Giáo trình Hội họa - Vẽ hình họa khối cơ bản và biến dạng

 UBND TỈNH LÀO CAI 
 TRƯỜNG CAO ĐẲNG LÀO CAI 
 GIÁO TRÌNH NỘI BỘ 
MÔN HỌC: VẼ HÌNH HỌA KHỐI CƠ BẢN VÀ BIẾN DẠNG 
 NGÀNH: HỘI HỌA 
 Lào Cai, năm 2019 
 TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN 
 Tài liệu này thuộc sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được phép 
dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các đào tạo và tham khảo. 
 Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh 
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm. 
 LỜI NÓI ĐẦU 
 Hình họa là môn học cơ bản, có vai trò trong học tập, rèn luyện và sáng tạo 
nghệ thuật. Môn hình họa có nhiệm vụ nghiên cứu về cấu trúc, hình dáng, tỷ lệ, tương 
quan đậm nhạt, sáng tối của con người và cảnh vật tự nhiên, bằng nhiều kỹ thuật vẽ 
khác nhau. Nói một cách khác, đối với hội họa và điêu khắc. Hình họa là cánh cửa 
đầu tiên để người học nghiên cứu và khám phá, luôn có mặt tác động tích cực đến 
các môn học khác của chuyên nghành. Thực tế cho thấy các họa sỹ nổi tiếng trên thế 
giới và trong nước, dù ở thời đại nào cũng có trình độ vẽ hình họa rất tốt. 
Ngày nay, mặc dù công nghệ thông tin đã đạt tới đỉnh cao, hỗ trợ rất nhiều cho học 
tập và sáng tạo của họa sỹ, song việc học tập, nghiên cứu hình họa cơ bản một cách 
nghiêm túc, thấu đáo luôn được các cơ sở đào tạo chuyên ngành Mỹ thuật đề cao và 
chiếm khoảng thời gian khá lớn trong cấu tạo chương trình 
 Giáo trình này được biên soạn từng bài khối cơ bản và khối biến dạng. Chúng 
tôi đã sử dụng tài liệu tham khảo chính là cuốn Hình Họa - Triệu Khắc Lễ chúng tôi 
có đưa vào một số bài hình họa cơ bản. 
 Mong rằng Giáo trình này là tài liệu học tập, giảng dạy sẽ giúp cho các học 
sinh những kiến thức cơ bản Hình họa để học các môn chuyên ngành, sau này có thể 
nghiên cứu sâu hơn trong các lĩnh vực khác của Mỹ thuật. 
 NGƯỜI BIÊN SOẠN 
 Nguyễn Văn Lê 
 MỤC LỤC 
BÀI MỞ ĐẦU: VẼ KHỐI CƠ BẢN ............................................................................................................. 7 
 1. Mục tiêu ................................................................................................................................................. 7 
 II. Nội dung chi tiết .................................................................................................................................. 8 
 1. Khái niệm về hình họa ..................................................................................................................... 8 
 2. Nguồn gốc và sự phát triển của hình họa ....................................................................................... 8 
 3. Vai trò của hình họa đối với học tập và sáng tác mỹ thuật .......................................................... 9 
 4. Ngôn ngữ tạo hình trong nghiên cứu hình họa .............................................................................. 9 
 5. Ảo giác tâm, sinh lý trong hình họa ..............................................................................................10 
 6. Một số thuật ngữ thường dùng trong hình họa ...........................................................................10 
 7. Các chất liệu dùng cho vẽ hình họa ..............................................................................................10 
 8. Khái lược chương trình môn học hình họa tại khoa SP Nghệ Thuật - ĐHSP HN ...................10 
 9. Các bước tiến hành một bài vẽ hình họa ......................................................................................10 
BÀI 1: VẼ KHỐI LẬP PHƯƠNG, KHỐI CHÓP .......................................................................................12 
 I. Mục tiêu ...............................................................................................................................................12 
 II. Nội dung chi tiết ..................................................................................................................................12 
 1. Quan sát nhận xét .............................................................................................................................12 
 2. Bố cục dựng hình: ............................................................................................................................12 
 3. Vẽ tương quan lớn ..........................................................................................................................13 
 4. Vẽ sâu ..............................................................................................................................................13 
 5. Hoàn chỉnh bài vẽ ...........................................................................................................................14 
 6. Tiêu chí cần đạt ..............................................................................................................................14 
BÀI 2: VẼ KHỐI TRỤ, KHỐI CẦU ..........................................................................................................16 
 I. Mục tiêu ............................... ... h vẽ linh hoạt, xử lý các nét bút chì có hiệu quả tốt. Hình khối và bóng thống 
nhất, không ròi rạc và tách rời nhau. 
