Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH)

Trên cơ sở ngữ liệu khảo sát ghi âm từ chương trình “Sài Gòn buổi sáng” của Đài Tiếng nói nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (VOH) được phát trong 2 tháng đầu năm 2012, bài viết mô tả đặc điểm phát âm của các phát thanh viên (PTV) trong chương trình này nhằm đưa ra những nhận định khái quát về đặc điểm ngữ âm của ngôn ngữ phát thanh trực tiếp của một đài phát thanh địa phương trong bối cảnh phát thanh hiện đại.

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 1

Trang 1

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 2

Trang 2

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 3

Trang 3

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 4

Trang 4

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 5

Trang 5

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 6

Trang 6

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 7

Trang 7

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 8

Trang 8

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 9

Trang 9

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH) trang 10

Trang 10

pdf 10 trang Trúc Khang 11/01/2024 3780
Bạn đang xem tài liệu "Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH)", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên

Tóm tắt nội dung tài liệu: Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH)

Ngôn ngữ phát thanh trực tiếp nhìn từ góc độ ngữ âm (Dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên trong chương trình Sài Gòn buổi sáng của VOH)
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 55 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 72 
NGÔN NGỮ PHÁT THANH TRỰC TIẾP 
NHÌN TỪ GÓC ĐỘ NGỮ ÂM 
(dựa trên cứ liệu giọng đọc của phát thanh viên 
trong chương trình “Sài Gòn buổi sáng” của VOH) 
HUỲNH THỊ HỒNG HẠNH* 
TÓM TẮT 
Trên cơ sở ngữ liệu khảo sát ghi âm từ chương trình “Sài Gòn buổi sáng” của Đài 
Tiếng nói nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh (VOH) được phát trong 2 tháng đầu năm 
2012, bài viết mô tả đặc điểm phát âm của các phát thanh viên (PTV) trong chương trình 
này nhằm đưa ra những nhận định khái quát về đặc điểm ngữ âm của ngôn ngữ phát thanh 
trực tiếp của một đài phát thanh địa phương trong bối cảnh phát thanh hiện đại. 
Từ khóa: ngôn ngữ phát thanh, Sài Gòn buổi sáng, phát thanh viên, phát âm, đặc 
điểm ngữ âm, VOH. 
ABSTRACT 
Direct broadcasting language from the view of phonology 
(basing on the pronunciation data of “Saigon daybreak” radio – broadcasters on VOH) 
Basing on a survey of data recorded from “Saigon Daybreak” on The people‘s voice 
of Ho Chi Minh City (VOH) broadcasted in the first 2 months of the year 2012, the article 
describes the pronunciation features of the radio broadcasters in this program in order to 
bring forward some general judgements on phonetic features of direct broadcasting 
language on air from a local broadcasting station in the modern broadcasting 
background. 
