Kỹ thuật Bel Canto trong đào tạo thanh nhạc Việt Nam

 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 KỸ THUẬT BEL CANTO TRONG ĐÀO TẠO THANH NHẠC VIỆT NAM
 Trương Ngọc Thắng*
 TÓM TẮT
 Ra đời cùng với nghệ thuật oprera, kỹ thuật Bel canto được xem là thành tựu, 
 đỉnh cao kỹ thuật thanh nhạc của nhân loại. Nó là mẫu mực cho ca hát chuyên 
 nghiệp, nó góp phần nâng cao trình độ thẩm mỹ âm nhạc cho công chúng. Sứ mệnh 
 ấy thuộc các cơ sở đào tạo thanh nhạc thế giới và ở Việt Nam.
 Ngày nay, công tac đao tao thanh nhac ở Việt Nam trên cơ sở kết hợp ky thuât 
 bel canto với nghệ thuật hát truyền thống Viêt Nam được áp dụng từ thập kỷ 60 của 
 thế kỷ trước. Đấy là sự phối hợp ứng dụng khoa học giữa kỹ thuật thanh nhạc với 
 ngữ âm tiếng Việt và trở thành nguyên tắc trong đào tạo thanh nhạc chính thống ở 
 nhà trường.
 ABSTRACT
 The technique of Bel canto in vocal training in Vietnam
 Debuting alongside the art of opera, the techniques Bel canto is considered an 
 achievements and as the peak vocal technique of humanity. It is the model for pro-
 fessional singing and contributes to improve the aesthetic of music for the public. 
 This is a mission of all vocal training facilities in the world and in Vietnam. 
 Nowadays, vocal training based on bel canto techniques combined with tradi-
 tional Vietnamese singing arts has been applied since the 1960s of the last century. 
 It is the application of scientific combination of vocal techniques and Vietnamese 
 phonetics and has become the principle of formal vocal training.
 Mở đầu hơi thở, khoảng vang, vị trí, khẩu hình, nhả chữ, 
 Kỹ thuật thanh nhạc đang được giảng dạy sự biểu hiện về ngôn ngữ, văn hóa và các kiến 
trong các cơ sở đào tạo thanh nhạc hiện nay ở thức âm nhạc liên quan.
Việt Nam là sự phối hợp các kỹ thuật thanh nhạc Tuy nhiên hiểu một cách cụ thể về lịch sử 
tiên tiến trên thế giới cộng với các kỹ thuật ca hình thành và phát triển opera mà ở đó kỹ thuật 
hát truyền thống của dân tộc. Một trong những Bel canto đang được sử dụng và ảnh hưởng đến 
kỹ thuật thanh nhạc đang được áp dụng để đào quá trình đào tạo thanh nhạc chuyên nghiệp trên 
tạo ca sĩ chuyên nghiệp ở các cơ sở đào tạo trên thế giới trong đó có Việt Nam thì không phải 
thế giới hiện nay là kỹ thuật Bel canto vốn xuất sinh viên thanh nhạc nào cũng ý thức được. Mặc 
hiện và phát triển đồng hành với sự ra đời của dầu trong chương trình đào tạo, học phần Lịch 
loại hình nghệ thuật sân khấu Opera ở Italia. Kỹ sử âm nhạc thế giới có đề cập đến lịch sử hình 
thuật này ảnh hưởng đến việc giảng dạy thanh thành và phát triển opera, nhưng rất ít sinh viên 
nhạc trên toàn thế giới từ nhiều thế kỷ trước cùng ý thức được việc tìm hiểu sâu loại hình opera và 
với kỹ thuật thanh nhạc hiện đại. Trong các giáo kỹ thuật bel canto mà hàng ngày họ vẫn luyện 
trình đào tạo ca sĩ chuyên nghiệp hiện nay ở Việt giọng, vẫn tập hơi thở, mở khẩu hình, tập khoảng 
Nam, phần các tác phẩm ca khúc cổ điển, ro- vang và hát các aria.
