Chiến lược xuất khẩu game của Trung Quốc và tác động đối với Việt Nam

1 
CHIẾN LƯỢC XUẤT KHẨU GAME 
CỦA TRUNG QUỐC VÀ TÁC ĐỘNG 
ĐỐI VỚI VIỆT NAM 
Phạm Thùy Dương
1
Tóm tắt: 
 Trò chơi trực tuyến (game online) là 
một trong ngành công nghiệp mới nổi của Trung Quốc, nhưng nó đã tác động mạnh tới thị 
trường quốc tế thông qua việc nhanh chóng chiếm lĩnh thị trường quốc tế và khu vực. Trong xếp 
hạng 100 quốc gia có ngành công nghiệp game phát triển nhất thế giới hiện nay, Trung Quốc 
đã trở thành thị trường lớn thứ hai thế giới sau Mỹ. Các nhà phát hành game Trung Quốc 
không những rất thành công trong việc mở rộng thị trường của mình ra quốc tế, mà còn đưa 
sản phẩm của mình chiếm lĩnh thị phần lớn ở một số nước, trong đó có Việt Nam. Hiện nay, hơn 
80% thị phần game ở Việt Nam thuộc về các sản phẩm game của Trung Quốc, và game Trung 
Quốc đã trở thành lựa chọn giải trí cho số đông người chơi game Việt. Sự xâm nhập ồ ạt các 
sản phẩm game Trung Quốc vào Việt Nam đã đem lại nhiều cơ hội giải trí cho người dân Việt, 
tạo điều kiện phát triển ngành game Việt, nhưng cũng gây ra không ít tác động tiêu cực. 
Từ khóa: game Trung Quốc, nguyên nhân, tác động, giải pháp 
Abstract 
Though online games has only been an emerging industry in China recently, it has 
drawn a significant influence upon the world market through its quick domination in both 
international and regional one. In the Top 100 highly industrialized countries of the world, 
China has taken the 2
nd
 place, only after the United States. Chinese online games publishers not 
only succeeds in expanding their products and reputation to other parts of the world, but it also 
takes a high proportion in the market share of the target markets, especially Vietnam. 
Nowadays, more than 80% of Vietnam online games market share belongs to Chinese products, 
which become the number one choice for the majority of Vietnamese gamers. The massive 
market penetration of Chinese online games has brought numbers of entertainment 
opportunities for Vietnam, facilitating the advancement of Vietnam online games industry, 
however, this has still imposed some negative effects. 
Key words: Chinese online games, market, causes, consequences 
1 Giảng viên khoa Tiếng Trung Quốc, Trường Đại học Ngoại thương, email: duong0412@yahoo.com 
Mã số: 321 
Ngày nhận: 6/10/2016 
Ngày gửi phản biện lần 1: 31/10/2016 
Ngày gửi phản biện lần 2: 
Ngày hoàn thành biên tập: 23/1/2017 
Ngày duyệt đăng: 23/1/2017 
2 
1. Đặt vấn đề 
Từ một quốc gia chưa có tên trong ngành công nghiệp văn hóa thế giới vào những năm 90 
thế kỷ XX, bước sang thập niên thứ hai của thế kỷ XXI, Trung Quốc đã vươn lên đứng hàng thứ 
5 trong những quốc gia xuất nhập khẩu văn hóa lớn nhất thế giới. Đồng thời, ngành công nghiệp 
không khói này cũng đã đóng góp rất lớn cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Hiện, tỉ lệ đóng 
góp của ngành thương mại xuất khẩu trong nền kinh tế Trung Quốc khoảng 20%, trong đó các 
sản phẩm văn hóa có tỉ lệ đóng góp không nhỏ. Nếu như năm 2010, xuất khẩu công nghiệp văn 
hóa Trung Quốc đạt 11.67 tỷ USD, tăng 12% so với cùng kỳ năm 2009, thì đến năm 2012, xuất 
khẩu công nghiệp văn hóa đạt 25.9 tỷ USD, tăng 38.5% so với cùng kỳ năm 2011. Năm 2013, 
kim ngạch xuất khẩu công nghiệp văn hóa đạt 25,13 tỷ USD, tăng 2,6% so với năm 20062. Năm 
2015, giá trị gia tăng của công nghiệp văn hóa Trung Quốc là 2723,5 tỷ NDT, tăng 11% so với 
