Biện pháp nâng cao hứng thú học tập môn Mỹ thuật của học sinh trường Trung học Cơ sở

 119 
 BIỆN PHÁP NÂNG CAO HỨNG THÚ HỌC TẬP MÔN MỸ THUẬT 
 CỦA HỌC SINH TRƯỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 
 SV. Hồ Thanh Thảo 
 ThS. Nguyễn Đắc Nguyên 
 Tóm tắt. Mỹ thuật là một trong những môn học đặc thù, giữ vai trò quan trọng 
trong giáo dục thẩm mỹ ở trường phổ thông hiện nay, đồng thời góp phần phát triển 
con người toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và lao động. Môn Mỹ thuật giúp học sinh cảm 
nhận cái đẹp một cách tinh tế, khơi dậy tư suy sáng tạo, kích thích hứng thú học tập 
của các em trong những môn học khác. Tuy nhiên, làm thế nào để học sinh có hứng 
thú học tập và yêu thích môn mỹ thuật – là vấn đề đang được quan tâm. Đây không 
phải là vấn đề mới nhưng để thực hiện tốt không phải dễ. Tham luận dưới đây sẽ đề 
cập về biện pháp nhằm nâng cao hứng thú học tập môn Mỹ thuật của học sinh trường 
Trung học cơ sở. 
1. Mở đầu 
 Ngày nay đất nước đang trên đà phát triển theo hướng công nghiệp hóa, hiện 
đại hóa. Chính vì thế mà các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật đang được nhiều người quan 
tâm đến. Xã hội ngày càng phát triển nhu cầu thẩm mỹ của con người càng nâng cao, 
Mỹ thuật góp phần quan trọng vào đời sống con người về vật chất lẫn tinh thần từ 
trang trí nội ngoại thất đến những vật dụng sinh hoạt hằng ngày. Tuy nhiên, còn một 
số bộ phận không nhỏ lớp trẻ ngày nay có nhận thức không đúng về vai trò của Mỹ 
thuật trong cuộc sống kéo theo đó là những suy nghĩ sai lầm về môn Mỹ thuật trong 
trường học. Đặc biệt đối với học sinh THCS_ một lứa tuổi có sự thay đổi rất lớn về 
mặt tâm sinh lý. Ở mỗi lứa tuổi đều có cách cảm nhận, suy nghĩ và lý giải về cái đẹp 
khác nhau. Người lớn có cách cảm nhận cái đẹp logic, hài hòa, còn trẻ em có cái nhìn 
vô tư , hồn nhiên và trong sáng. Vì vậy, Mỹ thuật là một trong những môn học đặc thù, 
giữ vai trò quan trọng trong giáo dục thẩm mỹ ở trường phổ thông hiện nay, đồng thời 
góp phần phát triển con người toàn diện về đức, trí, thể, mỹ và lao động. Giúp học sinh 
cảm nhận cái đẹp một cách tinh tế, khơi dậy tư suy sáng tạo, kích thích hứng thú học 
tập của các em trong những môn học khác. 
 Dạy Nghệ thuật nói chung và Mỹ thuật nói riêng không phải là truyền thụ 
những khối kiến thức cứng nhắc, nguyên tắc hóa mà cần tạo điều kiện cho các em phát 
triển tư duy tưởng tượng, óc sáng tạo, giúp các em tiếp xúc cái đẹp, biết thưởng thức 
cái đẹp, tạo ra cái đẹp và vận dụng cái đẹp vào cuộc sống hằng ngày. Thông qua hội 
thảo này, là sinh viên chuyên ngành sư phạm mỹ thuật tôi thiết nghĩ cần phải nghiên 
cứu, đưa ra những biện pháp nâng cao cảm hứng học tập môn Mỹ thuật của học sinh 
Trường trung học cơ sở nhằm giúp các em có cảm hứng về cái đẹp với những phương 
pháp mà tôi đã được học ở trường Đại học Đồng Tháp. 
