Ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất và lượng đạm bón đến năng suất đậu tương đông

Vietnam J. Agri. Sci. 2016, Vol. 14, No. 4: 518-526 Tạp chí KH Nông nghiệp Việt Nam 2016, tập 14, số 4: 518-526 
www.vnua.edu.vn 
518 
ẢNH HƯỞNG CỦA KỸ THUẬT GIEO KHÔNG LÀM ĐẤT VÀ LƯỢNG ĐẠM BÓN 
ĐẾN NĂNG SUẤT ĐẬU TƯƠNG ĐÔNG 
Nguyễn Chí Dũng1, Phạm Chí Thành2, Phạm Tiến Dũng3, Hoàng Đăng Dũng4* 
1Phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Gia Bình 
2Hội sinh học Việt Nam 
3Khoa Nông học, Học viện Nông nghiệp Việt Nam 
4Ban Khoa học và Công nghệ, Học viện Nông nghiệp Việt Nam 
Email*: hddung@vnua.edu.vn 
Ngày gửi bài: 4.11.2015 Ngày chấp nhận: 05.05.2016 
TÓM TẮT 
Nghiên cứu ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất và lượng phân đạm bón khác nhau đến năng suất, hiệu 
quả của sản xuất đậu tương đông trên đất hai lúa được tiến hành tại Gia Bình, Bắc Ninh. Các thí nghiệm được tiến 
hành đánh giá ảnh hưởng của biện pháp làm đất và lượng phân đạm được bố trí theo phương pháp khối ngẫu nhiên 
đầy đủ, nhắc lại 3 lần, diện tích 10 m2/ô thí nghiệm. Kết quả theo dõi cho thấy: Gieo vãi đều lượng hạt giống trên 
ruộng sau khi gặt lúa, sau đó cắt rạ phủ hạt và bón phân đạm ở mức 61-72 kg/ha trong sản xuất đậu tương đông cho 
năng suất và hiệu quả sản xuất cao. 
Từ khóa: Đậu tương, gieo thẳng, thời vụ. 
Effects of Zero Tillage Direct Sowing and Nitrogen Fertilizer Levels 
on Grain Yield of Winter Grown Soybean 
ABSTRACT 
An experiment was conducted to study the effects of no-till direct sowing and nitrogen fertilizer levels on yield 
and production efficiency of soybean grown in winer cropping season after rice in Gia Binh, Bac Ninh. The 
experiments were arranged in a randomized complete block in triplicate with plot size of 10m2. Results suggested 
that, in order to achieve high grain yield and high production efficiency, seeds should be broadcast uniformly after 
rice harvest, covered by straws and nitrogen applied at 61-72 kg / ha. 
Keywords: Direct sowing, soy bean, winter season, zero-tillage. 
1. ĐẶT VẤN ĐỀ 
Đậu tương (Glycine max L.) Merill) là cây 
trồng quan trong có giá trị dinh dưỡng và kinh 
tế cao. Vì vậy, diện tích, năng suất và sản lượng 
đậu tương tăng rất nhanh trên toàn thế giới. 
