếu tố liên quan ở người cao tuổi tại huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang năm 2020

| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
2 ạ ế ô ộ , Số 53 tháng 9/2020
Chất lượng cuộc sống và một số yếu tố liên quan ở người 
cao tuổi tại huyện Tân Phú Đông, tỉnh Tiề Giang năm 2020
Hồ Văn Son1, Bùi Thị Tú Quyên2 
Tóm tắt
Đặt vấn đề: Tại huyện Tân Phú Đông, người cao tuổi (NCT) chưa thực sự quan tâm nhiều đến sức 
khỏe, việc đánh giá chất lượng cuộc sống (CLCS) liên quan đến tình trạng sức khỏe sẽ là cơ sở 
cho chiến lược chăm sóc sức khỏe NCT tại địa phương. 
Mục tiêu: Đánh iá CLCS và xác định một số yếu tố có liên quan đến CLCS của NCT tại huyện 
Tân Phú Đông, tỉnh Tiền Giang năm 2020. 
Phương pháp: Nghiên cứu cắt ngang trê 40 NCT từ tháng 02/2020 đến tháng 5/2020. 
Kết quả: Sức khỏe thể chất (SKTC) ở NCT chỉ đạt 52.4 ±19.7 điểm, sức khỏe tinh thần (SKTT) là 
68.2 ±18.0 điểm, sức khỏe chung (SKC) là 58.4 ± 18.4 điểm. Phân theo 4 mức độ của thang đo 
SF36, sức khỏe tốt là 20.2%, sức khỏe trung bình khá chiếm 48%; kế đó là mức trung bình với 
27.5% và thấp nhất là sức khỏe kém 4.6%. Có nhiều yếu tố thuộc về cá nhân, hành vi, lối sống có 
mối liên quan với CLCS của NCT.
Kết luận: CLCS của NCT tại địa bàn nghiên cứu chưa thực sự tốt, nhiều đặc điểm cá nhân, hành 
vi lối sống có liên quan đến CLCS của NCT
Từ khóa: Tân Phú Đông, chất lượng cuộc sống, Người cao tuổi, SF36 
Elderly health and some related factors in Tan Phu 
Dong district, Tien Giang province, 2020
Ho Van Son1, Bui Thi Tu Quyen2
Abstract
Background: In Tan Phu Dong district, elderly people do not care much about health. The 
assessment of the quality of life related to health status will be the basis for the health care strategy 
for t e elderly in the local area.
Objectives: To assess the quality of life and identify some factors related to the quality of life of the 
Elderly in Tan Phu Dong District, Tien Giang Province in  ... ions, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
3 ạ ế ô ộ , Số 53 tháng 9/2020
Pҳc EӋnh Pmn tính, czn OjP YLӋc, Vѭҕ TXDn tkP 
cӫD ngѭӡL thkn
Tuổi tXәL cjng cDR thu C/CS cjng NpP ÿL, 
nhұn ÿӏnh nj\ cNJng tѭѫng tѭҕ nghLrn cӭX cӫD 
'ѭѫng +X\ /ѭѫng 200  hD\ /r Ĉӭc Thӏnh 
202 3 TXәL cjng cDR NpR thHR TXá tUunh OmR 
hyD, NqP thHR Vӵ VX\ gLҧP các chӭc năng cѫ 
thӇ, cng EӋnh Pmn tính Các \ếX tố nj\ OjP 
VX\ gLҧP ÿáng NӇ S.TC cӫD hӑ ELӇX hLӋn TXD 
các tULӋX chӭng ÿDX, ҧnh hѭӣng ÿáng NӇ ÿến 
S.TT thông TXD các Yҩn ÿӅ cҧP [~c
Giới: 1DP gLӟL thѭӡng cy Vӭc NhӓH tốt hѫn nӳ
gLӟL, Nết TXҧ nj\ tѭѫng tӵ công Eố cӫD 'ѭѫng 
+X\ /ѭѫng 200  hD\ tURng nghLrn cӭX cӫD 
1gX\Ӊn 9ăn TLến 20  TạL 9LӋt 1DP, tXәL 
cjng cDR thu tӹ OӋ nӳ gLӟL cjng cDR, tӹ OӋ Pҳc 
Pột Vố EӋnh Pạn tính ӣ 1CT nӳ gLӟL cDR hѫn 
1CT nDP gLӟL . 
