Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay

Tóm tắt: Tự chủ đại học đang là vấn đề quan trọng được các trường đại học,

Nhà nước và người dân quan tâm. Thời gian qua, một số trường đại học công lập đã

triển khai thí điểm tự chủ và đạt được những kết quả ban đầu. Sau khi quyền tự chủ

chính thức được “luật hóa” tại Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018, có hiệu lực từ

tháng 7 năm 2019, nhiều trường đại học công lập bắt đầu tiến hành tự chủ theo lộ

trình. Nhiều vấn đề nảy sinh như chất lượng đào tạo, giữ chân chuyên gia giỏi, thủ tục

mua sắm đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức và hoạt động của Hội đồng trường trong bối

cảnh tự chủ khiến các trường đại học lúng túng và gặp không ít khó khăn. Bài viết tập

trung luận giải những vướng mắc, những “điểm nghẽn” đã và đang cản trở quá trình

thực hiện tự chủ ở các trường đại học công lập ở Việt Nam hiện nay mà trọng tâm là

những vướng mắc về mặt pháp lý, năng lực, tổ chức của các trường đại học và nhu cầu

của xã hội. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp góp phần tháo gỡ những “điểm

nghẽn”, tạo điều kiện hợp pháp và hợp lý để các trường đại học công lập thực hiện tự

chủ trong bối cảnh mới.

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 1

Trang 1

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 2

Trang 2

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 3

Trang 3

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 4

Trang 4

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 5

Trang 5

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 6

Trang 6

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 7

Trang 7

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 8

Trang 8

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 9

Trang 9

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay trang 10

Trang 10

pdf 10 trang baonam 03/01/2022 5320
Bạn đang xem tài liệu "Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay

