Giáo trình Kế toán doanh nghiệp - Phân tích hoạt động kinh doanh

 1 
BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI 
TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TRUNG ƯƠNG I 
GIÁO TRÌNH MÔN HỌC 
PHÂN TÍCH HOẠT ĐỘNG KINH DOANH 
TRÌNH ĐỘ CAO ĐẲNG 
NGHỀ: KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP 
Hà Nội, 2017 
Ban hà nh theo Quyế t đị nh số 1661/QĐ-CĐGTVTTWI ngà y 31/10/2017 của Hiệu 
trưởng Trường Cao đẳng GTVT Trung ương I 
 2 
BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI 
TRƢỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TRUNG ƢƠNG I 
GIÁO TRÌNH 
Môn học: Phân tích hoạt động kinh doanh 
NGHỀ: KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP 
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG 
Hà Nộ i – 2017 
 3 
Mục lục 
Lời nói đầu...4 
Chương 1: Khái quát chung của phân tích hoạt động kinh doanh 
1. Khái niệm, nội dung và ý nghĩa của phân tích hoạt động kinh doanh 5 
2.Các phƣơng pháp phân tích hoạt động kinh doanh..8 
3. Tổ chức và phân loại phân tích kinh doanh...16 
Chương 2: Phân tích môi trường kinh doanh, thị trường và chiến lược kinh doanh 
của doanh nghiệp 
1. Chức năng và vai trò của doanh nghiệp.20 
2. Phân tích môi trƣờng kinh doanh của doanh nghiệp.25 
Chương 3: Phân tích tình hình sử dụng các yếu tố sản xuất của doanh nghiệp 
1. Phân tích tính cân đối của các yếu tố sản xuất...31 
2. Phân tích tính hình sử dụng lao động32 
3. Phân tích tình hình sử dụng TSCĐ40 
4. Phân tích tình hình sử dụng NVL..46 
Chương 4: Phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản xuất sản phẩm 
1. Ý nghĩa, nội dung phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản phẩm49 
2. Đánh giá chung tình hình thực hiện kế hoạch giá thành của toàn bộ sp hàng hoá50 
3. Phân tích chi phí cho 1.000 đồng sản phẩm hàng hoá...54 
4. Phân tích tình hình thực hiện kế hoạch hạ thấp giá thành của sp so sánh đƣợc62 
Chương 5: Phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh 
1. Phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh..65 
2. Phân tích kết quả tiêu thụ sản phẩm hàng hoá...67 
3. Phân tích điểm hoà vốn..69 
Chương 6: Phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp 
1. Mục tiêu, ý nghĩa và công cụ phân tích báo cáo tài chính.74 
2. Đánh giá khái quát tình hình tài chính của doanh nghiệp..75 
3. Phân tích các tỷ số tài chính chủ yếu.77 
Tài liệu tham khảo.80 
 4 
Lời nói đầu 
Phân tích hoạt động kinh doanh là môn học chuyên môn để sinh viên nhận thức và phát 
triển kỹ năng học các môn chuyên môn nghề. Với mục tiêu trang bị cho học viên những 
vấn đề về lý luận về bản chất, nội dung của tăng trƣởng kinh tế và phát triển kinh tế - xã 
hội; nguồn lực và sự phát triển của nó đến nền kinh tế, đồng thời hình thành kỹ năng tính 
toán và đánh giá đƣợc các chỉ tiêu phản ánh sự tăng trƣởng kinh tế và phát triển kinh tế 
xã hội của địa phƣơng, ngành và nền kinh tế, đáp ứng yêu cầu về giáo trình giảng dạy học 
tập và nghiên cứu của sinh viên đồng thời đáp ứng đƣợc chƣơng trình khung của Bộ Lao 
động – Thƣơng binh và xã hội. Giáo trình phân tích hoạt động kinh doanh ngoài bao gồm 
6 chƣơng. 
