Bài giảng Thương mại điện tử - Bài 6: Các mô hình kinh doanh thương mại điện tử - Huỳnh Hạnh Phúc

2/25/2018
1
Ths. Huỳnh Hạnh Phúc
Email: hanhphuc25@gmail.com
Web: thayphuchuynh.wordpress.com
2/25/2018
2
2/25/2018
3
Mô hình kinh doanh là gì?
•Một tập hợp các hoạt động dự kiến được
thiết kế để đem đến lợi nhuận trong một
thị trường nhất định(E-commerce 2013)
•Một mô hình kinh doanh mô tả tại sao một
tổ chức được tạo ra, truyền tải và định vị
giá trị trong một bối cảnh kinh tế, xã hội,
văn hoá... (Wikipedia)
8 nhân tố chính của một mô hình kinh
doanh thành công
Mô 
hình 
kinh 
doanh
Mục 
tiêu giá 
trị
Nguồn 
thu
Cơ hội 
thị 
trường
Môi 
trường 
cạnh 
tranhLợi thế 
cạnh 
tranh
Chiến 
lược 
marketi
ng
Cấu trúc 
tổ chức
Đội ngũ 
quản lý
Mục tiêu giá trị
• Là cách mà sản phẩm hay dịch vụ của doanh nghiệp
đáp ứng được nhu cầu khách hàng.
• Mục tiêu giá trị thương mại điện tử bao gồm:
• Sự cá nhân hoá, cá biệt hoá của các sản phẩm
• Giảm bớt chi phí tìm kiếm sản phẩm, so sánh giá cả
• Sự thuận tiện trong giao dịch thông qua quá trình quản lý phân phối sản
phẩm.
Nguồn thu
•Là cách thức để doanh nghiệp có doanh thu, tạo ra
lợi nhuận và có mức lợi nhuận trên vốn đầu tư lớn
hơn các hình thức đầu tư khác.
2/25/2018
4
Cơ hội thị trường
• Nhằm để chỉ tiềm năng thị trường của một doanh
nghiệp và toàn bộ cơ hội tài chính tiềm năng mà
doanh nghiệp có khả năng thu được từ thị trường đó.
• Cơ hội thị trường thực tế được hiểu là khoản doanh
thu doanh nghiệp có khả năng thu được ở mỗi vị trí
thị trường mà doanh nghiệp có thể giành được.
Môi trường cạnh tranh
•Nhằm nói đến phạm vi hoạt động của các doanh nghiệp
khác kinh doanh sản phẩm cùng loại trên cùng thị
trường. Phân tích yếu tố này giúp doanh nghiệp đưa ra
quyết định đầu tư
•Môi trường cạnh tranh bao gồm các nhân tố như:
• Có bao nhiêu đối thủ cạnh tranh đang hoạt động,
• Phạm vi hoạt động của các đối thủ,
• Thị phần của mỗi đối thủ,
• Lợi nhuận của các đối thủ,
• Mức giá của các đối thủ
Lợi thế cạnh tranh
• Là khả năng sản xuất một loại sản phẩm có chất
lượng cao hơn và/hoặc tung ra thị trường một sản
phẩm có mức giá thấp hơn các đối thủ cạnh tranh
• Lợi thế cạnh tranh có thể là những điều kiện thuận
lợi liên quan đến nhà cung ứng, người vận chuyển,
nguồn lao động hoặc sự vượt trội về kinh nghiệm, tri
thức hay sự trung thành của người lao động
Chiến lược marketing 
•Nghiên cứu các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng nhu cầu
khách hàng. Lập kế hoạch thực hiện các hoạt động
xúc tiến sản phẩm, dịch vụ cho khách hàng
2/25/2018
5
Cấu trúc tổ chức
• Các doanh nghiệp muốn phát triển bền vững cần có
một hệ thống tổ chức tốt đảm bảo thực thi có hiệu
quả các kế hoạch và chiến lược kinh doanh. Một kế
hoạch phát triển tổ chức được hiểu là cách thức bố
trí, sắp xếp và thực thi các công việc kinh doanh
nhằm đạt được các mục tiêu của doanh nghiệp
Đội ngũ quản lý
•Đội ngũ quản trị có tầm ảnh hưởng rất lớn đến doanh
nghiệp, góp phần quyết định thành bại của doanh
nghiệp thông qua:
• Chịu trách nhiệm xây dựng các mẫu công việc trong doanh
nghiệp
• Có thể đưa ra các quyết định thay đổi hoặc tái cấu trúc mô
hình kinh doanh khi cần thiết
• Góp phần tạo sự tin tưởng chắc chắn đối với các nhà đầu tư
bên ngoài và là lợi thế cạnh tranh của các doanh nghiệp
• Là yếu tố quan trọng, cần thiết đối với các mô hình kinh
doanh mới
• Tại sao khách hàng mua hàng của DN?Mục tiêu giá trị
• DN có những cơ hội phát triển nào?Cơ hội thị trường
• DN sẽ kiếm tiền như thế nào?Nguồn thu
• Đối thủ cạnh tranh là ai?Môi trường cạnh tranh
• Lợi thế nổi bật của DN?Lợi thế cạnh tranh
• Làm thế nào để thu hút khách hàng?Chiến lược Marketing
• Kiểu cấu trúc tổ chức DN sẽ áp dụng?Cấu trúc tổ chức
• Đội ngũ lãnh đạo có những kinh nghiệm & kỹ
năng nào?
