Cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng: Nghiên cứu điểm tại Lai Châu

TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
 530 
CƠ CHẾ CHI TRẢ DỊCH VỤ MÔI TRƢỜNG RỪNG: 
NGHIÊN CỨU ĐIỂM TẠI LAI CHÂU 
 ThS. Nguyễn Tân Huyền và ThS. Nguyễn Thị Hiền 
Khoa Kinh tế TN&MT – Đại học T i nguyên v Môi trƣờng Hà Nội 
TÓM TẮT 
Quản lý tài nguyên rừng luôn là một vấn đề được quan tâm. Có rất nhiều công cụ 
quản lý rừng, tuy nhiên một công cụ kinh tế đã và đang được thực hiện một cách hiệu quả đó 
là Chi trả dịch vụ môi trường rừng. Đây là công cụ quản lý nhà nước đối với rừng đang được 
đánh giá là có ý nghĩa không chỉ về mặt quản lý, mà còn góp phần quan trọng trong việc cải 
thiện đời sống người dân sống xung quanh khu vực có rừng. 
Chi trả dịch vụ môi trường rừng là một cơ chế tài chính có ý nghĩa lớn trong công tác 
bảo vệ rừng. Trong nghiên cứu sẽ khái quát về cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng và 
phân tích thực trạng chi trả dịch vụ môi trường rừng tại tỉnh Lai Châu – một tỉnh thuộc vùng 
miền núi phía Bắc được đánh giá cao trong công tác chi trả dịch vụ môi trường rừng những 
năm vừa qua. Từ đó đưa ra mốt số gợi ý về giải pháp nhằm nâng cao tính hiệu quả trong việc 
thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng trong đó có sử dụng công nghệ GIS và viễn thám. 
TỪ KHÓA: Dịch vụ môi trường rừng; Chi trả dịch vụ môi trường rừng 
PAYMENT FOR FOREST ENVIRONMENTAL SERVICES: 
A CASE STUDY IN LAI CHAU PROVINCE 
SUMMARY 
Forest resource management is always a matter of concern. There are a number of 
forest management tools, yet an economic tool which has been and is being implemented 
effectively is payment for forest environmental services. It is a tool for state management of 
forests that is considered not only for management but also for improving the livelihoods of 
people living around the forest. Payment for forest environmental services is a significant 
financial mechanism for forest protection. The study will provide an overview of the payment 
mechanism for forest environment services and the analysis of payment status of forest 
environmental services in Lai Chau province - a province in the Northern mountainous 
region, which is highly appreciated in implementing forest environmental services in recent 
years. It then provides some suggestions on how to improve the efficiency of payment for 
forest environmental services, including GIS and remote sensing. 
KEY WORD: Forest environmental services; Payment for forest environmental 
services 
1. MỞ ĐẦU 
Rừng có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển kinh tế và đời sống xã hội của một 
quốc gia. Rừng không chỉ đem lại các giá trị về kinh tế như gỗ, các lâm sản khác ngoài gỗ mà 
còn rất nhiều các giá trị khác như duy trì nguồn nước, bảo vệ nguồn gen, ... Như vậy, dịch vụ 
môi trường rừng (DVMTR) chính là một loại hàng hóa rất đặc biệt, bao gồm cả các giá trị còn 
lại của rừng ngoài gỗ và các lâm sản ngoài gỗ khác. Chi trả DVMTR là một biện pháp về kinh 
tế có ý nghĩa to lớn đối với việc bảo vệ rừng, tăng thu nhập cho người trồng rừng và giảm 
thiểu tổn thất xã hội do ngoại ứng tích cực tạo ra cho xã hội do đã bù đắp được phần lợi ích 
rừng đem lại cho con người nhưng không được người sử dụng thanh toán. 
