Cẩm nang an toàn sức khỏe

Cẩm	Nang	An	Toàn	Sức	Khỏe
Nhiều	tác	giả
Chia	sẽ	ebook	:	
Tham	gia	cộng	đồng	chia	sẽ	sách	:	Fanpage	:	https://www.facebook.com/downloadsachfree
Cộng	đồng	Google	:
Table	of	Contents
Chương	1:	Các	bệnh	mắt
Viêm	mí	mắt
Các	bệnh	chảy	nước	mắt
Bệnh	tăng	nhãn	áp
Bệnh	cườm	mắt	(đục	thủy	tinh	thể)
Khi	nào	nên	mổ	mắt?
Đục	thủy	tinh	thể	và	glaucoma
Tăng	nhãn	áp	cấp
Điều	trị	mắt	cận	thị
Điều	chỉnh	lé
Lưu	ý	khi	mang	kính	sát	tròng
Chương	2:	Bệnh	tai	mũi	họng
Điếc	và	giảm	thính	lực
Các	loại	điếc	và	giảm	thính	lực
Lão	thính	là	gì?
Làm	gì	để	có	sức	nghe	tốt?
Điếc	ảnh	hưởng	thế	nào	đến	gia	đình?
Thủng	màng	nhĩ
Viêm	tai	giữa	cấp	trẻ	em
Cấy	ốc	tai	chữa	điếc
Đoán	bệnh	qua	nước	mũi
Chảy	máu	mũi
Viêm	mũi	dị	ứng
Amiđan
Lúc	nào	cần	cắt	amiđan?
Bệnh	cường	giáp
Chương	3:	Bệnh	răng	miệng
Những	thói	quen	làm	trẻ	dễ	bị	hỏng	răng
Làm	sạch	răng
Fluor	-	lợi	và	hại
Bệnh	sâu	răng
Áp	xe	răng
Viêm	nướu	do	cao	răng
Bệnh	nha	chu
Chương	4:	Bệnh	da	và	tóc
Bệnh	ghẻ
Bệnh	giời	leo	(Zona)
Chàm	thể	tạng
Chàm	tiếp	xúc
Sạm	da
Ung	thư	da
Phòng	tránh	và	chữa	trị	rụng	tóc
Rụng	tóc	do	androgen
Cẩn	thận	với	thuốc	nhuộm	tóc
Chương	5:	Các	bệnh	xương	khớp
Thoái	hoá	khớp
Viêm	khớp	dạng	thấp
Thấp	khớp	cấp	tính	(Bệnh	thấp	tim)
Chứng	đau	lưng
Đau	thắt	lưng
Vẹo	cột	sống
Gai	cột	sống
Viêm	cột	sống	dính	khớp
Thoát	vị	đĩa	đệm	cột	sống
Thế	nào	là	thoát	vị	đĩa	đệm?
Vì	sao	thoát	vị	đĩa	đệm?
Chương	6:	Các	bệnh	của	hệ	tuần	hoàn
Đau	tim
Tim	đập	nhanh	-	khó	thở
Rối	loạn	nhịp	tim
Rối	loạn	nhịp	tim	sẽ	gây	ra	hậu	quả	gì?
Xử	lý	khi	bị	rối	loạn	nhịp	tim
Rối	loạn	thần	kinh	tim
Ngất	và	khả	năng	điều	trị	chứng	ngất	tim
Thiếu	máu
Thiếu	máu	do	thiếu	sắt
Ổ	loét	da	do	máu	kém	lưu	thông
Bệnh	suy	giãn	tĩnh	mạch	mạn	tính
Nhiễm	trùng	huyết
Mỡ	trong	máu
Bệnh	cao	huyết	áp
Tăng	huyết	áp	giả	tạo
Biến	chứng	của	bệnh	cao	huyết	áp
Cơn	đau	thắt	ngực	và	nhồi	máu	cơ	tim
Tai	biến	mạch	máu	não
Oxy	cao	áp	với	bệnh	thiếu	máu	cơ	tim	và	thiểu	năng	tuần	hoàn	não
Phương	pháp	rèn	luyện	sau	tai	biến	xuất	huyết	não
Bệnh	huyết	áp	thấp
Huyết	áp	thấp	và	tai	biến	mạch	máu	não
Rượu	và	bệnh	tim
Chương	7:	Bệnh	gan
Gan	nhiễm	mỡ
Nguy	cơ	nhiễm	viêm	gan	siêu	vi	B	và	C
Những	điều	cần	biết	về	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	B
Bệnh	xơ	gan
Bệnh	sán	lá	gan
Chương	8:	Lao	và	các	bệnh	hệ	hô	hấp
Giãn	phế	quản
Hen	phế	quản
Bệnh	suyễn	(hen)
Bệnh	phổi	đa	nang
Bệnh	viêm	phổi	"Legionnaires"
Lao	-	Những	điều	cần	biết
Bệnh	lao	kháng	thuốc
Lao	ngoài	phổi
Tác	hại	của	thuốc	lá
Làm	thế	nào	để	bỏ	thuốc	lá
