Bài giảng Định chế tài chính - Chương 6: Thị trường trái phiếu

 1. Khái niệm và chức năng của thị trường trái 
phiếu
 2. Trái phiếu chính phủ
 3. Trái phiếu công ty
 4. Định giá trái phiếu
 5. Độ nhạy cảm của giá trái phiếu trước 
những thay đổi của lãi suất.
Khái niệm: Trái phiếu là những chứng khoán thể hiện 
một món nợ mà người phát hành vay người đầu tư. 
Trái phiếu ấn định cho người phát hành nghĩa vụ phải 
trả một số tiền xác định tại một thời điểm xác định và 
thường là kèm theo những khoản thanh toán lãi định 
kỳ.
Mệnh giá trái phiếu là số lượng tiền mà người
phát hành trả tại thời điểm trái phiếu đáo hạn.
Lãi suất cuống phiếu là mức lãi tính trên mệnh
giá mà người phát hành phải trả hàng năm.
Thời hạn của trái phiếu là khoảng thời gian tồn
tại quan hệ vay mượn, có thể từ 1 đến 30 năm
hoặc lâu hơn được ấn định ngay từ khi phát
hành
Cung cấp một kênh tài trợ bổ sung cho hệ
thống ngân hàng thương mại
Cung cấp một phương thức tài trợ việc tái cơ
cấu tài sản và tái cơ cấu vốn của các công ty
Sử dụng trái phiếu để tài trợ một vụ thâu tóm bằng đòn bẩy tài
chính (LBO)
Sử dụng trái phiếu để điều chỉnh cơ cấu vốn
Chủ thể phát hành: Chính phủ, các công ty,
các định chế tài chính
Chủ thể đầu tư: chủ yếu là các định chế tài
chính (NHTM, quỹ đầu tư, công ty bảo
hiểm)
Chủ thể cung cấp các dịch cụ có liên quan:
Ngân hàng đầu tư, công ty chứng khoán
trong vai trò bảo lãnh phát hành, môi giới.
Định chế tài chính Mục đích tham gia
NHTM Mua trái phiếu cho danh mục tài sản
Giúp phát hành riêng trái phiếu đô thị
Phát hành trái phiếu để huy động vốn
Công ty tài chính Phát hành trái phiếu huy động vốn dài hạn
Quỹ tương hỗ Mua trái phiếu cho danh mục tài sản, đặc biệt các quỹ 
chuyên đầu tư vào trái phiếu
Công ty chứng khoán Môi giới giữa người mua và người bán trái phiếu
Giúp phát hành trái phiếu chính phủ và trái phiếu công ty
Các công ty bảo hiểm Mua trái phiếu cho danh mục đầu tư
Quỹ hưu trí Mua trái phiếu cho danh mục đầu tư
Doanh nghiệp Mua trái phiếu để đầu tư
Phát hành trái phiếu để huy động vốn
 Trái phiếu kho bạc: Kho bạc phát hành để tài trợ nợ 
quốc gia (thường trung và dài hạn > 10 năm)
Trái phiếu kho bạc được coi là không có rủi ro 
vỡ nợ nhưng có rủi ro lãi suất (giá biến động 
khi lãi suất thay đổi).
Lãi suất trái phiếu kho bạc thường thấp vì nó 
không có rủi ro vỡ nợ nhưng cao hơn lãi suất 
của các công cụ TTTT.
 Trái phiếu đô thị: Là những chứng khoán được phát 
hành bởi các chính quyền địa phương để tài trợ cho 
những dự án mang lại lợi ích công cộng.
Hai loại trái phiếu đô thị: Trái phiếu nghĩa vụ chung 
và trái phiếu thu nhập
Trái phiếu nghĩa vụ chung: Được đảm bảo bởi 
uy tín của người phát hành, tức là người phát 
hành hứa sử dụng tất cả nguồn lực có được để 
hoàn trả như đã cam kết. Việc phát hành trái 
phiếu này phải được những người đóng thuế 
chấp nhận vì nguồn để trả cho trái phiếu là từ 
ngân sách, từ tiền thuế.
Trái phiếu thu nhập: Được hỗ trợ bằng dòng 
tiền của một dự án tạo thu nhập cụ thể. Nếu 
nguồn thu không đủ thì trái phiếu có thể vỡ nợ.
Khái niệm: Là những công cụ nợ trung và dài hạn do 
các công ty phát hành nhằm đáp ứng nhu cầu về nguồn 
vốn trung và dài hạn của công ty. 
Khế ước trái phiếu là một hợp đồng ghi rõ các quyền của 
người cho vay và nghĩa vụ của người vay.
Mức độ rủi ro rất khác nhau đối với trái phiếu của các công ty 
khác nhau bởi nó phụ thuộc vào sức mạnh của công ty, các đặc 
điểm và tính chất của trái phiếu
 Trái phiếu ký danh và không có phiếu trả lãi.
Những điều kiện ràng buộc: Những người mua trái
phiếu áp dụng các quy định mang tính khống chế lên
các giám đốc công ty để bảo vệ lợi ích của mình. Càng
nhiều điều kiện ràng buộc thì lãi suất trái phiếu càng
thấp vì trái phiếu được người mua coi là an toàn hơn.