Đội ngũ quản lý
B2C e-commerce
Doanh
nghiệp
Người
tiêu
dùng
2/25/2018
6
Các mô hình kinh doanh B2C
Cổng thông tin Bán lẻ điện tử Cung cấp tin Trung gian giao
dịch
Tạo thị trường Cung cấp dịch
vụ
Cung cấp cộng
đồng
Cổng thông tin
Cổng thông tin
• Đưa ra các dịch vụ trọn gói và các nội dung như tìm
kiếm, tin tức, thư tín điện tử, chuyện gẫu, âm nhạc,
chương trình video, chương trình lịch...
• Đối tượng chủ yếu là những người sử dụng tại nhà.
• Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí
giao dịch, phí liên kết
• Cơ hội thị trường: hầu hết người sử dụng đều thông
qua các cổng thông tin để truy cập vào những
website thương mại khác trên khắp thế giới
Cổng thông tin
Cổng thông
tin chung
(chiều
rộng)
Cổng thông
tin chuyên
biệt (chiều
sâu)
Dịch vụ tìm
kiếm
2/25/2018
7
Bán lẻ điện tử Bán lẻ điện tử
•Phiên bản trực tuyến của cửa hàng bán lẻ, nơi khách
hàng có thể mua sắm hàng hoá ngay tại nhà hoặc
công sở vào bất cứ thời gian nào trong ngày
•Kênh phân phối trực tuyến cho các doanh nghiệp
kinh doanh truyền thống
•Mô hình doanh thu: Bán hàng hóa, phí dịch vụ
•Cơ hội thị trường: mọi người sử dụng trên Internet
đều có thể là khách hàng tiềm năng của các doanh
nghiệp bán lẻ điện tử
Bán lẻ điện tử
Người bán hàng ảo Bricks and clicks
Danh mục bán hàng 
Các nhà sản xuất
bán hàng trực tiếp
Amazon
Khách hàng
Nhà cung cấp
Lập catalog
Bán
hàng
Thanh toán có 
chiết khấu
Thông báo về 
sản phẩm
Đánh giá
Đặt 
hàng
Chuyển hàng
CỘNG ĐỒNG
(Tài sản vô hình)
Mô hình kinh doanh Amazon
2/25/2018
8
Cung cấp tin Cung cấp thông tin
•Cung cấp thông tin, các chương trình giải trí (như
báo chí, các vấn đề thể thao,...) và các chương trình
trực tuyến, các tin tức thời sự cập nhật, các vấn đề
quan tâm đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời khuyên
trong các lĩnh vực và/hoặc bán thông tin
•Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí
liên kết hoặc tham khảo, phí download
•Cơ hội thị trường: chủ yếu vẫn thuộc về các nhà
cung cấp thông tin truyền thống, có kinh nghiệm và
thâm niên hoạt động
Trung gian giao dịch
• Các nhà trung gian giao dịch cung cấp những bộ xử
lý giao dịch bán hàng trực tuyến, giống như các nhà
môi giới chứng khoán hay các đại lý du lịch.
• Góp phần tăng hiệu suất mua bán của khách hàng và
của các doanh nghiệp.
• Mô hình doanh thu: Phí giao dịch
• Cơ hội thị trường: Với sự phát triển của Internet, sự
gia tăng của thị trường tài chính và thị trường chứng
khoán, cơ hội thị trường ngày càng lớn
• Yêu cầu: Phải giải quyết các lo ngại của khách hàng
bằng các biện pháp hữu hiệu đảm bảo an toàn và bảo
vệ tính riêng tư của khách
Tạo thị trường
2/25/2018
9
Tạo thị trường
• Các doanh nghiệp trên cơ sở Web sử dụng Internet
để tạo nên thị trường, kết nối người mua và người
bán
• Mô hình doanh thu: Phí dịch vụ
• Cơ hội thị trường: Có tiềm năng rất lớn
• Yêu cầu:
• Phải có nguồn lực tài chính và chiến lược tiếp thị tốt để thu hút người mua
và người bán đến với thị trường
• Tốc độ xử lý và sự thuận tiện trong xử lý giao dịch
• Các hình thức đấu giá và các dạng khác của mô hình
giá động
• eBay.com, Priceline.com...
