Bài giảng Người học chỉ có thể học được khi tâm thế sẵn sàng

Người học chỉ có thể học được 
khi tâm thế sẵn sàng 
L/O/G/O
L/O/G/O
Học tập suốt đời
Lifelong Learning 
Kỹ năng dành cho mọi người
ThS. Nguyễn Thành Hải
Center for Educational Excellence
www.cee.hcmus.edu.vn
Kỹ năng
Nội dung
Kiểm tra
Tóm tắt
Các phương pháp
Đặt vấn đề
Khái niệm
5 phần
Kết quả (Outcome Learning)
Sau khóa học này, bạn sẽ có khả năng:
Kể được các yếu tố, các phương pháp 
giúp tăng cường việc học hiệu quả
Xây dựng được động cơ học tập
Áp dụng được các kỹ thuật giúp việc 
học tập được diễn ra mọi lúc, mọi nơi
L/O/G/O
Kỹ năng là gì?
Kỹ năng là khả năng vận dụng tri thức thu
nhận được vào thực tiễn. Hiện nay, trên thế
giới, kỹ năng chia thành 3 nhóm:
- Kỹ năng chuyên môn (Technical Skills):
- Kỹ năng tư duy, nhận thức (Conceptual
Skills, Thinking Skills): tư duy sáng tạo, tinh
thần học tập suốt đời
- Kỹ năng làm việc với con người, kỹ năng
sống (Life Skills): kỹ năng giao tiếp, kỹ năng
giải quyết vấn đề, kỹ năng quản lý thời
gian
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Kỹ năng
• Kỹ năng tư duy sáng tạo
• Kỹ năng làm việc theo nhóm
• Kỹ năng lắng nghe
• Kỹ năng ra quyết định
• Kỹ năng quản lý thời gian
• Kỹ năng hợp tác
• Kỹ năng phỏng vấn
• Kỹ năng xây dựng hình ảnh cá nhân
• Kỹ năng phân tích tình huống
• Kỹ năng vượt qua áp lực
• Kỹ năng kiềm chế cảm xúc
• Kỹ năng động viên người khác
• .
Kỹ năng học
www.cee.hcmus.edu.vn
Biết cách học là đủ chứng tỏ bạn 
thông thái
(Henry Brooks Adams)
L/O/G/O
Theo News Report US - 2007
Thông tin trên thế giới 
tăng gấp đôi trong 
vòng 18 tháng
Hàng ngày có 565 triệu 
người kết nối vào 
internet
Lưu lượng thông tin di chuyển trên
Internet tăng 30%/tháng: Tăng gấp
đôi sau 100 ngày
1990: 6 năm để phát triển 1 
ôtô mới. Nay: 18 tháng và 
chỉ cần 15 giờ để chế tạo
Mỗi giờ, Sony tung ra 3 sản 
phẩm mới, cứ 5 phút, Disney 
tung ra 1 sản phẩm mới
~ 800.000
Cuốn sách được in/năm
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
“Vũ khí cạnh tranh nhất là: học 
nhanh hơn đối thủ”
Peter Senge
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Câu hỏi (Brainstorming – Động não)
• Học là gì?
• Học là một hoạt động làm thay đổi nhận 
thức của con người, sau quá trình đó, 
con người thay đổi về kiến thức, thay 
đổi về kỹ năng và thay đổi về thái độ.
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Học là gì?
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Câu hỏi (Brainstorming – Động não)
Làm sao để học 
hiệu quả?
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Learning to Live 
Together
Relational
Skills
Learning to Be
Interpretative
Skills
Learning to 
Know
Cognitive
Skills
LEARNING – A NEW PUZZLE, UNESCO 1996
Learning to Do
Resolutive
Skills 
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/OTHE VALUE CHAIN
INFORMATION KNOWLEDGE LEARNING MEANING
Simple
Quantitative 
Product
Complex
Qualitative
Service
META 
INFORMATION
META
KNOWLEDGE
META
LEARNING
META 
DATA
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
TEACHING AND LEARNING MODES
same
time
different
times
same 
place
different
places
traditional
school
old-media
distance ed
shift or
year-round
education
new
learning
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Learning is not a spectator sport.
Students do not learn much just by sitting in class listening to 
teachers, memorizing prepackaged assignments, and 
spitting out answers.