Chƣơng 1: Khái quát chung của phân tích hoạt động kinh doanh 
Chƣơng 2: Phân tích môi trƣờng kinh doanh, thị trƣờng và chiến lƣợc kinh doanh của 
doanh nghiệp 
Chƣơng 3: Phân tích tình hình sử dụng các yếu tố sản xuất của doanh nghiệp 
Chƣơng 4: Phân tích chi phí sản xuất và giá thành sản xuất sản phẩm 
Chƣơng 5: Phân tích kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh 
Chƣơng 6: Phân tích tình hình tài chính của doanh nghiệp 
 5 
Ch-¬ng 1: Khái quát chung của ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh 
1. Khái niệm, nội dung và ý nghĩa của ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh: 
1.1 Kh¸i niÖm ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh 
“Phân tích, hiểu theo nghĩa chung nhất là sự chia nhỏ sự vật và hiện tƣợng trong 
mối quan hệ hữu cơ giữa các bộ phận cấu thành sự vật, hiện tƣợng đó” 
“Phân tích hoạt động kinh doanh (PTKD) là quá trình nghiên cứu để đánh giá 
toàn bộ quá trình và kết quả của hoạt động kinh doanh; các nguồn tiềm năng cần khai 
thác ở doanh nghiệp (DN), trên cơ sở đó đề ra các phƣơng án và giải pháp để nâng 
cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của DN” 
Trƣớc đây, trong điều kiện sản xuất kinh doanh đơn giản và với quy mô nhỏ, 
yêu cầu thông tin cho nhà quản trị chƣa nhiều và chƣa phức tạp, công việc phân tích 
thƣờng đƣợc tiến hành giản đơn, có thể thấy ngay trong công tác hạch toán. Khi sản 
xuất kinh doanh càng phát triển thì nhu cầu thông tin cho nhà quản trị càng nhiều, đa 
dạng và phức tạp. PTKD hình thành và phát triển nhƣ một môn khoa học độc lập, để 
đáp ứng nhu cầu thông tin cho các nhà quản trị. 
Phân tích nhƣ là một hoạt động thực tiễn, vì nó luôn đi trƣớc quyết định và là cơ 
sở cho việc ra quyết định. PTKD nhƣ là một ngành khoa học, nó nghiên cứu một cách 
có hệ thống toàn bộ hoạt động sản xuất, kinh doanh để từ đó đề xuất những giải pháp 
hữu hiệu cho mỗi DN. 
Nhƣ vậy, PTKD là quá trình nhận biết bản chất và sự tác động của các mặt của 
hoạt động kinh doanh, là quá trình nhận thức và cải tạo hoạt động kinh doanh một 
cách tự giác và có ý thức, phù hợp với điều kiện cụ thể của từng DN và phù hợp với 
yêu cầu của các quy luật kinh tế khách quan nhằm mang lại hiệu quả kinh doanh cao. 
1.2 §èi ... t hµng ®Òu 
cã møc l·i/lç kh¸c nhau vµ tØ träng cña chóng cã ¶nh h-ëng kh«ng nhá ®Õn tæng lîi 
nhuËn cña doanh nghiÖp. Tuy nhiªn viÖc thay ®æi kÕt cÊu mÆt hµng tiªu thô th-êng xuÊt 
ph¸t tõ nh÷ng biÕn ®éng cña nhu cÇu tiªu dïng, tøc lµ do sù biÕn ®éng cña thÞ tr-êng. Do 
vËy xÐt theo quan ®iÓm nµy th× ¶nh h-ëng cña kÕt cÊu mÆt hµng tiªu thô ph¶n ¸nh tÝnh 
chÊt kh¸ch quan, tøc lµ ngoµi ý muèn cña doanh nghiÖp. MÆc dï vËy, nÕu doanh nghiÖp 
