Thương vụ mua lại Paypal của Ebay: Cái kết không có hậu?

Mã số: 331 
Ngày nhận: 27/10/2016 
Ngày gửi phản biện lần 1: 10/2/2017 
Ngày gửi phản biện lần 2: 24/2/2017 
Ngày hoàn thành biên tập: 24/3/2017 
Ngày duyệt đăng: 24/3/2017 
THƢƠNG VỤ MUA LẠI PAYPAL CỦA EBAY: CÁI KẾT KHÔNG CÓ HẬU? 
Nguyễn Thị Khánh Chi1 
Tóm tắt: 
Mua lại và sáp nhập doanh nghiệp (M&A) đã trở thành một hoạt động kinh tế sôi nổi 
trên thế giới. Đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin, hoạt động M&A diễn ra mạnh 
mẽ trong hơn 10 năm nay. Đã có khá nhiều các thương vụ M&A thành công chẳng hạn 
như Google mua Motorola Mobility, Facebook mua Whats1App và Instagram, HP mua 
Compaq, Microsoft mua mảng kinh doanh di động của Nokia, AOL mua Netscape, Yahoo 
mua GeoCities. Nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều thương vụ mua lại và sáp nhập nhưng 
cuối cùng lại phải chia tách thành 2 công ty độc lập, và một trong những thương vụ lớn 
và gây nhiều tranh cãi nhất là Ebay với PayPal. Ebay đã chịu những tác động gì và 
nguyên do tại đâu dẫn đến việc eBay từ mua lại Paypal chuyển thành chia tách PayPal- 
một thương vụ tưởng chừng như thành công nhưng lại chệch hướng đi so với mục đích 
ban đầu. Trong phạm vi bài viết này, tác giả đưa ra cái nhìn tổng quát về thương vụ 
M&A của 2 công ty có tiếng trong ngành thương mại điện tử, đồng thời đưa ra 4 nguyên 
nhân lý giải cho việc thất bại sau 13 năm gắn kết. Cuối cùng tác giả đưa ra bài học cho 
các doanh nghiệp CNTT Việt nam khi thực hiện hoạt động M&A. 
Từ khóa: Công nghệ thông tin, Mua lại và sáp nhập doanh nghiệp (M&A), Thương mại 
điện tử 
Abstract 
Acquisitions and mergers (M & A) has become a vibrant economic activity in the world. 
Especially in the field of information technology, M & A activity is still going strong for 
1 Khoa Quản trị Kinh doanh - Trường Đại học Ngoại thương, Email: chintk@ftu.edu.vn 
over 10 years. There have been quite a lot of M & A success such as Google and 
Motorola Mobility, Facebook and Whats2App toghether with Instagram, HP and 
Compaq, Microsoft and Nokia, AOL and Netscape, Yahoo and GeoCities. But there are 
also many acquisitions and mergers, but finally splitting into two independent companies 
has still exited, and one of the most controversial business is PayPal&eBay. What is the 
reason for eBay splitting off Paypal from its acquisition bussiness- a business seemed 
successful originally. Within the scope of this article, the author gives an overview about 
the M & A of 2 well-known companies in the field of e-commerce, while providing 4 
reasons explain the failure after 13 years. Finally the recommendation is given out for 
Vietnam's IT enterprises when implementing M & A activity. 
Key word: E-commerce, M&A, Information Technology 
1. Khái niệm và các hình thức của M&A 
1.1 Khái niệm M&A 
M&A là thuật ngữ để chỉ sự sáp nhập, hợp nhất hay mua lại giữa hai hay nhiều tổ 
chức với nhau. M&A là hoạt động giành quyền kiểm soát doanh nghiệp, bộ phận doanh 
nghiệp (gọi chung là doanh nghiệp) thông qua việc sở hữu một phần hoặc toàn bộ doanh 
nghiệp đó. Theo Venema (2011), “M&A là cách phức tạp nhất của sự hợp tác giữa các 
tổ chức với nhau, bởi sự kết hợp gắn kết với ý nghĩa thâu tóm sẽ vừa đem lại những 
lợi ích, bên cạnh đó lại chứa đựng những rủi ro và thách thức nhất định”. Tác giả David 
L.Scott (2005) cũng đề cập tới thuật ngữ mua bán và sáp nhập. Theo ông thì “Sáp nhập 
hay hợp nhất công ty là khái niệm để chỉ hai hoặc một số công ty cùng thỏa thuận chia sẻ 
tài sản, thị phần, thương hiệu với nhau để hình thành một công ty hoàn toàn mới, với tên 
gọi mới (có thể gộp tên của hai công ty cũ), trong khi đó chấm dứt sự tồn tại của các công 
ty cũ”. “Mua lại được hiểu là việc một công ty mua lại hoặc thôn tính một công ty khác 
và không hình thành nên một pháp nhân mới. Mua lại xảy ra khi công ty mua lại giành 
được quyền kiểm soát công ty mục tiêu. Đó có thể là quyền kiểm soát cổ phiếu của công 
ty mục tiêu, hoặc dành được quyền kinh doanh hoặc tài sản của công ty mục tiêu”. 