Keywords: broadcasting language, Saigon Daybreak, broadcaster, pronunciation, 
phonic features, phonic features, VOH. 
1. Dẫn nhập 
Trong lĩnh vực truyền thông, phát 
thanh là một trong những ngành hình 
thành và phát triển sớm nhất ở Việt Nam. 
Kể từ năm 1929, khi đài phát thanh đầu 
tiên được xây dựng thì người Việt bắt 
đầu làm quen với hình thức truyền thông 
đại chúng gần gũi và phổ biến này. Phát 
thanh nhanh chóng trở thành một phần 
không thể thiếu trong đời sống xã hội 
thông qua kênh giao tiếp bằng sóng âm. 
* TS, Trường Đại học KHXH&NV, 
Đại học Quốc gia TPHCM 
Việc nghiên cứu ngôn ngữ phát thanh đã 
có một vài công trình đề cập, tiêu biểu 
như: V. V. Xmirnov, Các thể loại báo chí 
phát thanh, Nxb Thông tấn, 2004; Vũ 
Văn Hiền - Đức Dũng, Phát thanh trực 
tiếp, Nxb Lí luận Chính trị, 2007; Đoàn 
Quang Lang, Nghiệp vụ phóng viên biên 
tập phát thanh, Nxb Thông tin, 1992; 
Radio Broadcasting, Viện Phát triển 
truyền thanh châu Á - Thái Bình Dương 
(AIBD); Nguyễn Đức Tồn, Ngôn ngữ đài 
phát thanh, tài liệu đánh máy, Cục Kĩ 
thuật âm thanh Đài Tiếng nói Việt Nam, 
1977 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Huỳnh Thị Hồng Hạnh 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 73 
Nghiên cứu về VOH trên bình diện 
báo chí, có thể kể đến một số khóa luận 
như: Vũ Hữu Kỳ Bá (2004); Nguyễn Lê 
Bảo Trâm (2004); Lê Diệu Bình (2008); 
trên bình diện ngôn ngữ phát thanh, có 
các khóa luận của Huỳnh Cẩm Thúy 
(2005), Nguyễn Hoài Thu (2012). 
Ngôn ngữ phát thanh một mặt phải 
đảm bảo các chuẩn mực của ngôn ngữ 
toàn dân, mặt khác phải thể hiện được 
các đặc trưng của ngôn ngữ nói, gần với 
khẩu ngữ. Giao tiếp giữa Đài và người 
nghe là giao tiếp tương tác một chiều, 
người nghe không thể hỏi lại ngay những 
điều mình nghe chưa rõ, chưa hiểu. Bên 
cạnh đó, các yếu tố biểu cảm của lời nói 
chỉ được thể hiện thông qua ngữ điệu và 
biểu cảm từ giọng nói của PTV mà không 
được sự hỗ trợ của cử chỉ, điệu bộ, nét 
mặt 
Trên cơ sở ngữ liệu khảo sát ghi âm 
từ chương trình Sài Gòn buổi sáng phát 
trên sóng FM 99,9 MHz (là một chương 
trình tổng hợp được nhiều thể loại của 
phát thanh: tin, phóng sự, phỏng vấn, 
bình luận, tiểu phẩm, trò chơi với thời 
lượng mỗi chương trình là 1 giờ/ ngày) 
trong 2 tháng đầu năm 2012 (do Nguyễn 
Hoài Thu [6] thực hiện), chúng tôi tiến 
hành mô tả đặc điểm phát âm của các 
PTV trong chương trình này. 
VOH là đài phát thanh địa phương 
của Thành phố Hồ Chí Minh. Chính vì 
vậy, các yếu tố địa phương trong giọng 
đọc của PTV là cần thiết và chuẩn ngữ 
âm là chuẩn địa phương. Tuy nhiên, theo 
xu thế hiện nay, yếu tố địa phương không 
còn được chú trọng như trước. Khảo sát 
10 giọng đọc thường xuyên của tổ PTV 
Sài Gòn buổi sáng (cả nam và nữ, cả 
giọng Nam và giọng Bắc), chúng tôi nhận 
thấy ngoài 1 PTV nói giọng Bắc (Phương 
Huyền), 9 người còn lại đều nói giọng 
Nam nhưng sắc điệu có nhiều biểu hiện 
khác nhau không hoàn toàn thuần chất 
phương ngữ Nam Bộ mà có sự hòa trộn 
có tiếp thu các yếu tố tích cực (gần với 