Năm 1960, diện tích trồng đậu tương trên thế 
giới là 21 triệu ha, năm 2012 đã tăng lên 104,9 
triệu ha, năng suất đạt 23 tạ/ha, sản lượng đạt 
241,8 triệu tấn (FAO, 2014). Tại Việt Nam, diện 
tích trồng đậu tương trong thời gian qua bị giảm 
sút nghiệm trọng. Theo thống kê, diện tích 
trồng đậu tương trong các năm 2010 - 2013 
giảm dần, năm 2010 đạt 197,8 nghìn ha, năm 
2011 đạt 181,1 nghìn ha, năm 2012 đạt 119,6 
nghìn ha và 2013 diện tích đạt 117,2 nghìn ha 
(Tổng cục thống kê, 2014). Sản xuất đậu tương 
nói chung và đậu tương đông nói riêng chịu tác 
động của các yếu tố hạn chế gồm yếu tố kinh tế 
- xã hội, yếu tố sinh học và yếu tố phi sinh học; 
nhóm yếu tố kinh tế - xã hội ảnh hưởng đến sự 
phát triển đậu tương chủ yếu là thiếu sự quan 
tâm của nhà nước, người sản xuất (Trần Văn 
Lài, 1991); Nhóm yếu tố phi sinh học ảnh hưởng 
Nguyễn Chí Dũng, Phạm Chí Thành, Phạm Tiến Dũng, Hoàng Đăng Dũng 
519 
tới sản xuất đậu tương trong vụ Đông trên đất 
hai lúa là độ ẩm đất đầu vụ và nền nhiệt độ 
thấp dần ở giai đoạn cuối vụ (Nguyễn Văn Viết 
và cs., 2002). Nhóm yếu tố sinh học chủ yếu là 
sâu bệnh hại, các loại sâu bệnh hại nguy hiểm 
như giòi đục lá, bọ trĩ, nhện... (Nguyễn Văn Viết 
và cs., 2002). 
Biện pháp làm đất và quản lý dinh dưỡng 
hợp lý sẽ làm tăng hiệu quả của việc sử dụng 
phân bón. Biện pháp làm đất giúp tăng độ 
thoáng khí của đất và quá trình khoáng hóa các 
hợp chất hữu cơ (Dinnes et al., 2002). Phương 
pháp làm đất tối thiểu (gieo thẳng đậu tương) 
đã và đang được áp dụng trong sản xuất đậu 
tương đông nhằm giải quyết vấn đề thời vụ, 
tranh thủ độ ẩm đất đầu vụ và khắc phục hiện 
tượng nhiệt độ thấp cuối vụ. Tuy nhiên, phương 
pháp làm đất như thế nào (có hay không cắt gốc 
rạ sau gieo)? Lượng phân bón trong gieo thẳng 
(chủ yếu là bón trên bề mặt nên khả năng hấp 
thu thấp, tỷ lệ hao hụt nhiều) đem lại hiệu quả 
kinh tế cao là những vấn đề cần giải quyết trong 
bài toán tăng diện tích và hiệu quả kinh tế của 
đậu tương đông. 
2. VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP 
2.1. Địa điểm, vật liệu 
2.1.1. Địa điểm 
HTX Đông Bình, Thị Trấn Gia Bình, Huyện 
Gia Bình, Tỉnh Bắc Ninh. Đất thí nghiệm là đất 
phù sa không được bồi đắp hàng năm, có hàm 
lượng dinh dưỡng: N = 0,2-0,3%, P2O5 = 0,4-
0,6%, K2O = 2-3% pH = 7-7,5. (Viện thổ nhưỡng 
nông hóa, 2008) 
2.1.2. Vật liệu và thời gian 
- Giống thí nghiệm: Giống đậu tương DT84. 
Đặc điểm giống: Thời gian sinh trưởng: 85-90 
ngày. Cây cứng, bộ lá gọn có màu xanh đậm. 
Hoa tím, lông trên quả và thân màu vàng, vỏ 
quả khi chín màu vàng. Hạt to tròn, màu vàng 
tươi, ít nứt, P1000 hạt 160-180 gam. Kháng 
bệnh đốm nâu ở vụ Đông. Năng suất: Vụ Hè 
thu: 2,0-3,5 tấn/ha; Vụ Xuân và vụ Thu đông: 
1,5- 2,5 tấn/ha. 