s¶n xuÊt, tiªu thô mÆt hµng theo ®Þa chØ (theo hîp ®ång), v× ch¹y theo lîi nhuËn cã thÓ 
doanh nghiÖp kh«ng tu©n thñ hîp ®ång, giao hµng kh«ng ®óng chñng lo¹i, chÊt l-îng, sè 
l-îng yªu cÇu, lµm thay ®æi kÕt cÊu tiªu thô. ViÖc thay ®æi nµy nhÊt thêi cã thÓ ®em l¹i 
lîi Ých cho doanh nghiÖp nh-ng t¸c ®éng rÊt tiªu cùc ®Õn kh¸ch hµng. V× vËy xÐt theo lîi 
Ých l©u dµi th× viÖc thay ®æi kÕt cÊu mét c¸ch chñ quan nãi trªn cña doanh nghiÖp sÏ 
kh«ng mang l¹i lîi Ých cho doanh nghiÖp v× mÊt tÝn nhiÖm ®èi víi kh¸ch hµng. Nghiªn 
cøu ¶nh h-ëng cña nh©n tè kÕt cÊu mÆt hµng gióp cho nhµ qu¶n lý nhËn thøc ®-îc b¶n 
chÊt ¶nh h-ëng cña nh©n tè nµy ®Ó tõ ®ã cã c¸c t¸c ®éng phï hîp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt 
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cô thÓ hä ph¶i n¾m b¾t ®-îc nhu cÇu vµ sù biÕn ®éng cña 
thÞ tr-êng ®Ó kÞp thêi ®iÒu chØnh mÆt hµng s¶n xuÊt kinh doanh sao cho võa ®¸p øng ®-îc 
nhu cÇu thÞ tr-êng võa t¨ng ®-îc lîi Ých cho b¶n th©n doanh nghiÖp. 
- §èi víi nh©n tè gi¸ b¸n s¶n phÈm: Trong ®iÒu kiÖn b×nh th-êng ®èi víi c¸c doanh 
nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh th× gi¸ b¸n s¶n phÈm lµ do doanh nghiÖp tù x¸c ®Þnh trªn c¬ 
së chÊt l-îng s¶n phÈm. NÕu thø h¹ng s¶n phÈm t¨ng, th× gi¸ b¸n b×nh qu©n tõng mÆt 
 68 
hµng t¨ng vµ ng-îc l¹i. Khi gi¸ b¸n s¶n phÈm t¨ng sÏ lµm t¨ng tæng sè lîi nhuËn tiªu thô 
(v× khi ®ã gi¸ thµnh, thuÕ cña s¶n phÈm tiªu thô kh«ng thay ®æi). Do vËy cã thÓ nãi nh©n 
tè nµy ¶nh h-ëng mét c¸ch chñ quan ®Õn tæng lîi nhuËn cña doanh nghiÖp, v× viÖc thay 
®æi thø h¹ng s¶n phÈm mang tÝnh chÊt chñ quan, nã ph¶n ¸nh kÕt qu¶ chñ quan cña doanh 
nghiÖp trong viÖc qu¶n lý s¶n xuÊt nãi chung vµ qu¶n lý chÊt l-îng s¶n phÈm nãi riªng. 
Tõ viÖc ph©n tÝch trªn cã thÓ nhËn thÊy r»ng viÖc c¶i tiÕn, n©ng cao chÊt l-îng mÆt hµng 
lµ biÖn ph¸p c¬ b¶n ®Ó t¨ng doanh lîi cho doanh nghiÖp. Tuy nhiªn còng ph¶i nhËn thøc 
®-îc r»ng ®«i khi viÖc thay ®æi gi¸ b¸n còng chÞu nh÷ng t¸c ®éng kh¸ch quan nh- t¸c 
®éng cña quan hÖ cung cÇu, c¹nh tranh 
- §èi víi nh©n tè gi¸ thµnh toµn bé s¶n phÈm tiªu thô: ¶nh h-ëng cña nh©n tè nµy lµ 
nghÞch chiÒu víi tæng sè lîi nhuËn, gi¸ thµnh t¨ng lîi nhuËn gi¶m, vµ ng-îc l¹i, nh- 
chóng ta ®· biÕt, gi¸ thµnh cao hay thÊp ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý, sö dông 
lao ®éng, vËt t-, tiÒn vèn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, do ®ã nã 
ph¶n ¸nh mÆt chñ quan trong c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp. Tõ mèi quan hÖ nµy dÔ 
dµng ®i ®Õn kÕt luËn r»ng h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó t¨ng doanh lîi 
cho doanh nghiÖp. 