Những điểm nghẽn cần tháo gỡ khi thực hiện tự chủ ở các trường Đại học công lập hiện nay
 381 
NHỮNG ĐIỂM NGHẼN CẦN THÁO GỠ KHI THỰC HIỆN TỰ CHỦ 
Ở CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP HIỆN NAY 
Nguyễn Thị Ngọc 
Phân viện Học viện Hành chính Quốc gia khu vực Tây Nguyên 
Tóm tắt: Tự chủ đại học đang là vấn đề quan trọng được các trường đại học, 
Nhà nước và người dân quan tâm. Thời gian qua, một số trường đại học công lập đã 
triển khai thí điểm tự chủ và đạt được những kết quả ban đầu. Sau khi quyền tự chủ 
chính thức được “luật hóa” tại Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018, có hiệu lực từ 
tháng 7 năm 2019, nhiều trường đại học công lập bắt đầu tiến hành tự chủ theo lộ 
trình. Nhiều vấn đề nảy sinh như chất lượng đào tạo, giữ chân chuyên gia giỏi, thủ tục 
mua sắm đầu tư cơ sở vật chất, tổ chức và hoạt động của Hội đồng trường trong bối 
cảnh tự chủ khiến các trường đại học lúng túng và gặp không ít khó khăn. Bài viết tập 
trung luận giải những vướng mắc, những “điểm nghẽn” đã và đang cản trở quá trình 
thực hiện tự chủ ở các trường đại học công lập ở Việt Nam hiện nay mà trọng tâm là 
những vướng mắc về mặt pháp lý, năng lực, tổ chức của các trường đại học và nhu cầu 
của xã hội. Trên cơ sở đó đề xuất một số giải pháp góp phần tháo gỡ những “điểm 
nghẽn”, tạo điều kiện hợp pháp và hợp lý để các trường đại học công lập thực hiện tự 
chủ trong bối cảnh mới. 
Từ khóa: Tự chủ đại học, điểm nghẽn, tháo gỡ. 
1. Đặt vấn đề 
Tăng cường tự chủ cho đơn vị sự nghiệp công lập là chủ trương lớn của Đảng 
và Nhà nước. Theo tinh thần của Nghị quyết 19-NQ/TW về tiếp tục đổi mới hệ thống 
tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự 
nghiệp công lập, Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục, tự 
chủ đại học là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, ưu tiên hàng đầu để nâng cao chất 
lượng và hiệu quả hoạt động của các trường đại học ở Việt Nam hiện nay. Tự chủ đại 
học là chủ trương đúng đắn, là bước đi phù hợp với yêu cầu phát triển của xã hội. Tự 
chủ của các cơ sở giáo dục đại học công lập là một trong những vấn đề có tính cấp 
bách hiện nay, giải quyết được vấn đề này sẽ giúp đổi mới quản trị đại học, đổi mới 
phương thức quản lý của Nhà nước đối với giáo dục đại học. Hệ thống đại học của 
nhiều quốc gia trên thế giới đã và đang tiếp tục mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở 
giáo dục đại học. Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước đã kịp thời nhận thức được ý nghĩa, 
vai trò và sự cần thiết phải thực hiện tự chủ đại học nên ngay trong những năm qua 
vấn đề tự chủ đại học đã được nghiên cứu, thực hiện thí điểm và chính thức được luật 
hóa tại Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018. Tư duy về tự chủ chính là tư duy phát 
triển, để phát triển, cho phát triển và vì sự phát triển. Có tự chủ mới có độc lập về tư 
duy, có độc lập về tư duy mới có phản biện khoa học và tự do sáng tạo, có phản biện 
khoa học mới có con đường tiếp cận chân lý khách quan, có tự do sáng tạo mới tự giải 
phóng năng lực nội sinh và tìm ra con đường phát triển tốt nhất. tự chủ sẽ góp phần 
phát triển tư duy độc lập và nâng cao trách nhiệm. Nếu không tự chủ, bản thân mỗi 
trường đại học sẽ trở nên thụ động, xơ cứng, thiếu sáng tạo, thiếu sức mạnh nội sinh, ít 
đổi mới và thậm chí không thực sự chú trọng chất lượng để thu hút người học. Thực tế 