- Thí nghiệm tiến hành trong 2 vụ: vụ Đông 
năm 2013 (15/9/2013), vụ Đông 2014 
(2 ... g đậu tương DT84 
Tổng số quả trên cây: Nghiên cứu của 
Mayer et al. (1991) cho thấy, nếu trồng dày quá 
thì số cây trên đơn vị diện tích nhiều, diện tích 
dinh dưỡng cho mỗi cây hẹp, cây sẽ thiếu dinh 
dưỡng và ánh sáng làm cho khả năng phân 
nhánh, số hoa và quả ít, khối lượng 1.000 hạt 
nhỏ... và ngược lại. Phương pháp gieo thẳng có 
hạn chế là mật độ cây không đồng đều, kết quả 
nghiên cứu chỉ tiêu tổng số quả trên cây của 
giống đậu tương DT84 biến động khác nhau 
giữa các công thức, đạt cao nhất ở công thức làm 
đất truyền thống trong cả hai vụ thí nghiệm lần 
lượt là 25,4 và 28,4 quả/cây, thấp nhất là công 
thức 2 (gieo vãi hạt đậu tương trên mặt ruộng) 
đạt 20,5 quả/cây (vụ Đông 2013) và 22,5 quả/cây 
(vụ Đông 2014). 
Số quả chắc/cây, tỷ lệ quả chắc/cây và khối 
lượng 1.000 hạt của các công thức thí nghiệm 
đều thấp hơn so với công thức đối chứng (làm 
đất gieo thành hàng theo phương pháp truyền 
thống). Sự sai khác này ở mức có ý nghĩa. Kết 
quả này phù hợp với nhiều nghiên cứu trước đây 
khi mật độ dày, cường độ ánh sáng giảm... do sự 
phân bổ không đều trong quá trình gieo vãi làm 
ảnh hưởng tới các chỉ tiêu năng suất trên. 
Năng suất cá thể: Năng suất cá thể là yếu 
tố quyết định năng suất lý thuyết của ruộng đậu 
tương. Năng suất cá thể là kết quả tổng hợp của 
các yếu tố như số cành, số hoa, số quả/cây, tỷ lệ 
đậu quả, quả chắc, P1000 hạt; năng suất cá thể 
Nguyễn Chí Dũng, Phạm Chí Thành, Phạm Tiến Dũng, Hoàng Đăng Dũng 
521 
Bảng 2. Ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất 
đến các yếu tố cấu thành năng suất của giống đậu tương DT84 
Công thức Tổng số quả/cây (quả) 
Số quả chắc/cây 
(quả) 
Khối lượng 1.000 hạt 
(g) 
Năng suất cá thể 
(g/cây) 
Năng suất thực thu 
(tạ/ha) 
Vụ Đông 2013 
CT1 22,5 20,5 192 4,5 15,3 
CT2 20,5 19,2 188 5,3 16,2 
CT3 21,9 18,5 184 3,1 13,5 
CT4 (đ/c) 25,4 23,9 192 6,1 17,9 
CV(%) 5,4 5,6 5,5 6,3 
LSD0,05 2,1 0,6 0,8 0,3 
Vụ Đông 2014 
CT1 24,3 21,5 188 5,1 15,9 
CT2 22,5 19,8 196 5,1 17,2 
CT3 23,1 18,9 192 5,4 14,1 
CT4 (đ/c) 28,4 24,3 194 6,5 18,9 
CV(%) 5,7 5,9 5,8 6,5 
LSD0,05 2,4 0,8 0,9 0,4 
Bảng 3. Hiệu quả kinh tế của sản xuất đậu tương theo kỹ thuật gieo không làm đất 
Diễn giải CT1 CT2 CT3 CT4 
Vụ Đông 2013 
Phần thu (1.000đ) 19.890 21.060 17.550 23.270 
Phần chi (1.000đ) 10.325 9.325 9.825 11.825 
Lãi thuần (1.000đ) 9.565 11.735 7.725 11.445 
Vụ Đông 2014 
Phần thu (1.000đ) 21.465 23.220 19.035 25.515 
Phần chi (1.000đ) 10.325 9.325 9.825 11.825 
Lãi thuần (1.000đ) 11.140 13.895 9.210 13.690 
cao thì năng suất lý thuyết cao và ngược lại 
(trong điều kiện cùng mật độ). Kết quả theo dõi 
cho thấy năng suất cá thể khác nhau rõ rệt giữa 
các công thức biến động từ 3,1 g/cây đến 6,5 
g/cây, thấp nhất ở công thức 3 (3,1 g/cây - vụ 
Đông 2013), cao nhất ở công thức 4 (6,50 g/cây - 
vụ Đông 2014), tiếp đến công thức 2 (5,3 g/cây - 
vụ Đông 2013 và 5,1 g/cây vụ Đông 2014). 