- Diễn tả được chất đồ vật khác nhau 
- Bài vẽ có tính bao quát chung. 
4. Hình minh họa 
* Câu hỏi, bài tập, nội dung ôn tập và thảo luận 
Chuẩn bị cho bài vẽ biến dạng sau 
 BÀI 4: VẼ ẤM ĐẤT, CỦ SU HÀO, LỌ HOA 
 Kích thước 40x60cm Chất liệu chì 
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức 
 Người học trình bày được cấu tạo của vạn vật trên cơ sở cấu trúc khoa học của 
các khối hình cơ bản. Nâng cao một bước về khả năng diễn tả hình khối, đường nét 
và đậm nhạt của bài vẽ mẫu phức tạp.Thông qua cách thể hiện không gian của mẫu, 
gợi cảm được về chất, về mầu sắc của đối tượng dù chỉ là vẽ đen trắng. 
2. Kỹ năng 
 - Vẽ được bài hình họa các hình khối biến dạng cơ bản trong mối tương quan 
về hình, khối tỷ lệ, đậm nhạt và tạo được không gian của mẫu. 
 - Sử dụng tốt chất liệu chì đen, sử dụng que đo, dây rọi, trong bài vẽ, tỷ lệ, 
diễn tả được tương quan đậm nhạt trên cơ sở toàn bộ. 
3. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm 
 - Thể hiện thái độ nhiệt tình, tự tin, tích cực, say mê trong học tập 
II. Nội dung chi tiết 
1. Quan sát nhận xét 
 Quan sát các mẫu trên đều có dạng cấu tạo của khối hình trụ và khối cầu. Nếu 
ấm đát rất gần với khối hình cầu cơ bản thì củ xu hào cung vậy. Còn lọ hoa cấu tạo 
hình trụ tròn. Tất cả các vật chất nhẵn, thô khác nha, bóng. Ánh sáng chiếu vào ba 
mẫu ở các hướng khác nhau và độ chiếu sáng cũng vậy. 
 Phân tích các mẫu vật thông qua một số đồ vật và quả sẽ thấy có thể dùng trục 
đối xứng chia đôi các hình trụ, hình cầu để xác định vị trí, cấu trúc hình dáng của ấm 
đất, củ xu hào, lọ hoa có cấu trúc khác nhau xong về cơ bản vẫn nằm trong dạng hình 
khối biến dạng. Ngoài ra hình dáng của vật mẫu còn phụ thuộc vào vị trí và góc nhìn 
của người đứng vẽ mà có biến đổi trong không gian. 
2. Bố cục dựng hình: 
 Cần chú ý đến cách sắp xếp bố cục của mẫu trên tờ giấy sao cho hợp lý. Tùy 
theo mẫu bày, góc nhìn khi quan sát mẫu của người vẽ mà có cách sắp xếp dọc hay 
ngang tờ giấy vẽ. Hình vẽ phác trên giấy chiếm khoảng bề mặt vừa đủ; không bị lệch 
trái hoặc lệch phải không thừa trên thiếu dưới hoặc ngược lại. Cần quan tâm đến 
khoảng trống của nền sao cho vừa đủ để còn diễn tả bóng của không gian. 
 Phác khung hình chung, tiến hành đo tỷ lệ chiều rộng và chiều ngang của toàn 
bộ mẫu vẽ để đóng khung hình ( Ở góc độ của hình vẽ hiện tại gần giống hình vuông) 
Đo và xác định tỷ lệ của từng vật mẫu, sau đó nối các điểm với nhau sẽ có một lược 
đồ đơn giản về hình thể của từng mẫu vật. 
3. Vẽ tương quan lớn 
 Kiểm tra các đường trục dọc, các diện và điểm của mẫu đã chính xác chưa. 
Tiến hành phân mảng sáng tối lớn. Phân tích độ đậm nhạt khác nhau của các diện 
sáng tối 
 Chú ý: Các độ sáng tối ngay trong một vật thể cũng không giống nhau 
4. Vẽ sâu 
 Trước tiên đẩy sâu hình vẽ bằng nét, vẫn sử dụng các nét phác theo hình kỷ hà 
nhưng ngắn hơn và gần với hình của mẫu hơn (chú ý đỉnh tiếp giáp giữa các mảng). 
