Các loại hình nghệ thuật của đồng bào Khmer Nam Bộ - Thực trạng và giải pháp

Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
 CÁC LOẠI HÌNH NGHỆ THUẬT CỦA ĐỒNG BÀO KHMER NAM BỘ - gian; (2) Thể loại múa hát sinh hoạt cộng đồng dựa dân gian vừa thể hiện được đề tài xã hội đương 
 THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP trên các làn điệu Rom Vong, Rom K’bach, Lam đại. Chính ưu thế vượt trội ấy, nên sân khấu Dù 
 Thạch Muni1 Liêu, Saravan... với hàng trăm bài hát đặc trưng, kê được đồng bào Khmer Nam Bộ ưa chuộng từ 
 rất phong phú và vui nhộn, được sử dụng trong các gần 100 năm qua. Các đoàn nghệ thuật Khmer (cả 
 Tóm tắt dịp lễ, tết và trong sinh hoạt cộng đồng; (3) Thể chuyên và không chuyên) từ lâu nay đều chọn loại 
 loại ca, nhạc gồm nhiều dòng nhạc như: dòng nhạc hình sân khấu Dù kê làm nền tảng nghệ thuật cho 
 Bài tham luận đề cập đến tất cả các loại hình nghệ thuật biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ Mahôry, nhạc cưới, nhạc lễ, nhạc tang, các điệu ru, đơn vị mình (chỉ trừ ở An Giang chọn loại hình 
hiện hữu, trong đó nhấn mạnh quá trình phát triển của nghệ thuật Dù kê, để thấy được tính tương tác, hỗ làn điệu À day đối đáp... sân khấu Dì kê).
trợ, bổ sung lẫn nhau trong quá trình bảo tồn, phát triển nền nghệ thuật độc đáo này (bao gồm cả vấn đề Các loại hình nghệ thuật trên được giữ gìn và 2. Thực trạng về nghệ thuật biểu diễn của đồng 
sưu tầm, dàn dựng, biểu diễn, quản lý, đào tạo, sử dụng nguồn lực...). Trên cơ sở đó, tác giả đề xuất các phổ biến rộng rãi qua phong trào văn nghệ quần bào Khmer Nam Bộ 
nhóm giải pháp nhằm bảo tồn và phát triển di sản nghệ thuật biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ. chúng, được các nghệ nhân, các đội văn nghệ quần 2.1. Về mặt tích cực, tiến bộ 
 Từ khóa: Nghệ thuật biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ, Nghệ thuật Dù kê, di sản văn hoá, loại chúng tổ chức dàn dựng và biểu diễn từ thế hệ Các loại hình nghệ thuật biểu diễn của đồng 
hình nghệ thuật, Văn hoá Khmer. này sang thế hệ khác. Song, kể từ thời kỳ kháng bào Khmer Nam Bộ là sản phẩm văn hoá của quần 
 chiến chống Mỹ cứu nước đến nay, có 04 đoàn chúng nhân dân hình thành và phát triển trong quá 
 Abstract nghệ thuật Khmer và 01 đội thông tin văn nghệ trình lao động, sáng tạo, chinh phục thiên nhiên, 
 This paper is to mention all types of current performing art of Southern Khmer, which focuses on the Khmer (cụ thể là: Đoàn Nghệ thuật Khmer Ánh đấu tranh chống lại những bất công xã hội, chống 
development of Du ke art in order to find out its interaction and supplement during the preservation and Binh Minh tỉnh Trà Vinh, Đoàn Nghệ thuật Khmer giặc ngoại xâm. Nó đã góp phần rất lớn trong việc 
development of this original art (including collection, performance, management, training and usage tỉnh Sóc Trăng, Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Kiên giáo dục đồng bào Khmer Nam Bộ về lòng nhân 
of sources). Then, the solutions are proposed in order to preserve and develop the intangible cultural Giang, Đoàn Nghệ thuật Khmer tỉnh Bạc Liêu, ái, vị tha, tình yêu đôi lứa trong sáng, tình yêu quê 
heritage of Southern Khmer theatre. Đội Thông tin Văn nghệ Khmer tỉnh Cà Mau) là hương nồng nàn, khẳng định chân lý: chính nghĩa 
 Keywords: Performing art of Southern Khmer, Du ke art, Cultural heritage, Form of art, Khmer culture. 