mance, aria của nước ngoài chiếm một vị trí rất Bài viết trình bày một số nét chính về một thể 
quan trọng đều có đề cập đến việc sử dụng kỹ loại đỉnh cao của nghệ thuật hát chuyên nghiệp 
thuật thanh nhạc Bel canto một cách toàn diện từ đang được đào tạo tại các Trường âm nhạc và 
* TS.NGƯT, Trường ĐH Văn Hiến
 SỐ 8 - THÁNG 8/2015 43
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 các Nhạc viện, Học viện âm nhạc trên thế giới và của nhân vật. Ngoài ra một số hình thức đơn ca 
 Việt Nam, từ đấy hy vọng định hướng cho sinh khác còn được gọi: Monolog (độc thán), cava-
 viên vươn tới làm chủ kỹ thuật ca hát chuyên tina, arietta, cabaletta, arioso, ballada, ca khúc, 
 nghiệp hiện nay. romance.
 Vài nét về quá trình hình thành và phát Claudio Monteverdi (1567-1643) là cầu nối 
 triển opera giữa thời kỳ Phục hưng và Baroque. Năm 1607 
 Opera là loại hình nhạc kịch, một dạng của ông sáng tác vở opera “Orfeo”, lấy cảm hứng từ 
 kịch mà những hành động diễn xuất của nhân vật câu chuyện Orpheus và Euridice trong thần thoại 
 hầu như được truyền đạt qua âm nhạc và giọng Hi Lạp. So với “Euridice” của Peri, thì vở opera 
 hát. Opera bắt đầu xuất hiện và biết đến nhiều của Monterverdi có những thay đổi mang tính 
 vào khoảng cuối thế kỷ XV đầu thế kỷ XVI nhờ cách mạng. Monterverdi được coi là một trong 
 có sự liên kết với âm nhạc cổ điển của phương những nhạc sĩ có ảnh hưởng nhất đối với những 
 Tây. Mặt khác, Opera đồng thời cũng sử dụng thế hệ sau. 
 các yếu tố của ngôn ngữ nhà hát như: Cảnh nền Đến cuối thế kỉ 17 đầu thế kỉ 18, trung tâm 
 trang trí, y phục, và nghệ thuật biểu diễn trên sân opera của nước Ý chuyển từ Venice sang Naples. 
 khấu. Opera cũng có thể kết hợp với khiêu vũ và Đặc điểm nổi bật nhất của những vở Neapolitan 
 nhảy múa (đây là một loại hình nghệ thuật tiêu opera này là sự hài hước nhẹ nhàng mở đầu cho 
 biểu của nước Pháp). Và cuối cùng, Opera được những vở opera buffa (opera hài hước) sau này. 
 biểu diễn trong một nhà hát chuyên dụng cùng Nhạc sĩ nổi tiếng nhất thời kì này là Alessandro 
 với những trang bị thiết yếu m ... áp 1789, chính vì vậy “Fidelio” qua đời ở độ tuổi 34, đúng lúc tài năng đang độ 
 còn được gọi là “Người con gái của Cách mạng sung sức nhất.
 Pháp 1789”.
46 SỐ 8 - THÁNG 8/2015
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 Trung dung giữa Rossini và Bellini đồng thời nổi tiếng nhất phải kể đến nhạc sỹ Giacomo 
cũng có số lượng các vở nhiều nhất là Gaetano Puccini (1858-1924). Ông là tác giả của nhiều 
Donizetti (1797-1848). Donizetti sáng tác gần vở opera nổi tiếng như: “La Bohème” (1897); 
70 vở opera. Donizetti là người tạo được sự cân “Tosca” (1900); “Madama Butterfly” (1904) và 
bằng giữa chất trữ tình và kịch tính trong các “Turandot” (1824). Puccini đã đóng góp vào 
vở opera của mình, là người có ảnh hưởng lớn kho tàng opera thế giới những vở opera tràn đầy 
đến Verdi sau này. Đỉnh cao nhất của Donizetti những cảm xúc mạnh mẽ với giai điệu đẹp thể 
là các vở “L'elisir d'amore” (1832) và “Lucia di hiện mọi cung bậc của tâm hồn. Tâm điểm trong 
Lammermoor” (1835). Dù vậy, Rossini, Doni- các opera của ông luôn là các aria hay tuyệt đẹp 
zetti và Bellini vẫn là những nhạc sỹ chịu ảnh một cách diệu kỳ. Nhiều nhà phê bình đã nhận 
hưởng của opera thế kỷ 18 và các tác phẩm của xét rằng trong opera Ý, sau các tên tuổi Rossini 
họ thể hiện chủ nghĩa lãng mạn qua ca từ nhiều và Verdi phải nói đến Puccini. 