Tập thê Ѵ dục tұp thrѴ Gөc ÿѭӧc [HP Oj hjnh YL 
tốt chR Vӭc NhӓH OjP các công YLӋc nhҽ nhjng 
hjng ngj\ cNJng gҫn gLống nhѭ Pột hunh thӭc
tұp thӇ Gөc .ết TXҧ cӫD ch~ng tôL cNJng ph 
hӧp YӟL 1gX\Ӊn Thӏ +ӗng 1hL 209  hD\ 
ĈRjn 9ѭѫ g 'LӉP .hánh 209 2 cNJng chR 
ELết thyL TXHn tұp thӇ Gөc tác ÿộng tích cӵc ÿến 
CLCS cӫD 1CT TUrn cѫ VѫѴ ÿy, chính TX\Ӆn ÿӏD 
phѭѫng cҫn cy nhӳng cDn thLӋp hӧp Oê, tURng 
ÿy ch~ tUӑng tạR cѫ hộL chR 1CT cy ÿLӅX NLӋn 
hRạt ÿộng thӇ c ҩt thông TXD các kX Oạc Eộ
Gѭӥng VLnh, thӇ Gөc, « ÿӗng thӡL cNJng TXDn 
tkP cҧL tạR nhj Yăn hyD OLrn ҩp, Vkn Yұn ÿộng 
OLrn [m ÿӇ phөc Yө chR các hRạt ÿộng thӇ Gөc, 
Yұn ÿộng cӫD 1CT SRng VRng ÿy, cҫn tX\rn 
UX\Ӆn hѭӟng Gүn 1CT cách Yұn ÿộng hӧp Oê,
ÿһc ELӋt Oj ngѭӡL tUrn 0 tXәL, ÿӇ tUách nhӳng tѭ 
thế tәn thѭѫng ÿến cѫ thӇ, gk\ ҧnh hѭӣng chҩt 
Oѭӧng cXộc Vống
Tình trạng hôn nhân: Ch~ng tôL thҩ\ Uҵng 
nhӳng ngѭӡL gyD, ÿộc thkn OạL cy C/CS tốt hѫn 
VR YӟL ngѭӡL cy gLD ÿunh .ết TXҧ nj\ cy Yҿ 
Eҩt hӧp Oê, YӅ Pһt [m hộL hӑc, 1CT Uҩt GӉ Eӏ 
cô ÿѫn O~c tXәL gLj, nrn YLӋc ÿộc thkn, gyD tUrn 
phѭѫng GLӋn Oê thX\ết VӁ cy C/CS NpP hѫn 
TURng nghLrn cӭX nj\, tӍ OӋ Pҳc EӋnh Pmn tính 
cӫD ÿốL tѭӧng Oj , nrn tURng Pột gLD ÿunh, 
[ác VXҩt cҧ hDL Yӧ chӗng Pҳc EӋnh Pạn tính 
Oj Uҩt cDR, tӯ ÿy áp Oӵc NLnh tế Oj Uҩt Oӟn Ĉӗng 
thӡL, tӍ OӋ hộ 1CT cy hRjn cҧnh Nhy Nhăn cNJng 
Nhá cDR, nrn cộng hѭӣng các \ếX tố nj\, NhL Pj 
PӛL gLD ÿunh chӍ chӑn phӓng Yҩn Pột ngѭӡL thu 
Yô hunh GXng các cө OạL PDng thrP tkP Oê OR 
Oҳng chR cҧ Yӧ/chӗng Punh, tӯ ÿy Pj Gүn ÿến 
[X hѭӟng Nết TXҧ nhѭ nghLrn cӭX nj\ 0ô hunh 
gLD ÿunh tUX\Ӆn thống Yүn czn hLӋn hӳX ӣ Tkn 
3h~ Ĉông, nhӳng ngѭӡL gyD, O\ Gӏ thѭӡng Oj VӁ 
ÿѭӧc tӵ GR, thRҧL PáL hѫn, Nhông phҧL chăP
OR chR Yӧ/chӗng nhѭng hӑ Yүn ÿѭӧc cRn cháX 
TXDn tkP chăP Vyc, nrn Vӭc NhӓH thӇ chҩt Yj 
tLnh thҫn cӫD hӑ Yүn VӁ tốt hѫn 0һc G Yұ\, 
cNJng cҫn ÿһc ELến Vố tunh tUạng hôn nhkn tURng 
EốL cҧnh nhҩt ÿӏnh, tUrn cѫ Vӣ ÿy PӟL cy ÿánh 
gLá ph hӧp, Nhông nrn hRjn tRjn GӵD YjR Nết 
TXҧ phkn tích
Bệnh mạn tính: 1hѭ ÿm ÿӅ cұp, cy  1CT cy 
EӋnh Pmn tính, ÿӗng thӡL cNJng cy PốL OLrn TXDn 