2. Nội dung chính 
 2.1. Cơ sở đề xuất biện pháp 
 2.1.1. Cơ sở lý luận 
 Mỹ thuật là một trong các loại hình nghệ thuật, nó tạo nên những sản phẩm tiện 
nghi, đẹp về hình dáng, hình khối, màu sắc phục vụ cho cuộc sống vật chất, tinh thần 
của con người. Tiếp xúc với cái đẹp nói chung và cái đẹp do mĩ thuật tạo ra nói riêng, 
cuộc sống của con người trở nên nhẹ nhàng, thanh thản và cao thượng. Ma-ca-ren-cô 
 120 
nhà giáo dục lỗi lạc Xô Viết đã từng dùng những vẻ đẹp của thiên nhiên, của các tác 
phẩm mỹ thuật để giáo dục trẻ em hư. Từ đó mà nhân cách của các em được thay đổi: 
bớt đi tính ích kỉ, thô bạo, bớt thói hư tật xấu trở thành một bộ phận có ích cho xã hội. 
 Mỹ thuật ở trường THCS là một bộ môn đặc trưng không nhằm đào tạo họa sĩ 
hay những người chuyên làm về công tác mĩ thuật sau này, mà nhằm trang bị cho học 
sinh kiến thức về mĩ thuật, cách cảm thụ cái đẹp trong cuộc sống hằng ngày, nâng cao 
thị hiếu thẩm mĩ của các em, giúp các em hình thành đức, trí, thể, mĩ một cách toàn 
vẹn. Trong xã hội phát triển, việc đào tạo đòi hỏi con người biết nhận thức và cảm thụ 
cái đẹp ngày càng quan trọng. Từ xa xưa loài người đã ứng dụng mĩ thuật vào đời sống 
hằng ngày, họ dùng chữ tượng hình làm thông tin tính hiệu để truyền đạt kinh nghiệm 
sống với trí tưởng tượng phong phú. Khi đời sống con người phát triển hơn, họ đã biết 
tạo ra những trang sức, vật dụng hằng ngày bằng đồ đá tinh vi hơn, đa dạng về chất 
liệu, màu sắc và kiểu dáng. Vì thế Mỹ thuật đã dần được đưa vào chương trình học từ 
những cấp học đầu tiên và không ngừng phát triển cho đến ngày nay. 
 Ví dụ: vẽ tranh, vẽ theo mẫu, vẽ trang trí, thường thức mĩ thuật. Với mục tiêu là 
giáo dục thị hiếu thẩm mĩ cho các em và giúp các em vận dụng những hiểu biết về cái 
đẹp vào cuộc sống, học tập hằng ngày. 
 Do đó, môn Mỹ thuật rất quan trọng và nằm trong chương trình đào tạo. Tuy 
nhiên, cần trang bị cho các em cách nhìn mang tính sáng tạo qua sự tiếp cận môn Mỹ 
thuật, giúp các em đam mê, yêu thích thật sự chứ ko gò bó hay ép buộc theo khuôn 
mẫu, phương pháp cứng nhắc, tạo cho các em lối tư duy có cảm xúc. 
 2.1.2. Cơ sở thực tiễn 
 Trong cuộc sống, ai cũng có ước mơ và hoài bão tốt đẹp cho tương lai. Chính vì 
vậy, các bậc cha mẹ luôn ở cạnh bên chăm lo, ủng hộ, động viên và hơn thế nữa là 
định hướng cho các con có một tương lai tốt đẹp dựa trên nghề nghiệp sau này. Tuy 
nhiên, có được bao nhiêu phụ huynh đầu tư cho con mình vào môn mỹ thuật để giáo 
dục thẩm mĩ cho các em, đồng thời tìm kiếm và phát hiện năng khiếu của con em mình 
ở bộ môn mĩ thuật để bồi dưỡng, định hướng cho chúng trở thành những họa sĩ, những 
nhà thiết kế hay những giáo viên mĩ thuật? Có lẽ, đại đa số phụ huynh thường đầu tư 
cho con em mình ở những bộ môn tự nhiên hay xã hội mà ít chú trọng đến môn mỹ 
thuật. Họ không nghĩ rằng chính những suy nghĩ thiếu định hướng về cái đẹp của mình 
đã chi phối đến tầm suy nghĩ của con em họ, dẫn đến đại đa số học sinh cũng xem nhẹ 
môn Mỹ thuật. Chính điều đó mà có một bộ phận không nhỏ giáo viên có suy nghĩ 