They must talk about what they are learning,
write about it, relate it to past experiences,
apply it to their daily lives.
They must make what they learn part of 
themselves.
(Chickering and Gamson, as cited in Bonwell and Eison, 1991 p.3.)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Quan điểm phương Đông
Tôi nghe – Tôi quên
Tôi nhìn – Tôi nhớ
Tôi làm – Tôi hiểu
(Khổng Tử - 520 TCN)
L/O/G/O
Quan điểm phương Tây
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Một số chiến lược học tập
• Tạo động lực cho bản thân
• Kỹ năng nghe
• Kỹ năng đọc
• Kỹ năng viết
• Kỹ năng trình bày
• Kỹ năng đặt câu hỏi
• Phương pháp ASPIRE
• 
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Tạo động lực cho bản thân
• Motivation = Motive + Action
• Tháp nhu cầu của Abraham Maslow
Tồn tại
Quan hệ
Phát triển
L/O/G/O
Sức mạnh của Wiifm
• What’s in it for me? –
Điều này có ý nghĩa gì 
đối với mình nhỉ?
• Xây dựng động cơ học 
tập, tạo niềm say mê
• Khi có niềm say mê cái 
này, bạn sẽ có niềm say 
mê cái khác
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Nghe chủ động
• Một người biết lắng nghe luôn cố gắng 
hiểu thấu đáo những gì người khác nói, 
dù sau đó anh ta có thể kịch liệt phản 
đối người đó.
(Kenneth A. Wells)
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Tập trung khi học
• Tại một thời điểm, bộ não chúng ta chỉ 
có thể tập trung vào một vấn đề
• Tập trung là bí quyết vĩnh cửu của mọi 
thành công trong cuộc sống
(Stefan Zweig)
• Có thực mới vực được đạo
• Ngủ đủ giấc, tâm lý ổn định
• Câu hỏi – người bạn thân của tập trung 
và chú ý
L/O/G/O
Nhật ký học tập
• Vạch kế hoạch
• Tạo động lực
• Theo dõi tiến độ học tập
• Đánh giá được kết quả
• Ôn lại, hệ thống lại
• Trí nhớ hữu hình, hình ảnh sinh động 
về tư duy và suy nghĩ của bạn
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Bắt đầu là
Thành công một nửa
Đầu xuôi
Đuôi lọt
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Hãy bắt đầu việc học 
của bạn bằng một cuốn 
Nhật Ký Học Tập
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Tạo môi trường học tập
• Trang thiết bị, dụng cụ
• Không gian
• Thời gian
• Thầy, bạn 
• Các tình huống
Môi trường học tập càng phong phú, việc học 
càng trở nên hiệu quả hơn
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Không thầy, đố mày làm nên
Học thầy không tày học bạn
Mọi người đều là thầy của ta
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
LÀM SAO TĂNG CƯỜNG 
TRÍ NHỚ?
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Tăng trí nhớ
“Học mà không nhớ xem như không học”
• Sức khỏe
• Liên tưởng
• Gán ý nghĩa (hiểu theo cách riêng của bản 
thân), nhiều khi ngớ ngẩn
• Nối kết thành hệ thống
• Nhắc lại
• Ôn lại
• Cảm xúc 
• Vận dụng càng nhiều giác quan
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Tăng trí nhớ (tiếp)
• Ôn lại:
– Ghi những điểm quan trọng
– Ôn lại sau 5 phút
– Ôn lại sau 1 giờ
– Ôn lại sau 3 giờ
– Ôn lại trước khi đi ngủ
– Ôn lại sau khi ngủ dậy
– Lặp lại quy trình này vào ngày thứ 2, thứ 3
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Critical Thinking (tư duy biện lý)
• “Critical thinking”: là suy nghĩ, tư duy 
phản biện một điều gì đó trên tinh thần 
xây dựng và đóng góp bổ sung.
• Nghĩa là học hoặc giải thích một vấn đề 
nào đó theo hướng mở để tiếp thu điều 
mới.
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Critical Thinking (tư duy biện lý)
• Chiến lược:
– Bạn đã có những thông tin gì về vấn đề?
