Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản: Số phận con người

BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 12
SỐ PHẬN CON NGƯỜI
( Trích )
 M.A.SÔ – LÔ – KHỐP
G/V thực hiện: Lê Xuân Lập
Xô – cô - lố́p Va – ni - a
Động cơ ? Hành động?
Tâm trạng? Khó khăn
gặp phải trong cuộc sống?
Cảnh ngộ ? Tâm trạng 
khi có bố?Tác giả muôń 
nói lên điều gì?
Nhận Va-ni-a 
làm con 
2. Xô-cô-lốp từ khi gặp bé Va-ni-a.
Học sinh thảo luận nhóm 
Qua cái nhìn đầy thương 
xót của Xô-cô-lốp, bé Va-
ni-a có cảnh ngộ như thế 
nào? Qua đó tác giả tiếp 
tục nói lên điều gì?
2. Xô-cô-lốp từ khi gặp bé Va-ni-a. 
“quần áo rách bươm xơ Mướp.Mặt mũi thì bê bết 
nước dưa hấu, lem luốc, bụi bặm, đầu tóc rối bù 
ai cho gì thì ăn nấy, bạ đâu ngủ đó. Nhưng cặp 
mắt như ngôi sao sáng ngời sau trận mưa 
đem”(). Một con chim non nớt như thế mà đã 
học thở dài ư? Đấy đâu phải việc của nó?”
 - Cha chết trận, mẹ chết bom, không người 
thân thích, không gia đình, không quê hương 
vì bom đạn phát xít.
 Tố cáo chiến tranh phát xít đã gây ra 
bao đau thương, mất mát cho nhân dân 
Nga.
- Lang thang, rách rưới, bẩn thỉu, hàng ngày nhặt 
nhạnh kiếm ăn nới hàng quán, ban đêm bạ đâu 
ngủ đó.
a, Cảnh ngộ của bé Va-ni-a:
Vì sao Xô-cô-lốp lại quyết định 
nhận Va-ni-a làm con? Em có 
suy nghĩ gì về quyết định này 
của xô-cô-lốp ?
.
 Một quyết định có tính chất bột phát, 
hồn nhiên, xuất phát từ tình yêu thương, 
lòng nhân hậu, không chút suy tính hay 
tư lợi nào. 
b, Xô-cô-lốp nhận bé Va-ni-a làm 
con.
- Cảm thương cho tình cảnh của va-ni-a.
- Sự thấu hiểu và đồng cảm của những 
con người cùng cảnh ngộ ( đều là nạn 
nhân của chiến tranh). 
=> Xô-cô-lốp quyết định nhận Va-ni-a 
làm con.
Quyết định nhận bé Va-ni-a làm con, 
Xô-cô-lốp có tâm trạng như thế nào ?
+ Mắt anh mờ đi, cả người cứ run lên, 
hai bàn tay lẩy bẩy -> xúc động.
- Tâm trạng và hành động của Xô-cô-lốp 
khi có con:
+ Tâm hồn anh bỗng nhẹ nhõm và 
bừng sáng lên.
+ Anh thấy mình đang được hồi sinh, 
lòng vui không lời nào tả xiết, trái 
tim suy kiệt, chai sạn vì đau khổ đã 
trở nên êm dịu hơn -> hạnh phúc.
 Xô – cô – lốp đã chăm
sóc cho con 
như thế nào? Em có suy nghĩ gì 
về sự chăm sóc đó ?
+ Anh chăm sóc tỉ mỉ cho Va-ni-a: tắm rửa, cắt 
tóc, mua quần áo ( quần dạ giữa mùa hè)
=> Tình thương bộc trực, mộc mạc, vụng về của 
người cha đau khổ và bất hạnh.
Lòng nhân ái đã giúp hai trái tim cô đơn, 
lạnh giá chụm lại bên nhau, nương tựa 
vào nhau, sưởi ấm cho tâm hồn nhau.
Khi được Xô-cô-lốp 
nhận làm con, bé Va-
ni-a có biểu hiện như 
thế nào ?
- Va-ni-a vô tư và hồn nhiên đ n nhận cuộc 
sống mới trong sự chăm sóc và tình yêu thương 
của Xô-cô-lốp.
Trước niềm vui và hạnh 
phúc của Xô-cô-lốp và bé 
Va-ni-a, em có suy nghĩ 
gì?
- Bệnh tim và nỗi đau quá khứ luôn giày 
vò Xô-cô-lốp: đêm nào anh cũng mơ thấy 
vợ con, khi tỉnh giấc gối ướt đẫm nước mắt.
 Nỗi đau mà anh đã và đang phải gánh 
chịu không gì bù đắp nổi, thời gian không 
xoa dịu được vết thương lòng.