Chi trả DVMTR đã và đang được thử nghiệm ở nhiều nơi trên thế giới, Việt Nam là 
quốc gia đầu tiên ở Đông Nam Á thực hiện thí điểm chính sách trả DVMTR đối với nguồn 
nước ở cấp quốc gia mà rừng đã đem lại cho con người. Lâm Đồng và Sơn La là hai tỉnh thử 
nghiệm đầu tiên theo quyết định 380/2008/QĐ-TTg ngày 10/04/2008 của Thủ tướng Chính 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
531 
phủ. Sau đó 2 năm Việt Nam chính thức ban hành nghị định 99/2010/NĐ-CP về chi trả trả 
DVMTR tại Việt Nam. Gần đây nhất là nghị định 147/2016/NĐ-CP về sửa đổi bổ sung một 
số điều của Nghị định số 99/2010/NĐ-CP, đặc biệt thay đổi về mức chi trả DVMTR. 
Chính sách chi trả DVMTR tại Việt Nam đã đạt được nhiều thành công nhưng cũng có 
không ít những khó khăn trong quá trình thực hiện. Trước hết, không thể phủ nhận những 
thành công đáng kể của chi trả DVMTR tại Việt Nam, chi trả DVMTR giúp nâng cao nhận 
thức của người dân về việc bảo vệ rừng, tăng thu nhập cho người dân nhờ việc bảo vệ rừng và 
góp phần không nhỏ trong việc bảo vệ môi trường rừng, hạn chế các vụ vi phạm lâm luật từ 
đó giúp cho việc bảo vệ nguồn nước quốc gia phục vụ cho sinh hoạt và sản xuất của chính 
người dân. Ngoài những thành công của việc thực thi chi trả DVMTR, tại Việt Nam còn gặp 
rất nhiều khó khăn và bất lợi trong việc thực thi hoạt động này như: Các hộ dân nhận được số 
tiền là khác nhau dù cung cấp DVMTR là như nhau; hoạt động chi trả DVMTR đa số mới chỉ 
được thực hiện thông qua chính sách và nghị định của nhà nước mà chưa thực sự có một thị 
trường được hình thành giữa người mua và người bán DVMTR mà trong khi đó, mối quan hệ 
giữa người bán và người mua DVMTR là yếu tố then chốt tạo nên sự thành công khi áp dụng 
dịch vụ này. 
 Theo điều 7 của nghị định 99/2010/NĐ-CP về chính sách chi trả DVMTR, ở 
Việt Nam có các loại dịch vụ sau phải t ... lưu trữ và hấp thụ các bon...) thì mới chỉ vài năm trở lại đây chính phủ bắt 
đầu mới quan tâm tới việc phải thanh toán cho các dịch vụ vốn dĩ đã có từ rất lâu đời, mà 
những người sử dụng “miễn phí” các dịch vụ đó cũng rất “vô tư” trong việc không muốn 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
535 
thanh toán. Đó là lý do tại sao chính sách, cơ chế nhà nước phải ban hành để yêu cầu những 
người sử dụng dịch vụ thanh toán cho những người cung cấp loại dịch vụ đặc biệt này. 
 Vậy, đối với DVMTR, thì có vẻ như dịch vụ có trước, người sử dụng và quá trình 
thanh toán lại được hình thành sau đó. 
 Tóm lại, DVMTR và một dịch vụ hàng hóa thông thường khác nhau cơ bản ở ba điểm: 
Thứ nhất, dịch vụ phòng hộ đầu nguồn khác dịch vụ hàng hóa thông thường đó là dịch vụ đã 
cung cấp miễn phí trước đó từ rất lâu, mà thậm chí người sử dụng cũng như người cung cấp 
dịch vụ chưa từng có ý định chi trả/ thu phí dịch vụ này của nhau. Thứ hai, khi cung cấp một 
loại hàng hóa hay dịch vụ cho người sử dụng, hầu hết các dịch vụ sẽ được người sử dụng trả 
tiền trực tiếp cho người cung cấp dịch vụ, nhưng đối với DVMTR nói chung, dịch vụ phòng 
hộ đầu nguồn nói riêng thì việc chi trả lại được tiến hành chủ yếu thông qua một loại quỹ của 
nhà nước – cơ quan ban hành cơ chế chi trả. Thứ ba, một loại hàng hóa dịch vụ trên thị trường 
phải do thị trường quyết định giá bán, tuy nhiên đối với loại dịch vụ đặc biệt này, giá bán lại 
do nhà nước quy định (36 đồng/1kwh điện thương phẩm và 52 đồng/ 1m3 nước thương 
phẩm). 