 đơn vị nghệ thuật của Nhà nước đã góp phần rất luôn thắng hung tàn... 
 lớn trong việc giữ gìn và phát huy các loại hình Thời gian qua cũng như hiện nay, nghệ thuật 
 nghệ thuật Khmer. Song song đó, chương trình 
1. Khái quát các loại hình nghệ thuật của đồng Những nét văn hoá đặc trưng ấy là cơ sở, là biểu diễn của đồng bào Khmer Nam Bộ có một số 
 truyền hình tiếng Khmer của Trung tâm Truyền 
bào Khmer Nam Bộ nền tảng, là chất liệu dồi dào hình thành nên nghệ mặt tiến bộ và từng bước phát triển, thể hiện qua 
 hình Việt Nam tại thành phố Cần Thơ, chương 
 Đồng bào Khmer Nam Bộ có nền văn hoá thuật biểu diễn đặc trưng của đồng bào Khmer, một số kết quả sau đây:
 trình phát thanh tiếng Khmer của Cơ quan Thường 
phong phú, đa dạng. Về văn hoá vật chất, nét nổi đó là: 2.1.1. Đối với sân khấu Dù kê 
 trú Đài Tiếng nói Việt Nam khu vực Đồng bằng 
bật nhất là các ngôi chùa Phật giáo Nam tông - Sân khấu Rô băm là loại hình ca, múa, nhạc, Các đoàn nghệ thuật Khmer (cả chuyên và 
Khmer, các ngôi tháp trong phum sróc với lối kiến sông Cửu Long và chương trình phát thanh, truyền 
 kịch tổng hợp do chính đồng bào Khmer Nam Bộ không chuyên) đã và đang khai thác các tác phẩm 
trúc độc đáo cùng mô típ trang trí khá đặc thù (hiện hình tiếng Khmer của các Đài Phát thanh - Truyền 
 sáng tạo từ lâu đời, đến nay vẫn chưa có công trình văn học, thần thoại, cổ tích, ngụ ngôn, truyện kể 
nay cả vùng Nam Bộ có 460 chùa Phật giáo Nam hình: Trà Vinh, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau, An 
 2 khoa học nào nói về thời gian, hoàn cảnh ra đời dân gian, truyện thơ, trường ca của dân tộc Khmer... 
tông Khmer ). Về văn hoá tinh thần cũng phong Giang, Kiên Giang cũng đã góp phần gìn giữ và 
 của l ... 2. Nhóm giải pháp về cơ chế chính sách - Tăng biên chế cho các đoàn để thực hiện 
thời gian 03 năm đào tạo nghề (tức đào tạo diễn Do đó, cần thiết phải mở các trại sáng tác viết kịch 3.2.1. Đầu tư cho Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - được nhiệm vụ: xây dựng, biểu diễn nghệ thuật 
viên, nhạc công), các trường cần bố trí thời gian bản sân khấu Khmer, chủ yếu là kịch bản sân khấu Nghệ thuật Khmer Nam Bộ của Trường Đại học tổng hợp. 
hợp lý để học viên vừa học được nghề, vừa học Dù kê. Có thể Trung tâm Truyền hình Việt Nam tại Trà Vinh - Xây dựng cơ sở vật chất của các đoàn, đội để 
được chương trình bổ túc văn hóa theo hệ giáo thành phố Cần Thơ chủ trì, phối hợp với Đài Phát Khoa Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật Khmer đảm bảo làm việc, tập luyện.