chính âm) của các phương ngữ khác. 
2. Cách phát âm các âm tố trong 
cấu trúc âm tiết 
2.1. Cách phát âm một số phụ âm đầu 
Các PTV giọng Nam Bộ có cách 
phát âm khá nhất quán ở một số phụ âm. 
Trường hợp các âm tiết bắt đầu bằng các 
phụ âm quặt lưỡi “s, tr, r” đều được các 
PTV phát âm bằng các âm quặt lưỡi [ş-], 
[ʈ-], [ʐ-] đặc trưng của tiếng Sài Gòn. 
Tuy nhiên, âm [ʐ-] của PTV Phương 
D ... ên hơi giống với thanh hỏi trong tiếng 
Hà Hội. 
3. Một số đặc điểm khác được ghi 
nhận 
3.1. Hiện tượng đọc lỗi và cách khắc 
phục 
Do tính chất chương trình là phát 
thanh trực tiếp nên hầu hết các bản tin 
trong chương trình đều chỉ được chuẩn bị 
trước ý chính, dàn ý. Khi chương trình 
diễn ra, các PTV mới dựa vào đó để nói. 
Kết quả khảo sát các tập tin âm thanh Sài 
Gòn buổi sáng được cung cấp cho thấy 
không có sự khác nhau nhiều về phong 
cách giữa bản tin với bài phỏng vấn. Tức 
là, dù ở thể loại nào thì các PTV cũng thể 
hiện giọng đọc một cách tự nhiên như trò 
chuyện, mang đậm màu sắc khẩu ngữ. 
Cũng chính vì thế mà thỉnh thoảng có thể 
bắt gặp một số đoạn đọc lỗi, chẳng hạn 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Huỳnh Thị Hồng Hạnh 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 77 
(phần in đậm): 
Thưa quý vị, một vấn đề tuy cũ 
nhưng lại được dư luận rất quan tâm 
hiện nay là câu chuyện cháy xe. Hôm 
qua cũng đã hôm qua cũng trên báo 
Người lao động đề cập lại vấn đề này 
qua bài viết “Cháy xe vẫn bí hiểm” (PTV 
Bích Thảo, Chương trình ngày 11-02-
2012). 
Thưa quý vị, hội đồng Olympic 
châu Á cho biết là Việt Nam sẽ đăng cai 
một vòng đấu bảng tại Asiad năm hai 
ngàn mười không Asiad năm hai ngàn 
mười ba. Và trong trận đấu này trong 
bảng đấu này thì có sự đăng cai của 
thành phố Hà Nội. Liên đoàn Bóng đá 
châu Á cho biết là họ hoàn toàn hài lòng 
về điều kiện cơ sở vật chất đăng cai vòng 
loại thứ tư của Olympic Luân Đôn hai 
ngàn mười hai tại khu vực châu Á của 
Việt Nam (PTV Thế Anh, Chương trình 
ngày 11-02-2012). 
Với gần ba mươi mốt triệu giấy 
phép lái xe được cấp, trong đó có khoảng 
hai triệu chín trăm ngàn giấy phép lái xe 
ô tô thì việc cấp mới giấy phép lái xe sẽ 
được thực hiện như thế nào để tránh xáo 
trộn và chủ trương và chủ phương tiện 
giao thông cần chú ý những gì để được 
cấp mới hoặc là thay đổi giấy phép lái 
xe? (PTV Hoàng Dũng, Chương trình 
ngày 15-02-2012). 
Bộ Ngoại giao Trung Quốc thì 
khẳng định Bắc Kinh ủng hộ nỗ lực hòa 
bình. Bộ à xin lỗi quý vị, Bộ Ngoại giao 
Trung Quốc khẳng định là Bắc Kinh ủng 
hộ nỗ lực hòa giải chính của AL thông 
qua đối thoại (PTV Hoàng Dũng, 
Chương trình ngày 15-02-2012). 
Giới phân tích chính trị cho rằng 
Iran đã lên kế hoạch mở một cuộc tấn 
công Iran vào Israel xin lỗi quý vị Israel 
đã lên kế hoạch mở một cuộc tấn công 
Iran trong thời gian tới (PTV Hoàng 
Dũng, Chương trình ngày 2-02-2012). 
Có mười bốn chuyến xe với giá xin 
lỗi quý vị là có tất cả là mười bốn chuyến 
xe với vé giảm giá khởi hành trong ngày 
hôm nay ngày mười lăm tháng Một (PTV 