 Hình 1. Đồ thị biểu thị ngoại ứng tiêu cực 
2.2.2 Một số vấn đề về chi trả DVMTR tại Lai Châu 
 Cũng giống như các địa phương khác trong nước, hình thức chi trả dịch vụ môi trường 
rừng tại tỉnh Lai Châu sử dụng là hình thức chi trả gián tiếp. Với hình thức chi trả trực tiếp về 
cơ bản khi được hỏi các bên sử dụng dịch vụ môi trường rừng đều cho rằng họ không có đủ 
điều kiện để thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng cho các đối tượng cung cấp dịch vụ 
môi trường rừng vì vậy họ phải thông qua hoạt động của Quỹ bảo vệ và phát triển rừng của 
tỉnh để có thể tiến hành chi trả. Kinh phí chi trả tiền DVMTR do các đối tượng phải chi trả 
được nộp vào Quỹ bảo vệ và phát triển rừng (Quỹ Trung ương và Quỹ cấp tỉnh). Quỹ bảo vệ 
và phát triển rừng tỉnh Lai Châu được thành lập ngày 30/7/2009 với chức năng chính là tiếp 
nhận và quản lý các khoản đóng góp bắt buộc, nguồn viện trợ, tài trợ, đóng góp tự nguyện, ủy 
thác của các cá nhân và tổ chức phục vụ công tác bảo vệ môi trường rừng. Quỹ là đơn vị được 
ủy thác, có trách nhiệm thanh toán lại cho các đối tượng được chi trả tiền DVMTR thông qua 
các chủ rừng là tổ chức Nhà nước. Khi nghị định 99/NĐ-CP của chính phủ ra đời thì vai trò 
của Qũy bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu càng quan trọng hơn vì là một trong những 
nhân tố chủ đạo trong chính sách về chi trả DVMTR. 
0 
Lợi ích cá nhân 
biên 
Chi phí xã hội 
biên 
Lợi ích ngoại ứng 
biên 
Q 
P 
Lợi ích xã hội 
biên 
Tổn thất xã hội nếu 
không thanh toán 
dịch vụ MTR 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
 536 
 Quy trình chi trả tiền DVMTR được thể hiện thông qua sơ đồ sau: 
Hình 2. Sơ đồ các đối tƣợng liên quan trong chi trả tiền DVMTR 
Việc tổ chức thực hiện ủy thác chi trả DVMTR được thực hiện như sau: 
Quỹ bảo vệ và phát triển rừng Việt Nam đại diện cho bên cung ứng DVMTR ký 
“hợp đồng” với bên sử dụng DVMTR là các đơn vị vó lưu vực trong phạm vi từ hai tỉnh 
trở lên (Quy định tại điều 3, 5 – Thông tư 62/2012/TTLT – BNNPTNT – BTC), gồm: 
Nhà máy thủy điện Sơn La và nhà máy thủy điện Hòa Bình là đối tượng sử dụng 
DVMTR có lưu vực trong phạm vi 2 tỉnh trở lên, ủy thác chi trả DVMTR cho Quỹ bảo 
vệ và phát triển rừng Việt Nam thông qua hợp đồng ủy thác. 
Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu đại diện cho các bên cung ứng 
DVMTR ký “hợp đồng” với bên sử dụng DVMTR là các đơn vị có lưu vực trong phạm 
vi nội tỉnh (Quy định tại Điều 3,5 – Thông tư 62/2012/TTLT – BNNPTNT – BTC), gồm: 
Nhà máy thủy điện Nậm Lụng, Nhà máy thủy điện Nậm Cát, Nhà máy thủy điện Nậm Mở, 
Nhà máy thủy điện Chu Va 12, Nhà máy thủy điện Huổi Quảng – Bản Chát là các đối tượng 
sử dụng DVMTR có lưu vực nằm trọn trong phạm vi tỉnh Lai Châu ủy thác chi trả 
DVMTR cho Quỹ bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu. 
Các đơn vị chủ rừng là tổ chức nhà nước chi trả tiền công bảo vệ rừng cho các tổ 
chức, hộ gia đình, cộng đồng dân cư thông qua hợp đồng khoán bảo vệ rừng. 
Thực tế triển khai chi trả tiền DVMTR tại Lai Châu, Qũy Bảo vệ và phát triển rừng 
của tỉnh làm đầu mối chi trả. Đối với các chủ rừng là các tổ chức không phải nhà nước. 
Qũy bảo vệ và phát triển rừng kết hợp với phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn các 
huyện tiến hành chi trả cho các tổ chức này. Đối với các chủ rừng là các tổ chức nhà nước 
mà cụ thể là các Ban quản lý rừng phòng hộ của các huyện thì Qũy tiến hành chi trả trực 
tiếp cho các tổ chức này. Đối với các chủ rừng là các hộ gia đình, các cá nhân Qũy kết 
hợp với Ban quản lý rừng phòng hộ; phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn các 
huyện, UBND các xã để tiến hành chi trả đến tận tay những chủ rừng này. 
Qũy 
BV&PTR tỉnh 
Tổ chức 
- Cá nhân 
- Hộ gia đình 
- Doanh nghiệp 
- Hợp tác xã 
Ban QLRPH 
Các nhà máy 
thủy điện 
Qũy 
BV&PTR 
Việt Nam 
Chú thích: - Dòng thu 
 - Dòng chi 
Các hộ nhận khoán 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
537 
* Nghiệm thu thanh toán tiền chi trả dịch vụ m i trường rừng 
Trước khi tiến hành chi trả tiền DVMTR cho các chủ rừng thì phải tiến hành 
nghiệm thu đánh giá về diện tích rừng của các chủ rừng. Trình tự nghiệm thu thanh toán 
chi trả DVMTR của tỉnh Lai Châu được thực hiện đúng theo quy định trong Nghị định 
99/2010 NĐ – CP và theo Thông tư hướng dẫn 20/2012/TT – BNNPTNT. Trong đó hàng 
năm trước khi tiến hành thanh toán Sở NN&PTNT tỉnh tiến hành lập tổ công tác nghiệm 
thu diện tích rừng nằm trong diện chi trả DVMTR dựa trên các báo cáo kết quả thực hiện 
bảo vệ rừng của các đơn vị chủ rừng. Trong đó nghiệm thu 2 nội dung cơ bản là diện tích 
rừng và chất lượng rừng. Thực tế trong quá trình điều tra các cán bộ quản lý về khía cạnh 
nghiệm thu thanh toán thì 100% các đối tượng được hỏi đều đánh giá hoạt động nghiệm 
thu trong thực tế gặp nhiều khó khăn. Mặc dù theo quy định phải nghiệm thu cả về mặt 
diện tích và chất lượng rừng nhưng thực tế họ đều thừa nhận rằng trong quá trình nghiệm 
thu chủ yếu họ chỉ đánh giá xem trong diện tích rừng chi trả mà chủ rừng đã khai báo có 
xẩy ra các tình trạng chặt phá rừng, khai thác, cháy rừng hay chuyển mục đích sử dụng 
rừng hay không và thường chỉ đánh giá một phần diện tích nhỏ của đơn vị chủ rừng (theo 
quy định đối với chủ rừng là tổ chức phải đánh giá 10% diện tích rừng; đối với chủ rừng 
là cá nhân hộ gia đình phải nghiệm thu 100% diện tích). Còn về mặt chất lượng họ cho 
rằng hiện nay rất khó để đánh giá về chất lượng rừng vì chưa có những tiêu chí cụ thể để 
đánh giá. Điều này làm cho những người thực hiện công tác nghiệm thu lúng túng khi tiến 
hành. Bản thân những nhà quản lý khi được hỏi liệu chất lượng rừng có tăng lên sau khi 
thực hiện chính sách chi trả dịch vụ môi trường hay không thì có đến 40% cho rằng họ 
cũng không chắc chắn. 60% còn lại cho rằng chất lượng rừng tăng nhưng mức độ tăng lên 
bao nhiêu thì họ chưa ước lượng được. 