Điều khoản mua lại: Quy định rằng người phát hành có
quyền buộc người nắm giữ bán lại trái phiếu. Điều
khoản mua lại quy định khoảng thời gian từ khi trái
phiếu được phát hành lần đầu đến khi nó có thể được
mua lại và mức giá mua lại.
 Điều khoản mua lại hạn chế lợi ích của nhà đầu tư nên
những trái phiếu có thể mua lại có lợi suất cao hơn
những trái phiếu tương đương không bị mua lại.
 Lợi ích đối với người phát hành:
oTạo thuận lợi cho người đi vay hạ chi phí 
vay.
oGiúp công ty mua lại trái phiếu theo điều 
kiện của quỹ chìm.
oGiúp giảm bớt những điều kiện ràng buộc.
oTạo điều kiện cho công ty thay đổi cơ cấu 
vốn.
 Tính có thể chuyển đổi: Một số trái phiếu có thể chuyển
đổi thành cổ phiếu phổ thông. Đặc tính này cho phép
những người nắm giữ trái phiếu được chia sẻ những cơ
may của công ty nếu giá cổ phiếu tăng.
 Tính có thể chuyển đổi thể hiện quyền chọn mua cổ phiếu
nên giá trái phiếu có thể chuyển đổi phản ánh cả giá trị
của quyền chọn và vì vậy sẽ cao hơn những trái phiếu
tương đương không có khả năng chuyển đổi.
 Trái phiếu có bảo đảm: Là những trái phiếu có kèm theo tài
sản thế chấp, Trái phiếu thế chấp được sử dụng để tài trợ cho
một dự án cụ thể và tài sản trong dự án đó được dùng làm vật
thế chấp cho trái phiếu. Do những trái phiếu này ít rủi ro hơn
những trái phiếu tương đương không có đảm bảo nên chúng
có lãi suất thấp hơn.
 Chứng chỉ tín thác thiết bị: Là những trái phiếu được bảo đảm
bằng tài sản hữu hình không phải là nhà đất.
 Trái phiếu không có bảo đảm:
Trái phiếu tín chấp: Là những trái phiếu dài hạn không có bảo
đảm, chỉ được hỗ trợ bởi uy tín của người phát hành. Khi công ty
vỡ nợ thì giấy nhận nợ có mức độ ưu tiên thấp hơn các trái phiếu
có bảo đảm và vì vậy chúng có lãi suất cao hơn so với những trái
phiếu tương đương được bảo đảm.
Trái phiếu tín chấp cấp hai: Cũng tương tự như giấy nhận nợ, chỉ
khác ở mức độ ưu tiên hoàn trả thấp hơn. Vì vậy giấy nhận nợ
cấp hai có rủi ro vỡ nợ cao hơn và lãi suất cao hơn.
 Trái phiếu rủi ro cao: Những trái phiếu có rủi ro cao 
hơn mức Baa của Moody’s hay BBB của S&P.
 Trái phiếu có lãi suất thay đổi: Lãi suất được gắn với 
một lãi suất thị trường và được điều chỉnh định kỳ.
 Trái phiếu có lãi suất cuống phiếu thấp hoặc không trả 
lãi định kỳ: thường được phát hành với giá chiết khấu 
thấp hơn nhiều so với mệnh giá
Bán ra công chúng: Một tổ chức (hoặc một
nhóm tổ chức) đảm nhận bảo lãnh một đợt
phát hành mới chứng khoán công ty. Phương
thức này áp dụng cho những công ty lớn.
Phương thức: Tổ chức bảo lãnh có thể mua đứt các 
chứng khoán từ công ty phát hành hoặc chỉ bảo 
đảm với bên phát hành về một mức giá cụ thể
Chào bán riêng lẻ: Một hoặc một nhóm các nhà
đầu tư (thường là các định chế tài chính) tham gia
vào việc thỏa thuận trực tiếp với công ty đi vay
để mua đợt chứng khoán được phát hành.
Ưu điểm: Chi phí phân phối thấp hơn, không có phí đăng ký
gắn với việc phát hành cáo bạch như trường hợp phát hành ra
công chúng. Quá trình bán diễn ra nhanh chóng và bí mật. Ít có
xung đột giữa người vay và người đi vay.
Nhược điểm: Chi phí lãi nói chung cao hơn, kém thanh khoản 
hơn và có rủi ro vỡ nợ cao hơn.
Giá hiện hành của trái phiếu là giá trị hiện tại của các dòng 
tiền còn lại của nó.
