Biểu tượng Ánh sáng và Bóng tối trong kịch Lưu Quang Vũ

TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 65 
 BIBIBIỂBI ỂỂỂUU TƯTƯỢỢỢỢNGNG ÁNH SÁNG V BÓNG TỐT ỐIỐỐIII 
 TRONG KKỊỊỊỊCHCH LƯU QUANG VŨ 
 Bùi Hi Yn 1 
 Trưng Đi hc Hi Phòng 
 Tóm tttttt: Trong sáng tác văn chương, biu tưng, hiu theo nghĩa thông thưng nht, là 
 mt loi hình tưng ngh thut ñc bit, cha ñng trong nó tâm thc, ý thc không ch 
 ca cá nhân nhà văn mà còn ca c mt dân tc, mt thi ñi c th. Đt ti tm ph 
 quát rng ln, biu tưng trong tác phm nhiu khi ñã không còn là ca riêng nhà văn 
 mà tr thành di sn văn hóa, tinh thn ca chung nhân loi. Sáng to biu tưng là ñích 
 hưng ti ca mi nhà văn. Kch bn văn hc ca Lưu Quang Vũ có mt h thng biu 
 tưng ñc sc, trong ñó, ni bt hơn c là biu tưng “ánh sáng” và “bóng ti”. Bài vit 
 này tp trung phân tích ý nghĩa ca các biu tưng này trong vic th hin, chuyn ti 
 dng ý ngh thut ca tác gi. 
 TTTT khóakhóa: Lưu Quang Vũ, kch, biu tưng, ánh sáng, bóng ti 
1. ĐT VN Đ 
 Gn ba mươi năm ñã trôi qua k t ngày Lưu Quang Vũ ri xa cõi tm ñ tr thành 
“ngưi trong cõi nh” ca mi chúng ta. Khong trng mà ông ñ li cho sân khu nưc 
nhà cũng như nim tic thương trong lòng khán gi bao năm ri vn chưa kha lp ñưc. 
Nhng cách tân ngh thut kch cùng giá tr các kch phm ca Lưu Quang Vũ gi nh ti 
thi kì ñu ca quá trình ñi mi, khi văn hc ngh thut ñưc “ci trói”, khi ngưi ngh sĩ 
ñưc tha sc tìm tòi, sáng to, th nghim các ý tưng ca mình, khi nhiu “cõi nhân 
gian” rng ln có th hin hình, xoay chuyn vn ñng thoi mái trên các trang văn hay 
thm chí, trên mt sân khu bé tí. 
 Di sn kch Lưu Quang Vũ ñ li không nhiu, nhưng ñu là các du mc quan trng 
trong bưc ñưng sáng to ca ông cũng như ca sân khu kch nưc nhà trong quá trình 
vn ñng, ñi mi. Ngưi ta ñã bàn nhiu ñn chiu sâu tư tưng, ñn s ñc ñáo ca th 
gii ngh thut thut kch, ñn h thng nhân vt, biu tưng trong các kch phm ca ông. 
Trong phm vi bài vit này, chúng tôi ch bàn thêm v mt s biu tưng, ñc bit cp ñôi 
biu tưng ñc ñáo: ánh sáng và bóng ti trong kch Lưu Quang Vũ. 
