Bài giảng Quy phạm pháp luật xã hội chủ nghĩa

QUY PHẠM PHÁP LUẬT
XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
NỘI DUNG
I- KHÁI NIỆM QUY PHẠM PHÁP LUẬT
II- KẾT CẤU CỦA QUY PHẠM PHÁP LUẬT
III- CÁCH THỨC THỂ HIỆN CẤU TRÚC 
CỦA QPPL TRONG MỘT ĐIỀU LUẬT
IV- PHÂN LOẠI QUY PHẠM PHÁP LUẬT
I- Khái niệm quy phạm pháp luật
1- Các khái niệm liên quan
2- Khái niệm quy phạm pháp luật
1- CAÙC KHAÙI NIEÄM LIEÂN QUAN
Quy phaïm: 
Quy tắc 
xử sự
Theå hieän yù chí 
cuûa con ngöôøi
Thể hiện traät töï hôïp lyù cuûa hoaït ñoäng 
trong moät ñieàu kieän nhaát ñònh
Mang tính khuôn mẫu
C¸c lo¹i quy ph¹m:
Con 
ng­êi
Con ng­êiQP
X· héi
Con 
ng­êi
QP
Kü thuËt
Tù nhiªn
Caùc loaïi quy phaïm xaõ hoäi
QUY PHAÏM XAÕ HOÄI
QUY PHAÏM 
ÑAÏO ÑÖÙC
QUY PHAÏM 
TAÄP QUAÙN
QUY PHAÏM 
TOÂN GIAÙO
QUY PHAÏM 
PHAÙP LUAÄT
QUY PHAÏM 
CUÛA TOÅ CHÖÙC
CT-XH
* Cho các quy phạm xã hội sau, hãy xác định 
đây là những loại quy phạm nào?
2- : Người Thái vùng Yên Châu- Sơn La, khi 
con gái lấy chồng phải có lễ Tằng cẩu (búi tóc 
lên đỉnh đầu). Tằng cẩu là hình thức bắt buộc 
đối với các cô gái đã có chồng. Không ai xác 
định được nó có từ bao giờ, chỉ biết rằng nó 
tồn tại ở mỗi cuộc đời cô gái Thái. Ai đang có 
chồng, vì lý do gì mà bỏ tằng cẩu là bị mọi 
người lên án, chê trách.
1- “Bắt buộc đội mũ bảo 
hiểm đối với người 
ngồi trên xe mô tô, xe 
gắn máy (kể cả trẻ em 
và người tàn tật) khi đi 
trên hệ thống đường bộ 
Việt Nam thuộc các 
đoạn tuyến, tuyến 
đường bộ có biển báo 
"Đường bắt buộc đội 
mũ bảo hiểm đối với 
người ngồi trên xe mô 
tô, xe gắn máy“”. (TT 
Số 01/2003/TT-
BGTVT ngày 08 tháng 
01 năm 2003 của Bộ 
trưởng Bộ GTVT 
hướng dẫn đội mũ bảo 
hiểm khi đi xe mô tô, 
xe gắn máy) 
2- Khaùi nieäm quy phaïm phaùp luaät
Kh¸i niÖm quy ph¹m ph¸p luËt: Quy 
ph¹m ph¸p luËt lµ quy t¾c xö sù 
mang tÝnh b¾t buéc chung do nhµ 
n­íc ®Æt ra hoÆc thõa nhËn, thÓ 
hiÖn ý chÝ cña nhµ n­íc nh»m ®iÒu 
chØnh c¸c quan hÖ x· héi. 
II- Keát caáu cuûa QPPL
Tình huống: Anh (chị) hãy cho biết cách xử 
sự của mình trong các trường hợp sau?
KÕt cÊu
th«ng 
th­êng
cña mét 
QPPL
Giaû ñònh 
Quy ñònh
Cheá taøi
1- Gi¶ ®Þnh
Kh¸i niÖm: Gi¶ ®Þnh lµ bé phËn cña quy ph¹m ph¸p 
luËt, trong ®ã nªu lªn chñ thÓ, hoµn c¶nh, ®iÒu 
kiÖn, ®Þa ®iÓm, thêi gian x¶y ra hµnh vi (hµnh 
®éng hoÆc kh«ng hµnh ®éng) trong cuéc sèng mµ 
con ng­êi gÆp ph¶i vµ cÇn ph¶i xö sù theo quy 
®Þnh cña ph¸p luËt 
C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi caâu hoûi “Ai?”, “Trong 
ñieàu kieän, hoaøn caûnh naøo?”
Ph©n lo¹i:
+ Theo sè l­îng c¸c hoµn c¶nh, ®iÒu kiÖn ®­a ra: 
gi¶n ®¬n, phøc t¹p
+ Theo c¸ch thøc ®­a ra ®iÒu kiÖn, hoµn c¶nh: 
liÖt kª, lo¹i trõ.
2- Quy ®Þnh
Kh¸i niÖm: Quy ®Þnh lµ bé phËn cña quy 
ph¹m ph¸p luËt trong ®ã nªu lªn nh÷ng c¸ch 
xö sù mµ c¸c chñ thÓ cã thÓ hoÆc buéc 
ph¶i thùc hiÖn; nh÷ng lîi Ých hoÆc quyÒn 
mµ chñ thÓ ®­îc h­ëng g¾n víi nh÷ng t×nh 
huèng ®· nªu ë phÇn gi¶ ®Þnh cña quy 
ph¹m ph¸p luËt. 
C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi các caâu hoûi: Là gì? Ñöôïc laøm 
gì? Khoâng ñöôïc laøm gì? Phaûi laøm gì? Laøm nhö theá naøo?
Ph©n lo¹i: Căn cứ vào tính chất, phương pháp tác 
động lên các quan hệ xã hội: Cấm và bắt buộc; 
Tuú nghi; Giao quyền.
3- ChÕ tµi
Kh¸i niÖm: ChÕ tµi lµ bé phËn cña quy ph¹m 
ph¸p luËt trong ®ã nªu lªn c¸c biÖn ph¸p 
mang tÝnh chÊt trõng ph¹t mµ c¸c chñ thÓ 
cã thÈm quyÒn ¸p dông quy ph¹m cã thÓ ¸p 
dông ®èi víi c¸c chñ thÓ kh«ng thùc hiÖn 
®óng nh÷ng mÖnh lÖnh ®· ®­îc nªu lªn 
trong phÇn quy ®Þnh cña quy ph¹m ph¸p 
luËt 
C¸ch x¸c ®Þnh: Traû lôøi caâu hoûi: Bò xöû lyù nhö theá 
naøo khi ở vào hoàn cảnh giả định mà khoâng thöïc 
hieän quy ñònh cuûa QPPL?
Ph©n lo¹i: Coù 4 loaïi: HS, DS, KL, HC
BÀI TẬP 
Xác định các bộ phận: giả định, quy định,
chế tài của các QPPL sau đây
III- Caùch thöùc theå hieän caáu truùc cuûa 
moät QPPL trong moät ñieàu luaät
Qua bài tập nêu trên, hãy nhận xét về cách thể
hiện cấu trúc của QPPL trong các điều luật.
IV- Phaân loaïi quy phaïm phaùp luaät
1- C¨n cø vµo néi dung: QP ñònh nghóa; 
QP ñieàu chænh; QP baûo veä.
2- C¨n cø vµo h×nh thøc mÖnh lÖnh 
(bộ phận quy định): QP caám ñoaùn; QP 
baét buoäc; QP tuyø nghi
3- C¨n cø vµo ®èi t­îng ®iÒu chØnh: 
moãi ngaønh luaät coù moät loaïi QP töông 
öùng