Bài giảng Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 3: Tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Chương 3 
TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CHỦ NGHĨA XÃ HỘI VÀ CON ĐƯỜNG QUÁ ĐỘ LÊN CHỦ NGHĨA XÃ HỘI Ở VIỆT NAM 
 I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội 
 II. Tư tưởng Hồ Chí Minh về con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam 
III. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về chủ nghĩa xã hội và con đường quá độ lên chủ nghĩa xã hội vào công cuộc đổi mới 
I. Tư tưởng Hồ Chí Minh về bản chất và mục tiêu của chủ nghĩa xã hội 
1. Con đường hình thành tư duy Hồ Chí Minh về CNXH ở Việt Nam 
Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH từ nhiều phương diện 
- Hồ Chí Minh tiếp cận CNXHKH từ quan điểm duy vật lịch sử của Mác 
Nghĩa là : 
Từ học thuyết HTKT – XH và từ sứ mệnh lịch sử của GCCN 
Người đã tiếp thu những quan điểm về bản chất và mục tiêu của CNXHKH 
- Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH từ lập trường yêu nước và khát vọng giải phóng dân tộc 
“Chỉ có CNXH và CNCS mới giải phóng được các dân tộc bị áp bức và GCCN toàn thế giới” 
Bác viết: 
- Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH từ phương diện đạo đức 
Bác 
cho 
 rằng: 
Không có chế độ nào tôn trọng con người, chú ý xem xét những lợi ích cá nhân đúng đắn và đảm bảo cho nó được thoả mãn bằng chế độ XHCN 
Vì thế, “có gì sung sướng vẻ vang hơn là trau dồi đạo đức cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng CNXH và giải phóng loài người” 
Đạo đức cách mạng đối lập với chủ nghĩa cá nhân 
“Chủ nghĩa cá nhân là một trở ngại lớn cho việc xây dựng CNXH. Cho nên thắng lợi của CNXH không thể tách rời thắng lợi của cuộc đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân” 
Như vậy, đối với Hồ Chí Minh, đạo đức cao cả là đạo đức cách mạng, đạo đức giải phóng dân tộc, loài người. CNXH chính là giai đoạn phát triển mới của đạo đức 
- Hồ Chí Minh tiếp cận CNXH từ truyền thống lịch sử, văn hoá và con người Việt Nam 
Việt Nam là nước nông nghiệp, không qua chế độ CHNL, lại phải liên tục chống thiên tai địch họa 
Làm cho người 
Việt Nam sớm 
gắn kết với nhau 
Đó là nhân tố 
thuận lợi để đi 
vào CNXH 
Văn hoá Việt Nam lấy nhân nghĩa làm gốc, là văn hoá trọng trí thức, hiền tài 
Con người Việt Nam có tâm hồn trong sáng, giàu lòng vị tha 
Truyền thống tốt đẹp của văn hoá và con người Việt Nam đã dẫn dắt Bác đến với CNXH 
Với Bác, CNXH mang trong bản thân nó bản chất nhân văn và văn hoá, nó cao hơn CNTB về mặt văn hoá và giải phóng con người 
Quan niệm của Bác về CNXH là sự thống nhất biện chứng giữa kinh tế, chính trị, xã hội với nhân văn, đạo đức,văn hoá 
2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về những đặc trưng bản chất của CNXH 
2.1. Quan niệm của CN Mác - Lênin 
- Xoá bỏ từng bước chế độ tư hữu TBCN, thiết lập chế độ sở hữu công cộng để giải phóng cho sức sản xuất xã hội phát triển 
- Có một nền đại công nghiệp cơ khí với trình độ khoa học và công nghệ hiện đại có khả năng cải tạo nông nghiệp, tạo ra năng suất lao động cao hơn CNTB 
- Thực hiện nguyên tắc phân phối theo LĐ, thể hiện sự bình đẳng về LĐ và hưởng thụ 
- Khắc phục dần sự khác biệt giữa các GC, nông thôn - thành thị, LĐ trí óc - LĐ chân tay, tiến tới một XH tương đối thuần nhất về GC 
- Giải phóng con người khỏi mọi ách áp bức, bóc lột, nâng cao trình độ cho nhân dân 
- Khi GC không còn, nhà nước tự tiêu vong 
- Thực hiện sx có kế hoạch, tiến tới xoá bỏ sx hàng hoá trao đổi tiền tệ 
2.2. Quan niệm của Hồ Chí Minh về những đặc trưng bản chất của CNXH 
CNXH là gì? 
CNXH là một chế độ do nhân dân lao động làm chủ 
CNXH là một xã hội phát triển cao về văn hoá, đạo đức 
CNXH là một xã hội công bằng và hợp lý 
CNXH là công trình tập thể của nhân dân, do nhân dân tự xây dựng, dưới sự lãnh đạo của Đảng 
3. Quan niệm của Hồ Chí Minh về mục tiêu và động lực của CNXH 
3.1. Những mục tiêu cơ bản của CNXH 
Chế độ chính trị mà chúng ta xây dựng là một chế độ do nhân dân làm chủ 
Nền kinh tế mà chúng ta xây dựng là một nền kinh tế XHCN, với công nghiệp & nông nghiệp hiện đại, khoa học & kỹ thuật tiên tiến 
CNXH gắn liền với văn hoá & là giai đoạn phát triển cao hơn CNTB về mặt giải phóng con người 
Về quan hệ xã hội: xã hội mà chúng ta xây dựng là một xã hội công bằng, dân chủ, có quan hệ tốt đẹp giữa người với người; các chính sách XH được quan tâm thực hiện; đạo đức - lối sống XH phát triển lành mạnh 
3.2. Các động lực của CNXH 
Động lực là 
những nhân tố góp phần thúc đẩy 
sự phát triển kinh tế - XH thông qua 
hoạt động của con người 
Gồm: 
- Phát huy sức mạnh đoàn kết của cả cộng đồng dân tộc – động lực chủ yếu để phát triển đất nước 
- Phát huy sức mạnh của con người với tư cách cá nhân người lao động 
Hệ thống nội dung, biện pháp tác động nhằm tạo ra sức mạnh cho CNXH 
Tác động vào nhu cầu lợi ích của con người 
Tác động vào các động lực chính trị-tinh thần 
Phát huy quyền làm chủ & ý thức làm chủ của người LĐ 
Thực hiện công bằng xã hội 
Sử dụng vai trò điều chỉnh của các nhân tố: chính trị, đạo đức, pháp luật 
Khắc phục các trở lực kìm hãm sự phát triển của CNXH 
Phải 
đấu 
tranh 
chống 
chủ 
nghĩa 
cá 
nhân 
Phải 
đấu 
tranh 
chống 
tham ô, 
lãng phí, 
 quan liêu 
Phải