chán nản và dạy học thiếu trách nhiệm. Vậy làm thế nào để các em có hứng thú học 
tập môn mỹ thuật và giáo viên dạy tốt môn mỹ thuật, trong khi cả thầy và trò đều xem 
nhẹ? Việc gây hứng thú cho các em học sinh nói chung, giúp học sinh yêu thích môn 
mỹ thuật nói riêng không phải lúc nào cũng được chú ý thường xuyên. Đây không phải 
là vấn đề mới nhưng để thực hiện tốt không phải dễ. Làm thế nào để học sinh yêu thích 
môn mỹ thuật? Làm thế nào để môn mĩ thuật trở thành một bộ môn quan trọng như 
những môn khác? Chính là vấn đề đáng quan tâm không chỉ với giáo viên ở trường 
học phổ thông mà còn với những sinh viên đang âm thầm theo đuổi ước mơ nhỏ bé 
được trở thành giáo viên mỹ thuật. Tuy nhiên, hiện nay thực trạng dạy học Mỹ thuật có 
những vấn đề thuộc văn hóa học tập nói chung và những vấn đề về phương pháp dạy 
học: Nền giáo dục mang tính hàn lâm, kinh viện, chú trọng truyền thụ những tri thức 
khoa học chuyên môn, ít gắn với thực tiễn, tâm lý học tập đối phó với thi cử, kiểm tra 
còn nặng nề. Phương pháp dạy học chiếm ưu thế là các phương pháp thông báo tiếp 
 121 
nhân, giáo viên là trung tâm của quá trình dạy học, là người truyền thụ tri thức mang 
tính áp đặt, hoạt động học tập của học sinh mang tính thụ động. Việc dạy học ít gắn 
với cuộc sống và hoạt động thực tiễn, vì thế hạn chế việc phát triển toàn diện tính tích 
cựa, sáng tạo và năng động của học sinh. 
 Các vấn đề nêu trên đây là những vấn đề lớn cần khắc phục của giáo dục trong bối 
cảnh tăng cường hội nhập quốc tế. Cần xây dựng một văn hóa học tập mới, khắc phục nền 
văn hóa học tập nặng tính hàn lâm, kinh viện để phát triển con người toàn diện. 
 2.2. Thực trạng dạy và học mỹ thuật ở các trường Trung học cơ sở 
 Trong chương trình đổi mới sách giáo khoa và phương pháp dạy học, môn mỹ 
thuật đã chính thức đưa vào giảng dạy chính khóa ở bậc Trung học cơ sở từ năm học 
2002- 2003 trên phạm vi toàn quốc. Đây là định hướng dung đắn cho học sinh phát 
triển toàn diện về Đức- Trí – Thể- Mỹ. Qua 11 năm thực hiện chương trình SGK mới 
có thể rút ra nhận xét, đánh giá về thực trạng dạy môn Mỹ thuật như sau: 
 2.2.1. Đội ngũ giáo viên 
 Không ít giáo viên dạy Mỹ thuật chỉ dạy kĩ thuật vẽ là chủ yếu mà chưa chú ý 
nhiều đến giáo dục thẩm mĩ cho học sinh. 
 Giáo viên chưa giúp học sinh hiểu được mục đích chính của bộ môn Mỹ thuật 
là cảm nhận về cái đẹp cũng như giá trị nghệ thuật và sự thoải mái, nhẹ nhàng về tinh 
thần khi học môn Mỹ thuật. 
 Dạy Mỹ thuật chưa phát huy khả năng độc lập suy nghĩ, tìm tòi, sáng tạo mà 
còn mang tính áp đặt. Học Mỹ thuật không nên để cho các em có sự rập khuôn, cứng 
nhắc mà đòi hỏi trí tưởng tượng phong phú, sáng tạo của các em. Tuy nhiên, bên cạnh 
đó có một bộ phận học sinh Trung học cơ sở rất thích hoạt động tạo hình và đây là nhu 
cầu không thể thiếu của các em. Các kì thi vẽ tranh trong nước và quốc tế đã chứng 
minh khả năng thẩm mĩ và sự yêu thích môn Mỹ thuật của các em. 
 Hơn thế nữa, học sinh Trung học cơ sở phần nào bị chi phối, ảnh hưởng bởi các 
môn chính, môn phụ của nhà trường và xã hội phần nào bỏ qua, sao lãng môn Mỹ thuật. 