cùng kỳ năm 2014, chiếm 3,97% GDP, tăng 0,16% so với năm 20143 . Chính bởi vậy, phát triển 
công nghiệp văn hóa đã trở thành một trong ba chiến lược quan trọng quốc gia của Trung Quốc: 
chiến lược “làm giàu kinh tế”; chiến lược “sáng tạo khoa học kỹ thuật”; chiến lược “phát triển 
sản nghiệp văn hóa”. Cùng với làn sóng mở cửa của toàn nền kinh tế, công nghiệp văn hóa 
Trung Quốc đã bước đầu thể hiện năng lực cạnh tranh quốc tế với các đối thủ mạnh như Mỹ, Nhật 
Bản, Hàn Quốc khi tác động tới các nhà đầu tư nước ngoài và thu hút mạnh nguồn vốn quốc tế đầu 
tư vào thị trường nội địa, đặc biệt thể hiện nổi bật ở lĩnh vực mới game online trong những năm gần 
đây. Chính phủ Trung Quốc hiện đang rất chú trọng đầu tư cho ngành game, với mong muốn 
chuyển đổi từ một Trung Quốc “chế tạo” sang Trung Quốc “sáng tạo”, và qua 10 năm, ngành 
game của Trung Quốc đã có bước đột phá đáng kinh ngạc, “xâm lấn” hầu hết thị trường các 
nước trên thế giới, thậm chí tại số một số nước, game Trung Quốc chiếm thị phần rất lớn và có 
ảnh hưởng nhất định, trong đó có thị trường Việt Nam. 
2. Chiến lược xuất khẩu game của Trung Quốc 
10 năm trước đây, khi làng game Việt bắt đầu hình thành, các game thủ Việt Nam hầu hết 
chỉ quen thuộc với các game có xuất xứ từ Hàn Quốc; ngay cả tại Trung Quốc Đại lục, các sản 
phẩm game xứ Hàn cũng chiếm thị phần lớn. Tuy nhiên, chỉ mấy năm sau, ngành game Trung 
Quốc đã phát triển một cách ngoạn mục, và nhanh chóng trở thành một trong những ngành 
công nghiệp rất được chú trọng của chính phủ Trung Quốc. 
Hình 1 : Tổng doanh thu tiêu thụ thực tế của game online Tru ...  Quốc hoành hành làng game Việt, truy 
cập ngày 30 tháng 8 năm 2016, từ 
trung-quoc-hoanh-hanh-lang-game-viet-27884.html 
10 
phát hành trái phép của doanh nghiệp sản xuất game Trung Quốc tại thị trường Việt Nam đã gây 
ra nhiều khó khăn và thiệt hại đối với công tác quản lý của nhà nước. Bên cạnh đó, sự tiếp tay 
của một số doanh nghiệp trong nước thông qua việc chăm sóc khách hàng, cổng thanh toán trực 
tuyến đã làm cho vấn đề quản lý của Nhà nước ta càng trở nên khó khăn hơn. Vì thế, cho đến 
hiện nay, công tác quản lý của Nhà nước ta đối với thị trường game nói chung và game Trung 
Quốc nói riêng vẫn còn nhiều bất cập. 
3.2 Tác động đến thị trường kinh doanh 
Trước hết, tác động tích cực của game online Trung Quốc đối với thị trường kinh doanh 
nước ta đó là tạo ra nguồn cung dồi dào với giá cả phù hợp. Hiên nay, ngành công nghiệp 
game của Việt Nam còn rất hạn chế, thiếu chính sách đầu tư, thiếu vốn và thiếu cả nhân lực nên 
gần như số lượng game do nước ta tự sản xuất rất ít. Trong khi đó, như đã đề cập ở trên, sản 
phẩm game Trung Quốc rất đa dạng cả về số lượng và nội dung. Chỉ trong năm 2012, Trung 
Quốc đã tung ra 113 sản phẩm game phục vụ cho thị trường trong nước, 110 sản phẩm game 
xuất sang các nước Đông Nam Á, và 62 sản phẩm game đã xâm nhập vào thị trường Việt Nam. 
Đây là con số chính thức nhập khẩu chính ngạch được tổng kết qua báo cáo cụ thể, chưa kể đến 
các sản phẩm game được nhập lậu. Các đầu game Trung Quốc có giá cả thấp, phù hợp với 
người chơi game Việt, nên việc xuất hiện của game Trung Quốc đã khiến thị trường game tại 
Việt Nam ngày càng sôi động. 
Tuy nhiên, hiện nay, các doanh nghiệp Trung Quốc phát hành game không phép ngày một 
nhiều tại Việt Nam đã làm cho môi trường kinh doanh nước ta không lành mạnh. 