1 Nhn bài ngày 16.6.2017; gi phn bin, chnh sa và duyt ñăng ngày 25.7.2017 
 Liên h tác gi: Bùi Hi Yn; Email: buihaiyen.dhhp@gmail.com 
66 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
2. NI DUNG 
2.1. Khái nim “biu tưng” 
 Biu tưng ( symbol ) là mt thut ng ñưc dùng ph bin trong nhiu ngành khoa hc 
như trit hc, m hc, văn hóa hc, ngôn ng hc, lí lun văn hc... và bn thân nó cũng là 
ñi tưng nghiên cu ca mt ngành khoa hc ñc ñáo: Biu tưng hc. Văn hc phn ánh 
hin thc cuc sng bng ngôn t và hình tưng; tư duy hình tưng cũng là hình thc tư 
duy ñc thù ca ngh thut nói chung. Bng hình tưng, ngh thut sáng to ra mt th gii 
hoàn toàn mang tính biu tưng. Hiu như vy, “trong nghĩa rng, biu tưng là ñc trưng 
phn ánh cuc sng bng hình tưng ca văn hc ngh thut”. Theo nghĩa hp, “biu 
tưng là mt phương thc chuyn nghĩa ca li nói hoc mt loi hình tưng ngh thut 
ñc bit có kh năng truyn cm ln, va khái quát ñưc bn cht ca mt hin tưng nào 
ñy, va th hin mt quan nim, mt tư tưng hay mt trit lí sâu xa v con ngưi và cuc 
ñi” [2, tr.24]. 
 Biu tưng luôn m rng s liên tưng ñ trí tu có th truy tìm, khám phá ra nhng ý 
 nghĩa còn chìm khut trong chiu sâu nhn thc ca con ngưi. Biu tưng là hình tưng 
 ñưc hiu  bình din ký hiu và phi là mt ký hiu hàm nghĩa. Phm trù biu tưng 
 nhm ch cái phn mà hình tưng vưt khi chính bn thân nó (ký hiu hin ngôn) và luôn 
 hàm cha nhng “ý nghĩa” mang giá tr tru tưng (ký hiu hàm ngôn). Nghĩa ca biu 
 tưng là cái không th nhn thy gián tip theo kiu tư duy logic và nm bt ñưc nó bng 
 n lc ca lý trí mà cn có s thâm nhp trc tip, ñ có th “gii mã” bng quá trình liên 
 tưng và bng kinh nghim bn thân ca ngưi cm th. 
 Là mt phương thc chuyn nghĩa ca li nói, biu tưng có quan h gn gũi vi n 
 d, hoán d và là mt trong nhng nguyên tc cu thành d ngôn – mt th loi văn hc 
 ñc thù, mt loi hình din ngôn văn hc ñc ñáo mà kch Lưu Quang Vũ là minh chng 
 tiêu biu cho kiu loi kch d ngôn này. 
2.2. Mt s biu tưng trong kch Lưu Quang Vũ 
 Trong hành trình hơn hai mươi năm sáng to ngh thut, Lưu Quang Vũ ñã xây dng 
 ñưc c mt h thng biu tưng ñc ñáo trong thơ, văn, kch ñ tăng sc gi cho tác 
phm, khai phóng nhng liên tưng ña dng, qua ñó, bc l nhng tư tưng, cm xúc v 
 tình yêu, ñt nưc và con ngưi. “Nưc”, “gió”, “la”, “hoa”, “bc tưng”, “sân ga  con 
 tàu”... ñã tng ñưc nghiên cu như là nhng biu tưng lp ñi lp li gây thương nh 
 trong thơ Lưu Quang Vũ. Vi kch ca ca Lưu Quang Vũ, chúng tôi phát hin và gii mã 
 nhng biu tưng ni bt gm: “la”, “gic mơ”, “mnh vưn”, và, ñc bit là cp biu 
 tưng “á ... , là s gi mi khôi phc bn tính nguyên sơ ca con 
ngưi [1, tr.1004]. Vưn còn là biu tưng ca sc sinh sn mãi mãi tái sinh. Trong mt 
nét nghĩa gn gũi, vưn còn mang ý nghĩa là s du mát, bóng râm, n mình [1, tr.1005]. 
