Bài giảng Vật lí Lớp 12 - Bài 21: Điện từ trường

TRƯỜNG THPT NGUYỄN VĂN THOẠI 
TỔ VẬT LÝ – CÔNG NGHỆ 
GIÁO VIÊN : NGUYỄN ĐĂNG KHOA 
ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
BÀI 21 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
 Mạch dao động là gì ?. Viết công thức tính chu kì và tần số dao động riêng của mạch dao động? 
 Phát biểu mối quan hệ giữa q và i? 
 Viết công thức năng lượng điện từ của mạch dao động? 
 Một mạch dao động LC gồm tụ điện có điện dung 50pF và cuộn dây thuần cảm có độ tự cảm 5mH. 
 Chu kì dao động của mạch LC bằng bao nhiêu?. 
Faraday (Anh) 
MaxWell (Anh) 
EM CÓ BIẾT? 
 Điện từ trường và sóng điện từ là 2 khái niệm trung tâm của 1 thuyết vật lý lớn: Thuyết điện từ . 
 Sự ra đời của thuyết điện từ được đánh dấu từ 2 công trình nổi tiếng của Mắc-xoen: 
 “Về những đường sức từ của Fa-ra-dây” (1856) 
 “Lí thuyết động lực về điện từ trường” (1864) 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
II – ĐIỆN TỪ TRƯỜNG VÀ THUYẾT ĐIỆN TỪ MẮC-XOEN 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
2. Điện trường biến thiên và từ trường 
1. Điện từ trường 
2. Thuyết điện từ Mắc-xoen 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
a) Phân tích thí nghiệm cảm ứng điện từ của Fa-ra-dây 
C1: Phát biểu định luật cảm ứng điện từ? 
Dòng điện cảm ứng i C xuất hiện trong mạch điện kín có chiều sao cho từ trường cảm ứng có tác dụng chống lại sự biến thiên của từ thông ban đầu qua mạch 
N 
S 
i C 
O 
Sự xuất hiện 
của i C chứng tỏ 
điều gì 
Đường sức của 
điện trường nằm dọc 
theo dây. Nó là một 
đường cong kín 
Hãy định nghĩa 
điện trường xoáy ? 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
a) Phân tích thí nghiệm cảm ứng điện từ của Fa-ra-dây 
 Điện trường xoáy là điện trường có đường sức là đường cong kín 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
Nêu các đặc điểm của đường sức của một điện trường tĩnh 
So sánh đường sức của hai điện trường : tĩnh và xoáy? 
 Các đặc điểm của đường sức điện trường tĩnh 
a) Là những đường có hướng 
b) Là những đường không kín 
c) Qua mỗi điểm trong điện trường có 1 và chỉ 1 đường sức mà thôi. Các đường sức không cắt nhau. 
d) Nơi mà cường độ điện trường lớn thì các đường sức mau. Nơi mà cường độ điện trường nhỏ thì các đường sức thưa. 
 So sánh : 
Giống nhau : ở điểm a), c), d) 
Khác nhau : ở điểm b) 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
Tại những điểm nằm ngoài vòng dây có điện trường xoáy không? 
Vòng dây dẫn kín có vai trò gì hay không trong việc tạo ra điện trường xoáy? 
O là tâm của vòng dây, nếu không có vòng dây thì tại tâm O có điện trường xoáy không? 
Lúc đó ta có thể nói điều gì? 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
a) Phân tích thí nghiệm cảm ứng điện từ của Fa-ra-dây 
 Điện trường xoáy là điện trường có đường sức là đường cong kín 
b) Kết luận 
 Nếu tại 1 nơi có 1 từ trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện 1 điện trường xoáy 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
2. Điện trường biến thiên và từ trường 
a) Từ trường của mạch dao động 
L 
C 
L 
C 
Có sự liên quan mật thiết giữa i với tốc độ biến thiên của E trong tụ điện. 
Dòng điện qua tụ tương ứng với sự biến thiên của E theo thời gian 
Xung quanh chỗ có E biến thiên trong tụ điện đã xuất hiện một từ trường B 
Dòng điện dịch 
Dòng điện dẫn 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
I – MỐI QUAN HỆ GIỮA ĐIỆN TRƯỜNG VÀ TỪ TRƯỜNG 
1. Từ trường biến thiên và điện trường xoáy 
2. Điện trường biến thiên và từ trường 
a) Từ trường của mạch dao động 
b) Kết luận 
 Nếu tại một nơi có điện trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện một từ trường. Đường sức của từ trường bao giờ cũng khép kín 
BÀI 21 : ĐIỆN TỪ TRƯỜNG 
II – ĐIỆN TỪ TRƯỜNG VÀ THUYẾT ĐIỆN TỪ MẮC-XOEN 
1. Điện từ trường 
2. Điện trường biến thiên và từ trường 
 Điện trường biến thiên và từ trường biến thiên liên quan mật thiết với nhau, là hai thành phần của một trường thống nhất – điện từ trường (trường điện từ) 
 4 phương trình diễn tả mối quan hệ giữa: 
 điện tích – điện trường – dòng điện – từ trường 
 sự biến thiên của từ trường theo thời gian và điện trường xoáy 
 sự biến thiên của điện trường theo thời gian và từ trường 
TÓM TẮT BÀI HỌC 
Nếu tại 1 nơi có từ trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện điện trường xoáy 
Nếu tại 1 nơi có điện trường biến thiên theo thời gian thì tại nơi đó xuất hiện từ trường 
Trường xoáy là trường có đường sức khép kín 
Điện từ trường là trường có 2 thành phần biến thiên theo thời gian, liên quan mật thiết với nhau là điện trường biến thiên và từ trường biến thiên 
Câu 2 : Hãy chọn câu đúng? 
Đặt 1 hộp kín bằng sắt trong điện trường. Trong hộp kín sẽ 
CÂU HỎI VẬN DỤNG 
A. Có điện trường 
B. Có từ trường 
C. Có điện từ trường 
D. Không có các trường nói trên 
Câu 1 : Ở đâu xuất hiện điện trường? 
CÂU HỎI VẬN DỤNG 
A. Xung quanh 1 điện tích đứng yên 
B. Xung quanh 1 dòng điện không đổi 
C. Xung quanh 1 ống dây điện 
D. Xung quanh một tia lửa điện 
Câu 2 : Điểm nào dưới đây không thuộc về nội dung thuyết điện từ của Mắc-xoen ? 
CÂU HỎI VẬN DỤNG 
A. Tương tác giữa các điện tích hoặc giữa điện tích với điện trường và từ trường 
B. Mối quan hệ giữa điện tích và sự tồn tại của điện trường và từ trường 
C. Mối liên hệ giữa sự biến thiên theo thời gian của từ trường và điện trường xoáy 
D. Mối quan hệ giữa sự biến thiên theo thời gian của điện trường và từ trường 
DẶN DÒ 
 Học thuộc bài. 
 Trả lời các câu hỏi sgk trang 111 
 Đọc trước bài 22 : S ÓNG ĐIỆN TỪ