Bài giảng Sinh học Lớp 10 - Bài 29: Cấu trúc các loại virut

BÀI 29
CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT
Virut bại liệt Virut khảm thuốc lá Phage T2
• Có một số bệnh sau: bệnh sôt xuất huyết, lao, 
viêm phổi, dại, HIV, cúm gia cầm,sốt rét, viêm 
loét dạ dầy..
• Nêu tác nhân gây bệnh.
Bệnh dại
Bệnh AIDS
 bờnh cỳm gia cầm
TÁC NHÂN GÂY BỆNH: VIRUT
VIRUT LÀ GÌ?
Bệnh đốm lá ở 
cây thuốc lá
* KHÁI NIỆM VIRUT
Vỏ prôtêin
Lõi là axit 
nuclêic 
Virut Ađênô
 Virut là thực thể:
 - Chưa cú cấu tạo tế 
bào.
Em có nhận xét gì 
về đặc điểm cấu 
tạo của virut? 
Tê bào nhân thực 
Kích thước các bậc cấu trúc trong thế giới sống
 - Virut có kích thước siêu nhỏ.
Lá cây thuốc lá 
bị bệnh
Dịch nghiền lọc 
qua màng lọc vi 
khuẩn
Cây bị 
bệnh
Không 
phát hiện 
mầm 
bệnh
Không 
thấy 
khuẩn 
lạc
Virut
Soi dưới kính hiển 
vi quang học
Nhiễm vào 
cây lành
Nuôi trong 
MT thạch
Qua thí nghiệm trên em 
hãy nhận xét về phương 
thức sống của virut?
Thí nghiệm năm 1892, của Ivanopxki nhà sinh học người Nga
n sat hình và mô tả thí 
nghiem của Ivanopxki
  - virut sống kí sinh nội bào bắt buộc. 
vỏ ngoài
 AND
ARN
Virut được phân loại dựa vào yếu tố nào?
A
B
Dựa vào vỏ 
Protein,virut 
có 2loại: có 
hoặc không 
có vỏ ngoài.
 -Dựa vào 
axit Nucleic, 
virut cú 2 loại: 
Virut AND và 
virut ARN.
• Dựa vào vật chủ virut chia thành những loại 
nào?
 - Dựa vào vật chủ virut chia thành 3 loại: 
 + Virut kí sinh ở vi khuẩn.
 + Virut kí sinh ở thực vật.
 + Virut kí sinh ở người và động vật.
Virut H5N1 
ARN
I. CẤU TẠO VIRUT
Vỏ(capsit) 
Prôtêin 
Lõi (bộ 
gen) Axit 
nuclêic
 Axit 
nuclêic 
Capsit 
Quan sát hình và cho 
biết virut ®­îc cÊu t¹o 
gåm nh÷ng thµnh phÇn 
nµo ? B¶n chÊt cña c¸c 
thµnh phÇn ®ã lµ g×?
Nuclêôcapsit 
 *. CÊu t¹o chung: 2 phÇn
Lâi( bé gen): Axit Nuclªic 
Vá (capsit): Pr«tªin 
Phøc hîp gåm axit nuclªic vµ 
pr«tªin ®­îc gäi lµ: 
Nuclª«capsit 
 Bộ gen của virut có thể 
là ADN hoặc ARN, có thể 
1 sợi hoặc 2 sợi.
Bộ gen của sinh vật 
nhân thực là ADN 2 
sợi.
 Bộ gen của virut Bộ gen của sinh vật 
nhân thực
1. Lõi( bộ gen) của virut
ADN
 ADN
ARN
Quan sát hình và cho biết bộ gen của virut có sai 
khác gì so với bộ gen của sinh vật nhân thực?
- Vỏ capsit được cấu tạo 
từ những đơn vị nhỏ hơn là 
capsome. 
- Virut càng lớn thì số 
lượng capsome càng nhiều
2.Vỏ (capsit) của virut 
Quan sát hình và cho biết 
vỏ capsit của virut có cấu 
tạo như thế nào?