hơn là âm nhạc. Phải đến Giuseppe Verdi (1813- Ngoai sư phat triên cac trương phai Y, cac 
1901) ta mới thấy ông là một nhạc sỹ thiên tài, trương phai Opera khac con phat triên va đat đên 
người đã nói lên tiếng nói của nhân dân, người đinh cao thuộc các thời kỳ Cổ điển, Lãng mạn, 
đã cùng với những người con yêu nước đã chiến Hiện đại ơ môt sô nươc tiêu biêu khac như Đức, 
đấu để giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh Ao, Anh, Phap, Nga, Zech, My. 
với quân Áo vào năm 1848. Với sự ra mắt vở 
opera “Nabucco” (1842) tại La Scala, Verdi đã 5. Cac trương phai Thanh nhac tiêu biêu 
trở thành biểu tượng không chỉ của thành phố Sư hinh thanh va phat triên thê loai Opera như 
Milano mà còn của cả nước Ý. Tên tuổi của đa phac thao ơ trên cho thấy lịch sử của nó gắn 
Verdi thực sự được lưu danh trong lịch sử opera liền với kỹ thuật và các trường phái khác nhau. 
khi có sự xuất hiện của 3 vở opera: “Rigoletto” Ngay nay thê giơi đa hinh thanh nhiêu trương 
(1851), “La Traviata” (1853) và “Il Trovatore” phai Thanh nhac, mỗi trương phai đa đong gop 
(1853). Đây là những kiệt tác trong kho tàng op- cho nên âm nhac cua tưng quôc gia va thê giơi 
era của nhân loại và đến tận bây giờ, các nhà phê vê ly luân, phương phap trong đó có kỹ thuật Bel 
bình vẫn chưa thể thống nhất được với nhau đâu canto. Ơ đây xin nêu môt sô trương phai tiêu biêu 
là vở xuất sắc hơn. như: Trương phai Thanh nhac cô điên Y, Trương 
 Trong các năm tiếp theo,Verdi hướng đến các phai Thanh nhac Phap, Trương phai Thanh nhac 
vở opera có qui mô đồ sộ hơn như “Don Carlo” Đưc, Trương phai Thanh nhac Nga, Trương phai 
(1867) và đặc biệt là “Aida” (1871). Khi đã ở Thanh nhac Thuy Điên
tuổi ngoài 70, Verdi sáng tác một trong những vở Trương phai Thanh nhac cô điên Y thương 
xuất sắc nhất của mình là: “Otello” (1887) theo chu y lôi hat liên giong (cantilena). Trinh đô sang 
lời đề nghị của Arrigo Boito (1842-1918) - một tac va biêu diên đat đên trinh đô cao tao điêu 
người bạn, tác giả vở opera “Mefistofele”. Boito kiên phat triên ky thuât thanh nhac điêu luyên, 
cũng chính là người khuyên Verdi sáng tác vở tinh xao, phat triên phong cach hát mau săc, hat 
opera cuối cùng “Falstaff” (1893) và cũng là vở rung lay, hat nhanh nhiêu nôt, hat noi, điêm tưa 
opera hài mang phong cách opera buffa nổi tiếng cua âm thanh và phương phap phat triên hơi thơ 
duy nhất của ông. ma đăc biêt la kiêu thơ hoanh cach mô là mấu 
 Trường phái chân thực (Verismo) là trường chốt của Trương phai Thanh nhac Bel canto –hat 
phái bao trùm lên nước Ý vào những năm cuối đep anh hương toan thê giơi đên ngay nay. 
thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20 với mục đích phơi bày Trương phai Thanh nhac Phap đa tim ra cơ 
hiện thực trần trụi của xã hội đương thời nhằm câu cua cac bô phân cơ thê liên quan đên giong 
phản đối và đả kích những vở opera mang màu hat.Trương phai nay đa viêt giáo trình hương dân 
sắc thần thoại của Wagner. Có rất nhiều nhạc sỹ “Phương phap hat cua Nhac viên Paris” trong 
nổi tiếng thuộc trường phái Verismo, tuy nhiên đo chu trong đên vân đê hơi thơ, âm khu giong 
 SỐ 8 - THÁNG 8/2015 47
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 hat va cac bai vocalize, ky thuât hat mươt ma. Thông qua đội ngũ các ca sĩ, nhà sư phạm 
 Trương phai Phap cung xac đinh đươc giong đâu được đào tạo chuyên nghiệp tại một số nước 
 va giong ngưc, giong hỗn hơp ma sau nay goi la châu Âu, các Nhạc viện, các trường Nghệ thuật 
 giong medium hay giong mixt, tiên đê cho viêc ở Việt Nam đã hình thành đội ngũ các nhạc sĩ 
 sư dung âm thanh đong tiêng sau nay. sáng tác, ca sỹ có kỹ thuật trở thành nong cốt 
 Trương phai Thanh nhac Đưc đa đat đươc trong việc đưa kỹ thuật bel canto vào giảng dạy. 
 nhưng vân đê cơ ban vê hơi thơ, công minh, vi Tất cả các cơ sở trên là những điều kiện thuận lợi 
 tri âm thanh cua cac âm khu thâp, âm khu cao va để opera tham gia vào ca hát chuyên nghiệp Việt 
 âm khu đâu, vai tro cua viêc nhâc ham êch mêm Nam hình thành và phát triển trong giới hạn, có 
 va lươi, vai tro âm lương cua giong hat. uy tín trong khu vực và quốc tế.
 Trương phai Thanh nhac Nga đa hoan thiên Ngay nay, những Nhạc viện chính quy, những 
 cac bai tâp cho luyên giong trên cơ sơ âm thanh Cơ sở đào tạo Thanh nhạc như Học viện âm nhạc 
 tư nhiên keo dai âm thanh tư thâp lên cao trên cơ Quốc gia Hà Nội, Nhạc viện TP.HCM, Học viện 
 sơ hat ơ phân trung cua giong. Trương phai Nga âm nhạc Huế, Trường đại học Văn hóa Nghệ 
 cung đưa ra môt sô tiêu chuân cho viêc hoc hat thuật Quân đội, Nhà hát Giao hưởng Hợp xướng 
 như vê đô tuôi, cơ thê, khâu hinh, hơi thơ va cac Nhạc Vũ kịch Việt Nam, Nhà hát Giao hưởng 
 chê đô luyên tâp Hợp xướng Nhạc Vũ kịch TP.HCM, tô chưc đao 
 Trương phai Thanh nhac Thuy Điên đa tao có kết quả trong việc đưa opera vào giảng 
 đưa ra môt sô cơ sơ ly luân vê đao tao Thanh dạy thanh nhạc. Nhiều nghệ sỹ Việt Nam đạt các 
 nhac, xac định âm khu cua giong hat. giải thưởng cao trên thế giới như Trung Kiên, Lê 
 Tất cả các Trường phái trên tạo nên bức tranh Dung, Minh Đức, Xuân Thanh, Rơchămphiang, 
 đa sắc màu và các triết lý, phương pháp đào tạo Tạ Minh Tâm, Quang Thọ, Bích Thuỷ đã 
 thanh nhạc cho Thế giới. Tùy theo tập quán văn chứng minh cho sự phát triển và trưởng thành của 
 hóa, sở trường của mỗi dân tộc, việc vận dụng nền âm nhạc Việt Nam - Ca hát chuyên nghiệp 
 trường phái thanh nhạc vào đào tạo có khác nhau. Việt Nam khi sử dụng nghệ thuật Bel canto. 