gLӳD tunh tUạng Pҳc EӋnh Pmn tính YӟL C/CS 
cӫD 1CT .ết TXҧ cӫD ch~ng tôL cNJng tѭѫng tӵ 
nghLrn cӭX cӫD 1gX\Ӊn Thӏ +ӗng 1hL 209 
, nghLrn cӭX cӫD ĈRjn 9ѭѫng 'LӉP .hánh 
209 2, nghLrn cӭX cӫD 'ѭѫng +X\ /ѭѫng 
200 9 %Ӌ h Pmn tính Nhô g chӍ Oj ngX\r
nhkn Gүn ÿến VX\ gLҧP Vӭc NhӓH thӇ chҩt Pj 
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43 15
trình phoûng vaán.
2.3. Thieát keá nghieân cöùu: Moâ taû caét ngang
2.4. Côõ maãu vaø caùch choïn maãu
2.4.1. Côõ maãu
Söû duïng coâng thöùc tính côõ maãu cho moät tyû leä ñeå 
xaùc ñònh soá hoä gia ñình coù baø meï coù con döôùi 5 tuoåi: 
Vôùi Z = 1,96 (öùng vôùi D = 0,05), p = 0,37 [3], H = 0,14 
tính ñöôïc N = 334. Döï phoøng khoaûng 20% ñoái töôïng töø 
choái traû lôøi, cuoái cuøng côõ maãu laø 409 hoä gia ñình coù con 
döôùi 5 tuoåi.
2.4.2. Caùch choïn maãu: 
Choïn maãu nhieàu giai ñoaïn
Giai ñoaïn 1: moãi mieàn choïn ngaãu nhieân 1 tænh: 
Hoøa Bình-mieàn Baéc, Haø Tónh – Mieàn Trung vaø Kieân 
Giang- Mieàm Nam; 
Giai ñoaïn 2: moãi tænh choïn ngaãu nhieân 3 xaõ bao 
goàm xaõ noâng thoân, thaønh thò (thò traán/phöôøng) vaø khoù 
khaên (mieàn nuùi/haûi ñaûo): toång 9 xaõ; 
Giai ñoaïn 3: moãi xaõ choïn 46 hoä gia ñình coù 
con döôùi 5 tuoåi, choïn ngaãu nhieân hoä gia ñình ñaàu 
tieâu, sau ñoù löïa choïn caùc hoä gia ñình tieáp theo, theo 
phöông phaùp laø “coång lieàn coång”.
2.5. Phöông phaùp, kyõ thuaät thu thaäp soá lieäu
Boä coâng cuï: Phieáu phoûng vaán ñöôïc xaây döïng vaø 
chænh söûa sau khi coù thöû nghieäm taïi Thaïch Thaát, Haø Noäi.
Phöông phaùp thu thaäp soá lieäu: Ñieàu tra vieân 
phoûng vaán tröïc tieáp caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Sai soá vaø khoáng cheá sai soá: Sai soá do ngöôøi cung 
caáp thoâng tin boû soùt hoaëc coá tình sai thöïc teá, ñeå haïn 
cheá sai soá, ñieàu tra vieân ñöôïc taäp huaán kyõ, coù kinh 
nghieäm trong giao tieáp. Sau khi keát thuùc phoûng vaán, 
ñieàu tra vieân kieåm tra laïi phieáu ngay ñeå khoâng boû 
soùt thoâng tin. Giaùm saùt vieân kieåm tra phieáu khi keát 
thuùc ñeå kòp thôøi phaùt hieän sai soá vaø boå sung kòp thôøi.