Ung	thư	phổi
Chương	9:	Các	bệnh	đường	tiết	niệu
Nhiễm	trùng	đường	tiểu
Bệnh	tiểu	ra	máu
Đau	thận
Sỏi	đường	niệu
Dinh	dưỡng	cho	người	bị	sỏi	thận
Suy	thận	và	ghép	thận
Bệnh	tiểu	đường
Theo	dõi	đường	huyết	tại	nhà
Các	biến	chứng	lâu	dài	của	bệnh	tiểu	đường
Bệnh	võng	mạc	tiểu	đường
Chương	10:	Các	bệnh	đường	tiêu	hoá
Bệnh	dịch	tả
Bệnh	lỵ	trực	trùng
Chứng	khó	tiêu,	đầy	bụng
Táo	bón
Trị	táo	bón	bằng	biện	pháp	không	dùng	thuốc
Viêm	đại	tràng	mạn
Chứng	nóng	thượng	vị
Đau	dạ	dày
Bệnh	khớp	kéo	theo	bệnh	dạ	dày
Chảy	máu	đường	tiêu	hoá
Tác	hại	của	giun	móc
Bệnh	giun	đầu	gai
Bệnh	trĩ
Chương	11:	Các	loại	sốt	thông	thường
Phân	biệt	các	loại	sốt
Bệnh	sốt	xuất	huyết
Sốt	xuất	huyết	ở	người	lớn
Chương	12:	Phòng	và	trị	bệnh	ung	thư
Những	đối	tượng	có	nguy	cơ	mắc	bệnh	ung	thư
Ung	thư	khoang	miệng
Ung	thư	đại	trực	tràng
Xơ	nang	vú	có	phải	ung	thư?
Đối	tượng	có	nguy	cơ	mắc	bệnh	ung	thư	vú
Tự	kiểm	tra	để	phát	hiện	sớm	ung	thư	vú
U	xơ	tử	cung
 Nhiều	tác	giả
LTS:	"Cẩm	nang	an	toàn	sức	khỏe	là	tập	hợp	hàng	trăm	bài	báo	chọn	lọc	từ	chuyên	mục	'An
toàn	sức	khỏe'	Báo	Sài	Gòn	giải	phóng.	Nó	mang	đến	cho	bạn	kiến	thức	tổng	thể	trong	việc	giữ
gìn	sức	khỏe	và	phòng	chữa	bệnh.	Sách	do	Nhà	xuất	bản	Phụ	nữ	ấn	hành".
Chương	1:	Các	bệnh	mắt
Viêm	mí	mắt
Là	tình	trạng	viêm	mạn	tính	của	bờ	mi,	thường	do	vi	trùng	gây	ra.	Biểu	hiện	của	viêm	mí
mắt:	chắp,	lẹo,	đỏ	mắt	tái	đi	tái	lại,	khô	mắt	thứ	phát,	kích	thích	mắt	mạn	tính.
Viêm	mí	mắt	có	thể	gây	những	biến	chứng:	nhiễm	trùng	giác	mạc,	lông	mi	mọc	lệch	(lông
xiêu),	quặm	(cụp	mí)	do	sẹo	(sẹo	ở	bờ	mí	mắt	làm	cho	mí	mắt	xoay	vào	trong).	Có	thể	điều	trị
viêm	mí	mắt	bằng	cách	lau	mắt	hằng	ngày,	bôi	thuốc	mỡ	kháng	sinh	tại	chỗ.
Phương	pháp	lau	chùi	mắt:	Đắp	gạc	nóng	trên	mí	mắt	trong	5	phút;	chùi	bờ	mí	bằng	tampon
hoặc	một	khăn	mềm	nhúng	vào	xà	phòng	nhẹ	(như	xà	phòng	trẻ	em	của	Johnson).
Lặp	 lại	đắp	gạc	nóng:	Trong	trường	hợp	viêm	bờ	mí	nặng,	có	thể	cần	phải	chùi	mí	mắt	3
lần/ngày.
Màng	và	mộng	thịt	ở	mắt
Màng	che	ở	mắt	(từ	dân	gian	thường	dùng)	thực	chất	là	sẹo	của	giác	mạc	-	phần	tương	ứng
với	lòng	đen.	Bình	thường,	giác	mạc	phải	trong	suốt	thì	mắt	mới	nhìn	thấy	rõ.
Giác	mạc	trong	suốt	nhờ	được	cấu	tạo	bởi	các	tế	báo	đặc	biệt.	Khi	giác	mạc	bị	viêm	loét	phá
hỏng	tạo	thành	sẹo,	các	tế	bào	trong	suốt	được	các	tế	bào	sợi	(không	trong	suốt)	thay	thế.	Sẹo
đục	giác	mạc	to	hay	nhỏ,	dày	hay	mỏng	là	do	viêm	loét	nhiều	hay	ít.	Thị	lực	của	mắt	sụt	nhiều
hay	ít	là	tùy	thuộc	sẹo	đục	dày	hay	mỏng,	nằm	ở ... .