* Đề xuất giải pháp 
Xuất phát từ những vướng mắc tương tự như các địa phương khác trong cả nước, 
việc quản lý hiện trạng rừng, chủ rừng đúng thực tế là công việc vô cùng khó khăn. Trong 
thời đại công nghệ đang “bùng nổ” trên toàn cầu, đặc biệt là cuộc cách mạng công nghiệp 
4.0 đã và đang tạo ra nhiều bước nhảy vọt trong nhiều nhiều lĩnh vực như nông nghiệp, 
thuỷ sản, y dược, chế biến thực phẩm, bảo vệ môi trường, năng lượng tái tạo, hoá học và 
vật liệu. Đặc biệt đối với lĩnh vực quản lý tài nguyên rừng, cuộc cách mạng công nghiệp 
4.0 đã từng bước khẳng định vai trò thông qua việc ứng dụng GIS và viễn thám trong quản 
lý chi trả dịch vụ môi trường rừng. 
Nghiên cứu đề xuất ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám vào công tác rà soát 
hiện trạng rừng, chủ rừng, từ đó Quỹ có hệ thống bản đồ rà soát hiện trạng và chủ rừng 
đầy đủ các thông tin về lô rừng: huyện, xã, chủ rừng, khoảnh, lô, chức năng, nguồn gốc 
hình thành rừng, số chứng minh nhân dân của chủ rừng. Nếu số liệu đầu vào chuẩn, công 
nghệ GIS sẽ là một trong những công cụ vô cùng hữu ích, hiệu quả trong việc phụ vụ công 
tác cập nhật hiện trạng rừng đúng thực tế, giúp công tác chi trả DVMTR được thực hiện 
nhanh gọn, chính xác từ đó tiết kiệm thời gian và tiền bạc cho việc thực thi nhiệm vụ chi 
trả này. 
Hiện tại đã có một số địa phương ứng dụng công nghệ GIS và viễn thám vào việc 
quản lý chi trả DVMTR nhưng chưa nhiều, đây sẽ là một công cụ hữu ích giúp các nhà 
quản lý rừng trong tương lai – một bước ngoặt lớn về công nghệ trong quản lý tài nguyên 
rừng của Việt Nam hiện nay. 
3. KẾT LUẬN 
Lai Châu là một tỉnh có diện tích rừng lớn trong vùng Tây Bắc với diện tích rừng và 
đất rừng chiếm tới gần 40% diện tích đất tự nhiên toàn tỉnh. Tài nguyên rừng tại Lai Châu có 
vai trò rất lớn trong phát triển kinh tế xã hội của tỉnh và đặc biệt quan trọng đến hoạt động sản 
xuất của các nhà máy thủy điện – một trong những ngành sản xuất chủ lực của tỉnh Lai Châu. 
Vì vậy tỉnh luôn chú trọng đến vấn đề về bảo vệ và phát triển rừng. Với tầm quan trọng như 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
 538 
vậy nên khi chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng ra đời Lai Châu là một trong những 
tỉnh đầu tiên áp dụng thực hiện. 