 “Vưn” là hình nh quen thuc trong sáng tác ca Lưu Quang Vũ. Đc gi yêu thơ 
ông hn ñã tng ñc bit n tưng vi nhng miêu t v mt “ Vưn trong ph ”  nơi by 
ong ñi kim mt “ vào vưn ri ong chng nh li ra ”, “ nơi ñng gió tri xa/ Hoa tím chim 
kêu bàng thưa lá nng/ Con nhn ñi v giăng tơ trng/ Trái tròn căng mp nha sinh sôi ”; 
ñi vào các v kch ca Lưu Quang Vũ, vưn vn gi nguyên nét nghĩa biu tưng nht 
quán: Vưn là không gian căng tràn s sng, là th gii thanh sch, du mát và yên bình. 
 n tưng mnh m và ni bt nht, có l, ñn t hình nh mnh vưn xanh mưt, 
trong tro và thi v trong Hn Trương Ba, da hàng tht . Mnh vưn ca ông Trương Ba 
68 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
không phi ñưc miêu t như “môi trưng làm vic” ca “ngh làm vưn”, xa hơn, nó 
tưng trưng cho v ch nhân già kia: bình d, thanh sch, thơm tho. Hình nh “mnh 
vưn” hin lên vào nhng thi khc bn l ca cuc ñi Trương Ba: Khi sp cht “ln 
ñu”, nhng hình nh cui cùng thâu vào mt, th hin s lưu luyn nhân gian ca ông 
Trương Ba là hình nh mnh vưn; Khu vưn cũng là nơi cht cha nhng d ñnh ăm p 
khi ông thêm mt ln sng li; Khu vưn cũng là nơi chi b ông dưi thân xác anh hàng 
tht “lúc ông chit cây cam, bàn tay git ln ca ông làm gãy tit my cái chi non, chân 
ông to bè như cái xng, gim lên nát c cây sâm quý mi ươm!” [4, tr.67]; Kt thúc bi kch 
“mưn xác”, hn ông Trương Ba ñưc “gii thoát” hòa cùng “vưn cây rung rinh ánh 
sáng”, “gia màu xanh cây vưn”, “trong mi trái cây cái Gái nâng niu”. 
 Hình nh v khu vưn cũng gn lin vi nhng mng tưng ca Mây v bui hn hò 
 vi Hip trong Ngưi tt nhà s 5 . Li ha cùng v v quê ngoi “xem nhng khu vưn ” 
 cũng là li ca Toàn trưc khi bưc vào cuc phu thut ñy ri ro. Và ít phút trưc khi 
 tin hành ca phu thut quyt ñnh s sng cht ca mình, Toàn mun “ñi do ngoài vưn ” 
 ln cui. Trong sáu ln hình nh “khu vưn” xut hin trong v kch Ngun sáng trong 
 ñi , có l, ñó là hai ln mà tính biu tưng ca khu vưn ñưc khc ha ni bt và ám nh 
 nht. Khu vưn lúc này va là không gian hnh phúc, va như mt không gian ca chiêm 
 nghim và thanh ty mà  ñó, ngưi ta s tìm thy s bình yên trong tâm hn ñ sn sàng 
 ñón nhn nhng bt trc có th xy ñn. 
 
 Biu tưng “gic mơ” 
 “Gic mơ” vn là mt hin tưng tâm lý ca con ngưi xy ra trong lúc ng và ñưc 
 cu thành bi mt lot hình nh din ra liên tc hoc ñt ñon. T lâu, gic mơ ñã tr 
 thành ñi tưng nghiên cu ca phân tâm hc, tâm lý hc cũng như ca nhiu ngành khoa 
 hc khác, và trong mi lĩnh vc như th, gic mơ li ñưc soi chiu dưi nhiu góc ñ 
 khác nhau. Nói mt cách hình nh, gic mơ là “biu tưng ca cuc phiêu lưu cá th ñưc 
 ct sâu vào trong tâm khm ñn ni nó vưt khi vòng cương ta ca ngun sáng to ra nó, 
 chiêm mng hin ra vi chúng ta như là biu hin bí mt nht và trơ trn nht ca chính 