Bệnh	có	nguy	hiểm	không?
Nếu	chỉ	xét	trên	tình	trạng	nhiễm	mỡ	của	gan	thì	hiếm	khi	nó	là	yếu	tố	đe	doạ	tính	mạng	vì	ít
khi	sự	nhiễm	mỡ	của	gan	làm	suy	giảm	chức	năng	gan	một	cách	trầm	trọng	và	cấp	tính.	Tuy
nhiên,	nếu	xét	trên	cách	nhìn	nhiễm	mỡ	ở	gan	là	một	phần	trong	tình	trạng	dư	thừa	chất	béo
trên	cơ	thể	thì	sự	dư	thừa	chất	béo	này	có	thể	dẫn	đến	những	bệnh	lý	khá	nguy	hiểm	như	cao
huyết	áp,	nhồi	máu	cơ	tim,	tai	biến	mạch	máu	não...
Một	nghiên	cứu	mới	đây	cho	biết	gan	nhiễm	mỡ	thường	đi	kèm	với	rối	loạn	lipid	(chất	mỡ)
và	rối	loạn	men	gan.	Các	men	này	thường	nằm	trong	tế	bào	gan	và	chỉ	phóng	thích	vào	máu	khi
tế	bào	gan	bị	vỡ	nên	người	ta	hay	làm	xét	nghiệm	các	men	gan	để	thăm	dò	tình	trạng	các	tế
bào	gan.
Cần	lưu	ý	rằng	không	phải	tất	cả	những	người	có	gan	nhiễm	mỡ	đều	rối	loạn	lipid	trong	máu;
khoảng	10%	bệnh	nhân	không	có	rối	 loạn	lipid	máu	và	khoảng	20%	không	có	rối	 loạn	men
gan.	Tuy	nhiên,	người	bị	gan	nhiễm	mỡ	cũng	có	ít	nhất	một	rối	loạn	nào	đó,	nếu	không	có	rối
loạn	lipid	thì	cũng	có	rối	loạn	men	gan.
Điều	trị
Hiện	nay	y	học	chưa	điều	trị	được	bệnh	gan	nhiễm	mỡ	vì	nếu	có	một	loại	thuốc	nào	lấy	mỡ	ở
trong	gan	thì	nó	cũng	có	thể	lấy	mỡ	ở	bất	kỳ	chỗ	khác	và	đó	thực	sự	là	một	dược	phẩm	kỳ	diệu
mà	người	ta	đang	mong	ước.	Nếu	người	bệnh	bị	tăng	lipid	máu,	bác	sĩ	có	thể	cho	dùng	thuốc
làm	hạ	lipid	máu,	qua	đó	hy	vọng	làm	giảm	dần	lượng	mỡ	ở	gan	và	bảo	tồn	các	chức	năng	của
gan.
Phòng	ngừa:
-	Tránh	ăn	nhiều	chất	béo	và	chất	đường	bột.
-	Không	uống	rượu	nhiều.
-	Thường	xuyên	tập	thể	dục	thể	thao	hoặc	dưỡng	sinh.
BS	Trần	Sơn	Vương	(Trung	tâm	Đào	tạo	và	Bồi	dưỡng	cán	bộ	y	tế	TP	HCM)
Viêm	gan	siêu	vi
Viêm	gan	siêu	vi	là	những	bệnh	nhiễm	trùng	làm	tổn	thương	gan	do	nhiều	loại	siêu	vi	khác
nhau	gây	ra.	Có	5	loại	siêu	vi	gây	viêm	gan	thường	gặp	là:	A,	B,	C,	D,	và	E.	Đường	lây	của	các
bệnh	viêm	gan	siêu	vi	không	giống	nhau:
-	Viêm	gan	siêu	vi	A	và	E	lây	qua	nguồn	nước	bẩn,	ô	nhiễm	phân,	rác	và	cách	ăn	uống	không
hợp	vệ	sinh.
-	Viêm	gan	siêu	vi	A,	C	và	D	lây	qua	đường	máu,	truyền	máu,	dùng	chung	dụng	cụ	tiêm	chích,
rạch	da,	dính	máu,	dịch	tiết	người	bệnh.	Quan	hệ	tình	dục,	mẹ	truyền	sang	con	khi	mang	thai.
Biểu	hiện	của	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	khác	nhau	tùy	theo	từng	loại	siêu	vi:
-	Nhiễm	siêu	vi	A:	Người	bệnh	có	biểu	hiện	viêm	gan	cấp	như	sốt,	mệt	mỏi,	vàng	da	nhưng
thường	nhẹ,	hồi	phục	hoàn	toàn.	Viêm	gan	A	không	gây	viêm	gan	mạn,	xơ	gan,	ung	thư	gan.