 Quan sát thật kỹ nguồn sáng để vẽ đậm nhạt của nét. Kiểm tra lại bài vẽ, bắt 
đầu tiến hành đánh bóng, tạo khối. Chú ý đến tổng thể ánh sáng, đậm nhạt không xa 
vào chi tiết, cần xác định các mảng khối chính, phụ, độ dày, mỏng của khối, các vị 
trí sáng nhất và tối nhất. Nheo mắt lại khi quan sát mẫu là phương pháp tối ưu nhất 
để dễ dàng nhìn rõ sáng tối trên mẫu trong quá trình đánh bóng. 
 Chú ý các mặt tiếp giáp giữa các khối với nhau, cũng như độ phản quang ánh 
sáng trong vùng tối của mẫu. 
 Tiếp theo đẩy sâu vào chi tiết và gợi tả không gian thật của mẫu. So sánh với 
mẫu thật, nhấn mạnh các độ đậm bằng nét cho sát với thực tế của mẫu. 
5. Hoàn chỉnh bài vẽ 
 Yêu cầu của bài vẽ hình họa là phải tạo được hình nổi trong không gian hai 
chiều. Do đó, ngoài sự chính xác về hình, các tỷ lệ của vật mẫu, việc đánh bóng, 
tạo khối và không gian là rất quan trọng. Kết quả bài vẽ phần lớn phụ thuộc vào 
giai đoạn này nên việc hoàn chỉnh bài vẽ cần thận trọng, tính toán kỹ và phải phù 
hợp với trình độ, khả năng của người vẽ. 
 Ở giai đoạn này cần kết hợp chặt chẽ việc kiểm tra bằng que đo, dây dọi kết 
hợp với mắt nhìn. Kỹ thuật sử dụng nét bút chì và tẩy để tạo đậm nhạt và không 
gian có một vai trò hết sức quan trọng, Cần lưu ý tới mảng đậm nhạt khác nhau. 
Quá trình đánh bóng là quá trình xóa dần đi các ranh giới, các nét phác ban đầu. 
Cần tránh lối diễn tả không gian giả mà phải tôn trọng không gian thực của mẫu. 
Có như vậy bài vẽ mới không khô cứng, máy móc và tạo thành quen mắt, quen tay 
trong hình họa, như thế sẽ hạn chế rất nhiều đến quá trình nghiên cứu sau này. 
6. Tiêu chí cần đạt 
- Bài này là một mẫu biến dạng, có nhiều đặc điểm nên cần vẽ sát mẫu. 
- Có đặc điểm, cấu trúc, tỷ lên và chất liệu của mẫu. 
- Cách vẽ linh hoạt, xử lý các nét bút chì có hiệu quả tốt. Hình khối và bóng thống 
nhất, không ròi rạc và tách rời nhau. 
- Diễn tả được chất đồ vật khác nhau 
- Bài vẽ có tính bao quát chung. 
4. Hình minh họa 
* Câu hỏi, bài tập, nội dung ôn tập và thảo luậ 
 BÀI 5: VẼ NỒI NHÔM, BÁT SỨ, QUẢ XOÀI 
 Kích thước 40cmx60cm Chất liệu chì 
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức 
 Người học trình bày được cấu tạo của vạn vật trên cơ sở cấu trúc khoa học của 
các khối hình cơ bản. Nâng cao một bước về khả năng diễn tả hình khối, đường nét 
và đậm nhạt của bài vẽ mẫu phức tạp.Thông qua cách thể hiện không gian của mẫu, 
gợi cảm được về chất, về mầu sắc của đối tượng dù chỉ là vẽ đen trắng. 
2. Kỹ năng 
 - Vẽ được bài hình họa các hình khối biến dạng cơ bản trong mối tương quan 
về hình, khối tỷ lệ, đậm nhạt và tạo được không gian của mẫu. 
 - Sử dụng tốt chất liệu chì đen, sử dụng que đo, dây rọi, trong bài vẽ, tỷ lệ, 
diễn tả được tương quan đậm nhạt trên cơ sở toàn bộ. 
3. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm 
 - Thể hiện thái độ nhiệt tình, tự tin, tích cực, say mê trong học tập 
II. Nội dung chi tiết 
1. Quan sát nhận xét 
 Quan sát các mẫu trên đều có dạng cấu tạo của khối trụ tròn và khối cầu. Nếu 
nồi nhôm, bát xứ rất gần với khối trụ cơ bản thì quả xoài gần khối cầu.Tất cả các 
vật chất nhẵn, bóng khác nhau. Ánh sáng chiếu vào ba mẫu ở các hướng khác nhau 
và độ chiếu sáng cũng vậy. 