Năng suất thực thu: năng suất thực thu là 
chỉ tiêu quan trọng nhất đánh giá tác động của 
yếu tố thí nghiệm tới giống. Năng suất thực thu 
của giống đậu tương DT84 chịu ảnh hưởng rõ 
rệt của các phương thức làm đất. Năng suất 
thực thu đạt cao nhất ở phương thức làm đất 
truyền thống (CT4) tiếp đến là CT2 (16,2 tạ/ha - 
vụ Đông 2013 và 17,2 tạ/ha - vụ Đông 2014), 
thấp nhất là công thức 3 đạt 13,5 và 14,1 tạ/ha 
lần lượt trong 2 vụ Đông 2013 và 2014. 
3.3. Hiệu quả sản xuất đậu tương theo kỹ 
thuật gieo không làm đất 
Kỹ thuật gieo không làm đất khác nhau cho 
năng suất đậu tương khác nhau. Theo tính toán 
sơ bộ, qua 4 kỹ thuật gieo không làm đất khác 
nhau cho thấy: Mặc dù CT4 (lên luống, làm đất 
gieo hạt truyền thống) cho năng suất cao nên 
Ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất và lượng đạm bón đến năng suất đậu tương đông 
522 
tổng thu cao hơn so với các công thức thực hiện 
bằng phương pháp gieo không làm đất, nhưng 
do phải bỏ chi phí cao cho công làm đất, vun xới 
nên lợi nhuận thu được không bằng CT2 (gieo 
không làm đất). Nhưng điều đặc biệt có ý nghĩa 
là với công thức làm đất truyền thống mất nhiều 
thời gian, làm chậm thời vụ gieo trồng nhất là 
trong những năm do điều kiện thời tiết có mưa 
cuối vụ gây khó khăn cho việc làm đất gieo hạt. 
Kết quả này thu được ở cả hai vụ thí nghiệm. 
Kỹ thuật làm đất truyền thống cần nhiều 
lao động và khó thực hiện được việc cơ giới hoá 
vào sản xuất. Do vậy, thực hiện kỹ thuật gieo 
không làm đất trong trồng đậu tương đông trên 
đất hai vụ lúa kết hợp với cơ giới hoá sẽ khắc 
phục được những khó khăn trên. Đây sẽ là nhân 
tố quan trọng góp phần mở rộng diện tích đỗ 
tương đông. 
3.4. Ảnh hưởng của lượng đạm bón đến thời 
gian sinh trưởng, chiều cao cây và khả 
năng chống đổ và mức độ nhiễm sâu bệnh 
hại của giống DT84 
Về thời gian sinh trưởng: Vụ Đông có đặc 
điểm là nền nhiệt độ giảm dần về cuối vụ. Do 
vậy, nếu bón nhiều đạm thời gian sinh trưởng 
kéo dài sẽ ảnh hưởng tới năng suất của đậu 
tương và cây trồng vụ sau. Thời gian sinh 
trưởng của giống DT84 ở các lượng đạm bón 
khác nhau có khác nhau. Ở công thức 1 (20kg 
N/ha) cho thời gian sinh trưởng thấp nhất lần 
lượt ở hai vụ thí nghiệm là 84 và 85 ngày, ở 
lượng bón 40kg N/ha thời gian sinh trưởng là 
86-88 ngày (dài hơn 2 - 3 ngày) ở công thức 2, 
công thức 3, 4, 5 thời gian sinh trưởng tương 
đương nhau (89-90 ngày), như vậy càng bón 
nhiều đạm, thân lá phát triển mạnh kéo dài 
thời gian sinh trưởng. 