Mặc dù mua bán và sáp nhập thường được đề cập cùng nhau với thuật ngữ quốc tế 
phổ biến là “M&A”, nhưng hai thuật ngữ Merger và Acquisition vẫn có sự khác biệt về 
bản chất. Khi một công ty mua lại một công ty khác và đặt mình vào vị trí chủ sở hữu 
mới thì thương vụ đó được gọi là mua bán. Dưới khía cạnh pháp lý, công ty bị mua lại 
không còn tồn tại, bên mua đã nuốt chửng bên bán và cổ phiếu của bên mua không bị ảnh 
hưởng. Theo nghĩa đen thì sáp nhập diễn ra khia hai doanh nghiệp, thường có cùng quy 
mô, đồng thuận gộp lại thành một công ty mới thay vì hoạt động và sở hữu riêng lẻ. Một 
thương vụ mua bán cũng có thể được gọi là sáp nhập khi cả hai bên đồng thuận liên kết 
cùng nhau vì lợi ích cho cả hai công ty. Nhưng khi bên bị mua không muốn bị thâu tóm 
thì sẽ được coi là một thương vụ mua bán. Một thương vụ mua bán hay sáp nhập hoàn 
toàn phụ thuộc vào việc nó được diễn ra một cách thân thiện giữa hai bên hay bị ép buộc 
thâu tóm nhau. 
Hoạt động mua bán và sáp nhập doanh ngh ...  đồng đầu tiên với một công ty 
chuyên bán vé máy bay và các sản phẩm du lịch tên là Electronic Travel Auction 
(Andrés, 2003). Đến tháng 9 năm 1997, cái tên eBay chính thức ra đời. Thực ra dự định 
ban đầu của Omidyar là lấy tên miền EchoBay.com, nhưng tên này đã được một công ty 
khai thác mỏ vàng đăng kí mất nên Omidyar quay sang lựa chọn thứ 2 là eBay.com. eBay 
đã phát triển thành một tập đoàn thương mại điện tử với khoảng 149 triệu thành viên và 
một thị trường trực tuyến cho các thương hiệu với sự tham gia của hơn 700 triệu người 
(Việt, 2015). eBay đã trở thành đối thủ lớn của Amazon, Alibaba và lấy đi khách hàng 
của nhiều nhà bán lẻ khổng lồ như Wal-Mart hay Best Buy.Từ năm 1999 đến nay eBay 
đã tiến hành nhiều thương vụ mua lại các đối thủ và công ty khác: Billpoint, Paypal, 
Half.com, Mercado Libre, Lokau và iBazar, các site đấu giá ở châu Mỹ Latinh, EachNet, 
Baazee.com, rent.com, Shopping.com, Skype (Andrés, 2003). 
 Khi việc mua hàng trực tuyến trở nên phổ biến, thì phương thức thanh toán điện tử 
cũng trở nên thiết yếu hơn vì rõ ràng người dùng muốn việc giao dịch của họ diễn ra 
nhanh gọn, đồng thời cũng đem lại nhiều lợi ích hơn cho người bán. Vào điểm khởi đầu 
kinh doanh của Ebay, việc thanh toán là một trong những yếu điểm. Bởi lúc bấy giờ eBay 
chưa có một hệ thống thanh toán điện tử riêng vì thế eBay buộc phải tìm một đối tác 
trong hệ thống thanh toán này. Vào cùng thời điểm đó, một công ty chuyên về hệ thống 
thanh toán điện tử ra đời năm 1998, đó là PayPal hay còn gọi là “tiền điện tử”, chuyên 
cung cấp các dịch vụ thanh toán và chuyển tiền qua mạng Internet. 