– Thu thập thêm thông tin, không bỏ sót
– Đặt câu hỏi
– Sắp xếp thông tin, các mối liên hệ
– Đặt câu hỏi thêm lần nữa
– Hãy nghĩ cách mà bạn sẽ trình bày
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Phương pháp ghi chép
• Bản đồ tư duy (Mind Map)
– Bộ não con người thường nhớ lại thông 
tin ở dạng tranh vẽ, biểu tượng, màu sắc, 
âm thanh và cảm giác
– Ưu điểm: linh hoạt, dễ chú ý, tăng khả 
năng sáng tạo, nhớ lâu, nhìn bao quát 
được vấn đề
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
L/O/G/O
Ý nghĩ xác định cái ta
Mong muốn
Hành động xác định cái ta
Nhận được
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Tốc độ đọc
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Để đọc hiệu quả
• Chuẩn bị 3T
–Tư thế
–Tâm thế
–Tri thức
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Để đọc hiệu quả (tiếp)
• Tư thế
–Chân đặt thẳng xuống mặt sàn
–Ngồi sát mép ghế trước
–Đặt sách ngay ngắn trước mặt
–Đọc với cây viết trên tay
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Để đọc hiệu quả (tiếp)
• Tâm thế
–Trí tĩnh
–Chủ động
–Hứng thú
–Tập trung
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Để đọc hiệu quả (tiếp)
• Tri thức
–Xác định mục tiêu
–Đọc tổng quan
–Chuẩn bị tài liệu
–Đặt câu hỏi
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Để đọc hiệu quả (tiếp)
• Tăng tốc độ đọc:
–Không đọc từng từ
–Mở rộng biên độ mắt
–Không đọc lại
–Tạo nhịp
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Phương pháp đọc SQ3R
• S (Survey): Khảo sát
• Q (Question): Đặt câu hỏi
• R (Read): Đọc
• R (Recite): Ghi nhớ
• R (Review): Đọc lại
L/O/G/O
Đặt câu hỏi trong học tập
Tại sao phải đặt câu hỏi?
Đặt câu hỏi như thế nào mới đúng?
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question)
• Roger Shank – “The creative attitude: Learning to 
ask and answer the right questions”
– Xác định được vấn đề, xác định được mâu thuẫn (What)
– Xác định nguyên nhân (Why)
– Thu thập thông tin cần thiết (When, Where, Who, Which)
– Tìm kiếm phương pháp giải quyết (How)
• Ưu tiên các câu hỏi thực tế
• Vấn đề là: không phải hỏi cái gì mà hỏi như 
thế nào. Không phải hỏi như thế nào mà là 
cảm nhận và sự thay đổi của người nghe ra 
sao.
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
• “Đặt câu hỏi đúng quan trọng hơn ngàn 
lần tìm câu trả lời đúng cho một câu hỏi 
sai”
• “Hỏi một câu, chỉ dốt trong chốc lát. 
Không dám hỏi sẽ dốt suốt đời”
• “Đặt câu hỏi đúng, thành công một 
nửa”
• “Những câu hỏi hay là những câu hỏi 
không thể trả lời được”
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
• Những sai lầm khi đặt câu hỏi:
– Thuyết trình thay vì đặt câu hỏi
– Để hạ phẩm giá người khác
– Hỏi nhằm khai thác, điều khiển đối tác
– Không lắng nghe trước khi đặt câu hỏi
– Câu hỏi không phù hợp đối tượng
– Không lắng nghe câu trả lời
– Câu hỏi dài dòng, không rõ mục đích
– Hỏi theo suy nghĩ Thắng – Thua
– Không phù hợp không gian, thời gian
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
Ta đã bao giờ chuẩn bị đặt 
câu hỏi?
Không chuẩn bị là chuẩn bị 
cho thất bại
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
KISS
Keep It Short & Simple
Hãy hỏi đơn giản và ngắn gọn
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
SOS
Significance Of Simplicities
Giá trị của sự đơn giản
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
“Nếu muốn thông minh, bạn 
hãy học cách hỏi hợp lý, 
cách lắng nghe chăm chú, 
cách trả lời thông minh, và 
ngừng nói khi không còn gì 
nói nữa”
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đặt câu hỏi (right question) (tiếp)
Nói là bạc
Im lặng là vàng
Lắng nghe là kim cương
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Xác định vấn đề
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Phương pháp giải quyết vấn đề
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đừng bao giờ nói
“Tôi đang gặp khó khăn”
mà hãy nói
“Vấn đề của tôi là”
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Dạy lại người khác
L/O/G/O
Dạy lại người khác
• Dạy người khác những gì bạn đã học 
không chỉ củng cố kiến thức trong đầu 
bạn mà còn góp phần vào mài giũa kỹ 
năng tư duy hệ thống và truyền đạt 
thông tin của bạn.