cho thấy, một số trường đại học thí điểm tự chủ đã đạt được những kết quả khả quan. 
 382 
Hơn thế, một số trường còn đạt được những thành tựu vượt bậc, trở thành trường đại 
học hiếm hoi của Việt Nam được các tổ chức quốc tế uy tín xếp hạng về chất lượng 
như Đại học Tôn Đức Thắng. 
Tự chủ là tự mình làm chủ. Tự mình quyết định và chịu trách nhiệm về quyết 
định ấy đối với công việc của nhà trường. Vấn đề tự chủ nói ở đây theo cách hiểu tự 
chủ hoàn toàn, tất cả mọi việc, chịu trách nhiệm trực tiếp và cao nhất về chủ trương và 
kết quả công việc, có thể gộp lại ở 4 nội dung chính là tự chủ về hoạt động chuyên 
môn, nhân sự, tài chính và về quản trị, trong lĩnh vực đào tạo và nghiên cứu khoa học. 
nói tự chủ hoàn toàn ở đây không có nghĩa là không cần pháp luật, muốn làm gì thì 
làm, bởi vì mỗi đơn vị đào tạo đều là một bộ phận hợp thành của một xã hội có trật tự, 
thượng tôn pháp luật. Trách nhiệm giải trình trước cộng đồng xã hội và tuân thủ pháp 
luật là nghĩa vụ phải làm của hội đồng trường. Và tất nhiên đó là pháp luật tiến bộ, 
chấp nhận tự chủ đại học, chứ không phải ngăn cấm tự chủ. 
Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 2018 thể hiện sự quyết tâm của Nhà nước 
trong việc hiện thực hóa chủ trương tự chủ đại học, đồng thời tạo cơ sở pháp lý cao 
nhất, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để các cơ sở giáo dục đại học tiến hành tự chủ. 
Tuy nhiên, chỉ Luật Giáo dục đại học được sửa đổi thôi là chưa đủ để các trường đại 
học thực hiện chủ trương. Trường đại học hoạt động không chỉ tuân theo Luật giáo dục 
đại học mà là một thực thể. Mỗi hoạt động của trường đều có luật tương ứng điều 
chỉnh. Luật giáo dục đại học không thể giải quyết hết tất cả hoạt động của trường đại 
học. Do đó, một trong những vấ ... m của Đảng trong việc đổi mới giáo dục đào tạo, trong đó có chủ trương 
tự chủ đại học. Tuy nhiên, để đẩy mạnh tự chủ đại học, cần tháo gỡ những vướng mắc, 
 387 
những điểm nghẽn đã và đang cản trở việc mở rộng tự chủ. Trong đó, cần tập trung 
thực hiện một số giải pháp sau: 
Một là, khẩn trương hoàn thiện hệ thống pháp luật, tạo hành lang pháp lý thuận 
lợi cho quá trình tự chủ ở các trường đại học công lập. Nghị quyết 19/NQ-TW cũng 
chỉ ra phải sửa đổi, bổ sung pháp luật về công chức, viên chức, đội ngũ nhà giáo và 
pháp luật có liên quan. Thời gian tới, Đảng cần tiếp tục ban hành chủ trương, định 
hướng rõ ràng hơn về tự chủ đại học nhằm tạo cơ sở vững chắc cho các cơ quan nhà 
nước ban hành quy định pháp luật. 
Đối với các cơ quan Nhà nước, trước hết cần đồng bộ các luật để việc thực hiện 
tự chủ có thể thực thi trên thực tế. Để làm được điều này, cần khẩn trương sửa đổi, bổ 
sung các quy định pháp luật không phù hợp với Luật Giáo dục đại học sửa đổi năm 
2018. Cụ thể, các quy định của Luật Đấu thầu, Luật Doanh nghiệp, các quy định về 
thuế, về kế toán cần được nghiên cứu kỹ và sửa đổi, bổ sung theo hướng không chồng 
chéo với quy định pháp luật mới về tự chủ đại học, tạo điều kiện thuận lợi để các 
trường đại học thực hiện tự chủ, nhất là trong hoạt động đầu tư, xây dựng cơ sở vật 
chất, hạ tầng của trường. 
Các cơ quan quản lý nhà nước cần có các phương án cụ thể để hoàn thiện quy 
định pháp luật liên quan đến tự chủ. Chẳng hạn, Bộ Tài chính cần nhanh chóng sửa 
đổi, bổ sung Nghị định 16/2016/NĐ-CP về cơ chế tự chủ của đơn vị sự nghiệp công 