- §èi víi nh©n tè thuÕ ph¶i nép khi tiªu thô s¶n phÈm: ¶nh h-ëng cña nh©n tè nµy còng 
nghÞch chiÒu víi lîi nhuËn vµ nã lµ ¶nh h-ëng cña nh©n tè kh¸ch quan. 
Tõ kÕt qu¶ cña viÖc ph©n tÝch nãi trªn, ta thÊy ®-îc chiÒu h-íng, møc ®é t¸c ®éng 
còng nh- tÝnh chÊt ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè, qua ®ã gióp cho ng-êi lµm c«ng t¸c qu¶n 
lý, ®iÒu hµnh doanh nghiÖp ®Ò ra ®-îc c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ, lo¹i trõ ¶nh 
h-ëng cña c¸c nh©n tè tiªu cùc, ®éng viªn vµ ph¸t huy ®-îc ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè 
tÝch cùc, phÊn ®Êu t¨ng ®-îc doanh lîi cho doanh nghiÖp. 
1.2 Ph©n tÝch t×nh h×nh lîi nhuËn tõ ho¹t ®éng kh¸c 
 69 
3. Ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn: 
3.1 Ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh ®iÓm hoµ vèn: 
 70 
 71 
3.2 Ph©n tÝch ®iÓm hoµ vèn ®Ó quyÕt ®Þnh ph-¬ng ¸n ho¹t ®éng kinh doanh: 
 72 
 73 
 74 
Ch-¬ng 6: Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh của doanh nghiÖp 
1. Mục tiêu, ý nghÜa, nhiÖm vô cña ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp 
1.1 ý nghÜa: 
Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ viÖc nghiªn cøu ®¸nh gi¸ toµn bé thùc tr¹ng tµi 
chÝnh cña doanh nghiÖp, ph¸t hiÖn c¸c nguyªn nh©n t¸c ®éng tíi ®èi t-îng ph©n tÝch vµ ®Ò 
xuÊt c¸c gi¶i ph¸p cã hiÖu qu¶ gióp doanh nghiÖp ngµy cµng n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng 
kinh doanh. 
 Nãi c¸ch kh¸c, ph©n tÝch tµi chÝnh cã thÓ ®-îc hiÓu nh- lµ qu¸ tr×nh kiÓm tra, xem 
xÐt c¸c sè liÖu tµi chÝnh hiÖn hµnh vµ qu¸ khø, nh»m môc ®Ýnh ®¸nh gi¸, dù tÝnh c¸c rñi 
ro, tiÒm n¨ng trong t-¬ng lai phôc vô cho c¸c quyÕt ®Þnh tµi chÝnh vµ ®¸nh gi¸ doanh 
nghiÖp mét c¸ch chÝnh x¸c. 
Tãm l¹i, ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh nhËn thøc vµ c¶i t¹o n¨ng lùc tµi 
chÝnh doanh nghiÖp mét c¸ch tù gi¸c vµ cã ý thøc, phï hîp víi c¸c yªu cÇu cña quy luËt 
kinh tÕ kh¸ch quan nh»m ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ cao h¬n. 
ChÝnh v× vËy ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi c¸c ®èi 
t-îng sö dông th«ng tin tµi chÝnh nh-: 
- §èi víi ng-êi qu¶n lý doanh nghiÖp: Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp gióp hä: 
+ §¸nh gi¸ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p tµi chÝnh 
cña doanh nghiÖp tõ ®ã t¹o ra c¬ së ®-a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý thÝch hîp. 
+ X¸c ®Þnh tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. 
+ X¸c ®Þnh c¸c ®iÓm yÕu cÇn kh¾c phôc, c¶i thiÖn. 
- §èi víi ng-êi ngoµi doanh nghiÖp: Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp gióp hä: 
+ §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thanh to¸n c¸c kho¶n nî cña doanh nghiÖp. 