Trong khi các doanh nghiệp trong nước phải chịu sự chi phối của nhiều Nghị định, thông tư 
cũng như tuân thủ các quy định về phát hành trò chơi điện tử có phép theo luật pháp Việt Nam 
thì các doanh nghiệp Trung Quốc lại bằng các thủ đoạn khác nhau để phát hành trái phép, thu 
lợi bất chính. Cho đến giữa năm 2015, nước ta chỉ mới có 26 doanh nghiệp được cấp phép kinh 
doanh trò chơi điện tử G1, con số quá ít ỏi so với thực tiễn phát triển không ngừng của thị 
trường game online. Mặc dù được cấp phép kinh doanh, điều đó không có nghĩa toàn bộ sản 
phẩm của những doanh nghiệp này đã có giấy phép phát hành, mà vẫn phải trải qua quy trình 
theo đúng quy định, mới nhất là Thông tư 24 của Bộ Thông tin – Truyền thông. Trong khi đó, 
gần như pháp luật nước ta chưa có quy định liên quan để quản lý, thu thuế đối với các đối tượng 
nước ngoài kinh doanh phát hành game tại nước ta. Do vậy, việc game không phép tràn lan đã 
làm cho môi trường kinh doanh của ngành game trong nước chưa được công bằng và lành mạnh, 
đặc biệt trong bối cảnh doanh nghiệp nước ta còn chủ yếu là doanh nghiệp vừa và nhỏ, sức cạnh 
tranh còn yếu; ngoài ra còn cản trở sự phát triển của các nhà phát hành game Việt kinh doanh 
lành mạnh, gây thiệt hại cho doanh thu của nhà nước. 
3.3 Tác động đến văn hóa – xã hội 
11 
Tác động tích cực: Hiện nay, khi cuộc sống ngày càng nhiều lo toan, áp lực, mọi người luôn 
tìm cho mình một phương thức giải trí để tránh căng thẳng, tìm lại sự cân bằng trong cuộc sống. 
Đó là lý do tại sao ở những nước có nền kinh tế càng phát triển, ngành công nghiệp giải trí cũng 
càng được chú trọng và không ngừng được mở rộng quy mô. Trong thời đại công nghệ thông tin 
như ngày nay, game online đã trở thành ngành chính trong nền công nghiệp giải trí. Khi xâm 
nhập vào thị trường Việt Nam, game Trung Quốc với những ưu điểm riêng đã đáp ứng được 
nhu cầu của đông đảo người chơi game Việt Nam, đem lại cho họ thêm sự lựa chọn giải trí. Việt 
Nam có khoảng hơn 20 triệu người sử dụng internet, 50% số đó có sử dụng dịch vụ game, và trở 
thành thị trường game lớn thứ 4 trên thế giới. Điều đó cho thấy số lượng người chọn game để 
giải trí rất cao. 
Tác động tiêu cực: Trung Quốc hiện đang chú trọng phát triển ngành công nghiệp game 
với mục đích thu được khoản lợi nhuận cao, và hơn thế nữa là quảng bá hình ảnh Trung Quốc ra 
thế giới. Theo Bộ trưởng Bộ TT&TT Nguyễn Bắc Sơn, nhà nước Trung Quốc đã đưa ra yêu cầu 
tất cả các game của Trung Quốc phải sản xuất theo thuần phong mỹ tục của Trung Quốc và để 
tuyên truyền lịch sử của Trung Quốc. Nên, họ khuyến khích game Trung Quốc phát triển ra 
nước ngoài với điều kiện tất cả những game này phải đảm bảo các yếu tố đó, đưa văn hóa của 
Trung Quốc ra nước ngoài17. Thị trường xuất khẩu game lớn nhất của Trung Quốc là Việt Nam. 
Phần lớn người chơi game Việt ở độ tuổi thanh thiếu niên, đây là lứa tuổi còn đang dần phát 
triển cả về tâm sinh lý, nhận thức và định hướng trong cuộc sống. Việc tiếp nhận và chơi các 
game Trung Quốc trong một thời gian dài, vô hình chung sẽ có ảnh hưởng nhất định. Hơn nữa, 
bên cạnh các sản phẩm game phát hành lành mạnh, các game lậu phát hành chui vào Việt Nam 
đều là những sản phẩm chưa được kiểm duyệt nội dung, những đầu game này sẽ gây ra ảnh 
hưởng tiêu cực đối với thế hệ thanh thiếu niên Việt Nam. 