2.6. Xöû lyù vaø phaân tích soá lieäu: Soá lieäu ñònh löôïng 
sau khi thu thaäp ñöôïc kieåm tra, laøm saïch, maõ hoaù vaø 
nhaäp baèng phaàn meàm Epidata 3.1, xöû lyù thoáng keâ 
baèng phaàn meàm Stata 11, thoáng keâ moâ taû vôùi tyû leä 
%, thoáng keâ suy luaän vôùi kieåm ñònh F2. 
2.7. Ñaïo ñöùc nghieân cöùu: Nghieân cöùu ñöôïc 
tieán haønh döôùi söï chaáp thuaän cuûa chính quyeàn ñòa 
phöông, laõnh ñaïo cô quan y teá treân ñòa baøn nghieân 
cöùu vaø ñoái töôïng nghieân cöùu. Thoâng tin ñöôïc hoaøn 
toaøn baûo maät vaø keát quaû chæ ñöôïc söû duïng cho muïc 
ñích nghieân cöùu.
3. Keát quaû
3.1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy 
Hình 1. Kieán thöùc cuûa baø meï veà caùch cho treû aên/
buù ñuùng khi bò tieâu chaûy phaân theo ñòa dö 
(n=409)
Nhaän xeùt: Gaàn 80% baø meï coù kieán thöùc ñuùng veà 
caùch cho treû aên/buù khi bò tieâu chaûy, tyû leä baø meï ôû 
mieàn nuùi coù kieán thöùc ñuùng veà caùch cho treû buù/aên khi 
bò tieâu chaûy chieám tyû leä cao nhaát vôùi 83,9%, sau ñoù 
ñeán mieàn nuùi vaø thaáp nhaát laø ôû noâng thoân vôùi 74,3%. 
Baûng 1. Lyù do khoâng cho treû aên buù bình thöôøng khi bò 
tieâu chaûy (n=409)
Noäi dung
Thaønh 
thò
Noâng 
thoân
Mieàn nuùi Toång
p
n % n % n % n %
Ngöôøi khaùc khuyeân 1 0,7 6 4,3 0 0 6 1,7
0,006Sôï treû beänh naëng 
theâm
5 3,6 17 12,1 11 8,5 33 8,1
Nhaän xeùt: Veà lyù do khoâng cho treû aên buù bình 
thöôøng khi bò tieâu chaûy, gaàn 10% ngöôøi ñöôïc phoûng 
vaán cho raèng treû bò naëng theâm neáu tieáp tuïc cho aên/buù 
bình thöôøng, trong ñoù, ngöôøi daân ôû noâng thoân chieám 
tyû leä cao nhaát vôùi 12,1%, gaáp gaàn 4 laàn so vôùi thaønh 
thò. Coù 1,7% ngöôøi khoâng cho treû aên/buù bình thöôøng 
do ngöôøi khaùc khuyeân. Söï khaùc bieät naøy coù yù nghóa 
2
2
1
2
1p P
N x
px
Z D H§ ·¨ ¸© ¹
 
3Tạp chí Y tế Công cộng, Số 53 tháng 9/2020
czn Oj \ếX tố Gүn ÿến nhӳng OR Oҳng YӅ tLnh 
thҫn cӫD 1CT 0ột ÿһc ÿLӇP nӳD ӣ 1CT hX\Ӌn 
Tkn 3h~ Ĉông Oj hӑ ít TXDn tkP ÿến Yҩn ÿӅ Vӭc 
NhӓH, thѭӡng Oj Nhông cy thyL TXHn NháP Vӭc 
NhӓH ÿӏnh NǤ, ÿLӅX nj\ hunh thjnh tӯ tURng TXá 
Nhӭ Yu EӋnh YLӋn hX\Ӌn chӍ PӟL hRjn thLӋn YjR 
năP 203 9LӋc Nhông phát hLӋn VӟP các EӋnh 
Pạn tính, Nhông ÿѭӧc hѭӟng Gүn, tѭ Yҩn các 