-	Nhiễm	siêu	vi	E:	Biểu	hiện	cũng	giống	như	siêu	vi	A	nhưng	mức	độ	viêm	gan	có	thể	nặng
hơn,	nhất	là	ở	phụ	nữ	mang	thai,	viêm	gan	E	không	gây	viêm	gan	mạn,	xơ	gan,	ung	thư	gan.
-	Nhiễm	siêu	vi	B:	Chỉ	có	một	số	người	biểu	hiện	viêm	gan	cấp	như	viêm	gan	A	và	E	còn	đa	số
khỏe	mạnh,	không	có	triệu	chứng	nên	thường	phát	hiện	bệnh	là	do	tình	cờ	thử	máu,	khám	sức
khỏe,	hiến	máu...	Nhưng	90%	người	bệnh	sẽ	phục	hồi	hoàn	toàn	và	chỉ	có	10%	là	bệnh	có	thể
kéo	dài	thành	viêm	gan	mãn,	gây	xơ	gan,	ung	thư	gan	sau	này.
-	Nhiễm	siêu	vi	C:	Diễn	biến	bệnh	giống	như	viêm	gan	B	nhưng	nguy	cơ	viêm	gan	mãn,	xơ
gan	cao	hơn.
-	Riêng	đối	với	siêu	vi	D:	Chỉ	gây	bệnh	cho	người	đã	nhiễm	siêu	vi	B	và	khi	đó	bệnh	cũng
thường	nặng,	với	biến	chứng	xơ	gan	cao	hơn.
Do	có	nhiều	loại	viêm	gan	khác	nhau	và	biểu	hiện	rất	đa	dạng	nên	chỉ	có	thử	máu	mới	định
bệnh	chắc	chắn.	Khi	thử	máu,	có	thể	phải	làm	nhiều	loại	xét	nghiệm	khác	nhau,	nên	khi	nghi
ngờ	nhiễm	bệnh,	bạn	nên	đi	khám	tại	cơ	sở	y	tế	có	chuyên	khoa	bệnh	nhiễm	hoặc	tiêu	hoá	-
gan	mật	để	được	hướng	dẫn	cụ	thể.
Cần	làm	gì	khi	mắc	bệnh	viêm	gan	siêu	vi?
Bạn	cần	bình	tĩnh	bởi	đa	số	trường	hợp	viêm	gan	siêu	vi	đều	có	thể	bình	phục	hoàn	toàn	nếu
tuân	theo	sự	hướng	dẫn	của	thầy	thuốc	chuyên	khoa.	Đừng	tự	ý	điều	trị	theo	lời	mách	bảo	của
những	người	không	chuyên	môn,	bởi	vì	đến	nay	vẫn	chưa	có	loại	thuốc	nào	diệt	được	các	loại
siêu	vi	gây	viêm	gan.	Nếu	đang	bị	viêm	gan,	biện	pháp	chủ	yếu	để	bệnh	mau	khỏi	là	nghỉ	ngơi
hoàn	toàn,	ăn	thức	ăn	dễ	tiêu,	rau	tươi,	trái	cây	nhằm	nâng	cao	sức	đề	kháng	cho	cơ	thể,	giúp
đẩy	lùi	bệnh.	Thầy	thuốc	có	thể	cho	bạn	dùng	thêm	vài	loại	thuốc	có	tính	cách	hỗ	trợ	làm	giảm
các	triệu	chứng.
Còn	nếu	là	người	nhiễm	siêu	vi	B,	C	hoặc	D	không	triệu	chứng	thì	không	cần	thiết	điều	trị	gì
cả,	vẫn	ăn	uống,	sinh	hoạt,	lao	động	bình	thường	nhưng	cần	phòng	tránh	lây	lan	cho	mọi	người.
Cần	quan	tâm	giữ	gìn	sức	khỏe	hơn,	tránh	nhiễm	thêm	các	bệnh	khác	và	tránh	dùng	ma	tuý,
thuốc	lá,	rượu	làm	tổn	hại	sức	khỏe.	Nhiều	người	giữ	gìn	sức	khỏe	tốt	sau	một	thời	gian	đã
hoàn	toàn	khỏi	bệnh,	xét	nghiệm	cho	thấy	đã	sạch	hết	mầm	bệnh.
Cần	làm	gì	để	phòng	bệnh	viêm	gan	siêu	vi?
1.	Phòng	tránh	các	đường	lây	lan.
-	Phòng	tránh	viêm	gan	siêu	vi	A	và	E	bằng	cách:	Giữ	vệ	sinh	ăn	uống.	Ăn	sạch,	uống	nước
nấu	sôi	để	nguội,	rửa	tay	trước	khi	ăn.