Về sâu bệnh hại: Sâu cuốn lá: mức độ hại 
ở các lượng đạm bón khác nhau rõ rệt, nặng 
nhất là công thức 5 tỷ lệ hại lần lượt trong hại 
vụ thí nghiệm là 10,3 và 11,3% và nhẹ nhất ở 
công thức 1 (6,2 và 9,6%), theo chúng tôi công 
thức bón nhiều đạm (CT4 và CT5) do bộ lá phát 
triển mạnh xanh tốt đã hấp dẫn sâu phá hại. 
Sâu đục quả: hại chủ yếu thời kỳ quả non - 
chắc, tỷ lệ hại chênh lệch không đáng kể, không 
rõ rệt giữa các công thức biến động 3,5 - 5,2%. 
Bệnh gỉ sắt: Tất cả 4 công thức đều nhiễm 
bệnh rỉ sắt ở cấp 1-2 (nhẹ). 
Bảng 4. Ảnh hưởng của lượng phân đạm đến thời gian sinh trưởng, 
khả năng chống đổ và mức độ nhiễm sâu bệnh hại 
Lượng đạm 
(kg N/ha) 
Sâu cuốn lá 
 (%) 
Sâu đục quả 
 (%) 
Bệnh gỉ sắt 
 (cấp 1-9) 
Chiều cao cây 
(cm) 
Chống đổ 
(điểm) 
TGST 
(ngày) 
Vụ Đông 2013 
20 6,2 4,8 1 43,2 1 84 
40 7,4 3,5 1 49,5 1 86 
60 9,2 5,2 1 50,5 2 87 
80 9,6 4,5 2 52,5 2 89 
100 10,3 5,0 2 53,2 2 89 
CV% 5,8 
LSD0,05 1,6 
Vụ Đông 2014 
20 9,6 3,8 1 47,2 1 86 
40 10,0 4,3 1 48,3 1 90 
60 9,4 3,8 1 49,9 2 91 
80 8,8 3,7 2 54,7 2 91 
100 11,3 3,6 2 54,6 2 91 
CV% 5,4 
LSD0,05 2,1 
Nguyễn Chí Dũng, Phạm Chí Thành, Phạm Tiến Dũng, Hoàng Đăng Dũng 
523 
Bảng 5. Ảnh hưởng của lượng đạm bón đến các yếu tố cấu thành 
năng suất và năng suất của giống đậu tương DT84 
Lượng đạm bón (kg N/ha) Tổng số quả/cây (quả) Tỷ lệ quả chắc (%) Khối lượng 1.000 hạt (g) NSTT (tạ/ha) 
Đông 2013 
20 14,3 85,6 194 13,5 
40 15,7 87,4 195 14,1 
60 16,9 90,3 197 15,1 
80 15,7 89,5 196 14,2 
100 15,6 86,7 195 14,0 
CV(%) 3,8 4,0 4,6 
LSD0,05 1,1 6,8 1,2 
Đông 2014 
20 16,1 88,0 193 13,4 
40 17,3 92,0 196 13,9 
60 17,5 94,9 196 14,9 
80 17,9 93,3 195 14,8 
100 17,0 93,1 197 14,6 
CV(%) 5,4 3,1 3,3 
LSD0,05 1,7 5,4 0,9 
Về tính chống đổ: khả năng chống đổ phụ 
thuộc chiều cao cây, đường kính thân và yếu tố 
ngoại cảnh tác động phân bón, ánh sáng... 