Sau một thời gian triển khai thực hiện chi trả dịch vụ môi trường rừng, tỉnh Lai Châu 
đã đạt được nhiều kết quả tốt. Lai Châu luôn là một trong những tỉnh đứng đầu cả nước về tỷ 
lệ giải ngân chi trả tiền DVMTR với tỷ lệ giải ngân luôn nằm trong khoảng từ 80% - 90%. 
Đơn giá chi trả trung bình cho mỗi ha rừng cũng khá cao trung bình hơn 300.000 đồng/ha. 
Chính vì vậy đời sống của các cá nhân, hộ gia đình làm nghề rừng trên địa bàn đã có sự thay 
đổi đáng kể. Thu nhập của người dân tăng lên và duy trì ổn định, tỷ lệ đói nghèo giảm. Diện 
tích rừng được bảo vệ tăng lên, số vụ vi phạm và số vụ cháy rừng giảm, tỷ lệ che phủ rừng 
tăng lên hàng năm. Tuy nhiên, thực tế hoạt động chi trả dịch vụ môi trường rừng ở tỉnh Lai 
Châu vẫn còn tồn tại một số vấn đề như nguồn thu của tỉnh còn hạn chế mới chỉ tập trung thu 
được ở một số nhà máy thủy điện lớn còn các nhà máy thủy điện công suất nhỏ và các đối 
tượng sử dụng dịch vụ môi trường rừng khác thì vẫn chưa tiến hành thu được; giải ngân trong 
chi phí quản lý vẫn còn rất thấp so với kế hoạch đề ra, cơ chế tính toán tiền chi trả chưa đạt 
được sự công bằng khi sử dụng hệ số chi trả K=1 ở tất cả diện tích rừng Chính những tồn 
tại này phần nào làm giảm hiệu quả mà hoạt động chi trả dịch vụ môi trường rừng đem lại. 
Từ thực tế nghiên cứu về thực trạng chi trả dịch vụ môi trường rừng tại tỉnh Lai Châu 
cho thấy rằng tỉnh cần có những biện pháp thiết thực hơn nữa để có thể nâng cao khả năng chi 
trả dịch vụ môi trường rừng của tỉnh. Phát huy được những tác động tốt của hoạt động này 
đến công tác bảo vệ phát triển môi trường rừng nói riêng và phát triển kinh tế xã hội của tỉnh 
nói chung. 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
[1] Đỗ Tiến Dũng (2011), “Nghiên cứu cơ chế chi trả dịch vụ môi trường rừng tại 
huyện Ba Bể tỉnh Bắc Kạn”, Luận văn thạc sĩ, Trường đại học Thái Nguyên - trường đại học 
Nông Lâm. 
[2] Hoàng Minh Hà, Beria Leimona, Meine van Noordwijk và cộng sự (2008), “Chi 
trả dịch vụ môi trường: Kinh nghiệm và Bài học tại Việt Nam” 
[3] Hoàng Thị Thu Hương (2011), “Chi trả dịch vụ môi trường tại Việt Nam: Nghiên 
cứu điển hình tại xã Chiềng Co, thành phố Sơn La, tỉnh Lạng Sơn”, Luận văn thạc sĩ, Trường 
Đại học Khoa học Tự Nhiên 
[4] Bùi Thị Minh Nguyệt (2014), “Chính sách cho thuê môi trường rừng tại các vườn 
quốc gia ở khu vực phía Bắc Việt Nam – Nghiên cứu tại vườn quốc gia Ba Vì, Tam Đảo, Bến 
En”, Luận án tiến sĩ, Trường Đại học Kinh tế quốc dân. 
[5] Vũ Tấn Phương (2008), Giá trị môi trường và dịch vụ môi trường rừng, Báo cáo 
đề tài cấp bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn. 