+ §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lîi vµ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ë 
hiÖn t¹i vµ trong t-¬ng lai. 
1.2 NhiÖm vô 
- Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp 
- Ph©n tÝch møc ®é ®¶m b¶o nguån vèn l-u ®éng cho viÖc dù tr÷ tµi s¶n l-u ®éng thùc tÕ 
t¹i doanh nghiÖp 
- Ph©n tÝch t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp 
- Ph©n tÝch hiÖu qu¶ sö dông vèn cña doanh nghiÖp 
- Ph©n tÝch kh¶ n¨ng sinh lîi cña vèn 
- Ph©n tÝch tèc ®é chu chuyÓn cña vèn l-u ®éng 
 75 
2. Đánh giá kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp 
2.1 §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp 
Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp gióp ®¸nh gi¸ mét c¸ch tæng 
qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh trong kú kinh doanh lµ kh¶ quan hay kh«ng. KÕt qu¶ ph©n tÝch 
nµy sÏ cho phÐp c¸c nhµ qu¶n lý, chñ doanh nghiÖp thÊy râ thùc tr¹ng cña qu¸ tr×nh s¶n 
xuÊt kinh doanh vµ dù ®o¸n ®-îc kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ®ã cã 
nh÷ng biÖn ph¸p h÷u hiÖu ®Ó t¨ng c-êng c«ng t¸c qu¶n lý cña doanh nghiÖp. 
Ph©n tÝch kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp ®-îc tiÕn hµnh nh- sau: 
- So s¸nh gi÷a cuèi kú vµ ®Çu n¨m ë c¸c kho¶n, c¸c môc ë c¶ hai bªn tµi s¶n vµ 
nguån vèn trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. 
- So s¸nh sè tæng céng gi÷a cuèi kú víi ®Çu n¨m trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña 
doanh nghiÖp. 
Tuy nhiªn nÕu chØ dùa vµo sù t¨ng (gi¶m) cña sè tæng céng gi÷a cuèi kú vµ ®Çu n¨m trªn 
b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp th× vÉn ch-a thÓ ®¸nh gi¸ s©u s¾c vµ toµn diÖn t×nh 
h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Bëi vËy, cÇn ph¶i ph©n tÝch c¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c 
kho¶n, c¸c môc trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp. 
2.2 Ph©n tÝch t×nh h×nh thanh to¸n vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp: 
2.2.1 Ph©n tÝch t×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp: 
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lu«n ph¸t sinh viÖc thu, 
chi vµ thanh to¸n vµ chóng cã liªn quan ®Õn c¸c nhãm chØ tiªu vÒ t×nh h×nh c«ng nî nh- 
c¸c kho¶n ph¶i thu vµ t×nh h×nh thu nî, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ kh¶ n¨ng chi tr¶. §©y lµ 
nhãm c¸c chØ tiªu ®-îc sù quan t©m ®Æc biÖt cña c¸c nhµ qu¶n trÞ, chñ së h÷u vµ c¸c nhµ 
cho vay. 
 76 
T×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp thÓ hiÖn t×nh h×nh chÊp hµnh kû luËt tµi chÝnh, kû 
luËt thanh to¸n vµ t«n träng luËt ph¸p (nh- chÕ ®é thu, chi vµ thanh to¸n theo quy ®Þnh 
cña nhµ n-íc). 