Capsome
Capsit
Kích thước của virut và số 
lượng capsome có quan hệ 
với nhau như thế nào?
 Vỏ ngoài gồm lớp lipit kép 
và protêin tương tự màng 
sinh chất  bảo vệ virut. 
Trên mặt vỏ ngoài có các gai 
glycoprôtêingai glycoprôtêin làm 
nhiệm vụ kháng nguyên, 
giúp virut bám trên bề mặt 
màng tế bào chủ 
Qua sát hình và cho 
biế vỏ ngoài của virút 
có bản chất là gì? Tác 
dụng của nó như thế nào?
Gai glycoprotêin có 
tác dụng gì? 
*Một số virút có vỏ bao bên ngoài vỏ capsit gọi 
là vỏ ngoài.
Lõi
Capsit
Gai glycoprôtêin
Vỏ ngoài
protein
Lớp lipit kép
Virut đã được coi là một cơ 
thể sống chưa, vì sao?
 Virut chưa có cấu tạo 
tế bào nên chưa được 
gọi là cơ thể mà chỉ 
được coi là một dạng 
sống đặc biệt , gọi là hạt 
virut. Ở ngoài tế bào virut 
tạo thành tinh thể.
Virut
Axit 
nuclêic 
Prôtêin 
II. HÌNH THÁI
Hỡnh thỏi, cấu trỳc một số loại virut
Virut bại liệt Phage T2Virut khảm thuốc lá
Virut sởi VIRUT HECPET Virut HIV
Virut đốm thuốc lá 
(ARN, virut trần)
 Virut Ađênô
(ADN, virut trần) 
 Phagơ T2 
(ADN, virut trần) 
 Virut HIV 
(ARN, có vỏ ngoài)
- Capsome sắp sếp 
theo chiều xoắn của 
axit nuclêic.
- Capsome sắp sếp 
theo hình khối đa 
diện với 20 mặt 
tam giác đều.
- Đầu có cấu trúc 
khối chứa axit nuclêic 
gắn với đuôi có cấu 
trúc xoắn.
Virut cúm 
virut sởi
-Virut bại 
liệt,HIV
- Phagơ T2
Xoắn
Khối
Hỗn 
hợp
Dạng 
cấu trúc
Đại 
diệnĐặc điểm
Các dạng 
đại diện

Tách lõi ARN ra khỏi prôtêin 
của 2 chủng A & B.
Lấy axit nuclêic của chủng 
A trộn với prôtêin chủng B 
được virut lai.
Nhiễm virut lai vào cây thì 
cây bị bệnh.
ARN
Prôtêin
Em có đồng ý 
khi nói virut là 
thể vô sinh?
Có thể nuôi virut 
trong môi trường 
nhân tạo như nuôi vi 
khuẩn không?Hệ gen qui định mọi tính trạng của virut
*Thí nghiệm của Franken và Conrat
?
Phải chăng virut là sinh vật 
gây bệnh có kích thước nhỏ 
nhất? Còn có tác nhân gây 
bệnh nào có kích thước nhỏ 
hơn virut hay không?
Viroit
Viroit 
(ARN)
Bệnh củ khoai 
tây hình thoi
Prion
Proten bình 
thường
Prôtêin 
độc
Biến đổi cấu trúc
Cơ chế gây bệnh
Xoắn α Xoắn 
Bệnh bò điên
Hãy nêu các đặc điểm của virut khác với nhóm sinh 
vật khác+ Virut có kích thước siêu nhỏ, không có cấu tạo tế bào.
+ Chỉ chứa một loại axit nucleic (AND hoặc ARN) trong khi 
 đó tế bào có cả 2 loại.
+ Phải sống kí sinh bắt buộc do không có hệ thống trao đổi
 chất và sinh năng lượng riêng.
+ Không có hệ thống sinh tổng hợp prôtêin riêng do không 
 có ribôxôm; không có hệ thống biến dưỡng riêng (không 
 phân huỷ