Học được hay Được dạy
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Qui luật của thành công
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Internet – thế giới ảo
• Cơ hội học tập cho mọi người
• Đại dương thông tin
• Thách thức cho việc chọn lọc thông tin
• Chiến lược:
– Thời gian: thông tin này có tính cập nhật đến mức nào?
– Nguồn gốc: mức tin cậy của thông tin đến đâu? (tổ chức 
hay cá nhân)
– Tính phù hợp: mức độ phù hợp của thông tin đối với vấn đề 
đến đâu?
– Tính chuẩn xác: độ chuẩn và chính xác của thông tin, hình 
thức, cách trình bày, cách dùng từ
– Kiểm tra chéo: thông tin này có được các nguồn khác xác 
nhận
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Internet – thế giới ảo (tiếp)
• Yêu cầu:
– Khả năng sử dụng tiếng Anh
– Khả năng sử dụng các công cụ, các phần 
mềm
• Chú ý:
– Quản lý thời gian
– Khai thác thế giới ảo để đóng góp cho thế 
giới thực
– “hưởng thụ” = “đóng góp”
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Đánh giá hiệu quả của việc học
Hiệu quả của việc học không hoàn toàn nằm 
ở khối lượng kiến thức bạn đã học. Chúng 
ta không cần học tất cả những kiến thức 
liên quan đến các nhà giải phẫu, cầu thủ 
bóng đá, thợ sửa ống nướcnhưng 
chúng ta có thể tìm thấy nhiều điều thú vị 
khi thảo luận với một chuyên khoa, một 
trọng tài hay một thợ sửa ống nước.
(Joe Landsberger)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Biểu dương thành công
• Mang lại cảm giác về thành quả lao 
động
• Tăng sự tự tin
• Xây dựng động cơ cho mục tiêu sắp tới
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Phương pháp ASPIRE (khao khát)
• A (approach/attitude/arrange): Tâm trạng
• S (Select/survey/study): Sự hiểu biết
• P (Put aside/piece together): Nhắc lại
• I (Inspect/Investigate/inquire): Nghiên cứu
• R (Reconsider/reflect/relay): Mở rộng
• E (Evaluate/examine/explore): Ôn lại
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
Thử sức
4 nhóm:
1 nhóm hãy kể tên các chủ đề/môn học mà PHẢI học suốt đời
Bắt đầu bằng câu: Phải học.
1 nhóm hãy kể tên các chủ đề/môn học mà NÊN học suốt đời
Bắt đầu bằng câu: Nên học.
2 nhóm hãy kể các lợi ích của việc học
Bắt đầu bằng câu: Để.
Ví dụ: NÊN học kinh doanh, ĐỂ kiếm nhiều tiền
L/O/G/O
Tóm tắt
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
“Chỉ có trải nghiệm mới là 
hiểu biết, còn tất cả các thứ khác 
chỉ là thông tin”
Albert Einstein (1879 – 1955)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/Owww.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Mắc lỗi là tất yếu của thành công
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Học mà chơi, chơi mà học
Cuộc đời không nghiêm túc như 
chúng ta nghĩ, hay vui đùa một 
cách nghiêm túc
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Cách duy nhất buộc người khác 
làm bất cứ điều gì là khiến cho 
họ thích làm điều đó
(Dale Carnegie)
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Self Discovery
Có đá bóng thì mới thành 
cầu thủ
www.cee.hcmus.edu.vn
L/O/G/O
Câu hỏi đánh giá
Làm sao để học 
hiệu quả?
www.cee.hcmus.edu.vn
CHÚC CÁC BẠN GẶP NHIỀU MAY MẮN 
VÀ THÀNH CÔNG
Mọi thông tin phản hồi, xin gửi về e-mail: 
nthai@hcmuns.edu.vn