chế ÿộ GLnh Gѭӥng, OX\Ӌn tұp ÿm OjP chR Vӭc 
NhӓH 1CT ngj\ cjng NpP ÿL .ết TXҧ nghLrn 
cӭX nj\ chӍ UD Yҩn ÿӅ ѭX tLrn cӫD ngjnh \ tế ÿӏD 
phѭѫng Oj cҫn nkng cDR năng Oӵc phzng ngӯD 
Yj NLӇP VRát EӋnh Nhông Ok\ nhLӉP tӯ gLDL ÿRạn 
tXәL tUXng nLrn ÿӇ Nӏp thӡL phát hLӋn, ÿLӅX tUӏ Yj 
cҧL thLӋn Vӭc NhӓH chR ngѭӡL Gkn NhL tXәL gLj
Sự quan tâm của người thân: 1ghLrn cӭX cӫD 
ch~ng tôL ghL nhұn nếX ngѭӡL thkn GDnh nhLӅX 
Vӵ TXDn tkP chR 1CT thu hӑ VӁ tӵ ÿánh gLá 
tunh tUạng Vӭc NhӓH tốt hѫn p 000 .ết TXҧ 
nj\ tѭѫng tӵ TUҫn T ӏ Th~\ +j 203 0 hD\
1gX\Ӊn Thӏ +ӗng ĈLӋp  1hѭ Yұ\, ngRjL YLӋc 
chăP OR Yұt chҩt chR 1CT ch~ng tD cҫn TXDn 
tkP ÿến PốL TXDn hӋ LӳD 1CT YӟL các t jnh 
YLrn tURng gLD ÿunh 9u Yұ\, ÿk\ cNJng Oj Pột 
tURng nhӳng \ếX tố cҫn ch~ ê Nhông ÿѭӧc Eӓ 
TXD tURng các chѭѫng tUunh cDn thLӋp nkng cDR 
ÿӡL Vống tLnh thҫn chR 1CT
5. Kết luận, khuyến nghị 
5.1. Kết luận:
1ghLrn cӭX tUrn 00 1CT tạL hX\Ӌn Tkn 3h~ 
Ĉông, tӍnh TLӅn *LDng chR ELết C/CS cӫD 
1CT chӫ \ếX [ếp ӣ Pӭc Vӭc NhӓH tUXng Eunh 
Nhá 1ghLrn cӭX ÿm chӍ UD  \ếX tố cy OLrn TXDn 
ÿến tunh Uạng Vӭc NhӓH cӫD 1CT ӣ hX\Ӌn Tkn
3h~ Ĉông EDR gӗP tXәL, gLӟL, tunh tUạng hôn 
nhkn, Vӵ TXDn tkP cӫD ngѭӡL thkn, YLӋc tұp thӇ 
Gөc, Pҳc EӋnh Pạn tính Yj OjP YLӋc n ҽ hjng
ngj\
5.2. Khuyến nghị: 4XDn tkP nhLӅX hѫn ÿến 
1CT tӯ 5 tXәL tUӣ Orn, thѭӡng [X\rn thăP 
hộ, tѭ Yҩn Vӭc NhӓH chR 1CT, ít nhҩt 0 Oҫn/
TXê Cҫn tạR ÿLӅX NLӋ hR 1CT hRạt ÿộng thӇ
chҩt thông TXD YLӋc nkng cҩp các NhX Yӵc công 
cộng, nhj Yăn hyD OLrn ҩp, Er tông hyD ÿѭӡng 
OLrn ҩp Tăng cѭӡng tҫP VRát các EӋnh Pmn 
tính chR ngѭӡL tUXng nLrn tӯ 0 tXәL ÿӇ phát 
hLӋn VӟP Yj ÿLӅX tUӏ NLӇP VRát ÿӇ hạn chế tunh 
tUạng ÿD EӋnh tұt O~c tXәL gLj *LD ÿunh cҫn Gjnh 
nhLӅX thӡL gLDn TXDn tkP, chăP Vyc YӅ thӇ chҩt 
Oүn tLnh thҫn chR ngѭӡL cDR tXәL
| TOÅNG QUAN & NGHIEÂN CÖÙU |
14 Taïp chí Y teá Coâng coäng, 3.2017, Soá 43
1. Ñaët vaán ñeà
Tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp ôû treû em 
laø hai beänh coù tyû leä maéc vaø töû vong cao nhaát ôû nhöõng 
nöôùc ñang phaùt trieån. ÔÛ nöôùc ta, 80% töû vong do tieâu 
chaûy xaûy ra ôû treû em döôùi 2 tuoåi, bình quaân 1 treû döôùi 
5 tuoåi moãi naêm maéc töø 0,8-2,2 ñôït tieâu chaûy, öôùc 
tính haøng naêm coù 1100 tröôøng hôïp töû vong [6], [5]. 