PayPal là dịch vụ thanh toán và chuyển khoản điện tử thay thế cho các phương 
thức truyền thống sử dụng giấy tờ như séc và các lệnh chuyển tiền. Paypal thu phí thông 
qua thực hiện việc xử lý thanh toán cho các hãng hoạt động trực tuyến, các trang đấu giá, 
và các khách hàng doanh nghiệp khác. Paypal cho phép bất cứ một cá nhân nào hay một 
doanh nghiệp nào có địa chỉ email đều có thể gửi và nhận tiền trên mạng một cách an 
toàn, dễ dàng và nhanh gọn. PayPal hoạt động dựa trên việc tính phí rẻ cho mỗi giao dịch 
trực tuyến. Đối với mỗi tài khoản người dùng, thì phí giao dịch qua Paypal dưới đơn hàng 
15 đô Mỹ là 0.03 đô Mỹ. Còn đối với doanh nghiệp, thì PayPal thu phí tùy thuộc vào giá 
trị giao dịch. Dịch vụ của PayPal xây dựng trên nền tảng tài chính của các tài khoản 
tại ngân hàng và thẻ tín dụng, sử dụng hệ thống chống gian lận tiên tiến nhất thế giới để 
tạo ra một dịch vụ thanh toán đảm bảo, an toàn và tiện lợi. PayPal thường xuyên nâng cấp 
hệ thống thanh toán trực tuyến và hoạt động với mô hình phù hợp, dễ sử dụng với mọi 
người dùng, nên PayPal trở thành hệ thống thanh toán trực tuyến thành công nhất cho các 
giao dịch C2C. Năm 2002, PayPal có 20 triệu người dùng tại 38 quốc gia, với lượng 
trung bình giao dịch là 28000 người/ngày (Andrés, 2003). Hiện nay, PayPal đang phổ 
biến hơn 45 quốc gia và thực hiện thanh toán với 5 loại tiền tệ khác nhau. 
3. Thƣơng vụ mua lại PayPal của eBay và cái kết không có hậu 
 Vào thời kỳ đầu hoạt động thương mại điện tử, việc khách hàng có quyết định mua 
hàng hay không phụ thuộc rất nhiều vào sự thành công của hệ thống thanh toán. eBay 
hoạt động như một nhà trung gian, khách hàng chịu trách nhiệm thanh toán cho người 
bán nhanh chóng bởi trong môi trường đấu giá trực tuyến, hàng hóa chỉ được giao khi 
thanh toán đã hoàn tất. Khách hàng sử dụng nhiều phương thức thanh toán khác nhau 
thông aqua eBay, từ việc thanh toán bằng séc hoặc chuyển tiền cho người mua khi sử 
dụng hệ thống thanh toán C2C. Tuy nhiên, thời điểm đó hệ thống thanh toán trực tuyến 
trở thành điểm yếu trong mắt xích kinh doanh thương mại điện tử trên eBay. Để đảm bảo 
cho các giao dịch, eBay buộc phải đưa ra quyết định mua lại công ty Billpoint năm 1999 
để giải quyết các dịch vụ thanh toán cho khách hàng. 
Đến năm 2002, PayPal với mô hình hoạt động thân thiện cho người dùng đã trở 
thành hiện tượng trong hệ thống thanh toán trực tuyến trên thế giới, với lượng truy cập 
trung bình là 28000 người/ngày (Andrés, 2003). Sự thành công nổi trội này của PayPal đã 
thúc đẩy eBay tiến hành thương vụ mua lại công ty PayPal năm 2002 với giá 1.5 tỷ đô la 
Mỹ khi mà hệ thống Billpoint trở nên nhạt nhòa trong hệ thống thanh toán điện tử (Cassy, 
2002). Động thái này đã góp phần tăng trưởng doanh thu trong giao dịch C2C trên toàn 
thế giới và cho phép eBay sử dụng toàn bộ lượng khách hàng của PayPal. Chỉ đến quý 3 
trong năm 2002 thì người dùng PayPal đã mang đến 1.79 tỉ đô la Mỹ, tăng 93% từ 925 
triệu đô trong quý thứ 3 của năm trước (2000) (Cassy, 2002). Thương vụ mua lại này đã 
tạo nên một hệ sinh thái kinh doanh thương mại điện tử hoàn chỉnh lúc bấy giờ, từ khâu 
đầu tới khâu cuối, với một PayPal hoạt động độc lập. Chính trong môi trường thương mại 
điện tử mà dịch vụ thanh toán điện tử của PayPal tăng trưởng rất nhanh, vượt qua mảng 
dịch vụ thương mại điện tử Marketplaces. 