dục thường xuyên. Như vậy, sau 03 năm đào thành - Truyền hình, Sở Văn hóa, Thể thao và Du Nam Bộ của Trường Đại học Trà Vinh đã được - Xây dựng rạp biểu diễn (rạp hát) cho các 
tạo, học viên có được bằng trung cấp nghề và lịch, Hội Văn học Nghệ thuật các tỉnh/thành Tây thành lập, đi vào hoạt động trong những năm gần đoàn nghệ thuật Khmer để dàn dựng và biểu diễn 
bằng tốt nghiệp trung học phổ thông hệ giáo dục Nam Bộ định kỳ tổ chức các trại sáng tác viết kịch đây. Ngày 08/10/2013, Thủ tướng Chính phủ đồng được các chương trình nghệ thuật mang tính quy 
thường xuyên. bản Dù kê, Dì kê. ý chủ trương giao Trường Đại học Trà Vinh thực mô lớn, hoành tráng, có chất lượng về mặt nghệ 
Đối với chương trình đào tạo, các trường thực Các kịch bản có được qua trại sáng tác sẽ là hiện nhiệm vụ trọng điểm quốc gia đào tạo nguồn thuật.
hiện hai nhóm nội dung đào tạo: (1) Giảng dạy kiến nguồn kịch bản dồi dào để các đoàn nghệ thuật nhân lực về Ngôn ngữ - Văn hóa - Nghệ thuật 3.2.4. Nâng cấp, thành lập đoàn, đội nghệ 
thức chung theo quy định hiện hành; (2) Giảng dạy Khmer, các đài phát thanh, truyền hình trong vùng Khmer Nam Bộ, đáp ứng nhiệm vụ phát triển văn thuật Khmer 
kỹ năng biểu diễn nghệ thuật dân tộc do nghệ nhân biên tập, chuyển thể, dàn dựng thành kịch bản Dù hóa - xã hội ở Nam Bộ. Nâng một số đoàn nghệ thuật Khmer hiện có 
Khmer trực tiếp giảng dạy và mời giảng viên có kê. Trong đó, khi biên tập, chuyển thể, dàn dựng Do đó, nhất thiết phải đầu tư thêm cơ sở vật thành nhà hát. Có thể là nhà hát nghệ thuật tổng 
 chất, trang thiết bị và các điều kiện đáp ứng nhiệm 
kinh nghiệm khác nếu thấy cần thiết. thành kịch bản Dù kê, chú ý biên tập, chuyển thể, hợp dân tộc Khmer (Nhà hát ca múa nhạc dân tộc 
Chỉ khi đào tạo được đội ngũ diễn viên, nhạc vụ giảng dạy, học tập. 
dàn dựng sao cho phù hợp với hình thức thể hiện: Khmer) hoặc nhà hát chuyên biệt về nghệ thuật 
công thì mới giải quyết được những vấn đề khó 3.2.2. Chọn và đầu tư một số trường văn hóa 
kịch bản phát thanh, kịch bản truyền hình, kịch dân tộc Khmer (Nhà hát Dù kê, Nhà hát Dì kê, Nhà 
khăn, bức xúc, bất cập hiện nay: nghệ thuật các tỉnh/thành có điều kiện để tào tạo 
bản biểu diễn lưu động ngoài trời, vì mỗi hình thức hát Rô băm) để đảm bảo việc giữ gìn và phát huy 
Một là, có đội ngũ kế thừa được đào tạo cơ đội ngũ diễn viên, nhạc công cho nghệ thuật dân 
thể hiện có thời lượng và lối dàn dựng khác nhau. các loại hình nghệ thuật dân tộc Khmer ở tầm cao 
bản, nhất là luôn trẻ hóa được đội ngũ diễn viên, tộc Khmer
3.1.5. Phát động và nuôi dưỡng phong trào văn hơn trong bối cảnh nghệ thuật của cả nước, của 
nhạc công tại các đoàn nghệ thuật Khmer. Hiện nay, hầu hết các tỉnh/thành vùng Tây 
nghệ ở cơ sở khu vực và của thế giới. 