Mô hình Đấu giá & Đấu thầu điện tử
• Cho phép người tham gia đấu giá các sản phẩm hoặc
các dịch vụ thông qua mạng internet.
• Có hai phương thức đấu giá trực tuyến: đấu giá theo
giá tăng dần và đấu giá theo hình thức giá giảm dần
(đấu thầu Reverve Auction Model).
Đấu giá trực tuyến, giá tăng dần
(Ascending Price) Đấu giá trực tuyến, giá giảm
dần (Reverse Auction Process)
2/25/2018
10
Cung cấp dịch vụ
• Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu bằng việc bán
dịch vụ cho khách hàng.
• Các dịch vụ chủ yếu: lưu giữ thông tin trên máy tính, tư vấn, đánh giá, mua
bán tạp phẩm
• Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ, phí đăng ký
• Cơ hội thị trường: rất lớn vì nhu cầu của người tiêu
dùng đối với các sản phẩm dịch vụ ngày càng tăng
• Yêu cầu:
• Cần quảng cáo, xúc tiến nhằm giảm bớt những lo ngại của khách hàng đối với
các dịch vụ trực tuyến, tạo dựng sự tin cậy
• Có biện pháp khuyến khích khách hàng tiếp cận và quyết định dùng thử các
sản phẩm dịch vụ của DN
Cung cấp cộng đồng
Cung cấp cộng đồng
• Những site, nơi các cá nhân có cùng mối quan tâm, chung
sở thích riêng biệt, có thể tới cùng chia sẻ kinh nghiệm,
trao đổi, thảo luận về những vấn đề quan tâm
• Mô hình doanh thu: Quảng cáo, phí đăng ký, phí liên kết
và tham khảo
• Cơ hội thị trường: số lượng người sử dụng Internet, các
mối quan tâm của người tiêu dùng ở các cộng đồng trên
mạng cũng ngày càng tăng.
• Yêu cầu:
• Phải có chiến lược tiếp thị tốt để có thể thu hút những thành viên mới tham gia cộng
đồng
• Cân đối giữa chi phí cho các nội dung chất lượng cao và thu nhập của doanh nghiệp.
Các mô hình kinh doanh B2C
Mô
hình
KD
Hình thức Mô tả Nguồn thu
Cổng
nối
Chiều rộng/
Tổng quát
Đưa ra các dịch vụ trọn gói và
các nội dung như tìm kiếm, tin
tức, thư tín điện tử, âm nhạc,
chương trình video, chương
trình, lịch... Đối tượng chủ yếu là
những người sử dụng tại nhà.
Quảng cáo
Phí đăng ký
Phí giao dịch
Chiều sâu/
Chuyên biệt
hoá
Đưa ra các dịch vụ và sản phẩm
cho những thị trường chuyên
biệt
Quảng cáo
Phí đăng ký/
Phí giao dịch
2/25/2018
11
Các mô hình kinh doanh B2C
Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu
Bán lẻ
Người bán
hàng ảo
điện tử
(e-tailer)
Người bán hàng
ảo
Phiên bản trực tuyến của cửa 
hàng bán lẻ, nơi khách hàng có 
thể mua Bán hàng hoá sắm hàng 
hoá ngay tại nhà/công sở vào bất 
cứ thời gian nào trong ngày
Bán hàng hoá
Clicks and
bricks
Kênh phân phối trực tuyến cho
các DN kinh doanh truyền thống
Bán hàng hoá
Danh mục
người bán hàng
Phiên bản trực tuyến của danh
mục thư tín trực tiếp
Bán hàng hoá
Các nhà sản
xuất trực tiếp
Việc bán hàng trực tuyến được
thực hiện trực tiếp bởi các nhà
sản xuất
Bán hàng hoá
Các mô hình kinh doanh B2C
Mô hình
KD
Hình thức Mô tả Nguồn thu
Cung
cấp tin
Các nhà cung cấp thông tin, các
chương trình giải trí (như báo chí, 
các vấn đề thể thao,...) và các
chương trình trực tuyến khác đưa
ra cho khách hàng các tin tức thời
sự cập nhật, các vấn đề quan tâm
đặc biệt, những chỉ dẫn hay lời
khuyên trong các lĩnh vực và bán
thông tin
Quảng cáo
Phí đăng ký
Phí liên kết / 
tham khảo
Các mô hình kinh doanh B2C
Mô hình
KD
Hình
thức
Mô tả Nguồn thu
Trung gian
giao dịch
Các trung gian giao dịch cung cấp
những bộ xử lý giao dịch bán hàng
trực tuyến, giống như các nhà môi
giới chứng khoán hay các đại lý
du lịch. Bằng việc tạo điều kiện để
các hoạt động giao dịch diễn ra
nhanh hơn với chi phí thấp hơn, 
các trung gian này góp phần tăng
hiệu suất mua bán của khách
hàng và của các doanh nghiệp.