Veà NKHH, trung bình moãi naêm moät ñöùa treû maéc 4-9 
laàn, tyû leä töû vong do NKHH chieám 1/3 (30-35%) so 
vôùi töû vong chung [1], [4]. Tyû leä maéc vaø töû vong cuûa 
hai beänh naøy raát cao nhöng hoaøn toaøn coù theå haïn cheá 
baèng caùch chuû ñoäng phoøng traùnh taùc nhaân gaây beänh 
vaø xöû lí kòp thôøi khi bò beänh. Ñeå phoøng choáng beänh, 
ngöôøi daân noùi chung vaø ngöôøi chaêm soùc treû noùi rieâng 
phaûi coù kieán thöùc ñaày ñuû veà phoøng beänh vaø caùch xöû 
lyù khi treû bò maéc beänh ñeå giaûm tyû leä maéc vaø töû vong. 
Chính vì lyù do ñoù, chuùng toâi thöïc hieän nghieân cöùu: 
“Kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi veà 
phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån hoâ haáp caáp 
tính ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam”, vôùi 
muïc tieâu moâ taû kieán thöùc cuûa caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi veà phoøng choáng tieâu chaûy vaø nhieãm khuaån 
hoâ haáp ôû treû em taïi moät soá vuøng/mieàn Vieät Nam 
naêm 2014. Töø ñoù coù theå ñöa ra moät soá khuyeán nghò 
phuø hôïp vaøo coâng taùc truyeàn thoâng phoøng choáng 
caùc beänh nhieãm khuaån cho treû em trong giai ñoaïn 
hieän nay.
2. Phöông phaùp nghieân cöùu
2.1. Ñòa ñieåm vaø thôøi gian nghieân cöùu
Nghieân cöùu ñöôïc thöïc hieän vaøo naêm 2014 taïi 3 
tænh: Hoøa Bình, Haø Tónh vaø Kieân Giang, ñaïi dieän cho 
3 mieàn Baéc, Trung, Nam cuûa Vieät Nam.
2.2. Ñoái töôïng nghieân cöùu
Caùc baø meï coù con döôùi 5 tuoåi.
Tieâu chuaån löïa choïn: Laø caùc baø meï coù con döôùi 
5 tuoåi, coù tinh thaàn minh maãn, töï nguyeän, hôïp taùc traû 
lôøi phoûng vaán.
Tieâu chuaån loaïi tröø: Tinh thaàn khoâng minh maãn 
hoaëc khoâng coù maët taïi hoä gia ñình trong thôøi gian 
nghieân cöùu hoaëc khoâng töï nguyeän, hôïp taùc trong quaù 
mothers being able to detect some severe signs of diarrhea and ARI was low. Only 6.6% of mothers 
recognized wrinkled skin signs (14.4 % in urban and 2.1% in rural region, respectively); 11 % of 
mothers recognized signs of dyspnea (25.9 % in urban and 1.5% in mountainous region). Mothers’ 
knowledge about prevention of diarrhea and ARI in urban was better than that of mothers in rural and 
mountain regions.
Keywords: Diarrhea, acute respiratory infections, knowledge, under 5-year-old child.