 chúng ta” [1, tr.164]. Là mt biu tưng ñưc chung dùng trong văn hc, gic mơ là kt 
 tinh ca vô thc, tim thc, th hin bng hành ñng tim thc và siêu nghim ca con 
 ngưi trong ngôn ng ña nghĩa, là cht liu ñc bit cht cha nhiu năng lc huyn d, 
 vy gi nhng tip cn, gii mã riêng. Biu tưng gic mơ mang nhiu nét nghĩa: Đó là 
biu tưng v s m rng không gian sng, v nhng d cm tương lai hay ñơn gin ch là 
s lp li ca nhng kí c, ám nh ñi thưng. Trong mi liên h vi trc thi gian tuyn 
tính, gic mơ còn là s hi tưng v quá kh ñã qua hoc s tha mãn nhng ưc mong v 
hnh phúc s ñn. Cánh ca gic mơ, rõ ràng, giúp khai m nhiu chiu không  thi gian 
mi, giúp chúng ta khám phá th gii bí n ca tâm hn con ngưi. 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 69 
 Gic mơ trong kch Lưu Quang Vũ khi thì biu tưng cho nhng khát vng v mt 
tương lai hnh phúc: hnh phúc trong tình yêu, trong s nghip ( Hoa cúc xanh trên ñm 
ly , Tin  hoa hng , Bnh sĩ , Li nói di cui cùng , Ngưi tt nhà s 5 ...), khi li th hin 
nhng hoài nim v mt quá kh hnh phúc ñã qua ( Nu anh không ñt la ...). 
2.3. Biu tưng ánh sáng và bóng ti trong kch Lưu Quang Vũ 
 Theo T ñin biu tưng văn hóa th gii , “ánh sáng” là biu tưng ca nhn thc, 
giác ng, trí tu, s can thip ca các thn linh trên tri. Trong kinh Cu Ưc, ánh sáng 
luôn tưng trưng cho s sng, s cu ri, hnh phúc còn “bóng ti”, ngưc li, là biu 
tưng ca ñiu ác, ca bt hnh, trng pht, sa ña và cái cht. Văn hóa phương Đông 
thưng coi ánh sáng là dương trong th ñi lp vi bóng ti là âm. Trong quá trình xem 
xét, ánh sáng ñưc liên h vi bóng ti ñ tưng trưng cho nhng giá tr b sung hoc thay 
phiên nhau trong mt quá trình bin ñi. Quy lut này ñưc xác minh trong nhng hình 
nh ca Trung Hoa c xưa, cũng như ca nhiu nn văn minh khác. Ý nghĩa ca nó là: 
cũng như trong ñi ngưi  mi cp ñ, mt thi ñi ñen ti s ñưc ni tip, trên mi bình 
din vũ tr, bng mt thi ñi sáng láng, trong sch ñưc phc hưng. Ý nghĩa ca biu 
trưng thoát ra khi bóng ti y ñưc lp li trong các nghi thc th pháp, cũng như trong 
các huyn thoi v cái cht, v tn kch sinh trưng ca thc vt (ht ging ñưc vùi trong 
ñt  bóng ti  và t ñó mc ra mt cây mi) hoc  quan nim v các chu kỳ lch s [1, 
tr.1113]. 
 Trong s phong phú ca ting Vit, ánh sáng tn ti dưi nhiu dng thc: ñm sáng, 
tia sáng, vng sáng, bình minh, mt tri... và h thng nhng t cùng trưng nghĩa vi 
bóng ti có th k ñn như: bóng ñêm, ñêm... Trong văn chương, nhiu tác gi ñã khai thác 
s ñi lp gia ánh sáng và bóng ti ñ to ra nhng n d ngh thut cho tác phm như 
Hai ña tr ca Thch Lam, Ch ngưi t tù ca Nguyn Tuân, Giã bit bóng ti ca T 
Duy Anh... 
 Vi kch Lưu Quang Vũ, ánh sáng và bóng ti không ch ñưc miêu t như nhng 
trng thái ca không gian, quan trng hơn, nó là nhng tín hiu thm m ñc bit làm nên 
phn tinh t trong nhng trit lý sâu xa qua mi v kch ca ông. 