Có được đứa con nuôi, cuộc 
sống của anh đã thực sự yên 
ổn, nhẹ nhàng chưa ? ( Trái tim 
Xô-cô-lốp liệu đã lành hẳn vết thương 
trong quá khứ ? Hai cha con họ còn 
phải đối mặt với những thử thách như 
thế nào trong cuộc sống đời thường?) - Xô-cô-lốp bị thu hồi bằng lái vì “ câu 
chuyện rủi ro” -> cha con anh lại hành 
trình đến một nơi khác để kiếm sống.
Qua nhân vật Xô-
cô-lốp tác giả 
muốn nói lên điều 
gì?
Ca ngợi tính cách Nga, tâm 
h ồ n Nga b ấ t khu ấ t, ki ên 
cường mà giàu lòng nhân ái.
Qua những suy nghĩ và việc 
làm của Xô-cô-lốp đối với 
bé Va-ni-a ta thấy được 
những nét tính cách nổi bật 
gì ở anh?
Xô – cô –lốp, một con 
người giàu đức hi sinh, có 
tấm lòng nhân hậu, vị tha 
và ý chí, nghị lực phi 
thường.
Ý nghĩa đoạn bình luận 
trữ tình ngoại đề cuối 
truyện như thế nào ?
3. Lời trữ tình ngoại đề. 
Đoạn 1: “Hai con người côi cút, hai hạt cát 
đã bị sức mạnh phũ phàng của bão tố chiến 
tranh thổi bạt tối những miền xa lạcái gì 
đang chờ đón họ ở phía trước? Thiết nghĩ 
rằng con người Nga đó, con người có ý chí 
kiên cường, sẽ đứng vững được và sống 
bên cạnh bố, chú bé kia một khi lớn lên sẽ 
có thể đương đầu với mọi thử thách, sẽ 
vượt qua mọi chướng ngại trên đường nếu 
như Tổ quốc kêu gọi”.
- Nhà văn gửi gắm niềm tin, sự xúc 
động và cảm phục trước tính cách Nga 
kiên cường và nhân hậu. 
- Tác giả báo trước vô vàn khó khăn, trở 
ngại mà con người phải vượt qua trên 
con đường vươn tới tương lại, hạnh phúc.
 Đoạn 2: “Với nỗi buồn thấm thía ,tôi nhìn theo 2 bô ́
con Có lẽ cuộc chia tay của chúng tôi sẽ thanh thản 
tốt đẹp hơn ; nhưng Va-niu-ska mới đi được ít bước , đôi 
chân lũn cũn chuệnh choạng , chợt quay lại nhìn tôi , 
vẫy bàn tay xíu xíu hồng hồng. Bôñg như có một bàn 
chân con vật nào đó mềm mại nhưng móng săć nhọn 
bóp lấy tim tôi, và tôi vội quay mặt đi. Không, không phải 
những người đứng tuổi đã bạc đầu trong chiến tranh chỉ 
khóc trong chiêm bao đâu. Họ cũng khóc trong thực tại 
đấy. Cái chính ở đây là phải biết kịp thời quay mặt đi. 
Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương trái tim em bé, 
đừng để cho em thấy những giọt nước mắt đàn ông hiếm 
hoi nóng bỏng lăn trên má anh”.
Mơ ước một thế giới hòa bình, hạnh phúc cho trẻ 
trong sự hi sinh, che chở, bao dung của người lớn - 
các thế hệ cha anh với những trái tim nhân ái vô 
bờ.
Phát hiện những nét đặc 
sắc về nghệ thuật được 
tác giả sử dụng trong 
đoạn trích ?
4, Đặc sắc nghệ thuật.
- Kết cấu:
- Miêu tả, phân tích sâu sắc, tinh tế nội tâm và 
diễn biến tâm trạng nhân vật.
- Nhiều đoạn trữ tình ngoại đề gây xúc động 
mạnh cho người đọc.
Tác giả thuật lại
 câu chuyện
của Xô-cô-lốp
Xô-cô-lốp 
kể cho
tác giả nghe 
câu chuyện
 đời mình.
 Truyện lồng 
 trong truyện
Đảm bảo tính chân thực, có giọng điệu 
riêng.
III. Ý nghĩa văn bản:
Nêu ý nghĩa khái quát 
của đoạn trích ?
Con người bằng ý chí và nghị lực, 
lòng nhân ái và niềm tin vào 
tương lai, cần và có thể vượt qua 
những mất mát do chiến tranh và 
bi kịch của số phận.
IV. Tổng kết: ( Ghi nhớ - SGK)
 * Dặn dò 
* Cần nắm vững: 
1 Những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của 
Sô-lô-khốp ?
2. Phân tích nhân vật Xô-cô-lốp? Từ đó nêu chủ 
đề tác phẩm?
•Đọc và soạn bài: Ông già và biển cả 
của Hê-minh-uê.
CHÚC SỨC KHỎE 
VÀ HẠNH PHÚC