Bài giảng môn Phương pháp nghiên cứu khoa học

1BÀI GIẢNG
PHƯƠNG PHÁP 
NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
Phạm Thị Anh Lê – Trần Đăng Hưng
Khoa Công nghệ Thông Tin - ĐHSPHN
Nội Dung
… Giới thiệu về phương pháp nghiên cứu khoa học
2
… Quy trình nghiên cứu khoa học
… Xây dựng đề cương nghiên cứu
… Thực hiện nghiên cứu
h iế b kh h… Các v t một áo cáo oa ọc
… Đánh giá định lượng kết quả nghiên cứu khoa học
… Một số vấn đề xã hội trong nghiên cứu khoa học
… Bài tập lớn môn học 
Tài liệu tham khảo
1. Tập bài giảng “Phương pháp nghiên cứu khoa học” – Nguyễn
3
Bảo Vệ, Nguyễn Huy Tài
2. Một số bài viết của GS Nguyễn Văn Tuấn tại
h //ttp: nguyenvantuan.net
3. Một số bài viết của GS Hồ Tú Bảo tại
 jaist ac jp/~bao/writingsinvietnamese html. . . .
4. Tạp chí Tia sáng 
5. 
methodology.html
6. 
th d l t time o o ogy-presen a on
Hình thức đánh giá
… Dự lớp
4
… Bài tập lớn môn học
† Thự hiệ à iết bá á ột ấ đề kh hc n v v o c o m v n oa ọc
5Giới thiệu về phương pháp 
hiê ứ kh hng n c u oa ọc
Khái niệm khoa học
… Khoa học là quá trình nghiên cứu (NC) nhằm tìm ra
6
những kiến thức (hiểu biết) mới, học thuyết mới, về tự 
nhiên và xã hội.
… Khoa học bao gồm một hệ thống tri thức về qui luật của 
vật chất và sự vận động của vật chất, những qui luật của 
tự nhiên xã hội và tư duy Hệ thống tri thức bao gồm: , . 
† Tri thức kinh nghiệm: là những hiểu biết được tích lũy qua hoạt 
động sống hàng ngày trong mối quan hệ giữa con người với con 
người và con người với thiên nhiên.
† Tri thức tư duy: là những hiểu biết được tích lũy một cách có hệ 
thống nhờ hoạt động nghiên cứu khoa học, các hoạt động này 
có mục tiêu xác định và sử dụng phương pháp khoa học.
Khái niệm nghiên cứu khoa học
… Nghiên cứu khoa học (NCKH) là quá trình áp dụng các ý
7
tưởng, nguyên lý và phương pháp khoa học để tìm ra các 
kiến thức mới nhằm mô tả, giải thích hay dự báo về các 
sự vật, hiện tượng trong thế giới khách quan.
Yếu tố con người trong NCKH
†Có kiến thức về lĩnh vực nghiên cứu
8
†Có đam mê nghiên cứu, ham thích tìm tòi, khám phá 
cái mới
†Có sự khách quan và trung thực về khoa học (đạo đức 
khoa học)
†Biết cách làm việc độc lập, tập thể và có phương pháp
†Liên tục rèn luyện năng lực nghiên cứu từ khi còn đi 
học
Những người làm nghiên cứu
… Các nhà nghiên cứu về các lĩnh vực khác nhau ở các
9
Viện và trung tâm nghiên cứu,
… Các giáo sư giảng viên ở các trường Đại học Cao , , , 
đẳng, trung học chuyên nghiệp
… Các chuyên gia ở các cơ quan quản lý nhà nước các , 
công ty, viện nghiên cứu tư nhân
… Các sinh viên ham thích NCKH ở các trường Đại học 
Các hình thức tổ chức nghiên cứu
†Xây dựng các đề tài dự án NCKH
10
 , 
†Tìm kiếm cơ quan, cá nhân tài trợ
†Tổ chức công việc thực hiện nghiên cứu chung 
†Tổ chức công việc thực hiện nghiên cứu cá nhân
†Q ản lý điề phối các hoạt động thực hiện NCKHu , u 
†Làm việc với các cơ quan quản lý, tài trợ
Loại hình nghiên cứu
†Đề tài
11
„Là một hình thức tổ chức NCKH, có nhiệm vụ 
nghiên cứu cụ thể có nội dung phương pháp rõ , , 
ràng, do một cá nhân hoặc nhóm người thực hiện
„Nhằm trả lời các câu hỏi mang tính học thuật hoặc 
thực tiễn, hoàn thiện và làm phong phú thêm các tri 
thức khoa học, đưa ra các câu trả lời để giải quyết 
ễthực ti n.
„Ví dụ: Tìm hiểu nhu cầu và sự lựa chọn của khách 
hà ề ả hẩ ững v s n p m s a,...
Loại hình nghiên cứu
†Dự án
12
„Là một loại đề tài được thực hiện nhằm mục đích 
ứng dụng có xác định cụ thể về hiệu quả kinh tế - xã , 
hội
„Dự án có tính ứng dụng cao, có ràng buộc về thời 
gian và nguồn lực
„Ví dụ: Dự án xây dựng thí điểm mô hình phát triển 
nông thôn mới,
Loại hình nghiên cứu
†Chương trình khoa học: là tập hợp các đề tài/dự án có
13
cùng mục đích xác định
„Các đề tài, dự án thuộc chương trình mang tính độc 
ốlập tương đ i
„Các nội dung trong chương trình có tính đồng bộ, hỗ 
trợ lẫn nhau 
„Một nhóm các đề tài, dự án được phối hợp quản lý 
nhằm đạt được một số mục tiêu chung đã định trước. 
Ví dụ: “Nghiên cứu, phát triển và ứng dụng công nghệ 
ề ốthông tin và truy n thông”, mã s KX.01/06-10
Loại hình nghiên cứu
Đề á là ột l i ă kiệ đ â d để t ì h
14
† n: m oạ v n n ược x y ựng r n 
cấp quản lý cao hơn hoặc gửi cơ quan tài trợ nhằm đề 
xuất xin thực hiện một công việc nào đó: thành lập 
một tổ chức, tài trợ cho một hoạt động,
Các chương trình, đề tài, dự án được đề xuất trong đề 
án.
Căn cứ hình thành chương trình, đề tài, 
đề á n
… Chiến lược, chương trình mục tiêu, chương trình hành
15
động và kế hoạch phát triển của từng ngành, từng lĩnh 
vực
… Đề xuất của các tổ chức quản lý, nhà tài trợ
… Đề xuất của Cục chuyên ngành, doanh nghiệp, địa 
phương, đơn vị nghiên cứu, tổ chức và cá nhân, hiệp hội 
và các hội khoa học, các hội đồng khoa học.
Các loại hình NCKH
1. Cách phân loại NC thực nghiệm và lý thuyết:
16
† Nghiên cứu thực nghiệm: liên quan đến các hoạt động của đời 
sống thực tế
„ Nghiên cứu hiện tượng thực tế (thông qua khảo sát thực tế) 
„ Nghiên cứu hiện tượng trong điều kiện có kiểm soát (thôn