lập, rà soát lại toàn bộ những quy định về thuế nhằm khuyến khích tự chủ tài chính và 
có tích lũy cho đầu tư. Về cơ chế tài chính, các bộ quản lý ngành, lĩnh vực cần xây 
dựng, hoàn thiện cơ chế tự chủ đối với các đơn vị sự nghiệp công lập trên cơ sở mức 
độ tự chủ về tài chính, tăng cường phân cấp và giao quyền chủ động cho các đơn vị sự 
nghiệp công lập theo hướng phân định rõ việc quản lý nhà nước với quản trị đơn vị sự 
nghiệp công lập và việc cung ứng dịch vụ sự nghiệp công. Các bộ quản lý ngành, lĩnh 
vực cần hướng dẫn các đơn vị sự nghiệp thuộc ngành, lĩnh vực mình quản lý áp dụng 
mô hình quản trị doanh nghiệp đối với đơn vị sự nghiệp tự bảo đảm chi thường xuyên 
và chi đầu tư. Bộ Nội vụ cần khẩn trương xây dựng, sửa đổi, ban hành mới các Nghị 
định về thành lập, tổ chức, giải thể đơn vị sự nghiệp công lập; về vị trí việc làm trong 
các trường đại học công lập; về viên chức, tinh giản biên chế, tuyển dụng, sử dụng, 
quản lý viên chức theo quy định của Luật sửa đổi một số điều của Luật Cán bộ công 
chức và Luật Viên chức chính thức có hiệu lực từ 01/7/2020. Bộ Nội vụ cũng cần 
nghiên cứu, tham mưu cho Chính phủ điều chỉnh, bổ sung các quy định pháp luật về vị 
trí việc làm trong đơn vị sự nghiệp công lập, về tuyển dụng, sử dụng, quản lý viên 
chức trong các đơn vị sự nghiệp công lập sao cho phù hợp với quy định mới về tự chủ 
đại học và đảm bảo điều kiện pháp lý cần thiết để các trường thực hiện các nội dung 
đó khi tiến hành tự chủ. 
 Các Bộ, Ban, Ngành có liên quan cần nhanh chóng hơn nữa trong việc rà soát, 
xây dựng và trình Quốc hội điều chỉnh các quy định pháp luật khác có liên quan cho 
phù hợp với chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước về đổi mới tổ chức và quản lý, 
nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động của các đơn vị sự nghiệp công lập, đặc biệt 
là mục tiêu mở rộng quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm cho các đơn vị sự nghiệp 
công lập nói chung, trường đại học công lập nói riêng. Bên cạnh đó, Nhà nước cần 
nghiên cứu, sửa đổi các quy định về chế tài xử lý hành vi vi phạm trong lĩnh vực giáo 
dục đại học. Tiếp tục sửa đổi các quy định về mức xử phạt trong Nghị định số 
138/2013/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giáo dục để phù 
hợp với quy định mới của tự chủ đại học. 
 388 
Hai là, nhanh chóng quy định rõ hơn nữa cơ cấu tổ chức của trường đại học 
theo hướng quy định rõ thẩm quyền, mối quan hệ giữa ba thực thể trong nội bộ trường 
đại học gồm đảng ủy, hội đồng trường và hiệu trưởng; mối quan hệ giữa trường đại 
học với cơ quan chủ quản. 
Ở khía cạnh mối quan hệ giữa hội đồng trường và đảng ủy. Như trên đã phân 
tích, hiện nay vấn đề thẩm quyền và mối quan hệ giữa ba chủ thể này chưa thực sự rõ 
ràng, là một trong những điểm nghẽn lớn khi tiến hành tự chủ. Do đó, Nhà nước cần 
ban hành quy định pháp luật nhằm cụ thể hóa rõ ràng hơn vấn đề này để các đơn vị có 
cơ sở thực hiện. Trong mối quan hệ giữa đảng ủy và hội đồng trường có vấn đề liên 
quan đến tư duy về vai trò, chức năng và phương thức lãnh đạo của tổ chức Đảng 
trong các trường đại học cần được nhận thức cho đúng và phải được đổi mới một cách 
căn bản. Về nguyên tắc làm việc, khác với cấp ủy hành chính địa phương, đảng ủy ở 
trường đại học không quyết định nhiệm vụ chính trị mà đó là việc của hội đồng 
trường. Đảng ủy không làm chức năng của cơ quan quyền lực mà đó là nhiệm vụ của 