§Ó ®¸nh gi¸ chung vÒ t×nh h×nh c«ng nî cña doanh nghiÖp ta cã thÓ sö dông hÖ sè kh¸i 
qu¸t vÒ t×nh h×nh c«ng nî, x¸c ®Þnh nh- sau: 
HÖ sè kh¸i qu¸t = 
HÖ sè nµy gióp x¸c ®Þnh sù t-¬ng quan gi÷a c¸c kho¶n chiÕm dông lÉn nhau tr-íc khi ®i 
vµo ph©n tÝch chi tiÕt. CÇn l-u ý r»ng c«ng nî lµ nh÷ng ph¸t sinh tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh 
kinh doanh vµ v× thÕ vÊn ®Ò quan träng kh«ng ph¶i lµ sè nî hay tØ lÖ nî mµ lµ b¶n chÊt c¸c 
kho¶n nî vµ tuú thuéc vµo ®Æc ®iÓm, chiÕn l-îc kinh doanh cña mçi doanh nghiÖp. ViÖc 
chiÕm dông vèn lÉn nhau trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp lµ 
mét nÐt ®Æc tr-ng trong th-¬ng m¹i. ThËm chÝ cßn ®-îc coi nh- lµ mét s¸ch l-îc kinh 
doanh h÷u hiÖu. Do ®ã vÊn ®Ò thanh to¸n trë nªn ®Æc biÖt quan träng ®èi víi nh÷ng doanh 
nghiÖp bÞ chiÕm dông vèn víi tû lÖ cao so víi vèn kinh doanh. Duy tr× vµ ®iÒu khiÓn c«ng 
nî mét c¸ch cã kÕ ho¹ch vµ tr«i ch¶y còng lµ mét nghÖ thuËt trong kinh doanh. 
C¸c chØ tiªu dïng ®Ó xem xÐt t×nh h×nh cô thÓ gåm: 
a. Ph©n tÝch c¸c kho¶n ph¶i thu: 
§Ó ph©n tÝch c¸c kho¶n ph¶i thu, tr-íc hÕt cÇn so s¸nh tæng sè c¸c kho¶n ph¶i thu cuèi kú 
vµ ®Çu n¨m, kÓ c¶ sè tuyÖt ®èi vµ t-¬ng ®èi nh»m ®¸nh gi¸ chung t×nh h×nh thu håi nî cña 
doanh nghiÖp. Trong ®ã cÇn ph©n tÝch c¸c néi dung: 
- C¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng. 
- C¸c kho¶n øng tr-íc cho ng-êi b¸n. 
- C¸c kho¶n t¹m øng cho c«ng nh©n viªn. 
- C¸c kho¶n ph¶i thu néi bé. 
- Tµi s¶n thiÕu chê xö lý. 
- C¸c kho¶n ph¶i thu kh¸c. 
Ngoµi ra cã thÓ xem xÐt hai chØ tiªu lµ: 
- Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu: §ã lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a doanh thu b¸n chÞu víi sè 
d- b×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i thu cña kh¸ch hµng trong kú. 
Lpt = 
Trong ®ã: DTpt Doanh thu b¸n chÞu trong kú 
 PT: Khoµn ph¶i thu b×nh qu©n trong kú = 
- Kú thu tiÒn b×nh qu©n: Lµ quan hÖ tØ lÖ gi÷a sè d- b×nh qu©n c¸c kho¶n ph¶i thu 
víi doanh thu b¸n chÞu b×nh qu©n 1 ngµy. 
Tæng c¸c kho¶n ph¶i thu 
Tæng c¸c kho¶n ph¶i tr¶ 
DTpt 
PT 
Ph¶i thu ®Çu kú + Ph¶i thu cuèi kú 
2 
PT 
DTptn 
 77 
Ktt = 
Trong ®ã: DTptn lµ doanh thu b¸n chÞu b×nh qu©n mçi ngµy, §-îc tÝnh b»ng c¸ch lÊy 
doanh thu b¸n chÞu trong kú chia cho sè ngµy trong kú (th¸ng tÝnh ch½n 30 ngµy, quý 90 
ngµy vµ n¨m lµ 360 ngµy) 
Vßng quay c¸c kho¶n ph¶i thu nãi lªn kh¶ n¨ng thu håi vèn nhanh hay chËm trong qu¸ 
tr×nh thanh to¸n, nÕu sè ngµy cña vßng quay cµng nhá th× tèc ®é quay cµng nhanh. 
b. Ph©n tÝch c¸c kho¶n ph¶i tr¶: 
§Ó ph©n tÝch c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ta còng so s¸nh tæng sè c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cuèi kú víi 
®Çu n¨m kÓ c¶ sè ttuyÖt ®èi vµ t-¬ng ®èi. Trong ®ã xem xÐt c¸c chØ tiªu sau ®©y: 
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho ng-êi b¸n. 