 Vì vậy cac Hoc viên âm nhac vân đông sinh viên Co đươc thanh tưu đo, các cơ sở đào tạo ca 
 hoc thanh nhac vơi cac ky thuât đê biêu diên tôt hát chuyên nghiệp đã biết kết hợp một cách hài 
 trong cac Opera cô điên va hiên đai. Nhiêu cuôc hòa giữa kỹ thuật Bel canto châu Âu với kỹ thuật 
 thi thanh nhac thế giới và khu vực vơi cac ky hát tròn vành rõ chữ trong truyên thông hat dân 
 thuât bel canto va ky thuât thanh nhac hiên đai ca của dân tộc Việt Nam.
 vân đươc tô chưc hang năm ơ nhiêu quôc gia thu Trong cac giao trinh, phương pháp hát dân 
 hut hang ngan thi sinh tham gia. tộc tròn vành rõ chữ được các giảng viên đào 
 tạo Thanh nhạc tại các Nhạc viện, các Trường 
 6. Ca hát chuyên nghiệp Việt Nam với nghê Âm nhạc xem là một nguyên tắc bất di bất dịch 
 thuât Bel canto khi đào tạo ca sĩ thanh nhạc theo Trường phái 
 Từ sự ảnh hưởng của Âm nhạc Châu Âu, âm Bel canto. Ngay từ năm 1965, trong cuộc Hội 
 nhạc Pháp thâm nhập Việt Nam thông qua tôn thảo về âm nhạc do Ban Nghiên cứu âm nhạc 
 giáo, các đội kèn nhà binh, các lớp dạy nhạc ở thuộc Vụ nghệ thuật - Bộ Văn hoá tổ chức, các 
 các trường và các tư gia của người Pháp, Op- nhà nghiên cứu, các nghệ sĩ, các chuyên gia 
 era đã đến với công chúng Việt Nam khá sớm thanh nhạc đã khẳng định “Tiếng hát Việt Nam 
 khoảng đầu thế kỷ XX. Nếu tính các hoạt động phải tròn vành rõ chữ” là một phương châm Ca 
 ca đoàn ở Nhà thờ Công giáo thì opera còn hiện hát mang tính dân tộc đồng thời lại mang tính 
 diện sớm hơn, nhưng để đưa vào học đường thì khoa học. Ngay từ khi Chèo cổ được hình thành 
 opera thực sự trở thành chuyên ngành học từ khi từ xa xưa và phát triển ở đồng bằng Bắc bộ, ky 
 Trường âm nhạc Việt Nam ra đời năm 1956 nay năng này đã trở thành bắt buộc đối với tất cả các 
 là Học viện âm nhạc Quốc gia Hà Nội. diễn viên.
48 SỐ 8 - THÁNG 8/2015
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 Bất kỳ một ngôn ngữ nào thì khi nói hoặc làm cho tiếng hát “nhồm nhoàm”, “ồn ào” không 
hát, người nói hay người hát cũng cần đem đến rõ lời. Ngược lại, có thái độ sùng bái cách hát 
cho người nghe những thông tin: nói cái gì? hát cộng minh Bel canto châu Âu một cách nô lệ, 
cái gì? Vì vậy mà yếu tố rõ lời trong nói hoặc mù quáng và coi cách hát truyền thống dân tộc là 
trong hát là một nguyên tắc bắt buộc. Tuy nhiên thiếu khoa học. 
trong xu hương thê giơi mơ, nghê thuât bel canto Các nghệ nhân Việt Nam rất có ý thức trong 
đa dân được xem la ky thuât hat chuyên nghiêp việc sử dụng kỹ thuật này từ dân gian. Ở nghệ 
cua nhiêu nươc trên thê giơi. Do đo Trường phái thuật Tuồng, các xoang vang (Cộng minh) được 
Thanh nhạc cổ điển Bel canto của Italia và Châu gọi bằng thuật ngữ hơi như hơi hòm, hơi hàm, 
Âu đã và đang tiếp tục ảnh hưởng vào các hoạt hơi hầu, hơi mũi, hơi óc, hơi mé... Ở nghệ thuật 
động đào tạo Thanh nhạc của Việt Nam la xu thê Chèo, lại có những tên gọi như: hơi hầu âm, hơi 
tât yêu. mé... Nghĩa là, trong kỹ thuật ca hát cổ truyền, 
 cha ông ta đã từng biết kết hợp, sử dụng tất cả 
 7. Sự tương đồng một số kỹ thuật hơi thở các xoang vang tự nhiên cần thiết làm cho giọng 
Bel canto với ca hát dân tộc hát được tăng lên, phóng ra xa hơn, vang to hơn. 