Taùc giaû:
1. Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: thangtcyt@gmail.com
2. Cuïc phoøng choáng HIV/AIDS – Boä Y teá
Email: longmoh@yahoo.com
3. CNYTCC4 naêm hoïc 2015-2016, Vieän ñaøo taïo Y hoïc döï phoøng vaø Y teá coâng coäng, tröôøng Ñaïi hoïc Y Haø Noäi
Email: vietanhmsg1@gmail.com, dinhminhnb01@gmail.com
4. Boä Y teá
Email: dducthien@yahoo.com, trantuananh2000@yahoo.com
3 ạ ế ô ộ , Số 53 tháng 9/2020
TÀI LIỆU THAM KHẢO
 TUXng tkP Y tế +X\Ӌ Tkn 3h~ Ĉông Báo 
cáo kết quả thực hiện Đề án chăm sóc sức khỏe 
người cao tuổi năm 2019. 209
2 'RDn 9, +R 1, 1gR T, 3hDn T, 1gX\Hn T 
3+YS,C$/, S2C,$/ $CT,9,T,(S $1' 
48$/,TY 2) /,)( 2) T+( (/'(5/Y 
/,9,1* ,1 T5821* $1 :$5', +8( C,TY 
,1 20 Journal of Medicine and Pharmacy. 
209552
3 /r Ĉӭc Thӏnh Nghiên cứu chất lượng cuộc 
sống người cao tuổi tại thị xã Hương Trà, tỉnh 
Thừa Thiên Huế, /Xұn án chX\rn NhRD cҩp ,, 
chX\rn ngjnh 4Xҧn Oê Y tế, TUѭӡng ĈạL hӑc Y 
'ѭӧc +Xế 202
 1gX\Ӊn Thӏ +ӗng 1hL Ĉ9'. Chҩt Oѭӧng 
cXộc Vống Yj các \ếX tố OLrn TXDn ӣ ngѭӡL cDR 
tXәL tạL phѭӡng +ѭѫng Vѫ, Thjnh phố +Xế, tӍnh 
ThӯD ThLrn +Xế Y học dự phòng. 209Tұp 
29, Vố 
5 SXn :, $RGHng S, TDnLPRtR Y, Ht DO 4XDOLt\ 
RI OLIH 42/ RI thH cRPPXnLt\GZHOOLng
HOGHUO\ DnG DVVRcLDtHG IDctRUV D pRpXODtLRn
EDVHG VtXG\ Ln XUEDn DUHDV RI ChLnD Archives 
of gerontology and geriatrics. 205023
3
 9Dn 1gX\Hn T, 9Dn 1gX\Hn +, 'Xc 1gX\Hn 
T, 9Dn 1gX\Hn T, ThH 1gX\Hn T 'L൵HUHncH Ln 
TXDOLt\ RI OLIH DnG DVVRcLDtHG IDctRUV DPRng thH
HOGHUO\ Ln UXUDO 9LHtnDP Journal of preventive 
medicine and hygiene. 205(3H
 'ѭѫng +X\ /ѭѫng Nghiên cứu chất lượng 
cuộc sống người ca t ổi và thử nghiệ giải 
pháp can thiệp ở huyện Chí Linh, tỉnh Hải 
Dương +ӑc 9LӋn 4Xkn Y200
 1gX\Ӊn Ĉăng 9ӳng 1T+ 0ột Vố Yҩn ÿӅ 
Vӭc NhӓH cӫD ngѭӡL cDR tXәL Yj các \ếX tố 
OLrn TXDn tạL [m $n /mR, hX\Ӌn %unh /өc, tӍnh 
+j 1DP năP 20 Tạp chí y học dự phòng. 
205;;9323
9 'ѭѫng +X\ /ѭѫng Thӵc tUạng chҩt Oѭӧng 
cXộc Vống cӫD ngѭӡL cDR tXәL ӣ hX\Ӌn nông 
thôn PLӅn Eҳc 9LӋt 1DP Tạp chí y học thực 
hành. 20102/200
0 TUҫn Thӏ Th~\ +j +T*, 3hDn TUӑng /kn, 
1gX\Ӊn Thӏ Th\ 'ѭѫng Các \ếX tố YӅ tLnh 
thҫn  [m hộL ҧ h hѭӣng tӟL c ҩt Oѭӧng cXộc 
Vống ngѭӡL cDR tXәL Tạp chí y học dự phòng. 
203Tұp ;;,,,, Vố 5 
 1gX\Ӊn Thӏ +ӗng ĈLӋp /T3T Các nhkn 
tố ҧnh hѭӣng ÿến Vӭc NhӓH cӫD ngѭӡL cDR tXәL 
9LӋt 1DP Tạp chí khoa học, Trường Đại học 
Hồng Đức. 20 Số 2209