- C¸c kho¶n ng-êi mua øng tr-íc. 
- C¸c kho¶n nép ng©n s¸ch. 
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c«ng nh©n viªn. 
- C¸c kho¶n nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶. 
- C¸c kho¶n ph¶i tr¶ kh¸c. 
CÇn chó ý ph©n tÝch sù biÕn ®éng cña c¸c kho¶n nî quan träng vµ thêi h¹n cña c¸c kho¶n 
c«ng nî. Trªn c¬ së ®ã x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n lµm khª ®éng c¸c kho¶n c«ng nî vµ 
kiÕn nghÞ c¸c biÖn ph¸p thiÕt thùc nh»m gi¶i quyÕt døt ®iÓm c¸c kho¶n c«ng nî, tiÕn tíi 
lµm chñ vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 
3. Ph©n tÝch tỷ số tài chính chủ yếu 
T×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp chÞu ¶nh h-ëng vµ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn t×nh h×nh 
vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n. §Ó thÊy râ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp hiÖn t¹i vµ t-¬ng 
lai cÇn ®i s©u ph©n tÝch nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. 
3.1 HÖ sè thanh to¸n tæng hîp: 
ThÓ hiÖn kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn thêi cña doanh nghiÖp, lµ tØ lÖ gi÷a tæng tµi s¶n l-u 
®éng so víi tæng sè nî ®Õn h¹n. 
C«ng thøc tÝnh nh- sau: 
 Hht = 
Trong ®ã: Hht lµ hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n tæng hîp 
 TSL§: Tæng sè tµi s¶n l-u ®éng vµ ®Çu t- ng¾n h¹n (tæng sè tiÒn cã kh¶ 
n¨ng dïng ®Ó thanh to¸n) 
 N® lµ tæng sè nî s¾p ®Õn h¹n (sè tiÒn ph¶i thanh to¸n – nhu cÇu thanh to¸n) 
TSL§ 
N® 
 78 
HÖ sè nµy ph¶n ¸nh mèi quan hÖ gi÷a kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ nhu cÇu thanh to¸n. Lµ c¬ 
së ®Ó ®¸nh gi¸ chung kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. 
- NÕu H 1 doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng trang tr¶i hÕt c«ng nî, t×nh h×nh tµi chÝnh lµ 
æn ®Þnh vµ kh¶ quan. 
- NÕu H < 1 doanh nghiÖp kh«ng cã kh¶ n¨ng trang tr¶i hÕt c«ng nî, t×nh h×nh tµi 
chÝnh gÆp khã kh¨n vµ ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp b¾t ®Çu cã dÊu hiÖu 
kh«ng b×nh th-êng. H cµng nhá thùc tr¹ng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cµng xÊu ®i, 
mÊt dÇn kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ thËm chÝ cã nguy c¬ ph¸ s¶n. 
Møc ®é kh«ng cã kh¶ n¨ng thanh to¸n cã thÓ kh¸c nhau, tuú thuéc vµo t×nh h×nh tµi chÝnh 
cña doanh nghiÖp nh-: 
- Doanh nghiÖp kh«ng cã ®ñ vèn b»ng tiÒn ®Ó thanh to¸n ngay cho kh¸ch hµng. 
- C¸c kho¶n tiÒn vay ®· qu¸ h¹n 
- Sè tiÒn nî ng-êi b¸n hµng ®· qu¸ h¹n ngµy cµng t¨ng lªn. 
- C¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch, c¸c kho¶n l-¬ng c«ng nh©n viªn ®· qu¸ h¹n, kh«ng 
thanh to¸n ®-îc. 