 Môt điêu ngâu nhiên la kỹ thuật hơi thở của Việc biết kết hợp sự cộng hưởng âm thanh đối 
trường phái Bel canto cua châu Âu rât gân với ca với các xoang vang của ông cha ta như vậy đâu 
hát dân tộc - kỹ thuật ca hát cổ truyền, đặc biệt ở phải ngẫu nhiên mà thực chất xuất phát từ sự 
Tuồng, Chèo... Theo ky thuât nay, hơi thở trong hiểu biết và cảm nhận có cơ sở khoa học về âm 
khi hát được đề cập và sử dụng nhiều thuật ngữ học hết sức đáng lưu ý.
như: hơi bụng, hơi gan, hơi hòm, hơi lá lách, hơi Như vậy, khi đề cập đến “hát theo phương 
đan điền, hơi hột...hơi ruột, hơi gan, “hát rút ruột pháp cộng minh” theo kỹ thuật Bel canto cổ điển 
rút gan, hát thể tận can tràng”. châu Âu, chúng ta càng sáng tỏ thêm sự nhận 
 Về phương pháp hát cộng minh: Âm lượng thức về tính khoa học được đúc kết, sàng lọc qua 
của giọng hát có được bởi sự kết hợp một cách kinh nghiệm thực tiễn của cha ông ta trong kỹ 
khoa học và tự nhiên giữa hoạt động phát âm thuật thanh nhạc cổ truyền dân tộc. Những cụm 
của thanh đới với việc cộng hưởng những luồng tính từ : “Tròn vành - Rõ chữ ” thực chất là sự 
sóng âm ấy nhờ có các xoang vang trên đầu và cụ thể hóa các biện pháp kỹ thuật về hơi thở, về 
lồng ngực (lồng ngực, vòm hầu, hàm ếch, hốc cộng hưởng âm thanh hay cộng minh, vị trí cũng 
mũi, hốc má, hốc trán, xoang bướm). Đây cũng vậy, những quan điểm đó tạo nên tiêu chí thẩm 
là nguyên lý và cơ chế “phát thanh” nói chung mỹ thẩm âm của người Việt, phù hợp với đặc 
của tất cả các Trường phái ca hát hàn lâm chuyên điểm tâm sinh lý, ngôn ngữ Việt Nam từ ngàn 
nghiệp trên thế giới từ trước tới nay. xưa đến nay. 
 Kỹ thuật Thanh nhạc Bel canto chính là nghệ Từ khi tiếp cận với kỹ thuật bel canto, nhiều 
thuật huy động, phát huy, tận dụng các khả năng nhạc sĩ, nghệ sĩ Việt Nam đã có ý thực vận dụng 
cộng hưởng tự nhiên nói trên một cách triệt để với kỹ thuật hát của dân tộc. Hai nhạc sĩ Việt 
nhất, nhằm mục đích khuyếch đại giọng hát, Nam đã kết hợp nguyên lý tròn vành rõ chữ kết 
làm cho tiếng hát có âm lượng lớn, có cường độ hợp với kỹ thuật Bel canto châu Âu để sáng tác 
mạnh, có sức vang to...v.v... Tuy nhiên, hát cộng đầu tiên các vở opera nổi tiếng là Đỗ Nhuận với 
minh hay âm thanh có vị trí không có nghĩa đơn Opera Cô Sao sáng tác năm 1964 công diễn lần 
thuần chỉ là con số cộng một cách máy móc, giáo đầu tiên tại Nhà hát lớn Hà Nội nhân dịp hai 
điều các khoảng vang âm học lại với nhau để mươi năm nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, 
thành một giọng hát đẹp (!). 2/9/1965 và Người tạc tượng năm 1971. Nhạc 
 Đã từng xảy ra sự ngộ nhận về phương pháp sĩ Nhật Lai cũng đã viết Opera Bên bờ Krongpa 
hát cộng minh. Hoặc là coi phương pháp hát năm 1968 được giới âm nhạc Việt Nam đánh giá 
cộng minh Bel canto châu Âu là không dân tộc, cao.