Hiện nay, đa số các game Trung Quốc phát hành tại Việt Nam đều là các game kiếm hiệp, ví 
dụ: Game Thần long huyết kiếm lấy bối cảnh Trung Quốc đầu thế kỷ 20 với nhiều trường phái 
võ hiệp như kiếm, đao, quyền, cước, pháp bảo cùng với các loại vũ khí hiện đại như sung (hỏa 
thương), trảo, trong tháng 7/2016 có sự ra mắt của game Ngự kiếm hồng trần, lấy bối cảnh 
chính ở đời Thịnh Đường Võ Hoàng, đưa người chơi khám phá một thế giới quan rộng lớn, 
phiêu lưu mạo hiểm, giàu tính chiến thuậtCác nhà phát hành game Trung Quốc đã rất dày 
công sáng tạo ra các sản phẩm game để tái hiện lại các chiêu thức nổi tiếng trong các cuốn tiểu 
thuyết kiếm hiệp nổi tiếng của nhà văn Kim Dung, Cổ Long Người chơi game khi chơi sẽ hóa 
thân vào các nhân vật, cùng tham gia phiêu lưu, và chiến đấu với các đối thủ. Đây cũng chính là 
mặt trái của game Trung Quốc, khi người chơi quá đắm chìm trong thế giới ảo, mất cân bằng 
với thế giới thực, ảnh hưởng đến sinh hoạt, học tập và công việc. Hơn thế, rất nhiều sự việc và 
17
Không vì mặt trái mà triệt tiêu phát triển game online (2014), truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2016, từ 
12 
vụ án đau lòng đã xảy ra do game online gây ra, nhiều người gọi đó là tình trạng xuống cấp hay 
suy thoái đạo đức thậm chí băng hoại đạo đức do game online. 
4. Một số giải pháp để hạn chế tác động của game Trung Quốc tại Việt Nam 
Là thị trường game đứng đầu khu vực Đông Nam Á, việc quản lý thị trường game đã trở 
thành bài toán khó đối với các cơ quan có thẩm quyền của Việt Nam hiện nay. Trên thực tế, các 
cơ quan quản lý nhà nước đã nỗ lực tìm mọi biện pháp để kiểm soát và quản lý game online một 
cách hiệu quả, điển hình là việc Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành thông tư 
24/2014/TT-BTTTT quy định chi tiết về hoạt động quản lý, cung cấp và sử dụng dịch vụ trò 
chơi điện tử trên mạng, và được áp dụng vào ngày 12/02/2015. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển 
nhanh và thị trường sôi động như hiện nay, vẫn còn tồn tại một số bất cập cần được tháo gỡ. Bài 
viết xin đưa ra một số giải pháp như sau: 
Thứ nhất, hiện nay, gần như pháp luật nước ta chưa có quy định liên quan để quản lý, thu 
thuế đối với các đối tượng nước ngoài kinh doanh phát hành game tại nước ta. Đây là một kẽ hở 
để các đối tượng nước ngoài có thể kinh doanh game lậu ở Việt Nam và trốn thuế của nhà nước, 
gây ảnh hưởng cho các nhà phát hành game lành mạnh và làm thất thoát doanh thu cho Nhà 
nước; do vậy, việc đưa ra các quy định có liên quan là việc rất cần thiết. 
Thứ hai, cần thành lập cơ quan riêng, chuyên trách về quản lý thị trường game online; hiện 
việc cấp phép và quản lý game chủ yếu do Cục phát thanh, truyền hình và thông tin điện tử 
thuộc Bộ Thông tin và Truyền thông đảm nhận. Tuy nhiên, với tốc độ phát triển nhanh như hiện 
nay của thị trường game, việc quản lý của đơn vị này gặp khó khăn do ngoài mảng game, đơn vị 
còn phụ trách các mảng khác như truyền hình, phát thanh. Điều này dẫn đến một số lỏng lẻo 
trong khâu quản lý, hay việc cấp phép cho các nhà phát hành game bị kéo dài so với quy định. 
Thứ ba, ngoài cách phân loại game online theo lứa tuổi theo thông tư 24/2014/TT-BTTTT, 
cần tiến hành phân loại game online theo các tiêu chí đa dạng và phong phú hơn, như phân theo 
tiêu chí nội dung, theo hình thức thương mại (thu phí item, thu phí giờ chơi), phân loại theo nền 
tảng game xây dựng... Tất cả các phân loại này cần được quy định cụ thể, để hỗ trợ cho việc 
quản lý thời gian chơi của các game thủ. Ngoài ra, dựa vào cách phân loại này để ưu tiên cấp 
phép cho các dòng game ưu tiên, được khuyến khích, qua đó giúp giảm bớt các tác động tiêu 
cực đến từ game online, nhưng cũng rất linh hoạt cho mọi thành phần người chơi. 