 Học sinh ít được quan sát, tham quan các khu di tích, thắng cảnh địa phương và 
bảo tàng. Vì thế, hiểu biết về Mỹ thuật, về cái đẹp hầu như các em chưa có và chưa 
kích thích để các em hứng thú trong việc học môn Mỹ thuật 
 2.2.2. Cơ sở vật chất 
 Hiện nay, cơ sở hạ tầng ở trường Trung học cơ sở còn thiếu thốn, chưa có phòng 
chức năng riêng dành cho môn Mỹ thuật, mẫu vẽ còn thiếu với những bài vẽ theo mẫu, 
đặc biệt là những bộ tranh đúng chuẩn theo ban hành của Bộ Giáo Dục cho môn thường 
thức Mỹ thuật chưa đủ dẫn đến chất lượng của bộ môn Mỹ thuật chưa cao. 
 Cơ sở vật chất ở trường Trung học cơ sở (THCS) đang là vấn đề mà giáo viên 
và học sinh quan tâm, vì hiện nay tình trạng thiếu phòng học bộ môn, trưng bày sản 
phẩm học tập của học sinh cũng như các đồ dung dạy học còn thiếu thốn dẫn đến học 
sinh thiếu hứng thú, không tự ý thức khi học tập môn Mỹ thuật. 
 Chính vì vậy, trong khuôn khổ hội thảo này tôi mạnh dạn đặt ra vấn đề và đề 
xuất những biện pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy và học, đồng thời giúp các em có 
hứng thú học tập môn Mỹ thuật, để các em yêu thích môn học này hơn. 
 122 
 2.3. Các biện pháp cụ thể 
 Về phương pháp dạy học, Luật Giáo dục 2005 quy định “Phương pháp giảng 
dạy phải phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo của người học; bồi dưỡng cho 
người học năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng say mê học tập và ý chí vươn 
lên”. Phương pháp dạy học ở phổ thông phải phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, 
môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc nhóm, rèn luyện kỹ năng 
vận dụng lý thuyết vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú 
học tập cho học sinh” 
 Mục tiêu, nguyên lý giáo dục và những quy định về nội dung phương pháp dạy 
học đã được khẳng định trong Luật giáo dục là những định hướng cơ sở quan trọng 
cho việc xây dựng chương trình dạy học, xác định các mục đích, nội dung và phương 
pháp tổ chức dạy học. Những định hướng này phù hợp với những quan điểm tiến bộ và 
hiện đại về giáo dục trong phạm vi quốc tế, trong đó có mục tiêu đào tạo con người 
phát triển toàn diện nhân cách cũng như định hướng giáo dục với thực tiễn cuộc sống, 
gắn lý thuyết với thực tiễn, phát triển động cơ, hứng thú học tập, phát huy tính tích 
cực, tự lực và sáng tạo của học sinh. Giáo dục thẩm mĩ cho học sinh được xuyên suốt 
trong chương trình từ xây dựng mục tiê, đề ra nội dung kiến thức và phương pháp dạy 
học. Đồng thời góp phần bồi dưỡng học sinh có năng khiếu Mỹ thuật, biết trân trọng 
giữ gìn bảo vệ truyền thống Mỹ thuật dân tộc. 
 2.3.1. Những phương pháp phát huy chủ động và tích cực trong giờ học Mỹ thuật 
 Các phương pháp dạy học truyền thống như thuyết trình, đàm thoại, luyện tập 
luôn là những phương pháp quan trọng trong dạy học. Tìm ra những phương pháp phát 
huy chủ động và tích cực trong giờ học Mỹ thuật không có nghĩa là loại bỏ các phương 
pháp dạy học truyền thống quen thuộc mà cần bắt đầu bằng việc cải tiến để nâng cao 
hiệu quả và giảm thiểu nhược điểm của chúng. Chẳng hạn như kỹ thuật mở bài, giải 
thích trong khi thuyết trình, kỹ thuật đặt câu hỏi Tuy nhiên phương pháp dạy học 
truyền thống cũng có những hạn chế tất yếu, vì thế bên cạnh phương pháp dạy học 
truyền thống cần kết hợp phương pháp dạy học mới, đặc biệt là những phương pháp và 
kĩ thuật dạy học phát huy tính tích cực và sáng tạo của học sinh như vận dụng dạy học 
theo tình huống, vận dụng dạy học theo định hướng hành động hay tổ chức hoạt động 
trò chơi trong quá trình học kích thích cảm hứng của học sinh. 
