Bài giảng Sai sót trong sử dụng thuốc (Chuẩn bị & thực hiện)

5/16/2015
1
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Sai sót trong sử dụng thuốc
(Chuẩn bị & Thực hiện)
TS. Nguyễn Hương Thảo
BM Dược Lâm Sàng, Khoa Dược, ĐHYD Tp HCM
Tp Hồ Chí Minh, 18-19/05/2015
RUG1
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
ƒ Giới thiệu về sử dụng thuốc an toàn
ƒ Định nghĩa sai sót trong sử dụng thuốc
ƒ PP nghiên cứu
ƒ Các yếu tố ảnh hưởng đến sai sót
ƒ Cải thiện/phòng ngừa sai sót
Nội dung
5/16/2015
2
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Giới thiệu Case 1
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Giới thiệu Case 2
5/16/2015
3
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Một em bé 2 tuần tuổi (2 kg), được cho thở oxy và tiêm
truyền morphine liên tục.
Bác sĩ tập sự kê thêm 1 liều morphin 0.7 mg (35 
microgram/kg).
Điều dưỡng chuẩn bị thuốc, có kiểm tra kép với một
đồng nghiệp khác. 
Sau đó, nhận ra liều cần chuẩn bị là 0,07 mg morphine 
(không phải 0,7 mg).
Giới thiệu Case 3
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Giới thiệu
5/16/2015
4
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
ƒ Tổn hại cho bệnh nhân
ƒ Kéo dài thời gian nằm viện
ƒ Cần thêm thuốc / xét nghiệm để điều trị độc tính/TDP 
ƒ Bệnh nhân mất niềm tin vào hệ thống y tế
Giới thiệu Hậu quả
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Các biến cố không mong muốn do sử dụng thuốc 
(Adverse drug events/ADEs)
ƒ Các NC ở USA, Australia, UK, Denmark
ƒ 3-17% BN gặp phải 1 ADE / BV 
ƒ Khoảng ½ ADEs có thể phòng ngừa
ƒ Khoảng 20% ADEs liên quan đến sử dụng thuốc
5/16/2015
5
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Adverse drug 
reactions
Adverse drug events
Dean Franklin et al. 2005
Giới thiệu
Bệnh gây ra 
do thuốc / 
điều trị
Sai sót trong 
sử dụng thuốc
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Thuật ngữ
Adverse drug reaction 
Adverse event
Tác dụng không mong muốn (TDP)
Biến cố không mong muốn
Medication error/incident
Adverse drug event
Sai sót trong sử dụng thuốc
Biến cố không mong muốn lq thuốc
Drug related problems Những vấn đề liên quan đến thuốc
Thuật ngữ
5/16/2015
6
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Sử dụng thuốc
/ bệnh nhânPhân phốiSao chépKê toa
39% 12% 11% 38%
Lucian, David (1995, 
ICU)
6ms, Prospective
21% 20% 59%
Ross, 2000 
NICU, PICU
5ys, Retrospective
16.5% 11% 53%
Krahenbuhl-Melcher 
(2007)
15ys, Review
Quá trình sử dụng thuốc
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
ƒ Gđ sử dụng thuốc cho bệnh nhân: quan trọng!?
- Cơ hội phát hiện/ ngăn chặn/ sửa chữa: ít
- Ảnh hưởng trực tiếp lên bn
- Ít được quan tâm
- Trong khu vực / VN: vài nghiên cứu
Giới thiệu
5/16/2015
7
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Định nghĩa sai sót trong sử dụng thuốc 
(Medication errors) 
ƒ Tự định nghĩa? 
ƒ Định nghĩa / trong các nghiên cứu?
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
1. Các tiêu chí mang tính chất ngụ ý dựa trên đánh giá
của các chuyên gia
2. Các tiêu chí cụ thể
Định nghĩa 
5/16/2015
8
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Định nghĩa: Sai sót trong sử dụng thuốc là ...
... bất cứ sai sót nào xuất hiện trong quá trình kê toa, 
phân phối hay thực hiện thuốc trên bệnh nhân.
(Bates et al. 1995; Kaushal et al, 2001)
... sai sót xuất hiện trong bất kỳ giai đoạn nào của quá 
trình phân phối thuốc cho dù có xảy ra hậu quả bất lợi 
hay không. 
(van den Bemt et al. 2000)
Đặc điểm:
• Sai sót là sai lệch của quá trình
• Không nhất thiết là gây hại
• Vòng lẩn quẩn: “an error is an error” 
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
...“Sai sót trong sử dụng thuốc là một tình huống có thể 
phòng ngừa được mà có thể gây ra hay dẫn đến việc 
dùng thuốc không hợp lý hay gây tổn hại cho bệnh 
nhân khi thuốc được sử dụng bởi nhân viên y tế, bệnh 
nhân hay người tiêu dùng”...
National Coordinating Council for Medication Error Reporting and Prevention (NCC MERP)
Định nghĩa:
Đặc điểm:
• Có thể phòng ngừa
• Sử dụng không hợp lý
• Không nhất thiết là gây hại
5/16/2015
9
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
1. Các tiêu chí mang tính chất ngụ ý dựa trên đánh giá
của các chuyên gia
2. Các tiêu chí cụ thể
Định nghĩa 
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
ĐN sử dụng các tiêu chí cụ thể
ƒ Thường tập trung vào một giai đoạn của quá trình sử 
dụng thuốc, như: kê toa, thực hiện thuốc
5/16/2015
10
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
ƒ Sai sót trong sử dụng thuốc là sự khác biệt giữa
thuốc sử dụng trên bệnh nhân với: 
- Thuốc / chỉ định trong toa bác sĩ
- Chính sách / quy định của bệnh viện
- Hướng dẫn của nhà sản xuất.
ƒ Bao gồm những sai sót xuất hiện trong giai đoạn
chuẩn bị và sử dụng thuốc trên bn
Định nghĩa
Dean 1999; Taxis, Barber 2004; Chua, Chua & Omar 2010; Nguyen et al. 2013
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
Chuẩn bị
- Không đúng thuốc
- Không đúng liều
- Không đúng dạng bào chế
- Thuốc hỏng
- Kỹ thuật chuẩn bị thuốc không đúng
Thực hiện
- Bỏ sót
- Thuốc không được chỉ định
- Không đúng thời điểm
- Kỹ thuật thực hiện thuốc không đúng
Định nghĩa
5/16/2015
11
Pharmacotherapy &
Pharmaceutical Care
P