Hai là, có đủ tiêu chuẩn, đủ điều kiện để tuyển Nam Bộ đều có trường văn hóa nghệ thuật đào tạo 
Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch các tỉnh/ Thành lập một số đội thông tin văn nghệ 
dụng vào các đoàn nghệ thuật Khmer theo quy nguồn nhân lực về văn hóa, văn nghệ bậc sơ cấp, 
thành với chức năng, nhiệm vụ của mình chỉ đạo Khmer ở các tỉnh có điều kiện và có nhu cầu như: 
định hiện hành, theo Luật Công chức. trung cấp cho từng địa phương mình. Trên cơ sở 
việc phát động, tạo điều kiện, nuôi dưỡng phong Vĩnh Long, Hậu Giang, An Giang, thành phố Cần 
Ba là, có đội ngũ đáp ứng cho nhu cầu phát sẵn có này, đề xuất thêm:
trào văn nghệ quần chúng ở cơ sở vùng đồng bào Thơ do nhà nước đầu tư, quản lý. Sau thời gian 
động, nuôi dưỡng, phát triển phong trào văn hóa, Giao nhiệm vụ cho Trường Văn hóa Nghệ 
Khmer; định kỳ tổ chức liên hoan, hội thi văn nghệ phát triển, khi đủ điều kiện thì nâng thành đoàn 
văn nghệ ở cơ sở. thuật tỉnh Trà Vinh, Trường Văn hóa Nghệ thuật 
quần chúng hoặc hình thức ngày hội văn hóa, thể nghệ thuật Khmer cấp tỉnh/thành. 
3.1.3. Mở rộng không gian, hình thức phổ biến tỉnh Sóc Trăng, Trường Văn hóa Nghệ thuật 
thao và du lịch dân tộc Khmer vừa tạo sân chơi, 
nghệ thuật tỉnh Kiên Giang đào tạo đội ngũ diễn viên, nhạc 3.3. Lập hồ sơ đề nghị công nhận các loại hình 
vừa khuyến khích, nuôi dưỡng phong trào.
Các đoàn nghệ thuật Khmer cần tăng cường công cho nghệ thuật dân tộc Khmer bậc sơ cấp, nghệ thuật dân tộc Khmer 
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với 
mở rộng địa bàn biểu diễn sang các tỉnh/thành trung cấp. Sở Văn hóa Thể thao và Du lịch các tỉnh/thành 
các bộ, ngành có liên quan và các địa phương có 
trong vùng, không nên chỉ bó hẹp trong tỉnh của Nâng Trường Văn hóa Nghệ thuật thành phố vùng Tây Nam Bộ nghiên cứu, sưu tầm, lập hồ sơ 
đồng đồng bào Khmer sinh sống tổ chức hiệu quả 
mình, tức là đoàn của tỉnh nào thì chỉ chú trọng Cần Thơ thành Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ đề nghị công nhận loại hình nghệ thuật dân tộc 
hơn nữa, chất lượng hơn nữa Ngày hội Văn hóa, 
biểu diễn trên địa bàn của tỉnh đó như thời gian thuật để đào tạo cho cả vùng, trong đó có nhiệm Khmer là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, thế 
qua. Việc mở rộng địa bàn lưu diễn sẽ tăng thêm Thể thao và Du lịch Dân tộc Khmer Nam Bộ. Một vụ đào tạo đội ngũ diễn viên, nhạc công cho nghệ giới. Nếu loại hình nghệ thuật nào liên quan đến cả 
thu nhập, đồng thời tạo sự phong phú, đa dạng cho trong những nội dung hoạt động của ngày hội là tổ thuật dân tộc Khmer bậc cao đẳng (sau khi được vùng Nam Bộ thì Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch 
khán giả, tức là được xem nhiều tiết mục của nhiều chức liên hoan nghệ thuật dân tộc Khmer, nhưng đào tạo bậc trung học ở các tỉnh). chủ trì, phối hợp thực thực hiện.