Phí giao dịch
Các mô hình kinh doanh B2C
Mô hình
KD
Hình thức Mô tả Nguồn
thu
Người tạo
thị trường
Các hình
thức đấu giá
và các mô
hình giá
động
Các doanh nghiệp trên cơ sở Web 
sử dụng các công nghệ Internet để
tạo nên thị trường, đưa người mua
và người bán lại với nhau.
Phí dịch 
vụ
Cung
cấp dịch vụ
Các doanh nghiệp kiếm tiền chủ yếu
bằng việc bán dịch vụ cho khách
hàng.
Bán dịch 
vụ
Cung
cấp cộng
đồng
Những site, nơi các cá nhân có mối
quan tâm, sở thích riêng biệt, có thể
tới để cung chia sẻ kinh nghiệm, trao
đổi, thảo luận về những vấn đề cùng
quan tâm.
Quảng
cáo
Phí đăng
ký
Phí liên
kết và
tham khảo
2/25/2018
12
B2B e-commerce
Doanh
nghiệp
Doanh
nghiệp
Các mô hình kinh doanh B2B
Thị trường/sở giao
dịch
Phân phối điện tử Cung cấp dịch vụ
Môi giới giao dịch Trung gian thông tin
Thị trường - Sở giao dịch
•Là một khoảng không thị trường điện tử số hoá
nơi các nhà cung ứng và các DN TMĐT tiến
hành các hành vi thương mại
•Mô hình doanh thu: Phí giao dịch
•Cơ hội thị trường:
• Phụ thuộc vào qui mô của lĩnh vực kinh doanh và số
lượng người sử dụng đăng ký tham gia thị trường
• Bị thay thế dần bởi các giao dịch ngang hàng trực tiếp
Phân phối điện tử
•Thực hiện phân phối trực tiếp sản phẩm, dịch vụ cho
các tổ chức kinh doanh cá thể trong TMĐT
•Bán hàng theo hình thức one-stop shopping
•Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá
•Cơ hội thị trường:
• Phụ thuộc vào uy tín của DN trên thị trường và tính chuyên nghiệp trong lĩnh
vực phân phối.
•Thí dụ: Grainger.com, GE Aircraft Engines
2/25/2018
13
Cung cấp dịch vụ B2B
• Cung cấp các dịch vụ kinh doanh cho các DN như: kế
toán, kiểm toán, dịch vụ tài chính, quản trị nguồn nhân
lực, dịch vụ xuất bản, in ấn...
• Cung cấp dịch vụ ứng dụng (Application Service
Provider – ASP)
• Mô hình doanh thu: Bán dịch vụ
• Cơ hội thị trường:
• Nhiều tiềm năng vì đối với người sử dụng, việc chi một khoản tiền phí để sử dụng
dịch vụ từ các nhà cung cấp dịch vụ B2B vẫn kinh tế và khả thi hơn so với việc bỏ
tiền đầu tư xây dựng hệ thống dịch vụ riêng
Cung cấp dịch vụ B2B
•Nhà cung cấp dịch vụ truyền thống:
• Employeematters.com
•Nhà cung cấp dịch vụ ứng dụng (ASP)
• Salesforce.com, Corio.com
Môi giới giao dịch B2B
• Giúp các doanh nghiệp tìm được các hàng hoá và
dịch vụ mà họ cần
• Mô hình doanh thu: Phí giao dịch
• Thí dụ: iShip.com
Trung gian thông tin
• Tập hợp thông tin về khách hàng, tiếp thị và bán
những thông tin thu thập được cho các doanh
nghiệp, đồng thời bảo vệ tính riêng tư của các thông
tin đó
• Mô hình doanh thu: Bán thông tin, phí tham khảo
hoặc liên kết
• Các dạng thức:
• Môi giới quảng cáo: DoubleClick.net
• Định hướng kinh doanh: AutoByTel.com
2/25/2018
14
Các mô hình kinh doanh B2B
Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu
Thị trường/ 
Sở giao dịch
(trung tâm 
B2B)
Chiều sâu/
Chiều rộng
Giúp người mua và người bán gặp 
gỡ nhau nhằm giảm chi phí mua 
sắm trong một lĩnh vực kinh doanh 
