Bài giảng Ngữ văn Lớp 12 - Văn bản: Hồn Trương ba, da hàng thịt

(Trích) Lưu Quang Vũ 
GIÁO VIÊN BIÊN SOẠN : MINH TRUNG
BÀI GIẢNG NGỮ VĂN LỚP 12
I.TÌM HIỂU CHUNG
1.Tác giả
2.Tóm tắt tác phẩm
3.Xuất xứ
4.Chủ đề
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
TÓM TẮT
Trên thiên đình Nam Tào làm 
việc cẩu thả, gạch nhầm tên 
người chết là Trương Ba.
Đ ế Th í ch k ế t th â n v ới 
Trương Ba – một người 
cao cờ ở hạ giới. T.Ba đột 
ngột qua đời.
Nam T à o s ử a sai b ằng 
c á ch cho h ồ n T.Ba nh ập 
vào xác anh hàng thịt để 
sống lại.
Xác hàng thịt đòi về nhà T.Ba, 
mọi người ngỡ ngàng song đành 
phải chấp nhận.
Lí trưởng sách nhiễu, Trương 
Ba phải ở nhà hàng thị t đến 
đêm mới được về nhà.
Bị thể xác xuôi khiến, Trương 
Ba định xuôi theo, ở lại với vợ 
hàng thịt.
T.Ba bắt đầu thay đổi tâm tính khiến mọi người trong gia 
đình, bạn bè xa lánh, chán ghét. Vô cùng đau khổ, T.Ba 
quyết định giải thoát, chấp nhận cái chết.
1
2
3
5
6
7
4
 Nhân vật Hồn Trương Ba:
Màn đối thoại 
giữa Hồn và Xác
Màn đối thoại 
với người thân
Màn đối thoại 
với Đế Thích
Màn kết
HỒN 
TRƯƠNG 
BA
Hồn Trương Ba 
tự nhận thấy không
thể sống “hồn này 
xác nọ”
Mọi người trong gia
 đình xa lánh-> Hồn
Trương Ba tuyệt vọng
Hồn và Xác đối thoại
-> Hồn đau khổ, bế tắc
Hồn Trương Ba gặp gỡ
 Đế Thích-> Đấu tranh để
lựa chọn cách sống.-Nghệ thuật tạo xung đột kịch:
 liên hoàn và tăng cấp
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
 1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác 
hàng thịt
a) Nguyên nhân dẫn đến xung đột kịch
Nhân hậu,
 trong sạch, 
ngay thẳng
Uống rượu nhiều, 
ham bán thịt,không
 mặn mà với chơi cờ, 
Thô lỗ,
phũ phàng
Thú vui tao nhã, trí tuệ 
chơi cờ với nước 
đi khoáng hoạt
Trú nhờ thể xác 
dung tục của
hàng thịt
Trương
 Ba
Hồn Trương Ba ý thức được điều đó, 
thấy chán, sợ chính mình. Nhưng 
không biết thoát ra bằng cách nào?
Nguyên nhân xung đột kịch
- Nguyên nhân dẫn đến xung đột :
II.ĐỌC HIỂU VĂN BẢN
 1. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và xác 
hàng thịt
a) Nguyên nhân dẫn đến xung đột kịch
 Hồn Trương Ba vốn nhân hậu, trong sạch, ngay 
thẳng nhưng phải trú nhờ trong thân xác hàng thịt 
thô lỗ, phàm tục, phũ phàng.
=> Dù không muốn nhưng HTB vẫn phải làm những 
điều trái với tư tưởng của mình để thỏa mãn những 
đòi hỏi của thể xác.
b) Diễn biến
 HTB cho rằng mình vẫn có một đời sống riêng 
nguyên vẹn, trong sạch, thẳng thắn
 Xác hàng thịt cười nhạo, giễu cợt và tuyên bố 
sức mạnh âm u, đui mù ghê gớm của mình, dồn 
HTB vào thế đuối lí
=> HTB đã nổi giận, khinh bỉ, mắn mỏ xác hàng thịt 
hèn hạ nhưng ngậm ngùi thấm thía nghịch cảnh, 
đành nhập lại xác trong tuyệt vọng.
c)Ý nghĩa
 HTB có một cuộc sống đáng hổ thẹn vì phải 
sống chung với sự dung tục và bị sự dung tục 
đồng hóa.
 Lời cảnh báo của tác giả: khi con người phải 
sống trong sự dung tục thì sớm hay muộn những 
phẩm chất tốt đẹp cũng sẽ bị cái dung tục ngự 
trị, lấn át và tàn phá.
=> Phải đấu tranh để loại bỏ sự dung tục, giả tạo để 
cuộc sống trở nên tươi sáng hơn, đẹp đẽ và nhân 
văn hơn.
 Thảo luận nhóm
Phản ứng 
của vợ ra
 sao? Nguyên
nhân? 
Trước sự tha hoá và biến đổi 
của Hồn Trương Ba
Trước phản ứng 
của người thân
 Tâm trạng
củaTrương Ba
ra sao? Nguyên
nhân? 
 Phản ứng 
của con dâu
 ra sao? 
 Nguyên
nhân?
 Phản ứng 
của cháu gái 
ra sao ?
 Nguyên
nhân?
Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Nhóm 4
2. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba với người 
thân
 Vợ Trương Ba: buồn bã, đau khổ, định bỏ đi 
nhường TB cho cô vợ hàng thịt.
 Cái Gái: xa lánh, sợ hãi, ghét bỏ, ghê tởm ông.
 Chị con dâu: thông cảm, xót thương nhưng 
đau lòng thấy bố ngày càng đổi khác.
=> HTB rơi vào sự hụt hẫng, cô đơn, đau khổ, bế 
tắc =>lựa chọn một thái độ dứt khoát.
Màn đối thoại
với xác hàng thịt:
 Tuyệt vọng, 
Bất lực cam chịu.
Chấp nhận chung 
sống với xác
thịt dung tục
Màn đối thoại
Với người thân: 
Vô cùng đau đớn 
song kiên quyết, 
dứt khoát không 
sống chung
với xác thịt
dung tục
3. Màn đối thoại giữa Hồn Trương Ba và Đế Thích.
 Hồn Trương Ba không chấp nhận cảnh sống “bên 
trong một đằng bên ngoài một nẻo”. Ông muốn được 
sống theo đúng bản chất của mình: “Tôi muốn được là 
tôi toàn vẹn”.
 Đế Thích khuyên HTB nên chấp nhận nhưng HTB 
kiên quyết từ chối và kêu gọi ĐT sửa sai bàng việc làm 
cho cu Tị sống lại.
=> Vẻ đẹp tâm hồn của con người trong cuộc đấu tranh 
chống lại sự dung tục, giả tạo bảo vệ quyền được sống 
toàn vẹn, tự nhiên, hoàn thiện nhân cách. Đó chính là 
chất thơ trong kịch của Lưu Quang Vũ.
Đế Thích định cho hồn 
Trương Ba nhập vào cu 
Tị, Trương Ba đã từ 
chối. Vì sao?
 Cám ơn quý thầy 
cô và các em.