-	Phòng	tránh	B,	C	và	D	bằng	cách:	Truyền	máu	có	kiểm	tra	viêm	gan	siêu	vi,	vệ	sinh	vô	trùng
các	dụng	cụ	y	 tế,	săn	sóc	sức	khỏe,	dùng	riêng	vật	dụng	có	 thể	dây	dính	máu	như	kim,	ống
chích,	dao	cạo,	kìm	cắt	móng	tay...	Truyền	máu	có	kiểm	tra	siêu	vi	giêm	gan,	sống	lành	mạnh,
chung	thủy	vợ	chồng,	sử	dụng	bao	cao	su	đúng	cách.	Phụ	nữ	mang	thai	nên	đi	khám	thai	để
phát	hiện	sớm	viêm	gan	siêu	vi	nhằm	có	biện	pháp	phòng	bệnh	thích	hợp	cho	trẻ.
2.	Chích	ngừa
Cần	lưu	ý	hiện	nay	chỉ	có	vắcxin	phòng	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	B	(D)	và	gần	đây	là	viêm	gan
siêu	vi	A	nên	chích	ngừa	không	phòng	được	các	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	C	và	E.
Đối	với	trẻ	em	dưới	1	tuổi,	chích	ngừa	viêm	gan	siêu	vi	B	đã	được	đưa	vào	chương	trình
tiêm	chủng	mở	rộng	để	trẻ	được	chích	miễn	phí	ở	các	cơ	sở	y	tế.
Nguy	cơ	nhiễm	viêm	gan	siêu	vi	B	và	C
Sự	lây	truyền	của	2	loại	siêu	vi	này	có	chung	đặc	điểm	là	cùng	lây	qua	3	con	đường	chích:
quan	hệ	tình	dục,	qua	đường	máu	và	lây	từ	mẹ	sang	con	(trong	thời	kỳ	mang	thai).
Một	số	nhóm	người	sau	đây	có	nguy	cơ	bị	nhiễm	virus	viêm	gan	siêu	vi	B	(Hepatitis	B	virus	-
HBV)	và	virus	viêm	gan	siêu	vi	C	(Hepatitis	C	Virus	-	HCV)	hơn	cả:
-	Có	quan	hệ	tình	dục	bừa	bãi,	thường	quan	hệ	với	gái	mãi	dâm,	đồng	tính	luyến	ái	(quan	hệ
tình	dục	với	người	đồng	giới	đặc	biệt	là	nam	giới),	có	chồng	bị	nhiễm	hoặc	ngược	lại.
-	Tiêm	chích	xì-ke,	dùng	chung	bơm	tiêm.
-	Bệnh	nhân	thường	phải	sử	dụng	máu	qua	truyền	máu	và	dùng	các	sản	phẩm	của	máu	cũng
như	truyền	dịch.
-	Xăm	mình,	xỏ	lỗ	tai,	xăm	môi,	xăm	lông	mày,	hoặc	những	bệnh	nhân	điều	trị	bằng	châm
cứu.
-	Trẻ	sơ	sinh	có	mẹ	mang	mầm	bệnh	HBV,	HBC.
-	Một	số	nhân	viên	y	tế	tiếp	xúc	với	bệnh	phảm	từ	máu.
-	Thân	nhân,	của	người	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	B	và	C.
-	Những	bệnh	nhân	đang	được	điều	trị	có	liên	quan	đến	phẫu	thuật	như	mổ	xẻ,	chạy	thận
nhân	tạo.
Những	điều	cần	biết	về	bệnh	viêm	gan	siêu	vi	B
Bệnh	viêm	gan	siêu	vi	B	biểu	hiện	dưới	nhiều	hình	thức.	Đối	với	một	người	có	sức	khỏe	bình
thường,	việc	mang	virus	kéo	dài	trên	6	tháng	vẫn	không	có	triệu	chứng	gì	về	lâm	sàng	cũng
như	về	xét	nghiệm.	Đây	chính	là	nguồn	lây	lan	cho	cộng	đồng.	Với	những	người	bị	bệnh	viêm
gan	siêu	vi	B	cấp	tính,	bệnh	diễn	tiến	qua	4	giai	đoạn:
-	Giai	đoạn	ủ	bệnh:	Không	có	triệu	chứng	rõ	rệt,	kéo	dài	30-180	ngày,	trung	bình	khoảng	70
ngày.
-	Giai	đoạn	khởi	phát:	Kéo	dài	3-10	ngày	với	các	triệu	chứng	mệt	mỏi,	uể	oải,	nôn	ói,	chán	ăn,
đau	lâm	râm	vùng	hạ	sườn	phải,	sốt,	đau	khớp.
-	Giai	đoạn	toàn	phát:	Vàng	da,	vàng	mắt,	nước	tiểu	vàng,	kéo	dài	2-8	tuần.
-	Giai	đoạn	phục	hồi:	Các	triệu	chứng	giảm	dần.
Trong	viêm	gan	siêu	bi	B	thể	cấp	tính,	90%	bệnh	nhân	khỏi	bệnh	hoàn	toàn.	Đặc	biệt	bệnh
nhân	càng	nhỏ	tuổi,	tỷ	lệ	chuyển	sang	dạng	mãn	tính	càng	cao.