 Khơi gợi khả năng sáng tạo cho các em học sinh. Tạo hứng thú và đam mê 
trong mỗi bài dạy. Người giáo viên không nên áp đặt, hạn chế sự phát triển tư duy của 
học sinh theo ý muốn chủ quan của mình mà phải biết kích thích, gợi mở sự sáng tạo 
riêng của mỗi học sinh 
 Ví dụ: Khi dạy bài trang trí hội trường sách Mĩ thuật 9, thay vì cho các em vẽ 
bài trên giấy áp đặt màu sắc, bố cục thì giáo viên có thể tổ chức cho các em làm việc 
nhóm, sử dụng những vật liệu sẵn có, cùng nhau làm một mô hình hội trường theo ý 
thích và suy nghĩ riêng của các em. 
 2.3.2. Sử dụng và kết hợp hài hòa phương pháp và phương tiện dạy học 
 Không có một phương pháp dạy học nào là toàn năng, phù hợp với mọi mục 
tiêu và nội dung dạy học, mỗi phương pháp và hình thức dạy học đều có ưu, nhược 
điểm riêng. Do vậy việc phối hợp đa dạng phương pháp và hình thức dạy học trong 
toàn bộ quá trình dạy học là phương hướng quan trọng để phát huy tính tích cực, chủ 
động và nâng cao chất lượng. 
 123 
 Phương tiện dạy học có vai trò quan trọng trong việc đổi mới phương pháp dạy 
học nhằm tăng cường tính trực quan và thực hành trong dạy học, táo hứng thú cho học 
sinh. Việc sử dụng các phương pháp dạy học cần phù hợp với mối quan hệ giữa 
phương thức dạy học và phương pháp dạy học, cách truyền thụ kiến thức tự tạo của 
giáo viên có ý nghĩa quan trọng, cần được phát huy. 
 Đa phương tiện và công nghệ thông tin vừa là nội dung dạy học vừa là phương thức 
dạy học hiện đại, trong đó học sinh khám phá tri thức trên mạng một cách có định hướng. 
 2.3.3. Truyền cảm hứng từ những bài học đầu tiên 
 Giáo dục thẩm mĩ phải thông qua từng hành động cụ thể để kích thích sự tò mò 
và ham thích của học sinh. Vì vậy, việc truyền cảm hứng ngay từ đầu những bài học đầu 
tiên là một trong những biện pháp không thể thiếu trong quá trình dạy, học Mỹ thuật. 
 Cần khơi gợi khả năng sáng tạo cho các em học sinh, tạo hứng thú, đam mê 
trong mỗi bài dạy bằng hoạt động tổ chức trò chơi thông qua cách tổ chức hoạt động 
giải ô chữ, xem tranh đoán nội dung, kích thích sự ham thích của học sinh. 
 2.3.4. Tổ chức hoạt động vẽ tranh ngoại khóa và tham quan 
 Thiên nhiên là món quà to lớn nhất mà cuộc sống dành tặng chúng ta, mang lại 
những cảm giác thư giản, thú vị và bổ ích. Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động ngoại 
khóa giúp các em có hứng thú học tâp và kích thích khả năng quan sát, tìm tòi và khám 
phá tự nhiên một cách sáng tạo, mang đến cho học sinh những trải nghiệm, vốn sống 
và kinh nghiệm từ thực tiễn. Tiếp xúc với thiên nhiên cũng như tiếp xúc với một người 
thầy thứ hai, giúp các em có tâm lý thoải mái và một môi trường học tập mới dễ tiếp 
thu và có cảm hứng ngay từ đầu. 
3. Kết luận 
 Danh họa Nguyễn Phan Chánh đã nói một cách đơn giản dễ hiểu nhưng hàm 
chứa cả nội dung và phương pháp dạy - học “Mỹ thuật là cách tạo ra cái đẹp”. Thật 
vậy, để tạo ra cái đẹp cần nhiều cách thể hiện. Muốn có cái đẹp phải có kiến thức 
nhiều mặt, phải tư duy sáng tạo, phải xuất phát từ tri thức phong phú với cảm xúc lành 
mạnh, trong sáng tạo và lao động miệt mài. Do đó, cần xây dựng đội ngũ giáo viên 
không chỉ có kiến thức chuyên sâu mà còn phải thấm nhuần cơ sở lý luận dạy học một 
cách sâu sắc. Có như vậy thì đổi mới phương pháp dạy học mới thật sự hiệu quả như 
mong muốn và tạo được hứng thú cho các em học sinh ở bậc THCS nói chung và Tiểu 
học nói riêng./. 
 Tài liệu tham khảo 
[1]. Luật giáo dục 2005 
[2]. Tài liệu tập huấn giáo viên Trung học cơ sở