đoàn nghệ thuật. Đồng thời, việc mở rộng địa bàn mới tổ chức được liên hoan nghệ thuật tổng hợp, Đi kèm với nhiệm vụ đào tạo đào tạo đội 4. Thay lời kết
biểu diễn, giao lưu nghệ thuật giữa các địa phương chưa liên hoan theo từng loại hình nghệ thuật cụ ngũ diễn viên, nhạc công cho nghệ thuật dân tộc Đồng bào Khmer Nam Bộ là dân tộc giàu bản sắc, 
cũng là yếu tố tác động đến việc nâng cao chất thể. Do đó, có thể nâng liên hoan nghệ thuật dân Khmer, nhất thiết phải đầu tư thêm cơ sở vật chất, có tiếng nói và chữ viết riêng, có nền văn hóa phong 
lượng, hiệu quả nghệ thuật. tộc Khmer mang tính tổng hợp như trước đây của trang thiết bị và các điều kiện đáp ứng nhiệm vụ phú, đa dạng, phát triển từ lâu đời. Song, do đời sống 
Tăng cường phổ biến nghệ thuật qua băng đĩa, ngày hội thành liên hoan nghệ thuật sân khấu dân giảng dạy, học tập tại các trường này. của phần lớn đồng bào Khmer còn gặp khó khăn cùng 
trên phương tiện thông tin đại chúng mang tính tộc Khmer, nghệ thuật ca múa nhạc dân tộc Khmer 3.2.3. Tăng cường đầu tư các đoàn, đội nghệ những yếu tố, điều kiện bất cập khác làm cho việc giữ 
rộng rãi phục vụ được nhiều khán, thính giả hơn. mang tính độc lập (mời Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt thuật Khmer gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Khmer, trong 
3.1.4. Phát động viết kịch bản Nam, Hội Nghệ sĩ Múa Việt Nam tham gia Ban Chỉ Hiện nay toàn vùng Tây Nam Bộ có 04 đoàn đó có các loại hình nghệ thuật dân tộc Khmer chưa 
Một trong những khó khăn trong thời gian đạo, Ban Tổ chức ngày hội để cùng thực hiện hoạt nghệ thuật Khmer và 01 đội thông tin văn nghệ được thuận lợi, suông sẻ và có nguy cơ bị mai một, 
qua đối với nghệ thuật biểu diễn dân tộc Khmer động này). dân tộc Khmer. Đề xuất tăng cường đầu tư: lu mờ, pha tạp, tiếp biến phát triển theo hướng khác. 
24 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 25
Tạp chí Khoa học Chuyên đề “Nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hóa dân tộc”
 Do đó, đẩy mạnh việc giữ gìn và phát huy bản tại Trường Đại học Trà Vinh đáp ứng nhiệm vụ BẢO TỒN VÀ PHÁT TRIỂN NGHỆ THUẬT SÂN KHẤU 
sắc văn hóa dân tộc Khmer, trong đó có các loại phát triển văn hóa - xã hội ở Nam Bộ là nhiệm vụ DÙ KÊ KHMER NAM BỘ - DI SẢN VĂN HÓA CỦA DÂN TỘC
hình nghệ thuật dân tộc Khmer là việc làm cấp chung, là cách thức đào tạo chung theo quy định Lê Tiến Thọ1 
bách và lâu dài, là cách ứng xử tốt đẹp của toàn hiện hành như các trường đại học khác được giao 
xã hội đối với một dân tộc đã từng có nhiều đóng nhiệm vụ đào tạo đội ngũ này, nhưng ở đây chỉ có Tóm tắt
góp cho sự phát triển của vùng đất Nam Bộ, đồng thêm sắc thái văn hóa dân tộc Khmer Nam Bộ. Bài viết giới thiệu một số đặc trưng tiêu biểu của nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer Nam Bộ, một số 
thời là cách giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi dành Đào tạo đội ngũ diễn viên, nhạc công để có khó khăn hiện nay của loại hình nghệ thuật này. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm cải tiến 
cho dân tộc thiểu số đã, đang và sẽ chung sống gần kỹ năng diễn xướng, diễn tấu các loại hình nghệ và nâng cao chất lượng nghệ thuật sân khấu Dù kê, góp phần bảo tồn và phát triển các giá trị văn hóa 
gũi, xen kẽ lâu dài với dân tộc đa số, nghĩa là tạo thuật Khmer tại một số trường văn hóa nghệ thuật truyền thống của đồng bào Khmer Nam Bộ, tạo tiền đề vững chắc cho bước phát triển, hòa nhập cùng 
điều kiện thuận lợi nhất để dân tộc thiểu số phát hiện có ở các tỉnh/thành Tây Nam Bộ là nhiệm vụ với cộng đồng thế giới và thời đại.