Tæng sè nî s¾p ®Õn h¹n lµ toµn bé c¸c kho¶n nî ng¾n h¹n vµ nî dµi h¹n s¾p ®Õn h¹n ®-îc 
trang tr¶i b»ng nh÷ng tµi s¶n l-u ®éng cã thÓ chuyÓn ®æi thµnh tiÒn trong thêi kú phï hîp 
víi h¹n nî ph¶i tr¶ bao gåm c¸c kho¶n vay ng¾n h¹n, c¸c kho¶n nî dµi h¹n ®Õn h¹n tr¶, 
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ ng-êi cung cÊp, thuÕ ch-a nép, c¸c kho¶n ph¶i tr¶ cho c¸n bé c«ng 
nh©n viªn 
3.2 TØ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh: 
ThÓ hiÖn quan hÖ tØ lÖ gi÷a tæng tµi s¶n l-u ®éng trõ ®i gi¸ trÞ hµng tån kho so víi tæng sè 
nî ®Õn h¹n. C«ng thøc tÝnh nh- sau: 
Hnh = 
Tû sè ngµy nãi lªn kh¶ n¨ng sö dông vèn b»ng tiÒn hiÖn cã vµ kh¸c kho¶n ph¶i thu håi cã 
thÓ ®¸p øng nhu cÇu thanh to¸n sè nî ®Õn h¹n cña doanh nghiÖp. 
T¹i thêi ®iÓm ®Çu n¨m vµ cuèi kú, nÕu hÖ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh ®Òu lín h¬n 1, 
ph¶n ¸nh t×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp t-¬ng ®èi kh¶ quan. Ng-îc l¹i nÕu tØ lÖ 
nµy cµng nhá h¬n 1 th× t×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp sÏ cµng gÆp nhiÒu khã 
kh¨n, doanh nghiÖp sÏ cµng gÆp nhiÒu khã kh¨n. 
3.2 TØ sè kh¶ n¨ng thanh to¸n nhanh b»ng tiÒn: 
TSL§ - HTK 
N® 
 79 
ThÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a tæng vèn b»ng tiÒn so víi tæng sè nî ®Õn h¹n. C«ng thøc tÝnh 
nh- sau: 
Hbt = 
NÕu tØ sè nµy lín h¬n 0,5 th× t×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp sÏ rÊt kh¶ quan, nÕu 
nhá h¬n 0,5 th× t×nh h×nh thanh to¸n cña doanh nghiÖp sÏ gÆp nhiÒu khã kh¨n. Tuy nhiªn, 
nÕu tØ lÖ nµy qu¸ cao l¹i lµ ®iÒu kh«ng tèt v× nÕu ®Ó vèn cña doanh nghiÖp tån t¹i d-íi 
h×nh th¸i tiÒn lÖ lín sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ sö dông vèn. 
Vbt 
N® 
 80 
Tài liệu cần tham khảo: 
- Pham Văn Đƣợc, Đặng Kim Cƣơng, Phân tích hoạt động kinh doanh, NXB Thống kê, 
1997 
- PGS. TS. Nghiêm Văn Lợi, 2006, Nguyên lý kế toán, NXB Tài chính 
+ Nguyễn Tấn Bình, 2003, Phân tích hoạt động doanh nghiệp, NXB Đại học quốc gia 
TP. Hồ Chí Minh 
- TS. Vũ Duy Hào, 1998, Giáo trình quản trị doanh nghiệp, ĐHKTQD, NXB Giáo dục 
- Josette Peyrard (Đỗ Văn Thận dịch 1999), Phân tích tài chính doanh nghiêp, NXB 
Thống kê 
- Trƣờng Đại học Nông nghiệp I – Hà Nội, Bài giảng phân tích hoạt động kinh doanh 
- Phan Quang Niệm, Phân tích hoạt động kinh doanh, NXB Thống kê,2002. 
- Trƣờng Cao đẳng Kinh tế kỹ thuật – Hà Nội, Đề cương môn học: Hạch toán và phân 
tích hoạt động kinh doanh. 
TRƯỜNG CAO ĐẲNG GIAO THÔNG VẬN TẢI TRUNG ƯƠNG 
I
 : Thụy An, Ba Vì, Hà Nội : (024) 33.863.050 
 : http:// gtvttw1.edu.vn : info@gtvttw1.edu.vn