Thứ tư, cần đưa ra những chế tài dành cho các nhà phát hành game lậu, làm trái quy định 
của cơ quan chức năng, như theo nghị định quản lý dịch vụ Internet, từ ngày 10/03/2016, Trung 
Quốc cấm tất cả các tựa game, âm nhạc, phim ảnh không có đủ giấy chứng nhận pháp lý tại 
nước này; cùng với đó, tất cả các công ty kinh doanh nước ngoài nếu không đủ giấy tờ pháp lý 
cũng sẽ bị dừng hoạt động. Ngoài ra, để hạn chế tình trạng game lậu xâm nhập vào thị trường 
Việt Nam, cần có quy định về điều chỉnh hoạt động của cổng thanh toán (nơi doanh nghiệp 
13 
nước ngoài thu tiền của người chơi trong nước), kiểm soát được cổng thanh toán sẽ triệt tiêu 
được phần lớn nguồn thu của các doanh nghiệp phát hành game lậu. 
Thứ năm, đưa ra các chính sách khuyến khích ngành công nghiệp game Việt phát triển, như 
hỗ trợ về thuế, rút ngắn thời gian cấp giấy phép cung cấp dịch vụ trò chơi điện tử và quyết định 
phê duyệt nội dung kịch bản trò chơi điện tử. Tích cực đưa được các nội dung lịch sử, văn hóa 
của đất nước vào trong trò chơi, vừa đảm bảo đáp ứng nhu cầu giải trí của người dân,vừa góp 
phần tuyên truyền giáo dục truyền thống lịch sử của dân tộc đến thế hệ trẻ. 
Cuối cùng, để giảm bớt những tác động tiêu cực do game online mang lại cho người chơi, 
cần ban hành quy định buộc các nhà phát hành game cần cài đặt và chạy phần mềm “chống 
nghiện” song song với game, người chơi game bắt buộc phải đăng ký số ID, nếu người chơi 
dưới 18 tuổi chơi quá 3 tiếng/ngày thì số điểm trong game sẽ bị tụt hạng; và các cơ quan chức 
năng cần công bố thường xuyên danh sách các game phù hợp với trẻ vị thành niên nhằm làm 
trong sạch môi trường game online cho thế hệ trẻ. 
5. Kết luận 
Trong những năm gần đây, ngành công nghiệp văn hóa của Trung Quốc có những những 
bước tiến đột phá, do được chính phủ Trung Quốc đặc biệt quan tâm và đầu tư thích đáng nên 
quy mô ngành công nghiệp văn hóa của Trung Quốc không ngừng được mở rộng bao gồm cả 
ngành truyền thống như điện ảnh, xuất bản..., cũng như các ngành công nghiệp văn hóa kiểu 
mới có xu thế phát triển mạnh như game. Chỉ trong khoảng thời gian 10 năm, ngành game của 
Trung Quốc không những đáp ứng đủ nhu cầu trong nước, mà còn xâm lấn thị trường các nước 
lớn như Nhật, Hàn Quốc, Mỹ, và vươn lên trở thành thị trường game lớn thứ hai trên thế giới 
sau Mỹ. Là cửa ngõ của khu vực Đông Nam Á, Việt Nam luôn là điểm đến đầu tiên của ngành 
công nghiệp văn hóa Trung Quốc tại khu vực này. Hiện nay, Việt Nam đã trở thành thị trường 
lớn của ngành công nghiệp game Trung Quốc. Không thể phủ nhận ngành game của Trung 
Quốc đã đem lại nhiều cơ hội việc làm và giải trí cho người Việt Nam, tạo điều kiện cho các 
công ty phát hành game của Việt Nam học hỏi kinh nghiệm. Tuy nhiên, tình hình game lậu đã 
gây thất thoát về kinh tế cho chính phủ Việt Nam, gây khó khăn trong cạnh tranh lành mạnh cho 
các công ty game Việt Nam. Đây cũng là một trong những nhân tố ảnh hưởng đến tình hình an 
ninh, xã hội Việt Nam khi nội dung của các game lậu không được thông qua kiểm duyệt. Do 
vậy, đã đến lúc các cơ quan có thẩm quyền hãy siết chặt công tác quản lý để ngăn chặn các 
game lậu có nội dung không lành mạnh xâm nhập vào Việt Nam. Đồng thời, các nhà phát hành 
game Việt cũng cùng liên kết sáng tạo ra các sản phẩm game Việt, mang đậm thuần phong mỹ 
tục của người Việt và dấu ấn lịch sử Việt Nam, góp phần lành mạnh hóa thị trường game và 
phát triển ngành công nghệ thông tin nước nhà. 