hội đồng trường, đây mới chính là cơ quan quyền lực của trường đại học. Cũng cần 
xác định rõ, đảng ủy không phải là cấp trên hay cấp dưới của hội đồng trường. Hai 
thiết chế này song song tồn tại nếu ở trong trường có đảng viên đủ về số lượng. Mỗi 
thiết chế nên làm chức năng của mình, không trùng lấn lên nhau. 
Ở khía cạnh mối quan hệ giữa trường đại học với cơ quan chủ quản, pháp luật 
nên được điều chỉnh, quy định theo hướng tiến tới xóa bỏ cơ chế cơ quan chủ quản 
theo tinh thần Nghị quyết 19-NQ/TW, Nghị quyết 29-NQ/TW của Đảng, Nghị quyết 
14/2005/NQ-CP và Nghị quyết số 89/NQ-CP của Chính phủ. Để làm được điều này, 
Chính phủ cần tổng hợp ý kiến của các chủ thể liên quan, trước hết là bản thân các 
trường đại học, tiếp theo là các cơ quan chủ quản. Sau đó, phân tích thực tiễn về sự 
cần thiết phải thay đổi phương thức quản lý nhà nước đối với các trường đại học theo 
hướng giảm bớt sự chỉ đạo trực tiếp theo mệnh lệnh hành chính từ phía các cơ quan 
chủ quản. Thêm vào đó, Chính phủ cần quyết liệt đưa ra cơ chế cụ thể nhằm đẩy mạnh 
phân cấp, giao quyền tự chủ cho các đơn vị sự nghiệp công lập theo hướng phân định 
rõ việc quản lý nhà nước với việc quản lý đơn vị sự nghiệp công lập và việc cung ứng 
dịch vụ sự nghiệp công. 
Ba là, cần tiếp tục nghiên cứu để các trường đại học công lập đẩy mạnh tự chủ 
về tài chính, thu và quản lý học phí. Nên để các trường đại học tự quyết định khai thác, 
tìm kiếm nguồn tài chính, cách thức sử dụng các nguồn tài chính và tài sản hiện có, 
đầu tư cho tài sản tương lai, cân đối thu và chi nhằm đảm bảo hệ thống tài chính minh 
bạch, tuân thủ pháp luật và không vụ lợi. Khi nhà trường đã có cơ chế tài chính chủ 
động, thông thoáng sẽ có chính sách chi trả thu nhập tốt hơn, khuyến khích đội ngũ 
làm việc hiệu quả, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo cũng như thúc đẩy mạnh mẽ sự 
phát triển của nhà trường. Do đó, để các trường đại học có thể tự chủ hợp tác nhằm tối 
đa hóa giá trị của nhà trường thì hệ thống pháp luật phải sửa đổi, hoàn thiện những quy 
định liên quan đến tự chủ tài chính. 
Việc xác định mức thu học phí phải đảm bảo hài hòa giữa các chủ thể, vừa tính 
đúng, tính đủ chi phí đào tạo nhưng cũng phải đảm bảo quyền lợi chính đáng của 
người học. Trong quá trình thực hiện tự chủ, các trường đại học được tự xác định học 
phí nếu đáp ứng được các điều kiện tự chủ theo quy định mới của Luật. Mức học phí 
này phải đảm bảo phù hợp với lộ trình tính giá dịch vụ giáo dục đào tạo tương xứng 
với chất lượng đào tạo được kiểm định. Các trường đại học phải có trách nhiệm công 
khai, minh bạch, cam kết chất lượng, đồng thời có trách nhiệm giải trình với các cơ 
quan quản lý nhà nước, với người học, với xã hội về mức học phí đưa ra. Ngoài ra, khi 
 389 
xây dựng mức học phí, các trường đại học cũng nên quan tâm, tính đến các chính sách 
an sinh xã hội, chính sách hỗ trợ sinh viên khó khăn, các đối tượng sinh viên vùng sâu 
vùng xa, thành lập quỹ hỗ trợ sinh viên nghèo. Việc công khai mức thu học phí và lộ 
trình tăng học phí từng năm và cả khóa học thực hiện theo quy định tại Thông tư 
36/2017/TT-BGDĐT. 
Các trường đại học công lập cần lưu ý rằng, tự chủ không đồng nghĩa với việc 
muốn thu học phí bao nhiêu thì mua. Tự chủ cần được nhìn nhận đúng dưới trách 
nhiệm xã hội, trách nhiệm giải trình báo cáo, minh bạch thông tin về mức thu học phí, 
