Bài giảng Khí dung nước muối trong bệnh lý hô hấp trẻ em

KHÍ DUNG NƯỚC MUỐI TRONG 
BỆNH LÝ HÔ HẤP TRẺ EM
KHOA NHI
Giải phẩu đường hô hấp:
Sơ lược về phun khí dung:
 Khí dung: luồng khí có chứa các hạt đặc hoặc hạt 
nước đi trực tiếp vào phổi điều trị một số bệnh 
hô hấp. 
 Tác dụng: Thuốc hấp thu nhanh, thấm trực tiếp 
vào niêm mạc đường hô hấp. Ngoài ra, còn có tác 
dụng hổ trợ làm loãng đàm nhớt thông thoáng 
đường hô hấp. 
Lợi ích của phun khí dung:
 Có thể đưa thuốc trực tiếp đến vị trí cần tác dụng, 
đó là các niêm mạc ở vùng mũi - họng, thanh 
quản, khí quản, xoang, phế quản và phế nang... 
Nhờ đó, thuốc sẽ có tác dụng rất nhanh trong vòng 
5 phút kể từ khi bắt đầu xông và rất hữu ích khi 
dùng để cấp cứu cắt cơn khó thở. Trong khi dùng 
thuốc bằng đường tiêm phải mất từ 15 - 30 phút và 
đường uống từ 30 - 60 phút mới có tác dụng.
 Hạn chế được những tác dụng phụ toàn thân của 
thuốc.
Chỉ định phun khí dung:
 Cơn hen.
 Viêm tiểu phế quản cấp.
 Viêm thanh quản cấp
Các dạng nước muối hay gặp:
 Dung dịch 9‰: Đẳng trương, sinh lý.
 Dung dịch > 9‰: ưu trương (3%, 5%, 10%).
Tác dụng phun khí dung nước muối:
 Sát khuẩn.
 Làm sạch mũi họng, cải thiện tiết dịch 
đường hô hấp. 
 Dung môi pha thuốc: Salbutamol, 
Adrenalin
Tác dụng phun khí dung nước muối(tt):
 Trong bệnh viêm tiểu phế quản cấp, khí 
dung nước muối ưu trương là một biện pháp 
điều trị. 
- Giảm triệu chứng tắc nghẽn đường hô hấp: 
giảm phù nề đường thở, giảm nút nhầy, tăng 
thanh thải nhầy của nhung mao. 
- Giảm nguy cơ nhập viện.
- Giảm thời gian nằm viện.
Từ kết quả nghiên cứu của:
 Đoàn hệ hồi cứu được công bố trên trang web 
Pediatrics ngày 16 tháng 8 năm 2010.
 Bác sĩ Shawn Ralston thuộc trường đại học Texas 
Health Science Center.
 Giáo sư Linjie Zhang, thuộc khoa y Đại học Rio 
Grande, Brazil. 
 Và nhiều nghiên cứu khác trong và ngoài nước. 
Phương pháp thực hiện:
 Thể tích thuốc trong bầu khí dung: 3 ml.
 Mẹ bế bé ở tư thế ngồi.
 Bật máy trước, kiểm tra thuốc có phun ra không 
rồi mới từ từ áp mặt nạ vào mặt trẻ.
 Thời gian: 10- 15 phút.
Tư thế của trẻ:
Trường hợp thở khí dung qua oxy:
 Oxy 4lít/ phút: tạo các hạt khí dung 10µm tác 
dụng tại thanh quản.
 Oxy 6-8 lít/ phút: tạo các hạt khí dung 3- 7µm tác 
dụng tại phế quản, tiểu phế quản.
 Oxy 10-12 lít/ phút: tạo các hạt < 3µm tác dụng tại 
phế nang. 
CÁC VẤN ĐỀ CÓ THỂ GẶP TRONG 
PHUN KHÍ DUNG NƯỚC MUỐI
1.Giảm hiệu quả của thuốc:
 Nguyên nhân: 
Hệ thống dây dẫn bị rò rỉ làm mất đi lượng thuốc 
theo chỉ định.
Mặt nạ không phù hợp kích cỡ bệnh nhân.
Trẻ khóc: nếu trẻ khóc trẻ thở ra nhiều.
2. Lây nhiễm:
 Nguyên nhân: 
- Dụng cụ không xử lý đúng.
- Nước muối không đảm bảo vô trùng.
- Các hạt khí dung chuyên chở vi khuẩn từ dung dịch 
thuốc và dụng cụ vào đường thở bệnh nhân khí 
thở ra từ bệnh nhân bao gồm thuốc và vi khuẩn có 
nguy cơ lây nhiễm cao. 
3. Tắc đàm do nút nhầy:
 Nguyên nhân: Bệnh nhân không ho được hoặc ho 
không hiệu quả.
 Cơ chế: Cung cấp khí dung cho bệnh nhân ho 
không hiệu quả kích thích làm loãng đàm, 
nhưng BN không ho khạc được ra ngoài gây 
tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn đường thở, các 
nút nhầy dặc này khi tiếp xúc với hơi ẩm nở ra 
gây tắc nghẽn bên trong phế quản. 
4. Tác dụng phụ của thuốc:
 Tổn thương niêm mạc đường hô hấp: khi lạm 
dụng, sử dụng kéo dài( kể cả nước muối sinh lý).
 Co thắt đường hô hấp: đối với nước muối ưu 
trương có thể gây tử vong nếu không cấp cứu 
kịp thời:
- Co thắt thanh quản.
- Co thắt khí phế quản.
Trong bệnh VTPQC
 Khí dung Salbutamol có thể gây nhịp tim 
nhanh.
 Khí dung nước muối ưu trương 3%, 5%: 
hiệu quả và an toàn hơn.
 Nhưng chưa phải là thuốc được sử dụng 
thường qui trong lâm sàng để điều trị viêm 
tiểu phế quản do siêu vi. 
Lưu ý:
 Khí dung là một biện pháp điều trị, không phải chỉ 
định dự phòng, nên chỉ được thực hiện khi có chỉ 
định của bác sỹ và phải thực hiện tại bệnh viện, 
nơi có phương tiện cấp cứu.
KẾT LUẬN
 Khí dung nước muối trong điều trị bệnh lý 
đường hô hấp trẻ em không phải là biện 
pháp an toàn tuyệt đối.
 Khí dung không phải là biện pháp phòng 
bệnh, không nên tự khí dung ở tại nhà.
 Luôn chuẩn bị phương tiện cấp cứu co thắt 
đường hô hấp khi thực hiện khí dung.
Một số sai lầm hay mắc phải:
1. Rửa hoặc khí dung mũi họng bằng nước muối 
hàng ngày.
2. Tự dùng máy khí dung để phun thuốc điều trị cắt 
cơn hen tại nhà kéo dài.
3. Xem khí dung nước muối ưu trương là phương 
pháp an toàn, vô hại.
XIN CHÂN THÀNH CÁM ƠN