Bích Thảo, chương trình ngày 15-01-
2012). 
Và quý thính giả nào quan tâm tới 
nội dung này chúng ta có thể tìm đọc trên 
trang hai xin lỗi là trang mười hai báo 
Người lao động với bài viết “Tỉ giá đô la 
giảm mạnh” (PTV Bích Thảo, chương 
trình ngày 19-01-2012). 
3.2. Sự thiếu nhất quán khi phát âm 
các âm có nguồn gốc khác hoặc các chữ 
viết tắt 
3.2.1. Sự thiếu nhất quán khi phát âm các 
âm có nguồn gốc khác 
Với những âm tiết bắt đầu bằng 
“p”, các PTV đều có xu hướng phát âm 
thành “b”, có khi đó là một âm trung gian 
giữa hai âm này. Cụ thể như sau: 
PTV Hoàng Dũng: hãng tin A Ép 
Bê (AFP), A Ép Pê (AFP) (Chương trình 
ngày 15-2-2012); tỉnh Sa Pa (Sa Pa) 
(Chương trình ngày 16-01-2012). 
PTV Ngọc Phong: cầu thủ Ba tô 
(Pato), Boóc mao (Postmouth), đội bóng 
Li vơ bun (Liverpool), giải Ơ rô ba Lích 
(Europa League) (Chương trình ngày 15-
02-2012); giải bóng đá Súp bơ Lích 
(Super League) (Chương trình ngày 15-
02-2012). 
PTV Bích Thảo: Bộ Nội vụ Cam bu 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 55 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 78 
chia (Cam-pu-chia), thủ đô Phnôm bênh 
(Phnôm pênh), tỉnh Com poong Xpiu 
(Kompong Speu), hãng tin A Ép Bê 
(AFP) (Chương trình ngày 15-01-2012). 
PTV Mai Trinh: đỉnh núi Mã Bì 
Lèng (Mã Pì Lèng), Mã Bí Lèng (Mã Pí 
Lèng) (Chương trình ngày 15-02-2012). 
PTV Thế Anh: hãng tin A Ép Bê 
(AFP), hãng tin A Pê (AP), tập đoàn máy 
tính Áp pô (Apple) (Chương trình ngày 
11-02-2012); hãng hàng không Chétx ta 
ba xi phích (Jestar Pacific), viện Bátx tơ 
(Pasteur) (Chương trình ngày 19-01-
2012). 
PTV Kim Thanh: sân khấu kịch Súp 
bơ bon (Superbowl) (Chương trình ngày 
15-01-2012). 
3.2.2. Sự thiếu nhất quán ở cách đọc một 
số chữ viết tắt 
Với một số chữ viết tắt từ tiếng 
nước ngoài, các PTV có cách thể hiện 
không thống nhất. Thậm chí cùng một 
PTV, trong cùng một bài cũng có nhiều 
cách đọc khác nhau về cùng một chữ. Cụ 
thể: 
PTV Thế Anh: Thưa quý vị như vậy 
là chỉ mới đây chúng ta lại được gặp 
nhau trong chương trình Chiến thắng 
cùng A Tê Em (ATM) từ ngày thứ ba và 
hôm nay là sáng ngày thứ năm Chiến 
thắng cùng A Tê Em (ATM) đây là 
chuyên mục cuối cùng của năm hai ngàn 
không trăm mười một năm âm lịch và hết 
chuyên mục này chúng ta sẽ được đón 
một năm mới vì vậy mà chúng tôi cũng 
xin được chúc cho những quý vị thính giả 
nào gọi điện cho chương trình và sẽ gọi 
điện cho chương trình vào sáng ngày 
hôm nay đó là chiếc thẻ Ây Ti Em 
(ATM) có tài khoản năm trăm ngàn đồng 
của Đại Á băng (bank) (Chương trình 
ngày 19-01-2012). 
PTV Hoàng Dũng: Vâng, như vậy 
là chúng ta vừa nghe nội dung những 
thông tin liên quan đến lĩnh vực tài chính 
ngân hàng mà biên tập viên Phương 
Dung đã cung cấp và đây chính là đáp án 
trò chơi Chiến thắng cùng A Tê Em 
(ATM). Người chiến thắng sẽ nhận được 
chiếc thẻ A Tê Em (ATM) có tài khoản 
năm trăm ngàn đồng của Đại Á băng 
(bank) nếu như bây giờ quý vị gọi đến số 
điện thoại ba tám hai hai năm chín ba 
năm. Và hai thính giả nhanh nhất, may 
mắn nhất sẽ được chúng tôi chọn để tham 