triển, hòa nhập với xu thế phát triển chung, nhưng chung, là cách thức đào tạo chung theo quy định Từ khoá: Nghệ thuật Sân khấu Dù kê, dân tộc Khmer Nam Bộ
vẫn giữ được bản sắc văn hóa dân tộc của mình, hiện hành như cách đào tạo đội ngũ diễn xướng, 
nói nôm na là: “hòa nhập được, nhưng không bị diễn tấu các loại hình hình nghệ thuật của đồng Abstract
hòa tan”. bào Kinh (chèo, tuồng, kịch, Cải lương, ca, múa, This paper is to introduce some typical features of Southern Khmer Du ke theatre and show its 
 Đẩy mạnh việc giữ gìn và phát huy bản sắc nhạc, hát xoan, hát chầu văn, hát bài chòi, múa current facing difficulties. Since then, the paper will propose solutions to improve quality of Duke
văn hóa dân tộc Khmer, trong đó có các loại hình rối nước). theatre, contributing to preserve and develop traditional values of Southern Khmer people and creating 
nghệ thuật dân tộc Khmer không phải tạo ra các Việc nâng một số đoàn nghệ thuật Khmer hiện an important premise for the development and integration into the world community. 
chính sách riêng, quy định riêng, điều kiện riêng có thành nhà hát là việc làm theo quy định chung, Keywords: Du ke theatre, Southern Khmer people 
mà dựa vào các chính sách chung, quy định chung, mô hình chung, nhưng ở đây chỉ mang sắc thái văn 
điều kiện sẵn có, nhưng chỉ là sự quan tâm nhiều hóa, nghệ thuật dân tộc Khmer mà thôi. 
 1. Đặt vấn đề vực nghệ thuật sân khấu Dù kê Khmer. Làm cách 
hơn, có định hướng rõ ràng hơn, có cách thức thực Việc thành lập một số đội thông tin văn nghệ 
 nào để giữ gìn và phát triển nghệ thuật sân khấu 
hiện cụ thể hơn và đảm bảo hài hòa giữa một bên Khmer ở một số địa phương có điều kiện và có Từ bao đời nay, mảnh đất Đồng bằng sông 
là sự sáng tạo, nỗ lực, vươn lên của chính đồng nhu cầu là trách nhiệm chung, là việc làm theo Cửu Long cây xanh trái ngọt, lúa gạo trĩu bông, truyền thống trong cơ chế thị trường, làm sao để 
bào Khmer và một bên là sự hỗ trợ, đầu tư của quy định chung, mô hình chung (như mô hình Đội ruộng đồng cò bay thẳng cánh với những con tìm ra các giải pháp cho sáng tạo để có nhiều tác 
Nhà nước bằng các chính sách, quy định chung Thông tin Lưu động của Trung tâm Văn hóa thuộc người trọng nghĩa, khinh tài, chân chất, sống thân phẩm nghệ thuật sân khấu Dù kê có chất lượng 
hiện hành. Ví dụ: Đào tạo đội ngũ nghiên cứu về Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch các tỉnh/thành tình giữa các dân tộc: Kinh, Khmer, Hoa, Chăm phục vụ nhân dân góp phần xây dựng và phát triển 
ngôn ngữ - văn hóa - nghệ thuật Khmer Nam Bộ trong cả nước). đã tạo nên một bản sắc văn hóa độc đáo, phong nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân 
 phú. Xuất phát từ nhu cầu sinh hoạt văn hóa và tín tộc trong xu thế hội nhập.