Viêm	gan	siêu	vi	B	mãn	có	2	dạng:	thể	tồn	tại	và	thể	tấn	công.	Ở	thể	tồn	tại,	bệnh	nhân	không
có	triệu	chứng	gì	rõ	rệt.	Xét	nghiệm	máu	có	men	gan	tăng	vừa.	Ở	thể	tấn	công,	bệnh	nhân	hay
bị	mệt	mỏi,	chán	ăn,	đau	cơ,	đau	khớp.	Xét	nghiệm	máu	có	men	tăng	cao.	Biến	chứng	của	viêm
gan	siêu	vi	B	mãn	tính	cần	lưu	ý	là	xơ	gan	và	ung	thư	gan.
Hiện	nay,	viêm	gan	siêu	vi	B	chưa	có	thuốc	điều	trị	đặc	hiệu,	chỉ	có	thuốc	ngừa.	Do	đó,	nên
chủng	ngừa	viêm	gan	siêu	vi	B	cho	những	người	chưa	nhiễm	virus	theo	lịch.	Đối	với	bệnh	nhân
bị	nhiễm	viêm	gan	siêu	vi	B	cấp	cần	được	nghỉ	ngơi	tốt,	chế	độ	dinh	dưỡng	thích	hợp	và	ăn
nhiều	đạm.	Hạn	chế	mỡ,	theo	dõi	phát	hiện	biến	chứng	kịp	thời.
Người	có	sức	khỏe	bình	thường	mang	virus	cần	được	giáo	dục,	phổ	biến	kiến	thức	để	tránh
lây	lan	cho	người	khác,	theo	dõi	phát	hiện	men	gan	theo	định	kỳ.	Hiện	nay,	những	bệnh	nhân
viêm	gan	mãn	có	thể	được	chỉ	định	điều	trị	với	Interferons	(Intron	A)	nhằm	mục	đích	giảm	lây
nhiễm,	ngăn	chặn	sự	nhân	đôi	của	virus,	cải	thiện	triệu	chứng	do	siêu	vi	gây	ra,	ngăn	ngừa	sự
tiến	triển	đến	những	biến	chứng	không	phục	hồi	được	như	xơ	gan,	ung	thư	gan.	Tuy	nhiên,	việc
điều	trị	này	phải	được	chỉ	định	và	theo	dõi	bởi	các	bác	sĩ	chuyên	khoa.
Bệnh	xơ	gan
Xơ	gan	là	hệ	quả	diễn	biến	chậm	của	nhiều	bệnh	gan	khác	nhau	về	nguyên	nhân,	trong	đó
đứng	đầu	là	rượu,	kế	tiếp	là	siêu	vi	(B,	C,	A)	thứ	ba	là	dùng	thuốc	không	thận	trọng,	không	hợp
lý.	Ngoài	ra,	vệ	sinh	thực	phẩm,	thói	quen	ăn	uống,	phương	thức	điều	trị,	sinh	hoạt	xã	hội...
cũng	là	những	yếu	tố	gây	bệnh	có	thể	dẫn	tới	biến	chứng	xơ	gan	và	cổ	trướng.
Cách	nhận	biết	xơ	gan	cổ	trướng
Bác	sĩ	sẽ	chẩn	đoán	bệnh	dựa	vào	các	dấu	chứng	đặc	trưng	của	bệnh	(vết	hồng	ban	ở	mu	bàn
chân	tay,	đám	mạch	máu	chân	nhện,	to	vú,	dịch	hoàn	teo)	và	các	triệu	chứng	như	lách	to,	cổ
trường,	phình	tĩnh	mạch	thực	quản,	ói	máu,	thành	bụng	có	nhiều	mạch	máu	lớn,	giống	như	đầu
con	sứa.	Lúc	đầu	ở	vùng	hạ	sườn	phải,	bờ	trái	của	gan	to	quá	mũi	xương	ức,	sau	đó	teo	nhỏ	lại,
ở	giai	đoạn	kế	tiếp	sờ	bờ	gan	thấy	lổn	nhổn	như	đầu	đinh.
Còn	cổ	trướng	(báng	bụng)	là	biến	chứng	của	xơ	gan	có	tăng	áp	lực	tĩnh	mạch,	dịch	trong
khoang	màng	bụng	càng	 lúc	càng	nhiều,	ảnh	hưởng	đến	chức	năng	của	thận,	hệ	 thống	bạch
mạch	của	gan	và	ruột.	áp	lực	tăng	càng	nhiều	nếu	gan	càng	suy	nặng	sẽ	làm	kiệt	nước	trong
máu	lưu	thông	nhưng	lại	có	quá	nhiều	nước	trong	ổ	bụng	và	làm	mạch	máu	co	lại	ở	trong	sâu.