 SỐ 8 - THÁNG 8/2015 49
 NGHIÊN CỨU KHOA HỌC
 Dẫu chỉ mới dừng ở mức độ thể nghiệm, Ha Nôi, Nhac viên TP.HCM, Hoc viên âm nhac 
 nhưng bước đầu việc vận dụng kỹ thuật mang Huê, Trương Đai hoc Văn hoa Nghê thuât Quân 
 tính kinh điển của thế giới và kỹ thuật dân gian đôi, cac Trương cao đăng Văn hoa Nghê thuât 
 Việt Nam vẫn được xem là thành công đầy hứa ơ cac tinh, thanh phô trong cả nước. Ky thuât 
 hẹn. thanh nhac Bel canto vân chiêm ưu thê trong 
 phân lơn cac ca si đang hoat đông trong linh vưc 
 Kết luận ca hat chuyên nghiêp Viêt Nam. Trong xu hướng 
 Không còn nghi ngờ gì nữa, kỹ thuật Bel thị trường âm nhạc hiện nay có nhiều lưa chọn, 
 canto là thành tựu, đỉnh cao kỹ thuật thanh nhạc các phong trào có tuổi đời ngắn, dài khác nhau. 
 của nhân loại. Nó là giá trị trường tồn, là mẫu Dù sao thì kỹ thuật bel canto vẫn có chỗ đứng. 
 mực cho ca hát chuyên nghiệp. Công tac đao tao Nó góp phần nâng cao trình độ thẩm mỹ âm nhạc 
 thanh nhac vơi cac ky thuât bel canto kết hợp cho công chúng. Sứ mệnh ấy thuộc các cơ sở đào 
 với nghệ thuật hát truyền thống Viêt Nam vân tạo thanh nhạc.
 đang phat triên ơ Hoc viên âm nhac Quôc gia 
 TÀI LIỆU THAM KHẢO
 [1] Giáo trình giảng dạy Thanh nhạc - Đại học - Trung học, Thư viện Nhạc viện Hà Nội - 1991.
 [2] Mai Khanh, Sách học Thanh nhạc, NXB Văn hóa, Hà Nội.
 [3] Nguyễn Trung Kiên (2004), Nghệ thuật Opera Viện Âm nhạc, Hà Nội.
 [4] Nguyễn Trung Kiên (2001), Phương pháp sư phạm Thanh nhạc, Viện Âm nhạc, Hà Nội.
 [5] Nguyễn Trung Kiên (2014), Nhưng vân đê sư pham Thanh nhạc, Nxb Âm nhac.
 [6] Nguyễn Trung Kiên (1968), Tìm hiểu và phát triển giọng hát, NXB Vụ Văn hóa quần chúng.
 [7] Hồ Mộ La (2005), Lịch sử nghệ thuật Thanh nhạc phương Tây, NXB Từ điển Bách khoa.
 [8] Lô Thanh (1996), Giáo trình Đại học Thanh nhạc 5 năm, Đại học Nghệ thuật Huế.
 [9] Lô Thanh (1991), Xây dựng và phát triển nghệ thuật Thanh nhạc Việt Nam. 
 [10] Lô Thanh (1998), Thanh nhạc Việt Nam trong giai đoạn 1945-1975, Trường Đại học Nghệ 
 thuật Huế 
 [11] Trương Ngọc Thắng (2001), Công tác đào tạo Thanh nhạc tại Trường đại học Nghệ thuật 
 Huế, Luận văn cao học, Nhạc viện Hà Nội.
 [12] Trương Ngọc Thắng (2007), Ca hát chuyên nghiệp Việt Nam, quá trình hình thành và phát 
 triển, Luận án Tiến sĩ, Nhạc viện Hà Nội. 
50 SỐ 8 - THÁNG 8/2015