Xác định phương pháp biểu hiện bản đồ trong sách giáo khoa Địa lý lớp 9 phục vụ học tập môn Bản đồ học đại cương

TAÏP CHÍ KHOA HOÏC ÑAÏI HOÏC SAØI GOØN Soá 19 (44) - Thaùng 8/2016 
115 
Determine methods of presenting maps in the 9
th
-grade geographical textbook to 
serve the course of Introduction to Map Studies 
TS. , ThS. 
 rườ Đại họ ư ạ 
Nguyen Thi Binh, Ph.D., Chau Hong Thang, M.Se. 
Ho Chi Minh City University of Education 
Tóm tắt 
Xá đ ươ á biểu hiện nội dung của á đối tượng, hiệ tượ đ a lí tro á lượ đ sách 
giáo khoa rất cần thiết trong giảng dạy và nghiên cứ đ a lí Để trá xá đ nh nhầm lẫn giữa các 
 ươ á biểu hiện nội dung bả đ tro á lượ đ sá iáo k oa, bài báo tí và xá đ nh 
toàn bộ á ươ á bản đ đã được biên tậ tro 20 lượ đ ở sách giáo khoa Địa lí 9 phục vụ 
học tập môn bả đ họ đại ươ 
Từ khóa: phương pháp bản đồ, bản đồ học đại cương, nội dung phương pháp bản đồ. 
Abstract 
Determining methods to show the content of the objects, and geographical phenomenon in the textbooks 
is essential in teaching and geographic researching. In order to avoid confusion among the methods 
which show the contents of the schema map of textbooks, this article analyzes and determines the entire 
methods to design the maps that have been compiled in 20 schemas in 9th Grade Geographical textbook 
for learning the general map. 
Keywords: map methods, general map, content of map method. 
1. Đặt vấn đề 
 ả đ vừa là ội d vừa là ươ 
tiệ đặ t ù k ô t ể t iế tro iả dạ 
và ọ tậ đ a lí Ở trườ ổ t ô bả 
đ là ươ tiệ để ọ si ọ tậ , rè 
l ệ á kĩ ă đ a lí tại lớ , ở à và trả 
lời ầ lớ á ỏi kiể tra về kiế 
t ứ đ a lí Đ t ời là ươ tiệ ó 
 iệ q ả để ổ biế á tri t ứ , ấ 
 ữ iể biết về q ê ươ , đất ướ , về 
 á q ố ia trê t ế iới, iáo dụ lò 
 ê ướ , ê t iê iê và bảo vệ ôi 
trườ á đối tượ đ a lý đượ đưa lê 
bả đ t ô q a ệ t ố ký iệ bả đ 
 ỗi đối tượ , iệ tượ đ a lý đề ó 
 ột đặ điể riê và a bả ất k á 
 a , do đó ú ta ải ó ữ ươ 
 á k á a để biể iệ á đối tượ , 
 iệ tượ đ a lý đó lê bả đ sao o phù 
 ợ và đả bảo tí k oa ọ á à bả 
đ ọ ọi á ươ á đó là phương 
pháp biểu hiện nội dung bản đồ (hay 
phương pháp biểu hiện đối tượng địa lí 
trong bản đồ) [1]. V vậ , bài viết à 
116 
 ằ là rõ á ươ á biể iệ 
 ữ đối tượ đ a lí tro á lượ đ ở 
sá iáo k oa đ a lý lớ 9, ụ vụ ọ tậ 
 ô bả đ ọ đại ươ . 