 Ngun sáng trong ñi là v kch có s xut hin ni bt ca các hình nh v ánh sáng 
và bóng ti. Vi tn s xut hin dày ñc (“ánh sáng” xut hin 40 ln, “bóng ti” xut 
hin 20 ln), ánh sáng và bóng ti không ch là nhng biu tưng mà tr thành nhng hình 
tưng ngh thut gây ám nh. Ánh sáng lúc này va ñóng vai trò là ngun sáng ca ñôi 
mt va là hin thân ca hy vng, ca lòng tt và tình ngưi . 
 Mt chin sĩ b mù trong chin tranh nhưng không ñu hàng s phn, vn n lc ñ tr 
thành mt nhà ñiêu khc có tên tui; mt bác sĩ gii, ni ting trong lĩnh vc cha các 
bnh v mt; mt kin trúc sư xây dng có năng lc và ñy p d ñnh, s phn ñã ñưa ba 
70 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
con ngưi y ñn vi nhau trong mt tình hung éo le: trưc khi cht, ngưi kin trúc sư 
mc bnh him nghèo tình nguyn hin tng ñôi mt ca mình cho ngưi ngh sĩ và v bác 
sĩ kia là ngưi thc hin ca phu thut. “Đy lùi bóng ti , ñem li ánh sáng cho ngưi 
bnh, ñó là công vic ca chúng tôi” [5, tr.36]  v bác sĩ tên Thành ñã nói v công vic ca 
mình như th. Và ñ ñáp li li anh, Đin  mt bác sĩ chuyên cha nhng căn bnh him 
nghèo ñã chia s thêm: “Còn công vic ca chúng tôi, cái bóng ti mà chúng tôi phi chin 
 ñu ñ chng li, mi tht là bóng ti ca mt ñêm dài vô tn – ñó là cái cht” [5, tr.36]. 
 Cm ñng trưc nghĩa c cao ñp ca ngưi kin trúc sư sau rt nhiu n lc ñi xin giác 
 mc ca nhng ngưi mi cht nhưng không thành, Thành ñau xót thy rng: “Cuc sng 
 này... S thành công ca ngưi này li phi bt ñu t tht bi ca ngưi khác, ánh sáng 
 cho ngưi này li phi  lin sau bóng ti vĩnh vin ca ngưi khác” [5, tr.55].  mt góc 
 nhìn khác, phát biu ca Đin giúp chúng ta nhn ra rng: “Có sao ñâu, như trong cuc 
 chy tip sc: nhng con ngưi truyn ánh sáng li cho nhau, trao ánh sáng cho nhau. 
Điu ñó tht ñp ñ” [5, tr.55]. Ngun sáng ñã ñưc trao truyn li t Toàn sang Lê Chí, 
 ñôi mt quý giá kia ñã không nhm li cùng vi v ch nhân xu s ca nó mà tip tc thâu 
 nhn ánh sáng và ta rng, như lòng tt  ñi. 
 “Đôi mt” trong tương quan vi biu tưng ánh sáng còn mang mt nét nghĩa th hai 
 trong truyn, ñó là vic nhìn nhn năng lc sáng to ngh thut ca ngưi ngh sĩ chân 
 chính: trưc khi sáng mt, ngưi ta tung hô tài năng ca Lê Chí phn nhiu theo tiêu chun 
 v mt “tài năng khuyt thiu” vi s ưu ái, cm phc trưc ngh lc ca mt thương binh 
 nhiu hơn là năng lc sáng to, nhưng khi ñã nhìn li ñưc, Lê Chí phi ñu tranh vi 
 chính mình ñ sáng to nhng tác phm ngh thut ñúng nghĩa. 
 Bên cnh nét nghĩa gn gũi xut phát t trong bn cht, ánh sáng còn ñưc Lưu Quang 
Vũ khai thác  ý nghĩa v s giác ng, thc tnh . Đó là “ñm sáng” xut hin trong tình 
hung ông Trương Ba mang th xác anh hàng tht và ñang dn khut phc trưc s quyn 
rũ ca ch v anh ta. 