gia trò chơi này. Xin quý vị lưu ý là giải 
thưởng mỗi trò chơi sẽ là chiếc thẻ A Tê 
Em (ATM) có tài khoản năm trăm ngàn 
đồng của Đại Á băng (bank) (Chương 
trình ngày 02-02-2012). 
PTV Bích Thảo: Thưa quý vị, chiều 
qua đoàn tàu chở hàng Étx I Một (SI1) 
khi chạy tới ga Quảng Ngãi thì nhân viên 
đoàn tàu phát hiện trong đoàn tàu có toa 
Rê Rê Một Trăm Ba Mươi Mốt (GG131) 
chở một trăm hai mươi bốn phuy a xít clo 
hyđrích (axit clohydric) bị rò rỉ và bốc 
khói cùng với mùi hôi nồng nặc (Chương 
trình ngày 15-01-2012). 
PTV Phương Dung: Kim ngạch 
xuất khẩu đạt chín mươi sáu phẩy ba tỉ, 
nhập siêu ước đạt chín phẩy năm tỉ đô la 
mức tăng nhất trong vòng năm năm qua, 
riêng ngành nông nghiệp đạt mức tăng 
trưởng nhảy vọt, đặc biệt gạo và thủy hải 
sản đã có thành tích nổi bật Gi Đi Pi 
(GDP) tăng trưởng năm phẩy tám mươi 
chín phần trăm (Chương trình ngày 22-
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Huỳnh Thị Hồng Hạnh 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 79 
01-2012). 
PTV Hoàng Dũng: Xung quanh 
việc tuyển chọn huấn luyện viên cho đội 
tuyển quốc gia, chủ tịch Vê Ép Ép (VFF) 
Nguyễn Trọng Hỷ vừa khẳng định với 
báo chí chắc chắn rằng sẽ là một huấn 
luyện viên nội. Trong số các ứng cử viên 
thì huấn luyện viên trưởng đội Hà Nội Ti 
en Ti (T&T) Phan Thanh Hùng đang là 
nhân vật sáng giá nhất. Ngoài việc khẩn 
trương tìm huấn luyện viên cho đội tuyển 
Việt Nam Vi Ép Ép (VFF) cũng đang đẩy 
nhanh tốc độ tìm kiếm và bổ nhiệm Tổng 
Thư ký Vi Ép Ép (VFF) mới. Dự kiến 
cuối tuần tới thì Ban chấp hành Vi Ép Ép 
(VFF) sẽ họp tại Hà Nội để đưa ra quyết 
định cuối cùng (Chương trình ngày 01-
02-2012). 
PTV Bích Thảo: Công ti Kinh 
doanh vàng bạc đá quý Sa com banh 
(Sacombank) Ét Bi Giây (SBJ) từ ngày 
mười tháng Hai đến mười bốn tháng Hai 
khuyến mại giảm giá từ ba mươi đến ba 
mươi lăm phần trăm cho các khách hàng 
mua trang sức. Quà tặng sô cô la cũng sẽ 
dành cho những khách hàng tham quan 
mua sắm từ ngày mười đến mười bốn 
tháng Tư. Bên cạnh đó thì nhãn hàng Pi 
Èn Gi (PNJ) cũng tung ra nhiều bộ sưu 
tập mới độc đáo và sang trọng (Chương 
trình ngày 11-02-2012). 
4. Một số nhận xét và đề xuất 
Qua các miêu tả về đặc điểm phát 
âm của các PTV của Sài Gòn buổi sáng, 
có thể nhận thấy hầu hết các PTV đều có 
cách phát âm rõ ràng, nhất quán, vừa 
mang những nét đặc trưng của phương 
ngữ Nam Bộ vừa gần với chính âm. Đây 
là đặc điểm nổi bật của ngữ âm phát 
thanh trực tiếp của VOH hiện nay. Do sự 
giao lưu, tiếp xúc giữa các vùng miền 
ngày càng diễn ra mạnh mẽ, người dân 
cư trú trên địa bàn Thành phố Hồ Chí 
Minh nói riêng, vùng đất Nam Bộ nói 
chung không chỉ là người Nam Bộ mà 
còn là người ở mọi miền đất nước nên 
mặc dù “chất Nam Bộ” vẫn được bảo lưu 
trong cách phát âm các âm đặc trưng như 
các phụ âm [ş-], [ʈ-], [ʐ-] hoặc 3 tổ hợp 
[hw-], [kw-], [ʔw-] hay cách đọc thanh 
“hỏi” và thanh “ngã” nhập làm một 
nhưng để đảm bảo thông tin đến với 
thính giả phải rõ ràng, chính xác (tránh 
hiểu nhầm), cách phát âm một số tổ hợp 