2. Nội dung 
2.1. Khái quát về các phương pháp 
biểu hiện nội dung bản đồ 
 ro q á tr át triể ủa ả đ 
 ọ , á ươ á biể iệ ội d 
bả đ đượ sử dụ ổ biế bao : 
2.2 hương pháp í hiệu 
 ươ á kí iệ đượ xe ư 
 ột ươ á biể iệ bả đ đặ 
biệt, đượ sử dụ để biể iệ ữ đối 
tượ ó sự bố t eo từ điể ụ t ể, 
riê biệt oặ á đối tượ iế ột 
diệ tí ỏ à k i biể t á kí iệ 
k ô t eo tỉ lệ bả đ ói ột á k ái 
q át, là ươ á biể iệ để biể 
 iệ ữ đối tượ , iệ tượ đượ 
đ v t eo á điể 
 t ứ biể t ủa ươ á là 
dù á kí iệ đặt ở đú v trí ủa đối 
tượ á kí iệ đó ó t ể là kí iệ 
 ọ , kí iệ ữ, kí iệ tượ 
 ươ á kí iệ k ô ữ biể 
 iệ í xá sự bố (đ v ) ủa á 
đối tượ biể iệ à ò ó k ả ă 
 ả á đượ á đặ trư về số lượ , 
 ất lượ , ấ trú và độ lự ủa 
 ú á đặ trư à đượ ả á 
t ô q a dạ , kí t ướ , à s 
 ủa kí iệ [1] 
2.3 hương pháp biểu đồ định vị 
 ữ iệ tượ bố liê tụ 
 oặ bao ủ trê ột diệ tí rất lớ và 
 ó sự biế đổi t eo k với ữ tầ 
s ất ất đ , ví dụ ư á ế tố k í 
tượ , à k i iê ứ t ườ đượ tiế 
 à ở ữ trạ q a tr đặt trê á 
điể đặ trư Để biể iệ ú trê 
bả đ , ười ta sử dụ ươ á biể 
đ đ v [1] 
2.4 hương pháp chấm điểm 
 ươ á ấ điể là ươ 
 á biể iệ đặ điể á đối tượ , 
 iệ tượ bố tá t eo á ụ , 
k ối, ư d số ủa á ơi q ầ ư ô 
t ô ; lượ đà ia sú ủa á ơi ă 
t ả; diệ tí á k vự đất a tá , 
v v ươ á ấ điể đượ biể 
 iệ bằ ữ điể ấ ( ó t ể là 
 ữ vò trò rất ỏ oặ v ô 
 ỏ) ó trọ số ất đ đặt t eo á 
lã t ổ [1],[3]. 
2.5 hương pháp í hiệu dạng đư ng 
 ươ á kí iệ dạ đườ 
( ươ á t ế tí ) là ươ á 
biể iệ á đối tượ đ a lí bố t eo 
 ữ đườ ất đ , ạ dài t eo 
t ế , à iề rộ ủa ú k i biể 
 iệ lê bả đ k ô t eo tỉ lệ bả đ , 
 ư đườ iao t ô , sô òi, v.v... 
 ũ ó t ể ả á ữ đối tượ à 
t eo á iể ọ , ú đượ xe 
 ư ữ đườ Ví dụ: á đườ ia 
 ướ , á đườ đứt ã kiế tạo, ạ 
lưới điệ , t ô ti liê lạ , đườ bờ biể , 
ra iới à í , v v Đôi k i á kí 
 iệ đườ ũ đượ dù để ấ ạ 
 ướ ủa á đối tượ bố t eo diệ 
 ư ó dạ ạ dài ư á dã úi 
t ườ t ấ trê á bả đ đ a [1]. 
2.6 hương pháp ý hiệu đư ng 
chuyển động 
 ươ á kí iệ đườ ể 
độ là ươ á đượ sử dụ để biể 
 iệ trê bả đ sự d ể ( ể 
độ ) ủa á đối tượ , iệ tượ đ a lí 
[1] á đối tượ , iệ tượ đượ biể 
 iệ ó t ể là á iệ tượ tự iê ( á 
dò ải lư , ướ di ư ủa á loài 
chim), á iệ tượ ki tế - xã ội (di 
dâ , á l trao đổi à oá). 
117 
2.7 hương pháp đư ng đẳng trị 
 ươ á à dù để biể t á 
 iệ tượ tự iê ó sự bố liê tụ 
tro ạ vi biê vẽ bả đ , VD: độ ao, 
độ s , iệt độ Để ao tí trự 
quan và ấ ạ t ê á đặ trư về 
số lượ , trê ơ sở á đườ đẳ tr , ó 
t ể kết ợ t ê ề à [1] á ề 
 à k á a iữa ệ t ố á đườ 
đẳ tr k ô ữ o ta d ậ biết 
đượ đặ tí về lượ ủa đối tượ à 
t ô q a đó ò ậ t ứ và biệt 
đượ đặ tí về ất ủa đối tượ 
2.8 hương pháp nền chất lượng 
 P ươ á ề ất lượ dù để 
biể iệ ữ đặ trư đ tí o 
 á iệ tượ ó sự