C C C F
PV = + +...+ +
(1+k)1 (1+k)2 (1+k)n (1+k)n
Trong đó: C là khoản thanh toán lãi định kỳ, F là
mệnh giá trái phiếu, k là lợi suất đòi hỏi trên kỳ,
dùng để chiết khấu trái phiếu, n là số kỳ cho tới khi
đáo hạn
 Tỷ lệ chiết khấu thích hợp để định giá tài sản tài chính 
là mức lợi suất có thể kiếm được trên những khoản đầu 
tư khác có rủi ro và lợi suất tương đương
Giá trái phiếu biến động ngược chiều với lãi suất thị 
trường:
 Các khoản thanh toán của trái phiếu không đổi vì ấn 
định theo hợp đồng
 Giá trái phiếu thay đổi để mang lại cho người sở hữu
mới lợi suất thị trường
Rủi ro cao hơn
Lãi suất chiết khấu cao hơn
=> Giá trái phiếu thấp hơn
Rủi ro thấp hơn
Lãi suất chiết khấu thấp hơn
=> Giá trái phiếu cao hơn
Quan hệ ngược chiều giữa rủi ro, lợi suất đòi hỏi với 
giá trái phiếu
Giá thị trường của trái phiếu bị tác động bởi việc ấn
định thời hạn thực hiện các khoản thanh toán. Một
đồng tiền nhận được sớm hơn sẽ có giá trị hiện tại cao
hơn một đồng tiền nhận được muộn hơn => Giá trị thị
trường của trái phiếu phụ thuộc vào thời hạn của trái
phiếu
PV của trái phiếu = PV các khoản thanh toán lãi + PV 
của khoản thanh toán gốc
Lãi suất cuống phiếu < lợi suất đòi hỏi: Giá trái phiếu 
thấp hơn mệnh giá
Lãi suất cuống phiếu > lợi suất đòi hỏi: Giá trái phiếu cao 
hơn mệnh giá
Giá trái phiếu phản ánh giá trị hiện tại của dòng tiền 
trong tương lai được chiết khấu tại lợi suất đòi hỏi.
Giá trái phiếu phụ thuộc vào lợi suất đòi hỏi (k). Lợi 
suất đòi hỏi phụ thuộc vào lãi suất phi rủi ro hiện hành 
(lợi suất trái phiếu kho bạc cùng thời hạn) và mức bù 
rủi ro trên trái phiếu.
 Các yếu tố tác động tới lãi suất phi rủi ro:
 Tác động của những dự đoán lạm phát: Lạm phát dự 
tính tăng thì lợi suất đòi hỏi tăng, giá dự tính giảm nên 
bán trái phiếu nhiều hơn, gây áp lực giảm giá trái 
phiếu. Ngược lại dự tính lạm phát giảm sẽ mua trái 
phiếu nhiều hơn
 Tác động của tăng trưởng kinh tế: Tăng trưởng kinh tế 
mạnh thường gây áp lực tăng lãi suất còn điều kiện 
kinh tế yếu gây áp lực giảm lãi suất
 Tác động của tăng trưởng cung tiền: Nếu cung tiền tăng 
làm tăng cung quỹ có thể cho vay trong khi cầu quỹ 
không đổi sẽ làm lãi suất giảm. Tuy nhiên nếu thị 
trường tăng dự báo lạm phát thì sẽ làm tăng cầu quỹ, 
kết quả tổng hợp tùy thuộc độ lớn sự thay đổi cung cầu 
quỹ.
 Tác động của thâm hụt ngân sách: Khi thâm hụt ngân 
sách thay đổi, cầu về quỹ có thể cho vay của chính phủ 
thay đổi, từ đó tác động đến lãi suất 
 Điều kiện kinh tế: Kinh tế mạnh ảnh hưởng tích cực 
đến dòng tiền của doanh nghiệp, giảm xác suất vỡ nợ 
của doanh nghiệp và ngược lại.
 Điều kiện riêng của doanh nghiệp: Chẳng hạn thay đổi 
cơ cấu vốn của doanh nghiệp.
U.S.
Fiscal
Policy
U.S.
Monetary
Policy
Long-Term
Risk-Free
Interest Rate
(Treasury
Bond Rate)
Risk
Premium
of Issuer
U.S.
Economic
Conditions
Issuer’s
Industry
Conditions
Issuer’s
Unique
Conditions
Required
Return
on the
Bond
Bond Price
Độ co giãn giá của trái phiếu (P) trước những thay đổi 
của lợi suất đòi hỏi (k)
Pe = % thay đổi của P/% thay đổi của k
Ảnh hưởng của lãi suất cuống phiếu lên Pe: Lãi cuống 
phiếu càng thấp thì giá càng nhạy cảm với sự thay đổi 
của lợi suất đòi hỏi
Ảnh hưởng của thời hạn lên Pe: Thời hạn càng dài thì 
giá trái phiếu càng nhạy cảm với sự thay đổi của lợi 
suất
0 5 8 10 12 15 20
0
1,800
1,600
1,400
1,200
1,000
800
600
400
200
5-Year Bond
10-Year Bond
20-Year Bond
Required Return (Percent)
Đo vòng đời của trái phiếu trên cơ sở giá trị hiện tại
 Công thức
Vòng đáo hạn bình quân của một trái phiếu càng dài thì 
độ nhạy cảm của giá với những thay đổi của lãi suất 
càng lớn
n
t
t
t
n
t
t
t
k
C
k
tC
D
1
1
)1(
)1(
)(