âm có âm đệm [-w-] hoặc các khuôn vần 
“ay” [-aj:], “au” [-aw:] rất gần với chính 
âm. Tuy nhiên, cũng có thể thấy sự điều 
chỉnh để đảm bảo sự cân bằng giữa 2 đặc 
trưng phương ngữ Nam Bộ và chính âm 
trong giọng đọc cũng là một áp lực đặt ra 
cho PTV. Điều này có thể thấy ở cách 
đọc các khuôn vần có âm chính là nguyên 
âm đôi [-iê-] thành [-iew], [-iem] và [-iep] 
(chiều, nghiệm, hiệp ) trong khi chính 
âm là [-iêw], [-iêm] và [-iêp], còn giọng 
Nam Bộ là [-i:w], [-i:m] và [-i:p]. Hoặc 
sự thiếu nhất quán trong cách đọc phụ âm 
đầu [v-] (có 3 cách đọc: [v-] hoặc [j-] hay 
[bj-]), có người thỉnh thoảng vẫn có người 
đọc “ay” thành [-a:j], “au” thành [-a:w], 
“ôm” thành [-∂:m] 
Bên cạnh đó, xuất phát từ đặc trưng 
“ưu tiên cho lối văn nói giàu tính đối 
thoại và dùng nhiều khẩu ngữ” nhằm “tạo 
ra sự gần gũi, thân mật đặc biệt” [6, tr.29] 
của ngôn ngữ phát thanh, các PTV đôi 
khi do chịu sự chi phối của tính chất khẩu 
ngữ nên vẫn chưa kiểm soát tốt sự nhất 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Số 55 năm 2014 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 80 
quán trong cách phát âm của cùng một 
âm (trường hợp các âm tiết bắt đầu bằng 
tổ hợp [hw-] hoặc các vần “ên”, “ênh”, 
“ết”, “ếch”). 
Để chất lượng của bản tin phát 
thanh trực tiếp của VOH ngày càng được 
nâng cao, bộ phận quản lí, tổ chức sản 
xuất chương trình và các PTV cần quan 
tâm đến một số vấn đề sau: 
- Cần ưu tiên tuyển chọn PTV có 
giọng vừa giữ được “chất Nam Bộ” vừa 
gần với chính âm. Sau khi tuyển chọn, 
cần thường xuyên tạo điều kiện cho PTV 
nâng cao nghiệp vụ chuyên môn bằng các 
khóa luyện đọc. Trong đó, yêu cầu nhất 
quán trong cách đọc phải được đưa lên 
hàng đầu. Cùng một âm nhưng đọc bằng 
nhiều cách khác nhau sẽ làm cho người 
nghe khó theo dõi, mất tập trung và thậm 
chí hiểu nhầm thông tin. 
- Thính giả của Đài là đại bộ phận 
người dân thuộc nhiều tầng lớp khác 
nhau, hơn nữa đây là bản tin tiếng Việt, 
vì vậy các từ viết tắt trong tiếng nước 
ngoài (tiếng Anh) trong bản tin nên được 
đọc theo cách của người Việt (ATM/ATê 
Em, VFF/ Vê Ép Ép) không nên đọc theo 
nguyên ngữ. Đài cần đưa ra quy định 
thống nhất về vấn đề này để đảm bảo sự 
nhất quán trong cách đọc ở tất cả các bản 
tin. 
Ngoài ra, việc đọc trước kịch bản 
chương trình trước khi phát thanh trực 
tiếp cũng là trách nhiệm không thể xao 
lãng của PTV. Việc đọc kĩ bản tin trước 
khi đọc chính thức sẽ góp phần hạn chế 
việc đọc nhầm, đọc lỗi. 
5. Kết luận 
Trên cơ sở các miêu tả, phân tích cứ 
liệu khảo sát như đã trình bày ở trên có 
thể thấy đặc điểm ngữ âm của văn bản 
chương trình Sài Gòn buổi sáng đã cho 
minh họa một cách cụ thể cho văn bản 
một chương trình phát thanh trực tiếp của 
một đài địa phương (cụ thể là một đài 
phát thanh miền Đông Nam Bộ) trong bối 
cảnh phát thanh hiện đại. Chuẩn phát âm 
Nam Bộ không bị tuân thủ cứng nhắc mà 
được vận dụng sao cho vừa giữ được nét 
riêng trong cách phát âm cá nhân lại vừa 
mang những nét đặc trưng của cách phát 
âm Nam Bộ (ngay ở “giọng Bắc” của 