Cổ	trướng	có	thể	tự	phát	gây	nhiễm	trùng	màng	bụng,	ấn	vào	bụng	sẽ	có	cảm	giác	đau	kèm
theo	sốt,	nhất	là	ở	người	xơ	gan	do	rượu.	Khi	có	báng	bụng,	tính	mạng	bệnh	nhân	sẽ	bị	nguy
hiểm	nếu	không	được	phát	hiện	và	chữa	trị	sớm.
Biến	chứng
Xơ	gan	có	một	số	biến	chứng	đặc	biệt.	Thường	gặp	nhất	là	xuất	huyết	tiêu	hoá	do	vỡ,	giãn
tính	mạch	thực	quản,	bệnh	nhân	sẽ	ói	ra	nhiều	máu,	ói	thành	từng	cơn,	ra	máu	đông	có	lẫn
thức	ăn	hoặc	không.	Biến	chứng	thường	gặp	thứ	hai	là	hôn	mê	gan,	bệnh	nhân	có	triệu	chứng
vàng	da	niêm,	tri	giác	lơ	mơ,	hơi	thở	hôi	mùi	trái	cây.	Nếu	gặp	các	biến	chứng	trên	phải	đưa
ngay	bệnh	nhân	đến	bệnh	viện	để	chữa	trị.
Phòng	ngừa
-	Bỏ	rượu,	đặc	biệt	đối	với	những	người	có	một	vài	triệu	chứng	kể	trên,	hoặc	đã	bị	xơ	gan,
đối	với	người	bình	thường	mỗi	ngày	có	thể	uống	một	lít	rượu,	chứng	1	lon	bia	333	hoặc	1	ly
rượu	đế	30	ml.	Nhưng	nếu	hằng	ngày	người	nam	uống	hơn	60	g	cồn	tinh	khiết	và	người	nữ
uống	hơn	20	g	thì	có	khả	năng	bị	xơ	gan	(bình	thường	1	xị	rượu	đế	có	trên	100	g	cồn	nguyên
chất).
-	Giữ	vệ	sinh	ăn	uống	giữ	vệ	sinh	hằng	ngày	để	không	lây	bệnh	viêm	gan	siêu	vi,	nếu	có	nguy
cơ	mắc	bệnh	hoặc	công	tác	trong	môi	trường	dễ	lây	bệnh	thì	nên	chích	ngừa	trước.
-	Cần	tránh	các	thuốc	hoặc	chất	độc	gây	hại	cho	gan,	trường	hợp	bất	khả	kháng	như	dùng
thuốc	để	trị	bệnh	lao...	nên	theo	kỹ	hướng	dẫn	của	bác	sĩ	để	hạn	chế	tác	dụng	của	thuốc	lên	gan.
-	Dinh	dưỡng	tốt	cũng	là	một	cách	phòng	bệnh	quan	trọng,	người	nghiện	rượu	vừa	suy	dinh
dưỡng	thì	nguy	cơ	bệnh	xơ	gan	càng	lớn.
Bệnh	sán	lá	gan
Sán	lá	gan	có	hình	dạng	tựa	như	chiếc	lá	me,	màu	xám	hồng,	mỏng,	kích	thước	khoảng	20-30
mm	khi	 trưởng	thành,	đẻ	 trứng	trong	đường	mật	của	các	súc	vật	ăn	cỏ	như	trâu	bò,	ngựa...
Trứng	theo	đường	mật	xuống	ruột	rồi	theo	phân	ra	ngoài.	Ở	môi	trường	nước	ngọt	như	ao,	hồ,
đầm,	sông,	trứng	phát	triển	thành	ấu	trùng,	có	lớp	vỏ	bao	bọc	bên	ngoài,	và	sống	ký	sinh	một
thời	gian	trong	các	loại	ốc	dưới	nước	(ốc	Limnea	Truneatula),	chuyển	thành	hâụ	ấu	trùng.
Hậu	ấu	trùng	chui	ra	khỏi	ốc	và	bám	vào	các	loại	cây	thủy	sinh	(rau	muống,	xà	lách	xoong...).
Khi	người	và	súc	vật	ăn	phải	rau	bị	nhiễm,	hậu	ấu	trùng	theo	thức	ăn	vào	ruột,	lớp	vỏ	vỡ	ra	và
phóng	thích	các	con	sán	non.	Sán	non	đi	xuyên	qua	vách	ruột	theo	máu	vào	gan.	Chúng	sống,
trưởng	thành,	đẻ	trứng	tại	hệ	thống	dẫn	mật	trong	gan.	Trứng	theo	dịch	mật	bài	tiết	xuống
ruột,	theo	phân	ra	ngoài	để	tiếp	tục	một	chu	trình	mới.
Triệu	chứng:	Ở	người,	khoảng	15	ngày	sau	khi	ăn	thức	ăn	có	ấu	trùng	sán	lá	gan,	bệnh	sẽ	tiến
triển	qua	hai	giai	đoạn	sau:
-	Giai	đoạn	khởi	đầu:	Kéo	dài	2-3	tháng,	sán	sẽ	từ	ruột	di	chuyển	vào	gan.	Bệnh	nhân	sẽ	có
các	dấu	hiệu	như	mệt	mỏi,	đau	bụng,	tiêu	chảy,	đau	bụng	âm	ỉ,	 liên	tục	ở	vùng	gan	(do	gan
sưng	lên),	kèm	theo	sốt,	chán	ăn	và	đôi	khi	có	ngứa	da	kiểu	dị	ứng.