Trong hơn một thập kỷ, eBay và PayPal đã khắng khít với nhau để tạo ra lợi nhuận 
cho tập đoàn và cho các cổ đông. Nhưng rồi môi trường cạnh tranh thay đổi rất nhanh so 
với thời kỳ eBay sáp nhập PayPal. Xu hướng thanh toán điện tử chuyển dần sang thanh 
toán di động, và các tập đoàn bán lẻ bắt đầu điện tử hóa các dịch vụ cho khách hàng chọn 
lựa. Mô hình kinh doanh mà eBay tạo dựng trước đó không còn thích hợp. Dấu hiệu suy 
giảm liên kết mỗi ngày một rõ nét kể từ năm 2008 khi lượng thanh toán của eBay chỉ còn 
chiếm một nửa doanh thu trên PayPal. Các nhà đầu tư lớn như Icaln, người nắm giữ 
2,5% số cổ phiếu tại eBay lúc bấy giờ, đã gây áp lực buộc eBay phải để PayPal tách ra, 
trở thành một công ty riêng, với lý do sẽ giúp PayPal phát triển nhanh và linh động hơn, 
hoạt động cũng có hiệu quả hơn. Giám đốc điều hành tập đoàn eBay lúc bấy giờ, cho 
rằng môi trường kinh doanh đã thay đổi và mỗi một doanh nghiệp đang đứng trước các 
cơ hội cũng như thách thức khác nhau. Vì thế, Ban giám đốc eBay nhận thấy rằng việc 
duy trì sự tồn tại của PayPal bên trong eBay sẽ bất tiện cho việc triển khai các chiến lược 
mới cũng như kế hoạch gia tăng khả năng cạnh tranh của mỗi thương hiệu. 
Khi quyết định chia tách thì lợi thế chia tách thuộc về PayPal vì có định hướng 
phát triển rõ rệt trong lĩnh vực thanh toán di động. Còn eBay phải điều chỉnh lại mọi hoạt 
động, khai thác cơ hội, và về lâu dài phải tạo nên một mô hình thanh toán cho hệ thống 
dịch vụ của mình sau khi chia tách với PayPal năm 2015, eBay đối mặt với doanh số yếu 
kém và cổ phiếu sụt giảm. Việc này đã khiến eBay phải cắt giảm một loạt mảng kinh 
doanh độc lập không hiệu quả. Con đường phía trước của eBay tỏ ra khó khăn hơn. Gần 
đây hãng tiến hành mua lại một hãng khởi nghiệp bán quần áo cũ Twice với mức giá 
được cho là 23 triệu USD. Giá trị vốn hóa của eBay hiện tại ở mức xung quanh 34 tỷ 
USD, thấp hơn PayPal với 49 tỷ USD (Nguyên, 2015). Một số chuyên gia nhận định 
eBay sẽ có thể là đối tượng săn đuổi của những hãng công nghệ, thương mại điện tử 
khổng lồ như Google, Microsoft, Amazon. 
4. Nguyên nhân 
 Việc sáp nhập doanh nghiệp có thể diễn ra dễ dàng, nhưng việc chia tách hậu sáp 
nhập có thể gây ra nhiều khó khăn cho một hoặc cả hai bên. Sau những áp lực mà các nhà 
đầu tư gây ra cho tập đoàn eBay từ năm 2014 thì đến 2015 eBay và PayPal tách ra thành 
hai công ty: PayPal chuyên về thanh toánđiện tử, và eBay mới với hai bộ phận chính là 
Marketplaces và Enterprise sẽ tiếp tục hoạt động thương mạiđiện tử. Thương vụ chia tách 
năm 2015 của eBay và PayPal chịu ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, nhưng có thể tổng hợp 
dưới 4 nguyên nhân: 
Một là môi trường cạnh tranh khốc liệt buộc phải chia tách nhằm tăng khả năng 
cạnh tranh của hai lĩnh vực kinh doanh và cũng có thêm cơ hội lựa chọn hợp tác và phát 
triển thị trường mới. Nỗ lựa chia tách trong trường hợp này là cần thiết để giữ các công ty 
lớn được an toàn dưới nhược điểm cạnh tranh của việc cố gắng làm quá nhiều thứ cùng 
lúc. Vào thế kỷ 21, khi thế hệ những công ty công nghệ trị giá hàng tỷ USD thực hiện 
nhiều ý tưởng táo bạo, thì cần phải áp đảo thực sự trong một công việc mà các hãng làm 
tốt. Nếu không, các hãng gần như sẽ không thể theo kịp nếu làm quá nhiều việc một 
lúc.Hiện các công ty lớn đang phải chiến đấu với những đối thủ nhỏ hơn trên nhiều mặt 
trận mà ở đó từng đối thủ nhỏ lại rất mạnh trong phân mảng của họ. Và khi các đối thủ 
nhỏ tổng tấn công từ mọi phía thì co ro đằng sau một bức tường duy nhất là không đủ. 