PTV Phương Huyền cũng có những yếu 
tố phương ngữ Nam). Tính chất “trò 
chuyện thân mật” được các PTV sử dụng 
một cách tự nhiên nhằm tăng hiệu quả 
tiếp nhận nơi thính giả. Tuy nhiên, vẫn 
còn một vài lỗi khó tránh trong quá trình 
thực hiện chương trình phát thanh trực 
tiếp. Những “lỗi” này xuất phát từ việc 
các PTV luôn cố gắng lựa chọn cách diễn 
đạt mang tính đại chúng, gần gũi với đại 
đa số người lao động là thính giả của Đài, 
dù đó không phải cách nói “chuẩn mực”. 
Cùng với những nỗ lực chuyển tải một 
cách nhanh nhất, hiệu quả nhất các thông 
tin cần thiết đến với mọi người dân, cách 
phát âm vừa mang đặc trưng Nam Bộ 
vừa hướng tới những chuẩn mực phát âm 
của ngôn ngữ toàn dân của các PTV của 
Sài Gòn buổi sáng là một trong những 
yếu tố quyết định sự thành công đối với 
các chương trình phát thanh trực tiếp của 
VOH. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Lê Diệu Bình (2009), Khảo sát các chương trình phát thanh trực tiếp trên sóng Đài 
Tạp chí KHOA HỌC ĐHSP TPHCM Huỳnh Thị Hồng Hạnh 
_____________________________________________________________________________________________________________ 
 81 
Tiếng nói nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh 2008, Khóa luận Cử nhân Báo chí –
Trường Đại học KHXH&NV, Đại học Quốc gia TPHCM. 
2. Hoàng Thị Châu (2004), Phương ngữ học tiếng Việt, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, 
Hà Nội. 
3. Nguyễn Đức Dân (2007), Ngôn ngữ báo chí, những vấn đề cơ bản, Nxb Giáo dục, 
TPHCM. 
4. Nguyễn Bích Đào (1994), Khảo sát bước đầu một số vấn đề ngôn ngữ của văn bản 
phát thanh, Luận văn Cử nhân Báo chí ngắn hạn, Phân viện Báo chí và Tuyên 
truyền, Hà Nội. 
5. Vũ Quang Hào (2007), Ngôn ngữ báo chí, Nxb Thông tấn, Hà Nội. 
6. Vũ Văn Hiền - Đức Dũng (chủ biên) (2007), Phát thanh trực tiếp, Nxb Lí luận Chính 
trị, Hà Nội. 
7. Nguyễn Hoài Thu (2012), Đặc điểm ngôn ngữ phát thanh của chương trình Sài Gòn 
buổi sáng (VOH), Khóa luận Cử nhân ngành Ngôn ngữ học, Trường Đại học 
KHXH&NV, Đại học Quốc gia TPHCM. 
8. Huỳnh Cẩm Thúy (2005), Tìm hiểu cách phát âm của tổ phát thanh viên Đài Truyền 
hình Thành phố Hồ Chí Minh, Khóa luận Cử nhân ngành Ngôn ngữ học, Trường Đại 
học KHXH&NV, Đại học Quốc gia TPHCM. 
9. Huỳnh Công Tín (1999), Hệ thống ngữ âm của phương ngữ Sài Gòn (so với phương 
ngữ Hà Nội và một số phương ngữ khác ở Việt Nam), Luận án Tiến sĩ Ngữ văn. 
10. Nguyễn Đức Tồn (1999), Hoạt động ngôn ngữ phát thanh và truyền hình từ cách 
nhìn của tâm lí học ngôn ngữ, Tạp chí Ngôn ngữ, (9). 
11. Nguyễn Lê Bảo Trâm (2004), Sự hình thành và phát triển của Đài Tiếng nói nhân 
dân Thành phố Hồ Chí Minh, Khóa luận Cử nhân ngành Báo chí, Trường Đại học 
KHXH&NV, Đại học Quốc gia TPHCM. 
12. V. V. Xmirnôp (2007), Các thể loại báo chí phát thanh, Nxb Thông tấn, Hà Nội. 
(Ngày Tòa soạn nhận được bài: 02-12-2013; ngày phản biện đánh giá: 17-12-2013; 
ngày chấp nhận đăng: 18-02-2014) 

File đính kèm:

  • pdfngon_ngu_phat_thanh_truc_tiep_nhin_tu_goc_do_ngu_am_dua_tren.pdf