 Tài liệu tham khảo ngưỡng thờ cúng thần linh mà mỗi dân tộc nơi đây 2. Bảo tồn và phát triển nghệ thuật sân khấu Dù 
 hình thành những loại hình nghệ thuật diễn xướng kê Khmer Nam Bộ - Di sản văn hoá của dân tộc
 và sân khấu dân gian riêng biệt. Người dân Khmer 
 Huỳnh Thanh Quang. 2011. Giá trị văn hóa Khmer vùng Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Chính Nghệ thuật sân khấu Dù kê ra đời trên cơ 
 Nam Bộ có quyền tự hào vì đã góp vào bản sắc văn 
trị Quốc gia. sở kế thừa những loại hình nghệ thuật đã có trước 
 Nguyễn Công Bình, Lê Xuân Diệm, Mạc Đường.1990. Văn hóa và cư dân Đồng bằng sông Cửu hóa dân tộc với nhiều loại hình nghệ thuật độc đáo, 
 đó của dân tộc Khmer như Rô băm. Hình thành và 
Long. NXB Khoa học Xã hội. Hà Nội. trong đó có nghệ thuật sân khấu Dù kê. Nghệ thuật 
 phát triển ở vùng đất mới, nơi có đời sống cộng 
 Nguyễn Mạnh Cường. 2002. Vài nét về người Khmer Nam Bộ. NXB KHXH Dù kê Khmer với đặc trưng có tính cốt truyện, 
 cư, nên nghệ thuật sân khấu Dù kê đã có những 
 Nhiều tác giả. 2004. Xây dựng đời sống văn hóa vùng dân tộc Khmer Nam Bộ (Kỉ yếu hội thảo khoa nghệ thuật biểu diễn tinh tế, ý nghĩa nhân văn sâu 
 ảnh hưởng bởi sự giao thoa văn hóa giữa người 
học). Bộ VHTT và Vụ Văn hóa-Dân tộc. Hà Nội. sắc nên được người dân yêu thích, trở thành một 
 Khmer với người Kinh và người Hoa trên địa 
 Nhiều tác giả. 2013. Về sân khấu truyền thống Khmer Nam Bộ. NXB Sở Văn hóa Thông tin. Sóc Trăng. món ăn tinh thần không thể thiếu trong đời sống xã 
 Trường Lưu. 1993. Văn hóa người Khmer ở Đồng bằng sông Cửu Long. NXB Văn hóa Dân tộc. HN. hội của cộng đồng dân tộc Khmer nên được bà con bàn... Với những đặc điểm của vùng miền, của sự 
 Viện Văn hoá.1998. Tìm hiểu vốn văn hoá dân tộc Khmer Nam Bộ. NXB Tổng hợp Hậu Giang. luôn bảo tồn và phát triển. hội tụ và lan tỏa, nghệ thuật sân khấu Dù kê ra đời 
 đã nhanh chóng được phổ biến khắp các tỉnh đồng 
 Việc giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa 
 bằng Nam Bộ. Chúng ta thấy có nhiều đơn vị nghệ 
 dân tộc đang gặp nhiều khó khăn, đặt ra trách 
 thuật sân khấu Dù kê Khmer lần lượt ra đời, trong 
 nhiệm cho các nhà quản lý và các nghệ sĩ trên lĩnh 
 đó phải kể tới các tỉnh có sự phát triển mạnh như: 
 1 Nghệ sĩ Nhân dân, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam Trà Vinh, Sóc Trăng, Kiên Giang, Bạc Liêu, Vĩnh 
 Long, Cà Mau
 26 Soá 13, thaùng 3/2014 Soá 13, thaùng 3/2014 27