lộ trình tăng học phí; cam kết chất lượng của nhà trường; nhằm nâng cao chất lượng 
đào tạo, bảo đảm quyền lợi cho người học và tuân thủ đúng các quy định của pháp 
luật. Do đó, Nhà nước cũng có cơ chế yêu cầu các trường có trách nhiệm giải trình và 
khuyến khích xã hội tham gia giám sát mức thu học phí để đảm bảo quyền lợi cho cả 
hai bên. 
Bên cạnh đó, để các trường được thực sự tự chủ, trước hết cần chuyển nhanh từ 
hỗ trợ ngân sách theo cơ chế cấp phát bình quân sang cơ chế Nhà nước đầu tư theo 
mục tiêu, đặt hàng, giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ sự nghiệp công căn cứ vào chất 
lượng đầu ra hoặc đấu thầu cung cấp dịch vụ sự nghiệp công. Nhà nước tạo cơ chế 
thuận lợi và quy định trách nhiệm của các bên trong mối quan hệ hợp tác giữa cơ sở 
đào tạo và doanh nghiệp, trong việc thương mại hóa sản phẩm khoa học... để tạo điều 
kiện tăng nguồn thu từ hoạt động khoa học công nghệ, phục vụ cộng đồng. 
Bốn là, bản thân các trường đại học công lập phải chủ động nâng cao năng lực. 
Sự phản ứng của thị trường rất nhanh nhạy, cơ chế thị trường và cơ chế tự chủ dần sẽ 
rõ nét hơn trong hệ thống giáo dục của Việt Nam và sẽ giúp thanh lọc được những cơ 
sở đào tạo thiếu chất lượng hoặc đào tạo những ngành nghề không phù hợp. Lúc đó, 
hàng loạt hệ lụy khác như vấn đề việc làm của viên chức, đảm bảo tính cân đối trong 
đào tạo các ngành nghề theo mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội. Để nâng cao năng lực 
các trường đại học công lập, trước hết phải nâng cao chất lượng đào tạo. 
Chất lượng đào tạo đại học là vấn đề quan trọng đã được bàn đến nhiều năm 
qua, song vẫn chưa cải thiện được là bao. Trong khi đó đây là tiêu chí hàng đầu để 
đảm bảo các trường có thể tự chủ. Do đó, nâng cao chất lượng là cần thiết và trong 
thực tế là cấp bách. Thời gian tới, các trường công lập cần tiếp tục cải thiện mạnh mẽ 
các yếu tố về đội ngũ giảng viên, giáo trình tài liệu, cơ sở vật chất, xác định đúng nhu 
cầu đào tạo để góp phần nâng cao chất lượng. 
Bên cạnh đó, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần tăng cường thực hiện đánh giá, kiểm 
định chất lượng giáo dục đại học và xếp hạng các trường đại học, cao đẳng, ban hành 
quy định về cơ sở giáo dục đại học đạt chuẩn quốc gia theo quy định pháp luật. Tạo cơ 
sở, động lực để các trường phấn đấu, điều chỉnh hoạt động để hướng tới chất lượng. 
Năm là, cần chủ động thực hiện nhiều biện pháp thay đổi tư duy của đội ngũ 
viên chức trong các trường đại học công lập, đặc biệt là đội ngũ lãnh đạo. Đối với mỗi 
một cuộc cải cách, con người là yếu tố then chốt, quyết định sự thành bại. Ở trên đã 
phân tích cụ thể những rào cản về yếu tố con người đã quen với tư duy cũ, cách làm cũ 
mà chủ yếu là thụ động phụ thuộc vào chỉ đạo của các cơ quan chủ quản. Do đó, để 
thay đổi cách làm, trước hết phải thay đổi nhận thức, tư duy của đội ngũ này. Để làm 
được điều này, cần quan tâm đến mấy vấn đề sau: 
Đối với cấp lãnh đạo: Lãnh đạo các trường phải đủ độ chín về tư duy, có văn 
hóa và nhân cách tốt, đặt lợi ích của đơn vị, của con người, của sứ mệnh giáo dục lên 
trên lợi ích cá nhân. Để có lãnh đạo như vậy thì tất cả các trường đại học công lập phải 
 390 
cẩn trọng, công tâm mà lựa chọn đúng người đảm đương trọng trách cao cả nhưng 
cũng đầy trách nhiệm này. Tất cả các chức danh như chủ tịch hội đồng trường, ban 
giám hiệu phải là những người thực tài, thực tâm vì sự nghiệp giáo dục thì quá trình tự 