 Ba y, sau khi ñã tho dn k thut chc tit, pha tht ca ngh git ln, cũng ñã xơi 
bát tit canh vi ñĩa hành sng, ung cút rưu ngon, ông Trương Ba có mt ñon ñi thoi 
 rt chân thành vi ch v anh hàng tht. Trưc nhng li gan rut ca ch, hn Trương Ba 
 trong cái thân xác thô phàm dn xuôi theo nhng ham mun bn năng. Nhưng ngay khi y, 
 như sc tnh sau phút mê mui, ông thng tht nhn ra: “Cái ñm sáng mong manh nào 
 trong ta va vt lóe lên? Vi linh hn yu t ca ta, hãy tr li vi ta, Trương Ba! Ta là 
 Trương Ba...” [4, tr.57]. Như th, trong giây phút mà bn năng chun b ln lưt, phn xác 
 ñang trên ñà thng th trưc nhng kháng cc yu t ca phn hn, ông Trương Ba ñã thc 
 tnh, nh ra mình vn là Trương Ba, mình phi là Trương Ba. 
 Mt nét nghĩa khác ca ánh sáng ñưc Lưu Quang Vũ khai thác, ñó là s biu ñt ca 
hy vng , ca tương lai vi nhng ñiu tt ñp. 
 V Ngưi tt nhà s 5 m ñu và kt thúc vi cnh tri sáng dn , Hip và Mây ñi b 
 trên ñưng, nhiu ngưi ùa ra ñưng, cùng vi ñó là bài hát: 
TẠP CHÍ KHOA HỌC −−− SỐ 17/2017 71 
 “Anh ñã ñi cùng em 
 Mt chng ñưng trong ñêm 
 Ôi con ñưng thân quen 
 Vi vng trăng ta sáng ” [5, tr.2] 
 Nu cnh tri sáng dn  ñon m ñu v kch gn lin vi hình nh ñôi trai gái sánh 
bưc nhau trên ñưng, p  nhng n tưng tt ñp v nhau, ha hn mt chuyn tình ñp, 
lãng mn và thơ mng thì cnh khép li v kch, cũng vi hình nh ñôi trai gái kia, sau rt 
nhiu hiu lm, nghi k, trc tr h vn sánh bưc bên nhau trên ñưng, hưng v phía mt 
tri trong ánh bình minh ñang ta rng. 
 Tr li vi hình nh bóng ñêm, như ñã phân tích  trên (vi dn chng trong v 
Ngun sáng trong ñi ), bóng ñêm ñưc Lưu Quang Vũ miêu t như s tăm ti và cái cht . 
S chuyn ñi thi gian t chiu sang ti vi hình nh “ánh nng tt dn” cũng là hành 
trình ca con ngưi t cõi sinh sang cõi t, ñó là trưng hp cái cht ca ông Trương Ba. 
 Trong v Hn Trương Ba, da hàng tht , ông Trương Ba b cht hai ln, ln ñu là cht 
phn xác, ln sau là cht c phn hn, “cht hn”. Và c hai ln ra ñi y ca ông ñu ñưc 
 tác gi miêu t vào thi ñim ngày tàn.  ln th nht, y là khi “Va mi nng to th mà 
 chiu ñã tt dn trên rng tre” (li ông Trương Ba) [4, tr.23]. Và ln hai: “Đã ñn lúc ri 
 ư? Sao nhanh th, ông Đ Thích? Khoan! Khoan ñã! Cho tôi mt lát na thôi!... Không kp 
 na ri! Mt tri ñã ln... Sao tt c bng ti sm? ” [4, tr.78] . Cui ngày là thi khc 
 chuyn giao gia ngày sang ñêm, ánh sáng nhưng ch cho bóng ti. La chn thi ñim 
 y ñ miêu t nhng tình hung nhân vt lìa ñi là dng ý ngh thut ca tác gi, và vì th, 
 “bóng ñêm” bc l nhng nét nghĩa biu tưng ca mình. 