[6] Vũ Tấn Phương (2009), Nghiên cứu định giá rừng ở Việt Nam, NXV Khoa học và 
kỹ thuật Hà Nội. 
[7] Nhóm tác giả: Phạm Thu Thủy, Karen Bennett, Vũ Tấn Phương, Jake Brunner, Lê 
Ngọc Dũng, Nguyễn Đình Tiến (2013) Chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam, từ 
chính sách đến thực tiễn. 
 [8] Vũ Thị Thu Hương (2009), Chi trả dịch môi trường – kinh nghiệm thế giới và áp 
dụng tại Việt Nam. 
[9] Phạm Minh Thoa (2011), Thí điểm chi trả dịch vụ môi trường rừng ở Lâm Đồng – 
cơ sở để nghiên cứu cơ chế chi trả cho dịch vụ giảm phát thải khí nhà kính thông qua nỗ lực 
hạn chế mất rừng và suy thoái rừng (REDD+) tại địa phương. Tạp chí khoa học công nghệ. 
[10] Phạm Thu Thủy, Karen Bennett và cộng sự (2013), “Chi trả dịch vụ môi trường 
rừng tại Việt Nam: Từ chính sách đến thực tiễn”, Báo cáo chuyên đề 98 của Tổ chức nghiên 
cứu lâm nghiệp quốc tế (CIFOR). 
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẢI PHÒNG 
539 
[11] PGS.TS. Bảo Huy (2013), Hướng dẫn kỹ thuật đo tính giám sát rừng/ Carbon 
rừng có sự tham gia (PFM/PCM). Tổng cục lâm nghiệp. 
[12] Nguyễn Thị Lệ Thủy, Bùi Thị Hồng Việt (2012), Giáo trình chính sách kinh tế xã 
hội, Đại học Kinh tế Quốc dân, NXB tài chính, Hà Nội. 
[13] Juergen Hess, Tô Thị Thu Hương (2012), Quản lý cộng đồng về tài nguyên rừng 
ở Việt Nam – Chi trả dịch vụ môi trường rừng tại Việt Nam kết nối chủ rừng và người sử 
dụng dịch vụ môi trường rừng. 
[14] Nghị đinh số 99/2010/ NĐ-CP ngày 24 tháng 09 năm 2010 của Chính phủ về 
chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng. 
[15] Ban chỉ đạo về kế hoạch bảo vệ và phát triển rừng và thực hiện chính sách chi trả 
dịch vụ môi trường rừng tỉnh Lai Châu (2013), “Báo cáo sơ kết 3 năm thực hiện chính sách 
chi trả dịch vụ môi trường rừng tỉnh Lai Châu” 
[16] Qũy bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu (2012), Báo cáo tổng kết công tác 
chi trả dịch vụ môi trường rừng năm 2012 
[17] Qũy bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu (2013), Báo cáo tổng kết công tác 
chi trả dịch vụ môi trường rừng năm 2013 
[18] Qũy bảo vệ và phát triển rừng tỉnh Lai Châu (2014), Báo cáo tổng kết công tác 
chi trả dịch vụ môi trường rừng năm 2014 
[19] Uỷ ban nhân dân tỉnh Lai Châu (2013). Thông báo số 50/TT – UBND kết luận 
 [20] Sven Wunder (2005), Payments for environmental services: Some nuts and bolts. 
 [21] Meine van Noordwijk (2011), Principles for Fairness and Efficiency in 
Enhancing Environmental Services in Asia: Payments, Compensation, or Co-Investment? 
World Agroforestry Centre (ICRAF), Jalan Cifor, Situgede, Bogor, Indonesia 
[22] Natasha Landell – Mills (2002), Marketing Forest Environmental Services-Who 
Benefits? International Institute for Environment and Development. 
[23] D. Evan Mercer, David Cooley, Katherine Hamilton (2011), Taking Stock: 
Payments for Forest Ecosystem Services in the United States. Ecosystem Marketplace.