 Phân tích các mẫu vật thông qua một số đồ vật và quả sẽ thấy có thể dùng trục 
đối xứng chia đôi các hình trụ, hình cầu để xác định vị trí, cấu trúc hình dáng của nồi 
nhôm, bát xứ, quả xoài có cấu trúc khác nhau xong về cơ bản vẫn nằm trong dạng 
hình khối biến dạng. Ngoài ra hình dáng của vật mẫu còn phụ thuộc vào vị trí và góc 
nhìn của người đứng vẽ mà có biến đổi trong không gian. 
2. Bố cục dựng hình: 
 Tùy theo mẫu bày, góc nhìn khi quan sát mẫu của người vẽ mà có cách sắp 
xếp dọc hay ngang tờ giấy vẽ. Hình vẽ phác trên giấy chiếm khoảng bề mặt vừa đủ; 
không bị lệch trái hoặc lệch phải không thừa trên thiếu dưới hoặc ngược lại. Cần 
quan tâm đến khoảng trống của nền sao cho vừa đủ để còn diễn tả bóng của không 
gian. 
 Phác khung hình chung, tiến hành đo tỷ lệ chiều rộng và chiều ngang của toàn 
bộ mẫu vẽ để đóng khung hình ( Ở góc độ của hình vẽ hiện tại gần giống hình vuông) 
Đo và xác định tỷ lệ của từng vật mẫu, sau đó nối các điểm với nhau sẽ có một lược 
đồ đơn giản về hình thể của từng mẫu vật. 
3. Vẽ tương quan lớn 
 Kiểm tra các đường trục dọc, các diện và điểm của mẫu đã chính xác chưa. 
Tiến hành phân mảng sáng tối lớn. Phân tích độ đậm nhạt khác nhau của các diện 
sáng tối 
 Chú ý: Các độ sáng tối ngay trong một vật thể cũng không giống nhau 
4. Vẽ sâu 
 Trước tiên đẩy sâu hình vẽ bằng nét, vẫn sử dụng các nét phác theo hình kỷ hà 
nhưng ngắn hơn và gần với hình của mẫu hơn (chú ý đỉnh tiếp giáp giữa các mảng). 
 Quan sát thật kỹ nguồn sáng để vẽ đậm nhạt của nét. Kiểm tra lại bài vẽ, bắt 
đầu tiến hành đánh bóng, tạo khối. Chú ý đến tổng thể ánh sáng, đậm nhạt không xa 
vào chi tiết, cần xác định các mảng khối chính, phụ, độ dày, mỏng của khối, các vị 
trí sáng nhất và tối nhất. Nheo mắt lại khi quan sát mẫu là phương pháp tối ưu nhất 
để dễ dàng nhìn rõ sáng tối trên mẫu trong quá trình đánh bóng. 
 Chú ý các mặt tiếp giáp giữa các khối với nhau, cũng như độ phản quang ánh 
sáng trong vùng tối của mẫu. 
 Tiếp theo đẩy sâu vào chi tiết và gợi tả không gian thật của mẫu. So sánh với 
mẫu thật, nhấn mạnh các độ đậm bằng nét cho sát với thực tế của mẫu. 
5. Hoàn chỉnh bài vẽ 
 Yêu cầu của bài vẽ hình họa là phải tạo được hình nổi trong không gian hai 
chiều. Do đó, ngoài sự chính xác về hình, các tỷ lệ của vật mẫu, việc đánh bóng, 
tạo khối và không gian là rất quan trọng. Kết quả bài vẽ phần lớn phụ thuộc vào 
giai đoạn này nên việc hoàn chỉnh bài vẽ cần thận trọng, tính toán kỹ và phải phù 
hợp với trình độ, khả năng của người vẽ. 
 Ở giai đoạn này cần kết hợp chặt chẽ việc kiểm tra bằng que đo, dây dọi kết 
hợp với mắt nhìn. Kỹ thuật sử dụng nét bút chì và tẩy để tạo đậm nhạt và không 
gian có một vai trò hết sức quan trọng, Cần lưu ý tới mảng đậm nhạt khác nhau. 
Quá trình đánh bóng là quá trình xóa dần đi các ranh giới, các nét phác ban đầu. 