  mt v khác, bóng ñêm gn vi trc tr, khó khăn , ñó là “ Mui mn ñi em ”. Hình 
 dung v cuc ñi khi b tình ph trong lúc ñang mang thai và phi ñi  nh, Lan thy mt 
phương hưng, mt nim tin và hy vng v tương lai ca mình: “ Kh ñau vn phi sng 
 trên ñi/ L nào trong vc không còn ai giúp mình/ Ơn ngưi lc bưc sa chân/ Còn bao 
 ngày tháng tt lành ch em/ Phi ñâu ngưi sng trong ñêm/ Qua mưa bin, li êm ñm 
gương soi ” [5, tr.13]. 
 Kch Lưu Quang Vũ có mt h thng các biu tưng b sung và soi chiu ln nhau: 
 cp biu tưng ánh sáng  bóng ti; biu tưng la, mnh vưn và biu tưng gic mơ. 
 Mt vài trong s nhng biu tưng này chúng ta ñã gp trong thơ (bóng ti, la, mnh 
 vưn), mt s khác thì không nhưng ñu th hin s nht quán trong tư duy ngh thut ca 
 Lưu Quang Vũ và là nhng tín hiu thm m ñc ñáo trong các sáng tác ca ngưi ngh sĩ 
 tài hoa này. 
3. KT LUN 
 Ngô Tho  nhà nghiên cu sân khu ñng thi là mt ngưi bn thân thit ca Lưu 
 Quang Vũ ñã tng nhn xét rng: “Điu mà nhà ño din có kinh nghim thích và quý  
72 TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦ ĐÔ H NỘI 
Vũ, ñó là trong kch, anh luôn có nhng chi tit ña nghĩa, ño din mun nhn mnh, ct 
nghĩa v phía nào cũng có lý” [3, tr.142]. Có ñưc nhng phm cht ñó, phn nhiu bi 
 Lưu Quang Vũ có ý thc xây dng nhng biu tưng ngh thut ñc ñáo trên cơ s nhng 
biu tưng văn hóa vn ph bin, cùng vi ñó là vic to ra mt s motiv vay mưn t dân 
 gian theo hưng “chuyn cũ vit li” và xây dng mt h thng li thoi ña nghĩa, thâm 
 thúy nhưng cũng mm mi cht thơ. 
 TÀI LIU THAM KHO 
1. Jean Chevalier, Alain Gheerbrant (1997), T ñin biu tưng văn hóa th gii (Ngưi dch: 
 Phm Vĩnh Cư (ch biên)),  Nxb Đà Nng. 
 2. Lê Bá Hán, Trn Đình S, Nguyn Khc Phi (ñng ch biên) (2013), T ñin thut ng văn 
 hc (tái bn ln 2), Nxb Giáo dc, Hà Ni. 
 3. Lưu Khánh Thơ (sưu tm và biên son) (2001), Lưu Quang Vũ – tài năng và lao ñng ngh 
 thut,  Nxb Văn hóa Thông tin, Hà Ni. 
4. Lưu Quang Vũ (2013), Hn Trương Ba, da hàng tht (Tuyn kch),  Nxb Hi Nhà văn, Hà Ni. 
5. Mt s kch bn vit tay ca c tác gi do gia ñình cung cp. 
 LIGHT AND DARKNESS – THE SPECIAL ARTISTIC SYMBOL 
 IN LUU QUANG VU’S PLAYS 
 AbstractAbstract: Symbol  an important term has used and become the object of study in many 
 fields of humanities and social sciences. The study of symbols in literary works 
 contributes to the discovery and confirmation of the special aesthetic and artistic thinking 
 of the writers. Luu Quang Vu's screenplays have a system of symbols in which the most 
 prominent symbols are "light" and "darkness". This article analyzes the symbolic couple, 
 thereby asserting their value in expressing the author's artistic intentions. 
 KeywordsKeywords: Luu Quang Vu, drama, symbol, light, darkness