 Hai là, sự không đồng thuận giữa các cổ đông trong nội bộ doanh nghiệp dẫn đến 
việc chia tách. Cuối năm 2014, dưới áp lực từ nhà đầu tư Carl Icahn, eBay cho biết sẽ 
tách PayPal ra thành công ty độc lập. Việc phân chia thực tế, được xem như một cách để 
nâng cao giá trị cho cổ đông. Và theo Wenig nhà điều hành của PayPal thì PayPal có tiềm 
năng trở thành một "người cắm cờ" cho ngành thanh toán trên Internet, nhưng lại chịu cúi 
mình cặm cụi vào một thị trường quá nhỏ, vì thế mọi nỗ lực đề hướng đến việc chia tách 
ra khỏi eBay. 
 Ba là các chiến lược kinh doanh khác nhau. Một trong những lý do lớn khiến 
PayPal tách khỏi eBay là chiến lược kinh doanh của cả 2 công ty này khác nhau, thị 
trường hoạt động kinh doanh cũng khác nhau nên không thể tận dụng được các lợi thế 
chiến lược một cách triệt để. 
Bốn là, hệ thống thanh toán trực tuyến hiện nay mang tính cạnh tranh rất cao. 
PayPal cũng đang gặp rất nhiều thách thức khi cạnh tranh trong mảng ngày càng khốc 
liệt. Tập đoàn Apple cũng cung cấp hệ thống thanh toán trực tuyến, mang tên Apple Pay, 
cho phép người dùng không cần dùng đến thẻ tín dụng mà thanh toán mọi thứ chỉ thông 
qua điện thoại di động, đầu năm 2016, Apple cho phép người dùng thanh toán bằng nhận 
diện vân tay trên iPhone. Tuy nhiên, theo hãng nghiên cứu eMarketer, PayPal có thể phát 
triển mạnh hơn nữa khi ngày càng nhiều người dùng chọn trả tiền qua điện thoại di động. 
Thị trường thanh toán qua điện thoại có thể đạt quy mô 118 tỷ USD mỗi năm trong vòng 
4 năm tới (Thu, 2014). 
5. Bài học cho các doanh nghiệp CNTT Việt Nam khi thực hiện hoạt động M&A 
 Trong thời buổi cạnh tranh ngày càng khốc liệt, các công ty cần nhìn nhận những 
điểm mạnh và điểm yếu của mình, cũng như những tác nhân bên ngoài để có một chiến 
lược kinh doanh hợp lý bởi “to” không có nghĩa là “thắng”. M&A là một hướng đi phổ 
biến giúp doanh nghiệp mở rộng sức mạnh của mình, nhưng M&A không phải luôn là 
con đường dẫn đến thành công. Nếu sáp nhập xong rồi lại phải chia tách thì cái mất sẽ 
nhiều hơn là được. Thương vụ từ sáp nhập dẫn đến chia tách của eBay và PayPal có thể 
là bài học đắt giá cho các doanh nghiệp CNTT của Việt Nam. 
Thứ nhất, mỗi doanh nghiệp cần tập trung chuyên về một mảng kinh doanh, tập 
trung vào mặt hàng chuyên biệt, làm ít hơn nhưng chuyên biệt hơn sâu hơn, dần tạo lập 
thương hiệu để tạo dấu ấn mạnh trong tâm trí khách hàng. Một khi doanh nghiệp tập 
trung vào mảng kinh doanh cụ thể sẽ là phương pháp hữu hiêu giúp doanh nghiệp tạo nên 
điểm khác biệt của chính mình trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt hiện nay. 
Thứ hai, một khi đưa ra quyết định mua lại thì doanh nghiệp cần chú ý nhiều đến 
sự phù hợp về văn hóa trong thỏa thuận và khả năng hai công ty có thể hòa hợp thành 
công. 
Thứ ba, các doanh nghiệp Việt Nam cần tự trang bị cho mình kiến thức về hoạt 
động M&A như các thủ tục, nguyên tắc, phương pháp định giá, quyền và nghĩa vụ của 
các bên tham gia, giải quyết tranh chấp phát sinh. Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần bổ 
sung và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng việc thực hiện các thương vụ 
M&A. 