chủ mới có cơ hội thành công. 
Đối với cấp thừa hành: Những người thực thi hoạt động nghề nghiệp chuyên 
môn cần có đủ trách nhiệm, phẩm chất, có động cơ trong sáng vì sự nghiệp trồng 
người cao cả, không lợi dụng việc phân cấp để tìm kiếm lợi ích cá nhân. Để có đội ngũ 
cấp dưới như vậy, mỗi trường phải nâng cao chất lượng tuyển dụng viên chức, đảm 
bảo tuyển được những người có đủ năng lực, phẩm chất thực thi tốt nhiệm vụ ở vị trí 
việc làm dự tuyển; tăng cường đào tạo bồi dưỡng để nâng cao trình độ chuyên môn, 
trang bị các kỹ năng mới đáp ứng được yêu cầu mới của đào tạo đại học; đồng thời các 
trường cũng phải hết sức quan tâm đến vấn đề lương thưởng của viên chức bởi đây 
chính là một trong những động lực cốt lõi thúc đẩy năng suất, hiệu quả làm việc. 
Trong quá trình thực hiện tự chủ, các trường tùy thuộc điều kiện cụ thể của đơn vị 
mình, xây dựng các phương án cụ thể, từng bước thực hiện. Nếu thực sự vướng mắc 
thì nhờ đến sự hỗ trợ của Nhà nước bởi tự chủ không phải để các trường “tự bơi” mà 
cần sự quan tâm nhất định từ phía Nhà nước, nhất là trong giai đoạn đầu thực hiện tự chủ. 
Đối với xã hội: Cộng đồng xã hội phải có đủ nhận thức để tác động bằng dư 
luận, phê phán những hành vi sai trái, lạm dụng tự chủ đại học để tư lợi cá nhân hoặc 
lợi ích nhóm. Xã hội cũng cần lên tiếng trước tình trạng không chịu phân cấp, giao 
quyền, cản trở bên dưới tự chủ. Để làm được điều này, trước mắt Nhà nước cần đẩy 
mạnh các hoạt động tuyên truyền để người dân hiểu về chủ trương tự chủ đại học. Nhà 
nước cũng cần khuyến khích các cơ quan truyền thông báo chí tham gia vào công tác 
tuyên truyền chủ trương tự chủ. 
Tóm lại, tự chủ đại học trong bối cảnh hội nhập quốc tế sâu rộng và khoa học 
công nghệ phát triển mạnh mẽ sẽ là cơ hội biến các trường đại học công lập trở thành 
các trung tâm sản xuất, sử dụng, phân phối, xuất khẩu, nhập khẩu tri thức, chuyển giao 
công nghệ hiện đại. Tự chủ cũng chính là chìa khóa giúp đổi mới quản trị đại học, đổi 
mới phương thức quản lý của Nhà nước đối với giáo dục đại học. Nó là xu thế tất yếu 
nhưng dường như các trường vẫn đang đứng giữa ngã ba đường, loay hoay tìm cách 
triển khai. Trong giai đoạn này, Nhà nước cần tiếp tục giúp các trường tháo gỡ khó 
khăn, tháo gỡ những điểm nghẽn đang khiến tự chủ đại học khó chạy tới đích. Năm 
điểm nghẽn lớn về pháp luật, về cơ cấu tổ chức trường, vấn đề học phí, năng lực và sự 
lúng túng trong giai đoạn đầu là rào cản lớn đối với tự chủ đại học. Trước mắt, cần tìm 
cách tháo gỡ những vướng mắc này đặc biệt là hành lang pháp lý nhằm giúp các 
trường gỡ rối và xác định đúng hướng đi trong giai đoạn đầu tự chủ. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO: 
1. Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII (2017), Nghị quyết 19-NQ/TW về tiếp 
tục đổi mới hệ thống tổ chức và quản lý, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt 
động của các đơn vị sự nghiệp công lập. 
2. Chính phủ (2015), Nghị định số 16/2015/NĐ-CP ngày 14/2/2015 quy định cơ chế 
tự chủ của đơn vị sự nghiệp công lập. 
3. Nguyễn Trường Giang (2016), Triển khai Nghị định 16/2015/NĐ-CP: Vấn đề đặt 
ra và giải pháp khắc phục, Tạp chí Tài chính kỳ I tháng 5/2016. 
4. Quốc hội, Luật Giáo dục đại học năm 2012, sửa đổi bổ sung năm 2018. 

File đính kèm:

  • pdfnhung_diem_nghen_can_thao_go_khi_thuc_hien_tu_chu_o_cac_truo.pdf