-	Giai	đoạn	viêm	đường	mật:	Giai	đoạn	này	sán	đến	sống	trưởng	thành	và	đẻ	trứng	tại	hệ
thống	đường	mật	trong	gan	gây	ra	các	cơn	đau	bụng	ở	vùng	gan,	hoặc	vùng	hông	phải.	Đau
càng	lúc	càng	to	do	gan	ngày	càng	sưng	to.	Tính	chất	cơn	đau	thường	làm	cho	bệnh	nhân	và
bác	sĩ	nghĩ	 là	do	rối	 loạn	tiêu	hoá	hay	do	bệnh	dạ	dày.	Hệ	thống	ống	dẫn	mật	bị	tắc	nghẽn,
thành	ống	dẫn	mật	sưng	dày	lên	làm	cho	mật	không	được	bài	tiết	tốt.	Hậu	quả	là	dịch	mật	ứ	lại
làm	cho	bệnh	nhân	vàng	mắt,	vàng	da	như	những	bệnh	gan	khác.	Các	dấu	hiệu	rối	loạn	tiêu	hoá
như	táo	bón...	cũng	thường	hay	gặp.	Đau	bụng	có	thể	bớt	sau	khi	uống	thuốc,	giảm	đau	như	sau
đó	tái	đi	tái	lại	nhiều	lần	và	có	thể	kéo	dài	đến	vài	tháng,	vài	năm.
Biến	chứng:
Nếu	không	được	điều	trị	đúng,	bệnh	nhân	dần	suy	nhược,	kém	ăn	mất	ngủ	và	thiếu	máu.	Đặc
biệt	khi	siêu	âm	bụng	thấy	có	các	khối	u	nhỏ,	lạ,	nằm	rải	rác	trong	gan,	và	chưa	được	chẩn	đoán
rõ	ràng,	bệnh	nhân	sẽ	rất	lo	lắng,	dễ	nghĩ	sau	là	bệnh	nhọt	gan,	ung	thư	gan	và	còn	suy	sụp	tinh
thần	hơn,	nhất	là	khi	đã	dùng	qua	nhiều	loại	thuốc	kháng	sinh,	giảm	đau	nhưng	không	thất	kết
quả.
Điều	trị:
Hiện	nay	thuốc	điều	trị	sán	lá	gan	tốt	nhất	là	Bithimol	hoặc	Triclabendazol.	Tuy	nhiên	ở	Việt
Nam	hai	 loại	 thuốc	này	 còn	 khá	hiếm	và	 khó	 tìm	 thấy.	 Chúng	 ta	 có	 thể	 dùng:	 Emetin,	 hay
Praziquantel	để	điều	trị	và	hiệu	quả	cũng	khá	tốt.	Riêng	đối	với	Emetin,	không	được	dùng	quá
liều	hoặc	tự	ý	dùng	thuốc	tại	nhà	mà	phải	có	sự	theo	dõi	nghiêm	ngặt	của	bác	sĩ	vì	thuốc	ảnh
hưởng	lên	cơ	quan	tim	mạch	có	thể	gây	ngưng	tim	đột	ngột.	Thời	gian	điều	trị	là	10	ngày,	1
tháng	sau	phải	tái	khám,	nếu	có	dấu	hiệu	tái	phát,	phải	điều	trị	đợt	nữa.	Nói	chung,	bệnh	nhân
phải	được	điều	trị	nội	trú	với	chế	độ	theo	dõi	sát.
Phòng	ngừa:
-	Cần	tuân	thủ	nguyên	tắc	ăn	chín	uống	sôi.	Rau	sống	phải	rửa	sạch	dưới	vời	nước	chảy	khá
mạch	sau	khi	ngâm	bằng	nước	muối	hoặc	nước	có	pha	thuốc	tím.	Hiện	nay,	trên	thị	trường	có
bán	các	loại	nước	chuyên	dùng	rửa	rau,	có	thể	sử	dụng	theo	hướng	dẫn	trên	từng	sản	phẩm.
-	Nếu	nghi	ngờ	bị	nhiễm	sán	lá	gan,	bệnh	nhân	cần	đến	có	sở	chuyên	khoa	khám	thử	máu,
làm	siêu	âm	và	điều	trị.	Hiện	nay	Trung	tâm	Bệnh	nhiệt	đới	và	Bộ	môn	Ký	sinh	Trường	Đại	học
Y	Dược	tại	TP	HCM	có	thực	hiện	các	xét	nghiệm	đặc	hiệu	để	chẩn	đoán	sớm	và	chính	xác	bệnh