Thứ tư, ngoài các yếu tố nội tại của doanh nghiệp thì hệ thống pháp luật điều 
chỉnh hoạt động M&A cần thống nhất và cụ thể hơn trong các văn bản quy phạm pháp 
luật. Việc lựa chọn được hình thức M&A phù hợp với nhu cầu, mục đích và môi trường 
kinh doanh của doanh nghiệp, kết hợp với một đội ngũ chuyên gia tốt, chuyên nghiệp 
cùng với sự hỗ trợ và bảo vệ của một hệ thống pháp luật hiệu quả sẽ giúp các hoạt động 
M&A của doanh nghiệp CNTT Việt Nam thành công hơn nhưng vẫn tránh được những 
rủi ro có thể có của hoạt động này như xung đột giữa các cổ đông lớn, ảnh hưởng đến 
quyền lợi của các cổ đông nhỏ hay các tác động của việc thay đổi nguồn nhân lực, văn 
hóa doanh nghiệp. 
Cuối cùng, trong phạm vi bài viết này, tác giả mạnh dạn đề xuất hình thức M&A 
cho các công ty CNTT Việt Nam là sáp nhập toàn bộ doanh nghiệp để xây dựng nên một 
pháp nhân mới tốt hơn. Bởi hầu hết các công ty CNTT của Việt Nam là những doanh 
nghiệp mới thành lập và những doanh nghiệp vừa và nhỏ, khả năng cạnh tranh so với các 
công ty nước ngoài thấp hơn. Để tránh bị mua lại hay sáp nhập từ các công ty ngoài 
nước, thì các doanh nghiệp trong nước cần có kế hoạch triển khai hoạt động phù hợp để 
nâng cao khả năng cạnh tranh trên cơ sở mở rộng và đa dạng hóa; làm chủ công nghệ 
mới; chú ý đến yếu tố lãnh đão, hình ảnh, thương hiệu; và tận dụng các cơ hội do thị 
trường bên ngoài mang lại. 
6. Kết luận 
 Ebay là một trong những công ty thương mại điện tử gặt hái được thành công lớn 
từ thời kỳ đầu của việc ứng dụng công nghệ thông tin trong kinh doanh cho đến hiện nay, 
trải qua hơn 20 năm phát triển eBay được chèo lái bởi những người có đầuóc nhìn xa 
trông rộng, đem đến sự thay đổi cho lĩnh vực hoạt động thương mại điện tử của công ty. 
Công ty đã đạt được rất nhiều thành công, kể cả trong lĩnh vực M&A. Tuy nhiên, thương 
vụ sáp nhập với PayPal lại không đạt được những kết quả như mong muốn. Nguyên nhân 
của sự thất bại xuất phát cả từ bên trong công ty vàcả những thách thức từ bên ngoài tác 
động đến. Bài viết giới thiệu và phân tích thương vụ mua lại và sáp nhập giữa eBay và 
PaPal nhằm rút kinh nghiệm cho các doanh nghiệp CNTT Việt Nam trên con đường phát 
triển. 
Tài liệu tham khảo 
1. Andrés Guadamuz González (2003), PayPal and eBay: The legal implication of 
the C2C electronic commerce model. 18th BILETA conference: Controlling 
information in the onlien environment, April, 2003, QMW, London. 
2. Cassy, J. (2002), Ebay takes over Paypal , Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2016 từ 
cơ sở dữ liệu theguardian.com: 
 3. Nhất Nguyên (2015), Ebay gặp khó khăn sau khi chia tách khỏi PayPal, Truy 
cập ngày 25 tháng 6 năm 2016 từ nguồn vnmarketer.com: 
khoi-PayPal-72636/. 
 4. Hà Thu (2014), Vì sao PayPal tách khỏi eBay, Truy cập ngày 25 tháng 6 năm 
2016 từ nguồn Tienphong Online: 
paypal-tach-khoi-ebay-766118.tpo. 
 5. Hoàng Việt (2015), Tạo dựng hệ sinh thái cho thương mại điện tử, Truy cập 
ngày 28 tháng 6 năm 2016 từ Thời báo Kinh tế Sài gòn Online: 
dien-tu.html. 
 6. Scott, David L. (2005), "Wall Street Words: An A to Z guide to Investment terms 
for Today's investor", Journal of Finance, 60 (2005): 1259-1292. 
 7. Venema, W.H (2011), "Collaboration: An alternative to M&As", The Journal of 
Corporate Accounting & Finance, 22(2), 25-29.