nhất định
Phí giao dịch
Phân
phối điện tử
Kết nối trực tiếp các doanh nghiệp 
với các doanh nghiệp khác nhằm 
giảm thiểu chu trình bán hàng và 
giá thành sản phẩm
Bán hàng hoá
Cung
cấp dịch vụ
B2B
Truyền thống Hỗ trợ các doanh nghiệp thông 
qua các Bán dịch vụ dịch vụ kinh 
doanh trực tuyến
Bán dịch vụ
Nhà cung cấp
dịch vụ ứng
dụng (ASP)
Cho các doanh nghiệp thuê các 
ứng dụng phần mềm trên cơ sở 
Internet
Phí dịch vụ
Các mô hình kinh doanh B2B
Mô hình KD Hình thức Mô tả Nguồn thu
Môi giới giao 
dịch B2B
(matchmaker)
Giúp các doanh nghiệp tìm được 
các hàng hoá và dịch vụ mà họ 
cần
Phí giao dịch
Trung gian 
thông tin
Môi giới
quảng cáo
Thu thập các thông tin về người 
tiêu dùng và sử dụng chúng giúp 
các nhà quảng cáo xây dựng các 
chương trình quảng cáo phù hợp
Bán thông tin
Định hướng Cung cấp thông tin định hướng 
KD
Phí tham
khảo/liên kết
Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác
C2C P2P
M-commerce
Các mô hình kinh doanh đặc trưng khác
Loại Mô hình KD Mô tả Nguồn thu
Mô hình 
kinh doanh
giữa các 
người tiêu
dùng (C2C)
Nhà tạo
thị trường
Liên kết người tiêu dùng với
những người tiêu dùng khác
để bán hàng
Phí giao dịch
Mô hình 
kinh doanh
ngang hàng 
(P2P)
Nhà cung
cấp nội dung
Công nghệ cho phép khách
hàng chia sẻ các tập tin và các
dịch vụ qua Web
Phí đăng ký,
quảng cáo và
phí giao dịch
Mô hình 
thương mại
di động
Các dạng
khác
Các ứng dụng kinh doanh mở
rộng sử dụng công nghệ
không dây
Bán hàng hoá
2/25/2018
15
Mô hình kinh doanh giữa các người tiêu 
dùng (C2C)
• Là cách mà người tiêu dùng có thể sử dụng để bán
các hàng hoá của mình cho người tiêu dùng khác với
sự giúp đỡ của một doanh nghiệp kinh doanh trực
tuyến
• Người tiêu dùng trên Internet thường dùng cách này
để thanh lý các hàng hoá dư thừa hoặc các hàng hóa
đã qua sử dụng
• Mô hình doanh thu: Phí giao dịch
• Thí dụ: eBay.com, Half.com
Người mua
eBay
Nhà cung cấp
Dịch vụ
Vận tải
GIAO SP/DV THANH TOÁNCƠ CHẾ 
ĐỊNH GIÁ
ĐÁNH GIÁ
CUNG CẤP 
THÔNG TIN SP/DV
PHÍ GIAO DỊCH
GIAO NHẬN
THANH TOÁN
GIAO NHẬN
CỘNG ĐỒNG
(Tài sản vô hình) Sản phẩm hoặc 
dịch vụ
Thông tin
Mô hình kinh doanh của Ebay
Mô hình kinh doanh ngang hàng (peer-
to-peer – P2P)
•Mô hình kinh doanh ngang hàng (P2P) hoạt động với
mục tiêu liên kết những người sử dụng, cho phép họ
chia sẻ các tệp tin và các tài nguyên khác trên máy
tính mà không cần truy cập vào một máy chủ chung
•Mục đích hoạt động chủ yếu: chia sẻ các thông tin và
các loại tài nguyên khác
•Mô hình doanh thu: Phí đăng ký, quảng cáo và phí
giao dịch
•Thí dụ: Napster.com
Mô hình thương mại di động (M-commerce)
•Mô hình kinh doanh cho phép mọi đối tượng thực hiện
các giao dịch mua bán tại mọi thời điểm, đặc biệt là ở
mọi nơi sử dụng các thiết bị trên cơ sở công nghệ mới,
không dây
•Điều kiện để phát triển mô hình:
•Hạ tầng công nghệ
•Cước phí sử dụng các thiết bị di động truy cập
Internet
•Mô hình doanh thu: Bán hàng hoá