Cần tránh lối diễn tả không gian giả mà phải tôn trọng không gian thực của mẫu. 
Có như vậy bài vẽ mới không khô cứng, máy móc và tạo thành quen mắt, quen tay 
trong hình họa, như thế sẽ hạn chế rất nhiều đến quá trình nghiên cứu sau này. 
6. Tiêu chí cần đạt 
- Bài này là một mẫu biến dạng, có nhiều đặc điểm nên cần vẽ sát mẫu. 
- Có đặc điểm, cấu trúc, tỷ lên và chất liệu của mẫu. 
- Cách vẽ linh hoạt, xử lý các nét bút chì có hiệu quả tốt. Hình khối và bóng thống 
nhất, không ròi rạc và tách rời nhau. 
- Diễn tả được chất đồ vật khác nhau 
- Bài vẽ có tính bao quát chung. 
4. Hình minh họa 
* Câu hỏi, bài tập, nội dung ôn tập và thảo luận 
Chuẩn bị cho bài vẽ biến dạng sau 
 BÀI 6: VẼ PHÍCH NƯỚC, QUẢ ĐU ĐỦ, QUẢ CÀ 
 Kích thước 40cmx60cm Chất liệu chì 
I. Mục tiêu 
1. Kiến thức 
 Người học trình bày được cấu tạo của vạn vật trên cơ sở cấu trúc khoa học của 
các khối hình cơ bản. Nâng cao một bước về khả năng diễn tả hình khối, đường nét 
và đậm nhạt của bài vẽ mẫu phức tạp.Thông qua cách thể hiện không gian của mẫu, 
gợi cảm được về chất, về mầu sắc của đối tượng dù chỉ là vẽ đen trắng. 
2. Kỹ năng 
 - Vẽ được bài hình họa các hình khối biến dạng cơ bản trong mối tương quan 
về hình, khối tỷ lệ, đậm nhạt và tạo được không gian của mẫu. 
 - Sử dụng tốt chất liệu chì đen, sử dụng que đo, dây rọi, trong bài vẽ, tỷ lệ, 
diễn tả được tương quan đậm nhạt trên cơ sở toàn bộ. 
3. Về năng lực tự chủ và trách nhiệm 
 - Thể hiện thái độ nhiệt tình, tự tin, tích cực, say mê trong học tập 
II. Nội dung chi tiết 
1. Quan sát nhận xét 
 Quan sát các mẫu trên đều có dạng cấu tạo của khối trụ tròn và khối cầu. Nếu 
phích nước biến dạng với khối trụ cơ bản thì quả đu đủ, quả cà gần khối cầu.Tất cả 
các vật chất nhẵn, bóng khác nhau. Ánh sáng chiếu vào ba mẫu ở các hướng khác 
nhau và độ chiếu sáng cũng vậy. 
 Phân tích các mẫu vật thông qua một số đồ vật và quả sẽ thấy có thể dùng trục 
đối xứng chia đôi các hình trụ, hình cầu để xác định vị trí, cấu trúc hình dáng của 
phích nước, quả đu đủ, quả cà có cấu trúc khác nhau xong về cơ bản vẫn nằm trong 
dạng hình khối biến dạng. Ngoài ra hình dáng của vật mẫu còn phụ thuộc vào vị trí 
và góc nhìn của người đứng vẽ mà có biến đổi trong không gian. 
2. Bố cục dựng hình: 
 Tùy theo mẫu bày, góc nhìn khi quan sát mẫu của người vẽ mà có cách sắp 
xếp dọc hay ngang tờ giấy vẽ. Hình vẽ phác trên giấy chiếm khoảng bề mặt vừa đủ; 
không bị lệch trái hoặc lệch phải không thừa trên thiếu dưới hoặc ngược lại. Cần 
quan tâm đến khoảng trống của nền sao cho vừa đủ để còn diễn tả bóng của không 
gian. 
 Phác khung hình chung, tiến hành đo tỷ lệ chiều rộng và chiều ngang của toàn 
bộ mẫu vẽ để đóng khung hình ( Ở góc độ của hình vẽ hiện tại gần giống hình vuông) 
Đo và xác định tỷ lệ của từng vật mẫu, sau đó nối các điểm với nhau sẽ có một lược 
đồ đơn giản về hình thể của từng mẫu vật. 
3. Vẽ tương quan lớn 
 Kiểm tra các đường trục dọc, các diện và điểm của mẫu đã chính xác chưa. 
