Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương VI: Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá, đạo đức và xây dựng con người mới

Hình 2 
Chương VI 
 Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá , đạo đức và xây dựng con người mới 
I . Tư tưởng Hồ Chí Minh về văn hoá 
1.Hồ Chí Minh – Nhà văn hoá kiệt xuất 
 “ Từ Nguyễn Ái Quốc toả ra một nền văn hoá,không phải văn hoá châu Âu,mà có lẽ là nền văn hoá của tương lai ” 
 a. Hồ Chí Minh là người khởi xướng phong trào đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân , giải phóng các dân tộc bị áp bức thuộc địa , giành độc lập , tự do 
b. HCM là người đã sớm nhận thức vai trò , sức mạnh của văn hoá , đã sớm đưa văn hoá vào chiến lược phát triển của đất nước 
c. HCM là người đầu tiên đưa chủ nghĩa Mác – Lênin và Việt Nam, lấy đó làm cơ sở xây dựng nền văn hoá Việt Nam mới 
d. Bản thân Hồ Chí Minh là nhà hoạt động và sáng tạo văn hoá lớn 	 
2.Khái niệm văn hoá theo tư tưởng HCM 
a. Quan niệm chung về văn hoá 
b. Định nghĩa của Hồ Chí Minh về văn hoá 
	 “ Vì lẽ sinh tồn cũng như mục đích cuộc sống,loài người mới phát minh và sáng tạo ra ngôn ngữ , chữ viết , đạo đức,pháp luật,khoa học,tôn giáo , văn học,nghệ thuật,những công cụ cho sinh hoạt hàng về ăn , mặc , ở và các phương thức sử dụng.Toàn bộ những sáng tạo và phát minh đó tức là văn hoá . Văn hoá là sự tổng hợp của mọi phương thức sinh hoạt cùng với biểu hiện của nó mà loài người đã sản sinh ra nhằm thích ứng những nhu cầu đời sống và đòi hỏi của sự sinh tồn ”. 
( Hồ Chí Minh toàn tập , tập 3 tr 431) 
* Định hướng xây dựng nền văn hoá mới 
Xây dựng tâm lý : tinh thần độc lập , tự cường 
Xây dựng luân lý : Biết hy sinh mình , làm lợi cho quần chúng 
Xây dựng xã hội : mọi sự nghiệp có liên quan đến phúc lợi của nhân dân trong xã hội 
Xây dựng chính trị : dân quyền 
Xây dựng kinh tế 
3. Quan điểm của Hồ Chí Minh về những vấn đề chung của văn hoá 
	 a.Quan điểm về vị trí , vai trò của văn hoá 
- Văn hoá là đời sống tinh thần xã hội , thuộc kiến trúc thượng tầng : 
+ Trong quan hệ với chính trị , xã hội : 
	“ Chính trị - xã hội có được giải phóng thì văn hoá mới được giải phóng , chính trị xã hội giải phóng sẽ mở đường cho văn hoá phát triển ” 
	“ Dân tộc bị áp bức thì văn nghệ cũng mất tự do. Văn nghệ muốn tự do phải tham gia cách mạng ” 
+ Trong quan hệ với kinh tế : 
	“ Văn hoá là một kiến trúc thượng tầng , nhưng cơ sở hạ tầng của xã hội có kiến thiết rồi , văn hoá mới kiến thiết được và có đủ điều kiện phát triển được 
- Văn hoá không thể đứng ngoài , mà phải ở trong kinh tế và chính trị , văn hoá phải thúc đẩy nhiệm vụ chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế 
+ Văn hoá phải thực sự là mục tiêu , động lực của sự phát triển , văn hoá phải tham gia thực hiện nhiệm vụ chính trị , kinh tế 
“ Văn hoá , văn nghệ cũng là mặt trận , anh chị em là chiến sĩ trên mặt trận ấy ” 
+ Kinh tế , chính trị cũng phải có tính văn hoá 
b. Quan điểm Hồ Chí Minh về tính chất của nền văn hoá mới 
- Tính dân tộc 
“ Nếu dân tộc hoá mà phát triển đến cực điểm thì tức là đến chỗ thế giới hoá nó , vì lúc bấy giờ văn hoá thế giới sẽ phải chú ý đến văn hoá của mình , sẽ chiếm địa vị ngang với các nền văn hoá thế giới ” 
- Tính khoa học 
+ Hiện đại , tiên tiến , thuận với trào lưu phát triển của thời đại 
+ Phải biết gạn đục , khơi trong , kế thừa truyền thống tốt đẹp của dân tộc và những tinh hoa văn hoá tiến bộ của nhân loại 
+ Đấu tranh chống những gì trái với khoa học , phản tiến bộ , chủ nghĩa duy tâm thần bí , mê tín dị đoan  
- Tính đại chúng 
c. Quan điểm về chức năng của văn hoá 
- Bồi dưỡng tư tưởng đúng đắn và những tình cảm cao đẹp 
- Mở rộng hiểu biết , nâng cao dân trí 
- Bồi dưỡng những phẩm chất , phong cách và lối sống tốt đẹp , lành mạnh ; hướng con người đến chân , thiện , mỹ để hoàn thiện bản thân 
4. Quan điểm của Hồ Chí Minh về một số lĩnh vực chính của văn hoá 
a.Văn hoá giáo dục 
b. Văn hoá văn nghệ 
c. Văn hoá đời sống 
II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức 
1. Nguồn gốc tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh 
	 - §¹o ® øc truyÒn thèng cña d©n téc  : 
 + Khuy ªn mäi ng­êi sèng cã t×nh nghÜa , nh ©n ® øc , thñy chung , cã tr­íc cã sau , biÕt trung , biÕt hiÕu . 
+ D©n téc ViÖt Nam lµ mét d©n téc ®Ò cao ®¹o lý lµm ng­êi , trong ®ã yªu n­íc gi÷ vÞ trÝ trung t©m , ® øng ® Çu b¶ng gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ViÖt Nam vµ lµ sù thÓ hiÖn cao nhÊt ®¹o ® øc cña con ng­êi . §ã chÝnh lµ t×nh yªu vµ lßng trung thµnh ® èi víi Tæ quèc vµ nh ©n d©n . 
- Tiếp thu những giá trị đạo đức phương Đông , phương Tây 
	- Hå ChÝ Minh chó träng ch¾t läc tinh hoa ®¹o ® øc nh ©n lo¹i chøa ® ùng trong c¸c häc thuyÕt cña Nho gi¸o , PhËt gi¸o , Thi ªn chóa gi¸o . §ã lµ ® iÒu nh ©n vµ ®¹o tu th©n cña Nho gi¸o ; t­ t­ëng tõ bi, cøu khæ , cøu n¹n cña PhËt gi¸o ; t­ t­ëng b¸c ¸i, bao dung cña ® øc chóa Giª Su, t­ t­ëng c«ng b»ng , tù do cña c¸c nh µ Khai s¸ng Ph¸p ... 
Đạo Khổng tử không phải là một tôn giáo , nói đúng hơn thì đó là một môn dạy đạo đức và phép xử thế . 
Đức thiên chúa là một tấm gương hi sinh triệt để 
- Tiếp thu quan ® iÓm M¸c , ¡ ngghen , Lªnin vÒ ®¹o ® øc 
H ướng tới giải phóng con người , giải phóng xã hội 
Công bằng , bình đẳng , dân c