Chiều cao cây giữa các công thức có sự sai, ở 
công thức 1 chiều cao cây thấp nhất 43,2cm và 
47,2cm ở lần lượt hai vụ thí nghiệm, sau đó 
chiều cao tăng lên theo lượng đạm bón, đạt cao 
nhất công thức 5: 53,2cm (vụ Đông 2013) và 
công thức 4: 54,7 (vụ Đông 2014). Như vậy, 
lượng đạm bón càng cao thì chiều cao cây cũng 
tăng lên tương ứng. 
Tính chống đổ: đánh giá theo phương pháp 
cho điểm. CT1 và CT2 chống đổ tốt, điểm1; CT3, 
CT4 và CT5 điểm 2. 
Nhìn chung qua theo dõi thấy rằng, khi tăng 
lượng đạm bón thì thời gian sinh trưởng của giống 
kéo dài, chiều cao cây tăng lên, khả năng chống 
đổ giảm và tỷ lệ hại do sâu cuốn lá tăng lên. 
3.5. Ảnh hưởng của lượng đạm bón đến các 
yếu tố cấu thành năng suất và năng suất 
của giống đậu tương DT84 
Tổng số quả trên cây và tỷ lệ quả chắc: 
biến động theo xu hướng tăng dần theo lượng 
đạm bón. Thấp nhất ở công thức 1 (20kg N/ha) 
trên cả hai vụ thí nghiệm, kết quả lần lượt là: 
14,3 và 16,1 quả/cây, tỷ lệ quả chắc 85,6% và 
88,0%, sau đó tăng lên ở công thức 2 (40kg 
N/ha); 15,7 và 17,3 quả/cây với tỷ lệ quả chắc 
87,4 và 92,0%, công thức 3 (60kg N/ha): 16,9 và 
17,5 quả/cây, tỷ lệ quả chắc 90,3% và 94,9%, sau 
đó các chỉ tiêu này giảm dần ở các công thức 4 
và 5 trong cả hai vụ thí nghiệm. 
Khối lượng 1.000 hạt: khối lượng nghìn 
hạt là chỉ tiêu biến động ít, chênh lệch 1-4 
g/1000 hạt ở các lượng đạm bón khác nhau. 
Năng suất thực thu: chỉ tiêu quan trọng 
nhất đánh giá sự tốt xấu của một giống hay 
hiệu quả tác động của một yếu tố thí nghiệm 
nào đó. Năng suất thực thu thấp nhất 13,5 tạ/ha 
(vụ Đông 2013) và 13,4 tạ/ha (vụ Đông 2014) ở 
công thức 1, sau đó tăng ở công thức 2:14,1 tạ/ha 
và 13,9 tạ/ha, đạt cực đại ở công thức 3 (15,1 và 
14,9 tạ/ha) sau đó xu thế giảm ở công thức 4 
(14,5 tạ/ha) và công thức 5 (14,1 tạ/ha). Như vậy 
thấy rằng khi tăng lượng đạm bón thì năng suất 
tăng tỷ lệ thuận giai đoạn đầu, sau đó tiếp tục 
tăng lượng đạm thì năng suất có xu hướng giảm. 
Sự sai khác về năng suất thực thu giữa các công 
thức thí nghiệm có ý nghĩa thống kê. 
Ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất và lượng đạm bón đến năng suất đậu tương đông 
524 
Vụ Đông 2013 Vụ Đông 2014 
Trung bình 2 vụ 
Hình 1. Tương quan giữa lượng đạm bón và số quả/cây 
Vụ Đông 2013 Vụ Đông 2014 
Trung bình 2 vụ 
Hình 2. Tương quan giữa lượng đạm bón và tỷ lệ chắc 
y = -0.0008x2 + 0.1132x + 13.3
R² = 0.9747
r= 0.9872
15
15,5
16
16,5
17
17,5
0 50 100 150
Số
 q
uả
/c
ây
Lượng đạm (kg N/ha)
Số quả/cây
Poly. (Số quả/cây)
y = -0.0023x2 + 0.3159x + 
81.26
R² = 0.9527
r=0.976086
88
90
92
94
0 50 100 150
Lượng đạm (kg N/ha)
Tỷ lệ chắc (%)
Poly. (Tỷ lệ chắc (%))
T
ỷ 
lệ
 c
hắ
c 
(%
)
Nguyễn Chí Dũng, Phạm Chí Thành, Phạm Tiến Dũng, Hoàng Đăng Dũng 
525 
Vụ Đông 2013 Vụ Đông 2014 
Trung bình 2 vụ 
Hình 3. Tương quan giữa lượng đạm bón và năng suất thực thu 
3.6. Tương quan giữa lượng đạm bón và 
năng suất, các yếu tố cấu thành năng suất 
3.6.1. Tương quan giữa lượng đạm bón và 
số quả/cây 
Số quả trên cây có tương quan rất chặt với 
lượng đạm bón (r = 0,9018 và 0,9689). Theo hàm 
tương quan và đồ thị hàm tương quan cho thấy 
số quả tối ưu đạt 16,3 quả/cây khi bón đạm ở 
mức 64,3kg N/ha, trong vụ đông 2013 và tương 
tự trong vụ đông 2014 là 17,8 và 69,7kg N/ha. 
Nếu tính trung bình cả 2 vụ thì số quả tối ưu 
đạt 17,3 quả khi lượng đạm bón là 70,7kg N/ha, 
(Hình 1). 
3.6.2. Tương quan giữa lượng đạm bón và tỷ 
lệ chắc 
Tỷ lệ quả chắc trên cây là yếu tố quan trọng 
quyết định đến năng suất và khả năng thích 
nghi của thời vụ gieo trồng (đặc biệt là vụ đông 
với điều kiện nền nhiệt độ giảm dần về cuối vụ). 
Kết quả phân tích cho thấy giữa lượng đạm 
bón và tỷ lệ chắc có mối tương quan rất chặt hệ 
số tương quan r luôn lớn hơn 0,9 ở cả hai vụ thí 
nghiệm. Khi lượng đạm tăng dần thì tỷ lệ chắc 
tăng theo và tỷ lệ chắc đạt tối ưu ở mức 92,1 khi 
lượng đạm bón 68,7kg N/ha tính trung bình 2 
vụ thí nghiệm. Vụ Đông 2013 tỷ lệ chắc tối ưu 
khi bón 64,7kg N/ha và tỷ lệ chắc đạt 89,8 và 
kết quả tương tự ở vụ Đông 2014 là 72,5kg N/ha 
và 94,4% (Hình 2). 
3.6.3. Tương quan giữa lượng đạm bón và 
năng suất thực thu 
Năng suất thực thu của giống DT84 và 
lượng đạm bón có tương quan rất chặt hệ số 
tương quan r lần lượt là 0,8961; 0,8595 và 
0,9202. Lượng đạm bón tăng thì năng suất tăng 
và khi bón qua ngưỡng 64,1kg N/ha thì năng 
suất có xu hướng giảm dần khi lượng đạm bón 
tiếp tục tăng. Ở vụ Đông 2014 và trong vụ Đông 
2013 là 64,0kg N/ha. Nếu tính trung bình cả hai 
y = -0.0006x2 + 0.0805x + 
12.1
R² = 0.7389
r=0.8595
13
13,5
14
14,5
15
15,5
0 50 100 150
N
ST
T
Lượng đạm (kg N/ha)
NSTT
Poly. (NSTT)
y = -0.0006x2 + 0.0732x + 
12.78
R² = 0.8469
r=0.9202
13,8
14
14,2
14,4
14,6
14,8
15
15,2
15,4
0 50 100 150
N
ST
T
Lượng đạm (kg N/ha)
NSTT
Poly. (NSTT)
y = -0.0006x2 + 0.0769x + 12.44
R² = 0.803
r=0.8961
13,6
13,8
14
14,2
14,4
14,6
14,8
15
15,2
15,4
0 50 100 150
N
ST
T
Lượng đạm (kg N/ha)
NSTT
Ảnh hưởng của kỹ thuật gieo không làm đất và lượng đạm bón đến năng suất đậu tương đông 
526 
vụ thì năng suất thực thu tối ưu đạt 14,4 tạ/ha 
khi lượng đạm bón là 72,5kg N/ha (Hình 3). 
4. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ 
4.1. Kết luận 
Biện pháp gieo không làm đất và lượng 
phân đạm khác nhau ảnh hưởng tới năng suất 
thực thu và các yếu tố cấu thành năng suất của 
giống đậu tương DT84. 
Trên đất hai lúa sau khi thu hoạch lúa mùa, 
phương pháp gieo vãi đều trên ruộng và cắt rạ 
phủ hạt cho hiệu quả cao nhất năng suất đạt 
16,7 tạ/ha, thu nhập thuần 12,28 triệu đồng/ha. 
Mức phân đạm sử dụng trong sản xuất đậu 
tương theo công nghệ gieo thẳng trên đất 2 
lúa của giống đậu tương DT84 vụ đông là 
64-70kg N/ha. 
4.2. Đề nghị 
Khuyến cáo ứng dụng công nghệ gieo thẳng 
đậu tương trên đất hai lúa trong sản xuất đậu 
tương đông tại Gia Bình, Bắc Ninh với lượng 
đạm bón 64 - 70kg N/ha. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2011). 
QCVN 01-58: 2011/BNNPTNT, Quy chuẩn kỹ 
thuật quốc gia về khảo nghiệm giá trị canh tác và 
sử dụng của giống đậu tương. 
Dinnes D.L., D.L. Karlen, D.B. Jaynes, T.C. Kasper, 
J.L. Hatfield, T.S.Colvin, and C.A. Cambardella 
(2002). Nitrogen management strategies to reduce 
nitrate leaching in tile-drained Midwestern soils. 
Agron. J., 94:153-171. 
Food and Agriculture Organization (FAO) United 
Nations Food and Agricultural Organization, 
FAOSTAT Agricultural Database (2014). 
?PageID=567#ancor. 
Trần Văn Lài (1991). Tiến bộ kỹ thuật trồng lạc, đậu đỗ 
ở Việt Nam. Nhà xuất bản Nông nghiệp, Hà Nội, 
tr. 9-28. 
Mayers J.D., R.J. Lawn and D.E. Byth. (1991). 
Agronomic studies on soybean [Glycine max (L.) 
Merrill] in the dry season of the tropics. 2. 
Interaction of sowing date and sowing density. 
Aust. J. Agric. Res., 42:1093-1107. 
Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Gia 
Bình (2012). Báo cáo tổng kết năm 2012 và kế 
hoạch năm 2013. 
Tổng cục thống kê. Số liệu thống kê (2010, 2011, 2012, 
2013). https://www.gso.gov.vn/default.aspx?tabid=
717 (diện tích sản xuất đậu tương). 
Nguyễn Văn Viết, Tạ Kim Bính và Nguyễn Thị Yến 
(2002). Kỹ thuật trồng một số giống lạc và đậu 
tương mới trên đất cạn miền núi. Nhà xuất bản 
Nông nghiệp, Hà Nội, tr. 6-7. 
Mai Quang Vinh, Phạm Thị Bảo Chung, Nguyễn Văn 
Mạnh, Lê Thị Ánh Hồng (2012). Kỹ thuật gieo 
trồng các giống đậu tương mới. Tài liệu tập Huấn - 
Trung tâm Khuyến Nông Quốc Gia. 
Viện thổ nhưỡng nông hóa (2008). Báo cáo xây dựng 
bản đồ đất huyện Gia Bình.