14 
Tài liệu tham khảo: 
1. Bộ Tài chính đã phân bố 4,8 tỷ NDT cho Quỹ phát triển công nghiệp văn hóa năm 2013 
(2013), truy cập ngày 10 tháng 5 năm 2016, từ http:// www.gov.cn/gzdt/ 2013-
11/19/content_2530048. Htm. 
2. Cải cách thể chế văn hóa Trung Quốc đã giành được những thành tựu mang tính lịch sử 
(2013), truy cập ngày 14 tháng 6 năm 2016 , từ 
06/14/c_132453952.htm. 
3. Công nghiệp văn hóa Trung Quốc năm 2015 tăng 11% so với năm trước, chiếm 3,97% GDP 
(2016), truy cập ngày 5 tháng 9 năm 2016, từ 
30/doc-ifxvixsh6951301.shtml. 
4. Cổng thông tin điện tử Bộ Thông tin và Truyền thông 
phe-duyet-noi-dung--kich-ban-theo-Thong-tu-lien-tich-so-60-2006-TTLT-BVHTT-
BBCVT-BCA--dang-phat-hanh--phu-luc-1--va-da-ngung-phat-hanh--phu-luc-2-.html. 
5. Hà Thu (2016), Game chất lượng thấp vẫn ồ ạt tràn về Việt Nam, vì sao?, truy cập ngày 17 
tháng 8 năm 2016, từ 
viet-nam-vi-sao-30108.html. 
6. Hiệp hội ngành game Trung Quốc, công ty số liệu quốc tế (2012), Báo cáo thị trường ngành 
game Trung Quốc ở nước ngoài năm 2012, truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2016, từ 
7. Hiệp hội ngành game Trung Quốc, công ty số liệu quốc tế (2014), Báo cáo thị trường 
ngành game Trung Quốc ở nước ngoài năm 2014, truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2016 , 
từ  
8. Hiệp hội ngành game Trung Quốc, công ty số liệu quốc tế (2015), Báo cáo thị trường 
ngành game Trung Quốc năm 2015, truy cập ngày 10 tháng 11 năm 2016 , từ 
9. Interactive entertainment Sherpa, truy cập ngày 16/11/2015, từ 
10. Không vì mặt trái mà triệt tiêu phát triển game online (2014), truy cập ngày 18 tháng 8 năm 
2016 từ 
trien-game-online.html. 
11. Nguyễn Văn Hy (2013), “Tìm hiểu thêm về công nghiệp sáng tạo và công nghiệp văn hóa”, 
Tạp chí Nghiên cứu văn hóa, số 3, tr.54-59. 
12. Nguyễn Thị Thu Phương (chủ biên), 2013, Sự tr i dậy của sức mạnh mềm Trung Quốc 
2011-2020 và những vấn đề đặt ra cho Việt Nam, Nxb. Từ điển ách khoa, Hà Nội. 
15 
13. Nguyễn Thị Thu Phương (2012), “Văn hóa trong tiến trình trỗi dậy của Trung Quốc”, Tạp 
chí Nghiên cứu Trung Quốc, số 9. 
14. PGS.TS Phạm Hồng Thái (2016), “Sự phát triển của công nghiệp văn hóa ở các nước Đông ắc Á và 
tác động đến Việt Nam”, Đề tài cấp trên Bộ, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ quốc gia. 
15. Thanh Nguyên (2014), Vì sao game Trung Quốc thắng thế , truy cập ngày 15 tháng 8 năm 
2016, từ 
thang-the-.html. 
16. Trương Văn Tịnh, Công nghiệp văn hóa Trung Quốc đang trong thời cơ phát triển (2013), truy 
cập ngày 15 tháng 5 năm 2016, từ 
08/content_10063874.html. 
17. Trần Thị Thủy (2016), “Ngành công nghiệp game online của Trung Quốc, thực trạng và tác 
động”, Tạp chí Nghiên cứu Trung Quốc, số 7.