Tiến hành phân mảng sáng tối lớn. Phân tích độ đậm nhạt khác nhau của các diện 
sáng tối 
 Chú ý: Các độ sáng tối ngay trong một vật thể cũng không giống nhau 
4. Vẽ sâu 
 Trước tiên đẩy sâu hình vẽ bằng nét, vẫn sử dụng các nét phác theo hình kỷ hà 
nhưng ngắn hơn và gần với hình của mẫu hơn (chú ý đỉnh tiếp giáp giữa các mảng). 
 Quan sát thật kỹ nguồn sáng để vẽ đậm nhạt của nét. Kiểm tra lại bài vẽ, bắt 
đầu tiến hành đánh bóng, tạo khối. Chú ý đến tổng thể ánh sáng, đậm nhạt không xa 
vào chi tiết, cần xác định các mảng khối chính, phụ, độ dày, mỏng của khối, các vị 
trí sáng nhất và tối nhất. Nheo mắt lại khi quan sát mẫu là phương pháp tối ưu nhất 
để dễ dàng nhìn rõ sáng tối trên mẫu trong quá trình đánh bóng. 
 Chú ý các mặt tiếp giáp giữa các khối với nhau, cũng như độ phản quang ánh 
sáng trong vùng tối của mẫu. 
 Tiếp theo đẩy sâu vào chi tiết và gợi tả không gian thật của mẫu. So sánh với 
mẫu thật, nhấn mạnh các độ đậm bằng nét cho sát với thực tế của mẫu. 
5. Hoàn chỉnh bài vẽ 
 Yêu cầu của bài vẽ hình họa là phải tạo được hình nổi trong không gian hai 
chiều. Do đó, ngoài sự chính xác về hình, các tỷ lệ của vật mẫu, việc đánh bóng, 
tạo khối và không gian là rất quan trọng. Kết quả bài vẽ phần lớn phụ thuộc vào 
giai đoạn này nên việc hoàn chỉnh bài vẽ cần thận trọng, tính toán kỹ và phải phù 
hợp với trình độ, khả năng của người vẽ. 
 Ở giai đoạn này cần kết hợp chặt chẽ việc kiểm tra bằng que đo, dây dọi kết 
hợp với mắt nhìn. Kỹ thuật sử dụng nét bút chì và tẩy để tạo đậm nhạt và không 
gian có một vai trò hết sức quan trọng, Cần lưu ý tới mảng đậm nhạt khác nhau. 
Quá trình đánh bóng là quá trình xóa dần đi các ranh giới, các nét phác ban đầu. 
Cần tránh lối diễn tả không gian giả mà phải tôn trọng không gian thực của mẫu. 
Có như vậy bài vẽ mới không khô cứng, máy móc và tạo thành quen mắt, quen tay 
trong hình họa, như thế sẽ hạn chế rất nhiều đến quá trình nghiên cứu sau này. 
6. Tiêu chí cần đạt 
- Bài này là một mẫu biến dạng, có nhiều đặc điểm nên cần vẽ sát mẫu. 
- Có đặc điểm, cấu trúc, tỷ lên và chất liệu của mẫu. 
- Cách vẽ linh hoạt, xử lý các nét bút chì có hiệu quả tốt. Hình khối và bóng thống 
nhất, không ròi rạc và tách rời nhau. 
- Diễn tả được chất đồ vật khác nhau 
- Bài vẽ có tính bao quát chung. 
4. Hình minh họa 
* Câu hỏi, bài tập, nội dung ôn tập và thảo luận 
Chuẩn bị cho bài vẽ biến dạng sau 
 LIỆU THAM KHẢO 
 Giáo trình đã sử dụng tài liệu và một số hình minh họa của các cuốn sách sau 
 * Tài liệu học tập, 
 [1] Triệu Khắc Lễ, Hình họa 1.2.3 (Dự án đào tạo giáo viên THCS), NXB ĐHSP, 
2006 
*Tài liệu tham khảo 
[1]. Lê Thanh Lộc (biên soạn) - Hình họa căn bản, NXBVHTT, 1999. 
[2]. Nguyễn Ngọc Trân - Cấu trúc hội họa, NXB Mỹ thuật, 2006. 
[3]. Đặng Xuân Cường - Giải phẫu tạo hình , NXB Văn hoá, 1990. 
[4]. Việt Anh - 35 tác phẩm hình hoạ than và chì - NXB mỹ thuật -2004