Bài giảng Tâm lý giáo dục - Chương 1: Nhập môn tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm

TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUỐC GIA TP HCMĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂNKHOA TÂM LÝ HỌC 
Giảng viên: Ths Nguyễn Thị Vân 
Thời gian: 45 tiết 
TÂM LÝ GIÁO DỤC 
TÀI LIỆU THAM KHẢO 
1. Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm. Lê Văn Hồng- Lê Ngọc Lan- Nguyễn Văn Thàng. NXB ĐHQG Hà Nội, 2001. 
2. Các lý thuyết phát triển tâm lý người. Phan Trọng Ngọ (chủ biên), NXB ĐHSP 
3. Bộ câu hỏi ôn tập và đánh giá kết quả học tập môn TLH lứa tuổi và TLH sư phạm. Phan Trọng Ngọ (chủ biên). NXB ĐHSPHN, 2005. 
4. TLH lứa tuổi và TLH sư phạm (tập I, II). A.V.Petro Vski (chủ biên), Đặng Xuân Hoài dịch. NXB Giáo dục 1982 
5. Cơ sở tâm lý học ứng dụng, GS Đặng Phương Kiệt (chủ biên), NXB ĐHQG HN 
6. TS. Đỗ Thị Châu, (2005),Tình huống tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, NXBGD 
7. B.Ph.LoMov, (2000), Những vấn đề về lý luận và phương pháp luận tâm lý học, NXB ĐHQG Hà Nội (Bản dịch từ tiếng Nga). 
TÂMLÝ GD 
Phần I: Một số vấn đề cơ bản của tâm lý học lứa tuổi 
Chương 1: Nhập môn TLHLT và TLHSP 
Chương 2: Sự phát triển tâm lý và việc dạy học 
Chương 3: Những đặc điểm tâm lý của tuổi vườn trẻ và tuổi mẫu giáo 
Chương 4: TLH lứa tuổi học sinh tiểu học 
Chương 5: TLH lứa tuổi thiếu niên 
Chương 6: TLH lứa tuổi thanh xuân 
Phần II: Một số vấn đề cơ bản của tâm lý học sư phạm 
Chương 7: Bản chất của việc học và những cơ sở tâm lý của việc dạy học 
Chương 8: Tâm lý học về các kiểu học và dạy học cơ bản 
Chương 9: Tâm lý học giáo dục 
Chương 10: Tâm lý học nhân cách của người giáo viên 
Chương 1: Nhập môn tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm 
I. Khái quát về tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm 
II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em 
III. Sự phân chia giai đoạn phát triển tâm lý 
1. Đối tượng nghiên cứu của TLHLT và TLHSP 
TÂM LÝ HỌC LỨA TUỔI 
Nghiên cứu động lực phát triển tâm lý theo lứa tuổi , sự phát triển cá thể của các quá trình tâm lý trong nhân cách con người đang được phát triển 
TÂM LÝ HỌC SƯ PHẠM 
Nghiên cứu những quy luật tâm lý của việc dạy học và giáo dục 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
7 
I. Khái quát về TLHLT và TLHSP 
Cùng nghiên cứu tâm lý người 
ở các giai đoạn phát triển 
Tìm hiểu những quy luật chung của sự phát triển nhân cách theo lứa tuổi 
Nắm bắt được những quy luật lĩnh hội tri thức, kĩ năng, kĩ xảo trong dạy học và giáo dục 
Hiểu được những biến đổi tâm lý của học sinh do ảnh hưởng của giáo dục và dạy học 
8 
2. Nhiệm vụ của TLHLT và TLHSP 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
9 
3. Quan hệ giữa TLHLT và TLHSP 
Tâm lý học 
lứa tuổi 
Tâm lý học 
sư phạm 
Chung khách thể nghiên cứu 
Chặt chẽ, thống nhất, biện chứng 
Con người 
 II. Lý luận về sự phát triển tâm lý trẻ em 
1. Quan niệm về trẻ em 
TLH duy vật tầm thường: Trẻ em là “người lớn thu nhỏ”, chỉ khác nhau về kích thước. 
TLH duy vật biện chứng: Giữa trẻ em và người lớn có sự khác nhau về chất, trẻ em vận động, phát triển theo quy luật của trẻ em. 
1.2.1. Quan niệm duy tâm 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
11 
Sự phát triển tâm lý trẻ em chỉ là sự tăng lên hoặc giảm đi về số lượng các hiện tượng đang phát triển mà không có sự chuyển biến về chất lượng 
 Phát triển tâm lý là do các tiềm năng sinh vật gây ra. Mọi đặc điểm tâm lý chung và cá thể đều là tiền định và được quyết định bằng con đường di truyền . 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
12 
1.1.1. Thuyết tiền định 
Nhà TLH Mỹ E.Toocđai 
	 Phát triển tâm lý trẻ là do sự tác động của môi trường . Môi trường là yếu tố quyết định hoàn toàn. 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
13 
1.1.2. Thuyết duy cảm 
Nhà TLH Anh John Locke 
	Sự phát triển của trẻ chịu sự tác động của 2 yếu tố môi trường và di truyền, trong đó di truyền giữ vai trò quyết định và môi trường là điều kiện biến những đặc điểm tâm lý đã được định sẵn thành hiện thực. 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
14 
1.1.3. Thuyết hội tụ hai yếu tố 
HẠN CHẾ 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
15 
Nhận xét: Tất cả các thuyết trên đều có những sai lầm giống nhau bởi: 
Cho rằng đặc điểm con người là bất biến, tiền định, hoặc do tiềm năng sinh vật di truyền, hay do ảnh hưởng của môi trường là bất biến 
 Phát triển tâm lý trẻ tách rời những điều kiện cụ thể mà quá trình tâm lý tạo ra 
 Đánh giá không đúng vai trò của giáo dục, phủ nhận tính tích cực cá nhân 
	 Sự phát triển tâm lý trẻ em là quá trình trẻ em lĩnh hội nền văn hoá xã hội loài người thông qua tính tích cực của trẻ trong hoạt động và giao tiếp (trong đó dạy học và giáo dục giữ vai trò chủ đạo) 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
16 
Quan điểm duy vật biện chứng 
về sự phát triển tâm lý trẻ em 
1.2 
Sự phát triển tâm lý của trẻ em không tuân theo quy luật sinh học mà tuân theo quy luật xã hội 
Chương I.Nhập môn TLHLT và TLHSP 
17 
2 . Quy luật chung của sự phát triển tâm lý trẻ em 
Tính không đồng đều 
Tính mềm dẻo Tính toàn vẹn 
và khả năng bù trừ 
	 Những chức năng tâm lý khác nhau thì không phát triển ở mức độ như nhau. Có những thời kì tối ưu cho sự phát triển 1 hành động tâm lý nào đó.